Vikipedi

Kâğıthane

İstanbul ilçesi (Avrupa Yakası)

Kâğıthane, İstanbul iline bağlı bir ilçedir. Kuzeyde Sarıyer, kuzeydoğuda Beşiktaş, doğu ve güneyde Şişli, güneybatıda Beyoğlu ve batıda Eyüpsultan ile çevrilidir. İlçenin, Kâğıthane Deresi'nin sona erdiği kısmında Haliç'e kısa bir kıyısı vardır.

Kâğıthane
İlçe
Harita
İlçe sınırları haritası
ÜlkeTürkiye
İlİstanbul
Coğrafi bölgeMarmara Bölgesi
İdare
 • KaymakamMustafa Koç
 • Belediye başkanıMevlüt Öztekin (AK Parti)
Yüzölçümü
 • Toplam23 km²
Nüfus
 • Kır
-
 • Şehir
-
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
Posta kodu34400
İl alan kodu212
İl plaka kodu34
22 Nisan 1910 tarihli Servet-i Fünun dergisinde Kağıthane at yarışlarından bir fotoğraf.

Etimoloji

değiştir

Bizans döneminde Kâğıthane Deresi'nin adı Barbisos'tu. Kesin bilgiler olmamakla birlikte İstanbul'un fethi sırasında burada bir kâğıt değirmeni bulunduğu ve bu imalathanenin II. Bayezid dönemine (1481-1512) kadar çalıştığı anlaşılır. Evliya Çelebi 17. yüzyılda Kağıthane çevresini anlatırken burada harap durumda bir kâğıthane bulunduğunu anlatır.

Coğrafya

değiştir

Arazi yapısı engebeli olup, derelerden ve vadilerden oluşmuştur. Bu bölgeler ise yerleşim alanı olarak kullanılmaktadır.

Tarihçe

değiştir

Kâğıthane, İstanbul'da Haliç'e dökülen bir dereyle, bunun vadisinde eski kâğıt imalathanelerinin bulunması nedeni ile bu adı almıştır. Zamanında bu imalathaneler dışında; un değirmenleri ve baruthanelerin bulunduğu, düzlük kesimlerde ise cirit oyunları ve ok atışı için talim sahaları bulunduğu bilinmektedir.

28. Çelebi Mehmet Efendi'nin Paris'ten getirdiği Versay bahçe ve köşklerinin planlarına göre, Kâğıthane deresi etrafında padişaha ile vezirlere özgü 60 kadar kasır ve köşk yapılmış ve kıyılar, zamanın aydınlarının devam ettiği büyük bir Bektaşi Tekkesi ve mezarlığının bulunduğu Karaağaç düzenlenmiştir. Dere kenarları kavak ve çınar ağaçları ile süslenmiştir. En meşhur Kasır, "Sadabad" olarak anılmaktadır. Derede çağlayanlar yapılmış, geceleri kaplumbağalar üzerine mumluk dikilerek Lale bahçeleri arasında çırağanlar düzenlenmeye başlanmıştı. Yine Sütlüce mevkiinde Giresunlu ve Karaağaç Tekkesi isimli Osmanlı aydınlarının devam ettiği Bektaşi tekkeleri mevcut idi.

1481-1512 yılları arasında Osmanlı padişahlarından II. Beyazıt devrinde Candereci Muhittinzade Vakfı ile kurulan ve açıklandığı şekilde devreler geçiren Kağıthane köyü'nün ilk nüvesi, Merkez mahallesindeki yerleşmelerle başlamıştır. Hâlen Belediye Meydanına bakan "Daye Hatun Camii" bu devirden kalmadır. Eski tarihsel yapıyı taşıyan ahşap evlerden birçok örnek hâlen göze çarpmaktadır. Bugün İstihkam Okulunun yapıldığı yerde eski kasır yanında günümüze gelmiş olan "Sadabad Camii" bulunmaktadır. Doğal özellikleri, nedeniyle Kâğıthane daha Sadabad bahçeleri gelişmeden de İstanbulluların ve hükümdarların doğa ile bir araya geldikleri yerlerin önde gelenlerindendir. III. Ahmet devrinde yaptırılan Sadabad Kasrı ile bayındırlaştırılmaya başladı.

