Yakutsk
Ang Yakutsk (Ruso: Якутск, IPA [jɪˈkutsk]; Yakut: Дьокуускай, Dokuuskay, IPA: [ɟokuːskaj]) ay ang kabiserang lungsod ng Republika ng Sakha, Rusya. Matatagpuan ito sa layo na humigit-kumulang 450 kilometro (280 milya) timog ng Bilog ng Artiko.
Yakutsk Дьокуускай Якутск | |||
|---|---|---|---|
subdibisyon ng Rusya, gorod, big city | |||
 | |||
| |||
 | |||
| Mga koordinado: 62°01′38″N 129°43′55″E / 62.0272°N 129.7319°E | |||
| Bansa |  Rusya | ||
| Lokasyon | Yakutsk Urban Okrug, Republika ng Sakha, Rusya | ||
| Itinatag | 1632 | ||
| Lawak | |||
| • Kabuuan | 122 km2 (47 milya kuwadrado) | ||
| Populasyon (1 Enero 2018)[1] | |||
| • Kabuuan | 311,760 | ||
| • Kapal | 2,600/km2 (6,600/milya kuwadrado) | ||
| Wika | Wikang Ruso, Wikang Yakut | ||
| Websayt | http://якутск.рф/ | ||
Ang Yakutsk na may katamtamang temperatura na −8.8 °C (16.2 °F) ay ang pangalawang pinakamaginaw na lungsod na may 100,000 o higit pang mga mamamayan sa mundo, kasunod ng Norilsk, bagamat nakararanas ito ng mas-maginaw na mga temperatura sa taglamig.[2] Ang Yakutsk ay ang pinakamalaking lungsod na matatagpuan sa tuluy-tuloy na mayelong lupain at isa sa pinakamalaking lungsod na hindi maaabutan ng daan. Isang pangunahing pantalan sa Ilog Lena ang Yakutsk, at pinaglilingkuran ito ng Paliparan ng Yakutsk gayon din ng mas-maliit na Paliparan ng Magan.
Nasa lungsod ang punong tanggapan ng Yakutia Airlines.[3]
Kasaysayan
baguhinNandayuhan ang mga Yakut, na kilala rin bilang mga Sakha, sa lugar noong ika-13 at ika-14 na dantaon mula sa ibang mga bahagi ng Siberia. Pagkarating nila napahalo sila sa ibang mga katutubong Siberian sa lugar.[4] Itinatag ni Pyotr Beketov ang pamayanan ng Yakutsk noong 1632 bilang isang ostrog (muog). Noong 1639 ito ay naging sentro ng isang voyevodstvo. Paglaon, ang Voyevoda ng Yakutsk ay naging pinakamahalagang opisyal ng Rusya sa rehiyon at nag-atas sa pagpapalawak sa silangan at sa timog.
Demograpiya
baguhin| Taon | Pop. | ±% |
|---|---|---|
| 1897 | 6,535 | — |
| 1926 | 10,558 | +61.6% |
| 1939 | 52,882 | +400.9% |
| 1959 | 74,330 | +40.6% |
| 1970 | 107,617 | +44.8% |
| 1979 | 152,368 | +41.6% |
| 1989 | 186,626 | +22.5% |
| 2002 | 210,642 | +12.9% |
| 2010 | 269,601 | +28.0% |
| Senso 2010: [5]; Senso 2002: [6]; Senso 1989: [7]; Senso 1979: [8] | ||
Klima
baguhinKalakip ng matinding klimang subartiko (Köppen climate classification: Dfd), ang Yakutsk ay may pinakamaginaw na mga temperatura kapag taglamig sa anumang mga pangunahing lungsod sa Daigdig. Ang karaniwang mga buwanang temperatura sa Yakutsk ay naglalaro mula +19.5 °C (67.1 °F) sa Hulyo hanggang −38.6 °C (−37.5 °F) sa Enero, at tanging Norilsk lamang ang may mas-mababang katamtaman na taunang temperatura kaysa ibang mga pamayanang may higit sa 100,000 katao. Ang Yakutsk ay ang pinakamalaking lungsod na nakatayo sa tuluy-tuloy na mayelong lupain (continuous permafrost),[9] at maraming mga kabahayan doon ay nakatayo sa mga haliging kongkreto.
