Hayat Tarih Mecmuası
Hayat Tarih Mecmuası, 1965 ve 1982 yılları arasında Türkiye'de yayımlanmış aylık resimli tarih ve kültür dergisidir. İlk sayısı 1 Şubat 1965 tarihinde çıkan dergi 216 sayı sonunda 1982 yılında kapanmıştır.[1][2] Nisan 1978 tarihinde derginin adı Hayat Tarih ve Edebiyat Mecmuası olarak değiştirilmiş, böylelikle tarih alanından çekilerek eski gazete ve dergi yazılarını yayımlamaya başlamış ve kısa süre sonra da kapanmıştır.
 Hayat Tarih Mecmuası'nın Haziran 1975 tarihli 6. sayısı | |
| Editör | Yılmaz Öztuna |
|---|---|
| Kategoriler | Süreli yayın, dergi |
| Sıklık | Aylık |
| Yayımcı | Hayat Yayınevi (Hayat Neşriyat Müessesesi) |
| İlk sayı | 1 Şubat 1965 |
| Son sayı | 1982 |
| Ülke | Türkiye  |
| Dil | Türkçe |
Derginin formatı
değiştir16x24 cm boyutlarında ve 100 sayfa olan dergi tifdruk baskı tekniğiyle tifdruk kağıda renkli ve siyah beyaz olarak basılıyordu. Türkiye'de tifdruk baskı tekniğini uygulayan tek yayınevi olan Hayat Yayınevi aynı teknikle Hayat Mecmuası, Ses Mecmuası, Doğan Kardeş ve Resimli Roman gibi dergileri de çıkartıyordu. Bunlara sonradan Hayat Spor ve Ayna da eklendi.
"Hayat Tarih Mecmuası" (dergisi), Her 6 sayısı bir cilt olacak şekilde çıkıyordu. iki cilt ve 12 sayı sonunda bir yıl tamamlanıyor ve derginin sayıları tekrar 1'den başlıyordu ve o iki cilt yayımlandığı yılın adıyla anılıyordu. Yayınevi ayrıca okuyucunun kendi cildini pratik bir şekilde kendi yapabilmesi için özel cilt kapakları çıkartmıştı. 6 sayıyı muhafaza edecek şekilde tasarlanmış bu kabartma ve serigrafi baskılı kırmızı cilt bezli kapakların sırtlarının iç bölümüne gerilmiş lastiklere tek formalı dergi nüshaları ortalarından geçiriliyordu ve dergileri bir ciltçiye götürmeye gerek kalmadan çabucak ciltlemek mümkün oluyordu. Pratik olmakla birlikte pek düzgün görünmeyen bu ciltlerden memnun kalmayan bazı okuyucular yine aynı kapakları kullanarak ciltçide daha düzgün ciltler yaptırıyorlardı.
1960'lardaki özenli baskı kalitesi, estetik sayfa düzeni, mükemmel renkler, tifdruk baskının özelliği olan gerçeğe yakın fotoğraflar 1970'lere gelindiğinde neredeyse ortadan kalkmış sayfa düzeni basitleşmiş, siyah beyaz fotoğraflar soluklaşmış ve kontrastlarını kaybetmişti. Buna karşılık derginin boyutu ve sayfa sayısı hiç değişmemiştir.
Künyesi
değiştirHayat Tarih Mecmuası'nın (dergisinin) künyesinde imtiyaz sahibinin Şevket Rado, Neşriyat (yayın) Müdürünün Yılmaz Öztuna; Mesul (sorumlu) Yazı İşleri Müdürünün de Orhan Ş. Yüksel olduğu belirtilmiştir. 1975 Haziran sayısından sonra derginin neşriyat müdürlüğünü de Şevket Rado üstlenmiştir.[2] Yılmaz Öztuna aynı zamanda derginin yazarları arasındadır ve hemen hemen her sayıda yazısı vardır.
Tarzı
değiştir1 Şubat 1965 tarihinde yayın hayatına başlayan dergi baştan beri popüler bir yayın olmayı amaçlamıştı. Tarihle ilgili popüler yayınların hemen hemen hiç olmadığı bir dönemde çıkmaya başlaması ve birçok popüler ve yüksek tirajlı dergiyi de (Ses, Hayat vb) eş zamanlı olarak yayımlamakta olan, dağıtım imkânları geniş bir yayınevi (Hayat Neşriyat Müessesesi) tarafından çıkartılıyor olması amacına kısa sürede erişmesini sağladı.
