Coğrafya: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Yunus1980 (mesaj | katkılar)
78.178.74.19 (mesaj) tarafından yapılan 30601854 sayılı değişiklik geri alınıyor.
Etiket: Geri al
Gerekçe: Deneme amaçlı değişiklik
Etiket: Elle geri alma
 
(21 kullanıcı tarafından yapılan 26 ara revizyon gösterilmiyor)
23. satır:
** [[Hidrografi|Hidrografya]]
*** Yer altı suları ve kaynaklar
*** Akarsular coğrafyası ([[Potamoloji]])
*** Göller coğrafyası ([[Limnoloji]])
*** Denizler ve okyanuslar coğrafyası ([[Oseonografya]])
** [[Biyocoğrafya]]
*** [[Bitki coğrafyası]] (Fitocoğrafya)
103. satır:
* '''Beşeri ve Fiziki Ortam İlişkisi''': Fiziki ortam insanın tüm faaliyetleriyle bağlı olduğu doğal çevreyi ifade eder. Coğrafya; insanı, faaliyetlerini ve doğal çevre ile ilişkilerini inceleyerek insanın doğal ortama uyumunu araştırır. İnsan faaliyetleriyle doğal ve beşeri çevrede oluşan olumlu ve olumsuz sonuçları inceler. Sadece insanın doğaya değil, doğal çevreninde insan ve faaliyetlerine etkileri incelenir. Araştırmalar sonucunda insan, faaliyetleriyle doğaya nasıl davranması gerektiğini öğrenir, gelecekte zararına olacak faaliyetlerden uzak durur.
 
== Coğrafyada temel [[paradigma]]larparadigmalar ==
Bilim tarihcisi ve filozof olan [[Thomas Samuel Kuhn]] Coğrafyayı da etkileyen görüşler ileri sürmüştür. Kuhn; bilimsel görüşler arasında karşıtlık artınca bir güç mücadelesinin ortaya çıkacağını ileri sürer. Aynı bilim içinde yarış halinde olan yaklaşım/düşümcedüşünce/bakış açılarına [[paradigma]] adını verir. Coğrafyayı belirli zaman aralıklarında etkileyen temel paradigmalar şu şekilde sıralanabilir.<ref>{{Web kaynağı | url = http://jee.erciyes.edu.tr/index.php/jee/article/download/26/pdf | başlık = Coğrafyada Temel Paradigmalar | soyadı1 = ÖZTÜRK | ad1 = Mustafa | soyadı2 = KARABAĞ | ad2 = Servet | tarih = | eser = Coğrafyada Paradigmalar | yayıncı = erciyes.edu.tr | erişimtarihi = 16 Ekim 2014 | arşivengelli = evet }}{{Ölü bağlantı|date=Nisan 2020 }}</ref><ref name = nurettin/>
 
''Başlangıçtan 1950'ye kadar geçen süre'':
*'''Çevresel [[determinizm]]''': 1950'li yıllara kadar fizikte [[Isaac Newton|Newton]], biyolojide [[Charles Darwin|Darwin]]'in görüşlerinin ağırlıkta olduğu zamanlarda etkili olmuştur. Çevre şartlarının, insanın ve toplulukların bulundukları durumun temel nedeni olduğunu kabul eder. Doğal koşullar ve iklimin insan sosyolojisi, psikolojisi ve kültürel durumu üzerinde etkili olduğu kabul edilir. Geri kalmış toplumların durumunun, doğal çevrelerinin olağan bir sonucu olduğu varsayılır. Böylece bu toplumların sömürgeleştirilmesinin yolu açılmış, Coğrafya bilgisi sömürü ve işgalin nedeni olarak görülmüştür. 20. yüzyılda terk edilmiş bir yaklaşımdır.
*'''Pasibilizm ve Bölgeselcilik''': Fiziki çevrenin insanı belli ölçüde sınırladığını fakat insanın var olanlar arasında imkânlar dahilinde seçme yapabileceğini savunan yaklaşımdır. Dilimize ''Mümküncülük'', ''imkancılık'' şeklinde çevrilir. Çevre ile ilişkilerinde, determinizmdeki pasif insanı yerine, daha aktif, seçim yapabilen insanı tanımlar. Pasibilizm tüm yeryüzünün bütün halinde araştırılmasının zor olacağını, onun yerine küçük ''bölge''lere ayrılarak incelenmesini savunur.
Vidal de la Balache'a göre; mekân doğal ve beşeri özeliklerineözelliklerine göre birbirinden farklı bölgelere ayrılabilir, böylece dünyanın fiziki, beşeri ve ekonomik etkenlerce nasıl biçimlendirildiği anlaşılabilir. Bu devirde doğal olarak var olmayan bölgelerin sınırlarının nasıl belirleneceği üzerinde durulmuştur. Bölgeler arası alansal farklılığın belirlenmesi temel amaç haline gelmiştir. Yerel farklılıklarla bu yoğunlukta çalışma, teoriyi geri plana atmış, coğrafyanın bilimselliği tartışılır hale gelmiştir. Bu yaklaşım 1950'lerden sonra ortaya çıkan nicel anlayışla terk edilmiştir.
 
''1950-1960 Nicel Dönüşüm'':
141. satır:
 
=== Orta Çağ ===
Orta çağdaÇağ'da Avrupa'da olumsuz koşullardan dolayı Coğrafya yerinde saymış, ilerleme İslam aleminde gerçekleşmiştir. İslam dünyasında [[İbn Havkal]]'ın 10. yüzyılda yazdığı ''el-Mesalik ve'l-Memalik'' (Yollar ve Ülkeler), [[9. yüzyıl]]da [[Ahmed bin Sehl el-Belhî|Belhî]]'nin yazdığı ''Suverü-l-Ekâlim'' (İklim Türleri), [[10. yüzyıl]]da [[El-Mesûdî]]'nin yazdığı ''el-Müru-çü'z-Zeheb'' (Altın Çayırlar) ve 14. yüzyılda [[İbn Battuta]]'nın yazdığı ''Tuhfetü'n-Nuzzarfi Garaibi'l-Emsar'' adlı yapıtlar öne çıkmaktadır. [[Birûni]], dünyanın çevresini, yarıçapını, büyüklüğünü ve 1° meridyenin uzunluğunu hesaplayarak matematik coğrafya alanında katkılarda bulunmuştur. [[İbn-i Haldun]]Kitap el-İbar adlı sekiz ciltlik eserinde; [[Beşeri coğrafya]]nın [[Jeopolitik]] ve [[Siyasi coğrafya]] ile ilgili konulardan bahsetmiştir. Ayrıca İslam dünyası tarafından geliştirilen 360 dereceli düzen haritacılıkta hâlâ kullanılmaktadır.
 
=== Yeniçağ ===
180. satır:
 
==Kaynakça==
{{Kaynakçakaynakça}}
 
{{Coğrafya dalları}}
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Coğrafya" sayfasından alınmıştır