| Datos ng klima para sa Yakutsk, 1981–2010 normals, extremes 1891–kasalukuyan | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Buwan | Ene | Peb | Mar | Abr | May | Hun | Hul | Ago | Set | Okt | Nob | Dis | Taon |
| Sukdulang taas °S (°P) | −11.5 (11.3) |
−2.2 (28) |
8.3 (46.9) |
21.1 (70) |
31.1 (88) |
35.1 (95.2) |
38.4 (101.1) |
35.4 (95.7) |
27.0 (80.6) |
18.6 (65.5) |
3.9 (39) |
−3.9 (25) |
38.4 (101.1) |
| Katamtamang taas °S (°P) | −35.7 (−32.3) |
−28.7 (−19.7) |
−12.3 (9.9) |
1.7 (35.1) |
13.2 (55.8) |
22.4 (72.3) |
25.5 (77.9) |
21.5 (70.7) |
11.5 (52.7) |
−3.6 (25.5) |
−23.2 (−9.8) |
−34.6 (−30.3) |
−3.5 (25.7) |
| Arawang tamtaman °S (°P) | −38.6 (−37.5) |
−33.8 (−28.8) |
−20.1 (−4.2) |
−4.8 (23.4) |
7.5 (45.5) |
16.4 (61.5) |
19.5 (67.1) |
15.2 (59.4) |
6.1 (43) |
−7.8 (18) |
−27.0 (−16.6) |
−37.6 (−35.7) |
−8.8 (16.2) |
| Katamtamang baba °S (°P) | −41.5 (−42.7) |
−38.2 (−36.8) |
−27.4 (−17.3) |
−11.8 (10.8) |
1.0 (33.8) |
9.3 (48.7) |
12.7 (54.9) |
8.9 (48) |
1.2 (34.2) |
−12.2 (10) |
−31.0 (−23.8) |
−40.4 (−40.7) |
−14.1 (6.6) |
| Sukdulang baba °S (°P) | −63.0 (−81.4) |
−64.4 (−83.9) |
−54.9 (−66.8) |
−41.0 (−41.8) |
−18.1 (−0.6) |
−4.5 (23.9) |
−1.5 (29.3) |
−7.8 (18) |
−14.2 (6.4) |
−40.9 (−41.6) |
−54.5 (−66.1) |
−59.8 (−75.6) |
−64.4 (−83.9) |
| Katamtamang presipitasyon mm (pulgada) | 9 (0.35) |
8 (0.31) |
7 (0.28) |
8 (0.31) |
20 (0.79) |
36 (1.42) |
39 (1.54) |
37 (1.46) |
31 (1.22) |
18 (0.71) |
16 (0.63) |
10 (0.39) |
237 (9.33) |
| Araw ng katamtamang pag-ulan | 0 | 0 | 0.1 | 3 | 14 | 16 | 15 | 15 | 16 | 4 | 0.1 | 0 | 83 |
| Araw ng katamtamang pag-niyebe | 28 | 28 | 17 | 10 | 5 | 0.3 | 0.03 | 0 | 4 | 25 | 28 | 27 | 172 |
| Katamtamang kahalumigmigang relatibo (%) | 76 | 76 | 70 | 60 | 54 | 57 | 62 | 67 | 72 | 78 | 78 | 76 | 69 |
| Buwanang tamtaman ng sikat ng araw | 19 | 97 | 234 | 274 | 303 | 333 | 347 | 273 | 174 | 106 | 59 | 12 | 2,231 |
| Sanggunian #1: Погода и Климат[10] | |||||||||||||
| Sanggunian #2: NOAA (sun, 1961–1990)[11] | |||||||||||||
Mga kambal at kapatid na lungsod
baguhinMagkakambal ang Yakutsk sa:
Mga sanggunian
baguhin- ↑ "26. Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2018 года". Nakuha noong 23 Enero 2019.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Jessa Gamble. "What's the world's coldest city?". the Guardian.