Dergi toplumda tarihe olan ilgiyi ve sevgiyi artırdı.[3] Desteğini aldığı geniş kesimin ilgisini sürekli tutmak için de klasik tarihin dışında birçok popüler konuyla da ilgilendi ve künyesinde yazdığı gibi bir "kültür" dergisi görünümünü korumaya çalıştı. Oysa dergi daha çok İslamcı, milliyetçi bir ideolojik kimlik taşıyordu. "Batı medeniyetçisi, fakat Türk ve İslam tarih ve kültürüne saygılı kalarak Türklük şuurunu geliştirmek" şeklinde özetlenebilen derginin bu yayın politikası ve ideolojik yöneliminin arkasında da Neşriyat Müdürü Yılmaz Öztuna'nın büyük etkisi vardır.[2]
Osmanlı İmparatorluğunun güçlü olduğu dönemlere (özellikle 16. yüzyıl) ayrı bir vurgu yapılarak dergide ağırlığın daha çok Osmanlı tarihine verildiği anlaşılmaktadır (Örnek: Metin And'ın yazıları). Tarihe olan merak ve ilgiyi yüksek tutmak için Osmanlı toplumunun çeşitli dönemlerindeki sosyal yaşantıya ait yazılara da sıklıkla yer verilmiştir (Örnek: Reşat Ekrem Koçu'nun yazıları)
İçeriği
değiştir"Hayat Tarih Mecmuası"'nın ilk yıllardaki rastgele birkaç sayısından alınmış olan şu konulara bir göz atılırsa hem derginin yapısı, hem konulara bakış açısı hem de yazarları hakkında bir bilgi de edinilmiş olur. Dergide reklamlara son derece az yer ayrıldığını da belirtmek gerekir. İç sayfalarda hemen hemen reklama hiç rastlanmazken arka kapak ve kapak içlerinde genelde yayınevinin kendi yayımladığı bazı kitap ve ansiklopedilerin tanıtım ilanları ve ara sıra da banka reklamları yer alır. İlk yıllarda reklamı yayınlanan bu banka değişmez olarak yayınevi ile bağları da olan Yapı Kredi Bankası'dır.[4] Sonraki yıllarda tek tük Ziraat Bankası reklamlarına da rastlanır.
- "Barbaros Hayreddin Paşa'nın Hatıraları"
- "Balkan Savaşı sırasında akıllara durgunluk veren Bulgar mezalimi" Yazan: Pierre Loti
- "Tarihte iki dayak çeşidi: Falaka ve kırbaç"
- "Mukaddes Emanetler" Yazan: Yılmaz Öztuna
- "Mayoların 135 yıllık gelişmesi ve deniz banyoları". Çeviren: Eser Tutel
- "20 yıl öne Nagazaki'ye atılan atom bombası"
- "XVIII. Asrın sonunda Osmanlı Devleti: Tartılar ve ölçüler" Yazan: P. G. İnciciyan
- "İstanbul Saraylarında adım adım: Saltanat arabaları dairesi". Röportaj: Erdoğan Sevgin
- "İstanbul Saraylarında adım adım: Silah müzesi". Röportaj: Erdoğan Sevgin
- "İstanbul Saraylarında adım adım: Porselen dairesi". Röportaj: Erdoğan Sevgin
- "S-51'in batışı, 1925 yılında batan denizaltımız" Yazan: Kd. Dz. Yzb. Osman Öndeş.
- "Bunu Biliyor musunuz?: Dünyada kaç Türk var"
- "Bunu Biliyor musunuz?: Dünyada kaç Müslüman var"
- "Genç Osman'ın ölümü".
- "Gravür sanatı"
- "Türk bestekârlarının asıl meslekleri" Yazan: Tahsin Tunalı
- "On altı yıllık saltanatın içyüzü, Kral Faruk"
- "Araba ve arabacılar" Yazan: Reşat Ekrem Koçu
- "Eski İstanbul'da berberler". Yazan: Reşat Ekrem Koçu
- "16. Yüzyılda Şehzadelerin Sünnet Düğünü". Yazan: Metin And
Ekleri
değiştir- Tablolar: "Hayat Tarih Mecmuası", tek formalık ve zımbayla tutturulmuş dergi fasiküllerinin orta sayfasında, iki sayfaya birden yayılmış bir resim veriyordu. Genellikle göz alıcı renklerin kullanıldığı bu resimler ya bir gravür ya da Oryantalist ressamların Osmanlıyla ilgili bir tablosuydu. Yakın tarihin gündelik hayatına, ayrıca çevre ve mimari yapılarına ışık tutan bu tablolar dergiden ayrılarak resim olarak da kullanıldılar.
- Vilayetlerimizin Tarihi: Bundan başka dergiyle aynı formatta "Vilayetlerimizin Tarihi" adında ince bir dergi eki de verilmiştir. Bu ekler tamamlandığında 450 sayfalık ayrı bir kitap oluşturacak şekilde sıralı sayfa sayıları basılmıştır.
- Kitap ekleri: Yine dergiyle aynı boyut ve sayfa yapısında kitap ekleri verilmiştir. Bunlardan bazılarının adları şöyledir: "Kapdan Paşa İle Karadeniz'de Bir Seyahat" yazan: Sir Adolphus Slade Paşa, "Harem-i Hümâyûn" yazan: I. M. D'ohhson, "Rumeli'yi Neden Kaybettik" yazan: Fazlı Necib, "Bostancıbaşı Defterleri" vb.
Kaynakça
değiştir- ^ "Hayat Tarih Mecmuası". www.simurg.com.tr. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2012.
- ^ a b c Nadir Özbek. "Hayat Tarih Mecmuası" (PDF). www.ata.boun.edu.tr. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2012.[ölü/kırık bağlantı]
- ^ "Çarpıtılmış tarihin alternatifi: Tarih dergileri". www.haber7.com. 13 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2012.
- ^ "Kazım Taşkent". www.ahmetakyol.net. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2012.[ölü/kırık bağlantı]