Jon Leirfall

I trettiåra fekk Leirfall tunge tillitsverv i Norges Bondelag og Bondepartiet. Han var generalsekretær i partiet i 1931–1933 og vart vald som vararepresentant til Stortinget i 1936. I Norges Bondelag var han medlem av landsstyret 1934–1950 og av representantskapet 1952–1963.

Som landsstyremedlem i Bondelaget då krigen kom, protesterte han mot nazifiseringa av yrkesorganisasjonane. Då nazistane tok kontroll over Bondelaget, sytte han for å leggje ned alle lokallaga i Trøndelag. For dette vart han dømd til tukthus, men etter halvsona dom lukkast han i å rømme til Sverige.

I 1945 vart han vald til Stortinget for Bondepartiet i Nord-Trøndelag. Han vart sitjande i seks periodar. Det politiske mandatet hans var å fremje Bygde-Noreg sine interesser. Han kjempa mot sosialisme, sentralisering og sekularisering. Han protesterte mot Arbeidarpartiet sin industripolitikk og mot medlemskap i EU, som han meinte ville gjere ende på ein sjølvstendig norsk landbrukspolitikk. Fiendskapen hans mot Arbeidarpartiet bleikna med åra, men han var ein arg kritikar av mykje av det venstresida stod for.

Leirfall var ein allsidig forfattar. Som sivilagronom skreiv han fagartiklar om jordbruksspørsmål, som sjølvlærd lokalhistorikar skreiv han Liv og lagnad i Stjørdalsbygdene, som er bind 1, del 3 av Stjørdalsboka. Han skreiv òg om helleristingar og om Steinvikholm slott. Interessa hans for det gamle Noregsveldet kom til uttrykk i boka Vest i havet. Vesterhavsøyane gjennom tusen års norsk historie.

På Landbrukshøgskulen var Leirfall formann i studentmållaget, og nynorsk var språket hans livet ut. Med åra gjekk han bort frå gamle, stivna former og gav nynorsken sin eigen let ved å finne norske ord for nye fenomen. Fjernsynet kalla han langsyn, truse vart nærbrok. Han meinte at nynorsken vart rikare om ein tok i bruk dialektformer, og i Liv og lagnad-bøkene ligg skriftspråket tett opp til trøndsk. Han var ein ordhag mann, og i politiske ordskifte understreka han gjerne synspunkta sine med fyndige formuleringar. I ein debatt om framtida til landbruket kommenterte han at Arbeidarpartiet sine stordriftsplanar for næringa ville gjere det så langt mellom gardane at alle måtte ha eigen hannkatt.

Etter at han pensjonerte seg, gav han ut satirebøker om politikarar han hadde hatt med å gjere, som hovudfigurar, med karikaturteikningar av Audun Hetland. Her kombinerer Leirfall politisk teft og språkleg replikkunst, framstilt som sogeforteljing. Sjeldan har ein politikar oppnådd større lesarskare. Dei sju sogebøkene vart folkekjær lesnad og ein stor salssuksess i 1970-åra. Aller mest populær var Soga om det store mannefallet (1971).

På Leirfall sin 95-årsdag vart det avduka ein statue av han i heimbygda Hegra.