- ↑ "About Us Naka-arkibo October 4, 2010, sa Wayback Machine.." Yakutia Airlines. Retrieved on July 18, 2010. "JSC "Air Company Yakutia" Address: 9, Bykovsky st., Yakutsk, Russia, 677014." Russian address: "Contact Us Naka-arkibo October 4, 2010, sa Wayback Machine.." "ОАО «Авиакомпания «Якутия» Адрес: Республика Саха (Якутия), 677014, г. Якутск, ул. Быковского, 9"
- ↑ "Download Limit Exceeded". citeseerx.ist.psu.edu.
- ↑ Russian Federal State Statistics Service (2011). "Всероссийская перепись населения 2010 года. Том 1" [2010 All-Russian Population Census, vol. 1]. Всероссийская перепись населения 2010 года [2010 All-Russia Population Census] (sa wikang Ruso). Russian Federal State Statistics Service.
{{cite web}}: Invalid|ref=harv(tulong)CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Russian Federal State Statistics Service (21 Mayo 2004). "Численность населения России, субъектов Российской Федерации в составе федеральных округов, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов – районных центров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более человек" [Population of Russia, Its Federal Districts, Federal Subjects, Districts, Urban Localities, Rural Localities—Administrative Centers, and Rural Localities with Population of Over 3,000] (XLS). Всероссийская перепись населения 2002 года [All-Russia Population Census of 2002] (sa wikang Ruso).
{{cite web}}: Invalid|ref=harv(tulong)CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "Всесоюзная перепись населения 1989 г. Численность наличного населения союзных и автономных республик, автономных областей и округов, краёв, областей, районов, городских поселений и сёл-райцентров" [All Union Population Census of 1989: Present Population of Union and Autonomous Republics, Autonomous Oblasts and Okrugs, Krais, Oblasts, Districts, Urban Settlements, and Villages Serving as District Administrative Centers]. Всесоюзная перепись населения 1989 года [All-Union Population Census of 1989] (sa wikang Ruso). Институт демографии Национального исследовательского университета: Высшая школа экономики [Institute of Demography at the National Research University: Higher School of Economics]. 1989 – sa pamamagitan ni/ng Demoscope Weekly.
{{cite web}}: Invalid|ref=harv(tulong)CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "Всесоюзная перепись населения 1979 г. Национальный состав населения по регионам России" [All Union Population Census of 1979. Ethnic composition of the population by regions of Russia] (XLS). Всесоюзная перепись населения 1979 года [All-Union Population Census of 1979] (sa wikang Ruso). 1979 – sa pamamagitan ni/ng Demoscope Weekly (website of the Institute of Demographics of the State University—Higher School of Economics.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "Вечная мерзлота и современный климат (geo.web.ru)". geo.web.ru (sa wikang Ruso). Nakuha noong 2018-12-09.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "Climate Jakutsk". Pogoda.ru.net. Nakuha noong 16 Mayo 2019.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "JAKUTSK 1961–1990". NOAA. Nakuha noong 16 Mayo 2019.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
Bibliograpiya
baguhinMga kawing labas
baguhin
Gabay panlakbay sa Yakutsk mula sa Wikivoyage
- Official website of Yakutsk Naka-arkibo 2015-10-16 sa Wayback Machine. (sa Ruso)
- Sakha Life Information Agency (sa Ruso)
- Lena Pillars at Natural Heritage Protection Fund
- Flickr photos tagged Yakutsk
- The State Yakutia United Museum of History and Culture of the People of the North at Google Cultural Institute