Patrona (Albay) Halil isyanı ile bir enkaz haline gelen Sadabad Kasırları ve bahçelerinin küçük bir bölümü III. Ahmet'ten sonraki hükümdarlar ve özellikle I. Mahmut, III. Selim ve II. Mahmut zamanında onarıldı. Fakat hiçbir zaman Lale Devri'ndeki yapı ve ruh olgunluğuna erişmedi. II. Mahmut tarafından onarılarak "Çağlayan Kasrı" olarak adlandırılan Sadabad 1940'larda yıkılarak askerî okul inşa edildi.[2]

Kâğıthane'deki Baruthane ise çok daha eski dönemlerde II. Bayezid döneminde kurulmuş; Kanuni döneminde kâgire çevrilmiş ve üzeri kurşunla kaplanmıştır. Baruthane, I. İbrahim dönemine kadar üretimini sürdürmüştür.[kaynak belirtilmeli]

Cumhuriyet Dönemi

değiştir

1953'te bir dernek kararıyla Çağlayan ve Hürriyet mahalleleri kurularak, bu mahallede yapılan evler 1934 yılında meydana gelen yangında evi yananlara dağıtılmıştır. İlkin 45 haneyle başlayan yerleşme zamanla genişlemiş ve 1960 yılından önce İstanbul'da girişilen geniş çaptaki, imar hareketlerinden çeşitli yol kamulaştırılmaları sonucunda Gültepe, Harmantepe, Çeliktepe ve Ortabayır semtlerinde İstanbul Mesken ve Planlama Genel Müdürlüğü tarafından halka yer verilmiş ve böylece bu mahallelerin nüvesi atılmıştır.[kaynak belirtilmeli]

Siyaset

değiştir

Yerel Seçimler

değiştir
Seçim Belediye Başkanı Parti Oy Oranı
1989 Mahmut Özdemir Sosyaldemokrat Halkçı Parti %31,33
1991[3] Arif Calban Refah Partisi %33,39
1994 %35,46
1999 Fazilet Partisi %25,45
2004 Fazlı Kılıç Adalet ve Kalkınma Partisi %50,68
2009 %43,72
2014 %51,33
2019 Mevlüt Öztekin %54,40
2024 %48,85
Kaynak:[4]

Nüfus

değiştir

1955 nüfus sayımında nüfusu 3.084 olarak tespit edilen Kâğıthane nüfusundaki büyük gelişme 1955 yılından sonra başlamıştır.

Kâğıthane sınırları içinde yerleşme merkezde başlamışsa da burada fazla gelişme göstermeden Çağlayan, Çeliktepe ve devamı olan Sultan Selim sırtlarında yoğun bir şekilde yerleşmeler başlamıştır.

İlçe nüfusunun büyük bir kısmını Anadolu'dan İstanbul'a çalışmaya göç eden insanlardan oluşmaktadır. İlçede hızlı bir yapılaşma görülmekle beraber, inşaata açık arazilerin sınır seviyesine yaklaşması nedeniyle 1960'lardan 2000'li yıllara kadar gözlenen büyük nüfus artış hızı 2000'lerden beri gerilemektedir.[kaynak belirtilmeli]

Yıl Toplam
1935[5] 1.180
1940[6] 1.210
1945[7] 3.503
1950[8] 1.431
1955[9] 3.084
1960[10] 22.818
1965[11] 56.157
1970[12] 111.427
1975[13] 164.448
1980[14] 175.540
1990[15] 269.042
2000[16] 345.239
2007[17] 418.229
2008[18] 415.130
2009[19] 413.797
2010[20] 416.515
2011[21] 419.865
2012[22] 421.356
2013[23] 428.755
2014[24] 432.230
2015[25] 437.942
2016[25] 439.685
2017[25] 442.694
2018[25] 437.026
2019[25] 448.025
2020[25] 442.415

İdari durum

değiştir

1 Mart 1963 tarihine kadar köy muhtarlığı ile yönetilmiş, mezbahanın kuzeybatısındaki Pırnala semtinde (Kemerburgaz yolu) üzerinde gelişmeler başlamıştır.

Kâğıthane ilçesi İstanbul'un Şişli ilçesinin Merkez Bucağı'na bağlı köy statüsündeyken, 8 Temmuz 1987 Tarih ve 19507 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan 3392 sayılı Kanunla Şişli ilçesinden ayrılarak müstakil bir ilçe olarak kurulmuştur. 8 Ağustos 1988 tarihinde kaymakamlığın ve diğer resmî dairelerin kurulması ile hizmet vermeye başlamıştır. 26 Mart 1989 tarihinde yapılan mahalli idareler seçimleri ile belediye başkanlığı oluşturulmuştur.

Mahalleler

değiştir

19 mahalleden oluşan ilçenin en büyük mahalleleri Seyrantepe, Hamidiye, Merkez ve Talatpaşa'dır.

