Sezar (unvan): Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmemiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Değişiklik özeti yok |
k →Kaynakça: kaynakça şablonu düzenleniyor..., değiştirildi: {{kaynakça|30em}} → {{kaynakça}} |
||
| (51 kullanıcı tarafından yapılan 76 ara revizyon gösterilmiyor) | |||
1. satır:
[[Dosya:Retrato de Julio César (26724093101) (cropped).jpg|küçükresim|Julius Caesar büstü]]
'''Sezar''' ({{Dil|la|Caesar|dil_adı=e}} ''Kayzar''), [[Jül Sezar]]'ın ölümünün ardından [[Roma İmparatorluğu]]'nda [[Roma İmparatoru|imparatorlara]] verilen bir ünvan.<ref name="AntikYunanAntikRoma">{{kitap kaynağı |soyadı1=Gagarin |ad1=Michael |başlık=The Oxford encyclopedia of ancient Greece and Rome |tarih=2010 |yayıncı=Oxford University Press |yer=New York |isbn=978-0195170726}}</ref> [[Tetrarşi]] döneminde, en yüce ünvan olan [[Augustus (unvan)|Augustus ünvanını]] taşıyan imparatorun emri altında çalışan alt-imparatorlara Sezar ünvanı verildi. Bu dönemde Sezar ünvanı taşıyan yardımcılar, Augustus'un emri altında halefleri olarak bulunur ve Augustus'un ölümü veya görevi bırakması sonrası onların yerlerine geçip Augustus olurlardı. Esas imparator Augustus'un yokluğunda, Sezar ünvanını taşıyan yardımcılar bazen imparator olarak da anılırlardı ama esas güç Augustus olduğundan ona hesap vermekle yükümlüydüler.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.thoughtco.com/definition-of-tetrarchy-120830 | başlık = What Was the Roman Tetrarchy? | erişimtarihi = 19 Eylül 2022 | arşivtarihi = 14 Ekim 2017 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20171014040323/https://www.thoughtco.com/definition-of-tetrarchy-120830 | tarih = | ölüurl = hayır | website = thoughtco.com "In 293, the two emperors decide to name additional leaders who could take over for them in the case of their deaths. Subordinate to the emperors was the two Caesars: Galerius, in the east, and Constantius in the west. An Augustus was always emperor; sometimes the Caesars were also referred to as emperors"}}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = https://historycooperative.org/roman-tetrarchy/ | başlık = The Roman Tetrarchy: An Attempt to Stabilize Rome | erişimtarihi = 19 Eylül 2022 | arşivtarihi = 3 Eylül 2022 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20220903092102/https://historycooperative.org/roman-tetrarchy/ | tarih = | ölüurl = hayır | website = historycooperative.org}}</ref>
Kelime kökenini [[Roma Cumhuriyeti]]'nin imparatorluğa dönüşümünde kilit bir rol oynayan [[Jül Sezar]]'dan almaktadır. Cumhuriyetin dönüşümünde rol oynayan [[Roma diktatörü]] Jül Sezar'ın evlatlığı ve yeğeni [[Augustus]], imparator olduktan sonra Sezar'ı tanrılaştırmış ve [[cognomen]]'ini onursal bir ünvan olarak kendi adına eklemiştir. Daha sonraki Roma imparatorları da bu ünvanı benimsemiş ve ''sezar'' adı ilerleyen yıllarda bir soyluluk göstergesi haline gelmiştir.
Roma İmparatorluğu ikiye bölündükten sonra [[Bizans İmparatorluğu|doğudaki imparatorluk]]ta zamanla [[Grekçe]] hâkim ve resmî dil haline gelmiş,<ref name="OxfordBizansSözlüğü">{{kitap kaynağı |soyadı1=n.a. |ad1=n.a. |başlık=The Oxford dictionary of Byzantium |url=https://archive.org/details/journalofamerica0001unse_t4a3 |tarih=1991 |yayıncı=Oxford University Press |yer=New York |isbn=978-0195046526}}</ref> bu süreçte kelimenin Latince orijinal hali caesar'ın okunuşu ''kaisar'' ({{Dil|grc|καισαρ|dil_adı=e}}) biçimine dönüşmüştür. Bu biçim de İslam dünyası yazınına ve Türkçeye ''kayser'' ({{Dil|ota|قيصر|dil_adı=e}}) biçimiyle girmiş, [[II. Mehmed]]'den başlayarak Osmanlı sultanlarının resmî sıfatları arasında ''kayser-i Rûm'' şeklinde kendine yer bulmuştur.<ref name="OsmanlıSözlüğü">{{kitap kaynağı |soyadı1=Somel |ad1=Selçuk Akşin |başlık=Historical dictionary of the Ottoman Empire |tarih=2012 |yayıncı=Scarecrow Press |yer=Lanham, Md. |isbn=978-0810871687 |basım=2.}}</ref>
Kendilerini Bizans İmparatorluğu'nun mirasçısı olarak addeden [[Rus hükümdarları listesi|Rus hükümdarları]] da bu ünvanın [[Rusça]]laşmış biçimi olan ''[[çar]]'' ({{Dil|ru|цар|dil_adı=e}}) kelimesini kullanmışlardır.<ref name="RusyaSözlüğü">{{kitap kaynağı |soyadı1=Saunders |ad1=Robert A. |başlık=Historical dictionary of the Russian Federation |tarih=2019 |yayıncı=Rowman & Littlefield Publishers |yer=Lanham |isbn=978-1538120477 |basım=2.}}</ref> [[Kutsal Roma İmparatorluğu]], [[Avusturya İmparatorluğu]] ve [[Alman İmparatorluğu]] yöneticileri de gerek Latince ''caesar'' gerekse de bunun [[Almanca]]laşmış hali ''kaiser'' ünvanlarını kullanmıştır.<ref name="AlmanyaSözlüğü">{{kitap kaynağı |soyadı1=Lewis |ad1=Derek |başlık=Historical dictionary of contemporary Germany |tarih=2016 |yayıncı=Rowman & Littlefield Publishers |yer=Lanham, Md. |isbn=978-1442269569 |basım=2.}}</ref>
== Kaynakça ==
{{kaynakça}}
[[Kategori:Antik Roma'da unvanlar]]
[[Kategori:Bizans saray unvanları]]
| |||