 
İlçedeki mahallelerin haritadaki yeri

Kâğıthane, 19 mahalleden oluşmaktadır:

Eğitim ve kültür

değiştir

Kağıthane ilçesinde 15 yaşın üzerindeki nüfusta okuma yazma bilenlerin oranı yüzde 88,35'tir.[26] İlçe sınırları içinde 6 okulöncesi eğitim kurumu, 49 ilköğretim okulu ve 15 ortaöğretim kurumu vardır.[27]

Kağıthane'nin merkezinde Küçük Kemal Çocuk Sahnesi ile İstanbul Büyük Şehir Belediyesi bünyesinde bulunan Şehir Tiyatroları Sadabad Sahnesi bulunmaktadır. Bunun yanı sıra ilçe belediyesine ait kültür merkezleri de mevcuttur.[kaynak belirtilmeli]

Sağlık

değiştir

Kağıthane Devlet Hastanesi dışında ilçe sınırları içinde üç tane özel hastane vardır. Bunun dışında 22 sağlık ocağı ve 40 eczane bulunur.[kaynak belirtilmeli]

Ulaşım

değiştir
Ana madde: Kâğıthane'den geçen ulaşım hatları
 
M7 Hattı Kağıthane istasyonu

İstanbul Boğazı'nı Boğaziçi ve Fatih Sultan Mehmet köprüleriyle aşan otoyollar, Kağıthane ilçesinden geçer. Bunlardan O-1 Otoyolu güneyde Şişli İlçesi'yle sınır oluşturur. O-2 Otoyolu ise Kağıthane ilçesinin kuzey kesiminde doğu-batı doğrultusunda izler. Okmeydanı ve Hasdal kavşakları arasında uzanan bir başka otoyol da O-1 ve O-2 otoyollarını birbirine bağlar. Yeni havalimanını merkeze bağlayan iki otoyoldan biri Kemerburgaz ve Göktürk üzerinden Hasdal mevkiinde O-2'ye (TEM) entegre olmaktadır.

M7 Kabataş-Mahmutbey metrosu ilçenin güneyinde, Merkez mahallesinden Kağıthane Deresi üzerinden geçmektedir. Bu hattın Çağlayan, Kağıthane ve Nurtepe istasyonları ilçe sınırları içindedir.

İlerleyen yıllarda yapılması planlanan Büyük İstanbul Tüneli (üç katlı tüp geçit), Ümraniye Çamlık'tan gelerek Avrupa yakasında Kağıthane Hasdal Kavşağı'na bağlanacaktır.

İTÜ/Ayazağa-Kağıthane metro projesi ile M11 Gayrettepe-İstanbul Havalimanı metroları, yine ilçenin merkez mahallesinde cendere hattından geçmektedir[ölü/kırık bağlantı].

Proje aşamasındaki M34 (HızRay) hattı için ilçenin Merkez Mahallesi'nde bir istasyon yapılması planlanarak M11, M7 ve İTÜ/Ayazağa-Kağıthane metro hattına entegrasyon sağlanması planlanmaktadır.

M2 hattı, Büyükdere Caddesi boyunca ilçenin doğu sınırından geçmektedir. Hattın 4. Levent istasyonu ilçeye bağlı Emniyet Evleri mahallesiyle Şişli'nin Esentepe mahallesi arasında bulunur. Ayrıca Sarıyer'e bağlı Huzur mahallesi sınırları dahilinde olan Sanayi Mahallesi istasyonu da istasyon yakınında bulunan, Kağıthane'ye bağlı Yeşilce ve eski adıyla istasyona ismini vermiş olan Sultan Selim mahallelerine ulaşım imkanı sağlamaktadır. Aynı hattın Seyrantepe Mahallesinde deposu ve şube hattı için Seyrantepe istasyonu bulunmaktadır. İlerleyen yıllarda şube hattı Hamidiye Mahallesi'nden istasyon olacak şekilde geçip Alibeyköy Cep Otogarı'na uzatılması planlanmaktadır.

Avrupa Yakası'nın gelişmiş bölgelerine halihazırda komşu olan Kağıthane, kuzeyde Cendere aksı-Seyrantepe üzerinden Ayazağa-Maslak ile; doğuda Levent ve Şişli ile; batıda Eyüp ve güneyde Beyoğlu-Taksim ile entegre olmaktadır.[kaynak belirtilmeli]

Spor

değiştir

Kağıthane'de Merkez'de bulunan Hasbahçe Spor Kompleksi'nin içerisinde futbol sahası, basketbol, voleybol sahaları ile güreş ve cirit sahaları vardır. Ayrıca ilçenin 6 ayrı noktasında açık alan spor sahaları mevcuttur. İlçe sınırları içerisinde 2 adet yüzme havuzu ve spor salonu vardır. İlçede 30'a yakın spor kulübü mevcuttur.[kaynak belirtilmeli]

Önemli ve tarihî yapılar

değiştir

Başta Sadabad Kasrı olmak üzere eski kasırlara ait bazı kalıntılar ilçedeki başlıca tarihsel yapılardır. Bunun dışında kalan diğer yapılar da; Kasr-ı Neşat & Kasr-ı Cenan,[28] Çeşme-i Nûr (III. Ahmed Çeşmesi),[29] Atiye Sultan Sarayı (Kağıthane Kasrı Hümayunu - Küçük Zabit Mektebi),[30] Yeni Çeşme ya da II. Abdülhamid Çeşmesi,[31] Koşu Köşkü,[32] Aziziye Camii (Sadabad Camii - Çağlayan Camii),[33] Mir-i Ahur (İmrahor) Kasrı,[34] İmrahor Çeşmesi (III. Murad Çeşmesi)],[35] Poligon Çeşmesi,[36] Poligon Sarayı,[37] II. Mahmud Nişantaşı,[38] Kağıthane Köyü,[39] Karakolhane Koğuşu,[40] Kağıthane Cendere Su Terfi İstasyonu,[41] Su Terazisi,[42] Daye Hatun Sıbyan Mektebi'dir.[43]

Galeri

değiştir
  •  
    Çağlayan Yeni Camii
  •  
    Gürsel Merkez Camii

Kaynakça

değiştir
  1. ^ "6/11" (PDF). 5 Nisan 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2012. 
  2. ^ Küskü, Fırat (30 Eylül 2020). "II. Abdülhamid Devrinde Kâğıthane Mesiresi". Vakanüvis - Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi. 5 (2): 841-867. doi:10.24186/vakanuvis.767462. ISSN 2149-9535. [ölü/kırık bağlantı]
  3. ^ Arif Calban yapılan ara seçimlerde belediye başkanı seçilmiştir.
  4. ^ "yerelnet.org.tr, Kağıthane Belediyesi". 20 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2014. 
  5. ^ Başbakanlık İstatistik Genel Direktörlüğü (1937). "1935 Genel Nüfus Sayımı: Köyler Nüfusu" (PDF). mku.edu.tr. 16 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020. 
  6. ^ Başbakanlık İstatistik Genel Müdürlüğü (1944). "1940 Genel Nüfus Sayımı: Vilâyetler, Kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibarile Nüfus" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020. 
  7. ^ Başbakanlık İstatistik Genel Müdürlüğü (1948). "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020. 
  8. ^ Başvekâlet İstatistik Umum Müdürlüğü (1954). "1950 Umumî Nüfus Sayımı: Vilâyet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla Nüfus" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020. 
  9. ^ Başbakanlık İstatistik Genel Müdürlüğü (1961). "1955 Genel Nüfus Sayımı: Vilâyet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 6 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020. 
  10. ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1963). "1960 Genel Nüfus Sayımı: İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020. 
  11. ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 13 Ocak 2017 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2017. 
  12. ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 13 Ocak 2017 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2017. 
  13. ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 13 Ocak 2017 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2017. 
  14. ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 13 Ocak 2017 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2017. 
  15. ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  16. ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  17. ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  18. ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  19. ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  20. ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  21. ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  22. ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013. 
  23. ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014. 
  24. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
  25. ^ a b c d e f
  26. ^ "Arşivlenmiş kopya". 20 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2010. 
  27. ^ "Arşivlenmiş kopya". 28 Mayıs 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2010. 
  28. ^ 13 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde [https://web.archive.org/web/20131213133518/http://www.kagithane.bel.tr/kagithane_hakkinda/tarih_detail/Kasr-i-Nesat-Kasr-i-Cenan/110/134/0 arşivlendi.
  29. ^ "Kağıthane Belediyesi". www.kagithane.istanbul. 19 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  30. ^ "Kağıthane Belediyesi". www.kagithane.istanbul. 30 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2024. 
  31. ^ "Kağıthane Belediyesi". www.kagithane.istanbul. 25 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2024. 
  32. ^ "Kağıthane Belediyesi". www.kagithane.istanbul. 9 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2024. 
  33. ^ "Kağıthane Belediyesi". www.kagithane.istanbul. 25 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2024. 
  34. ^ "Kağıthane Belediyesi". www.kagithane.istanbul. 25 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2024. 
  35. ^ "Kağıthane Belediyesi". www.kagithane.istanbul. 30 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2024. 
  36. ^ "Kağıthane Belediyesi". www.kagithane.istanbul. 25 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2024. 
  37. ^ "Kağıthane Belediyesi". www.kagithane.istanbul. 25 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2024. 
  38. ^ "Kağıthane Belediyesi". www.kagithane.istanbul. 9 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2024. 
  39. ^ "Kağıthane Belediyesi". www.kagithane.istanbul. 30 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2024. 
  40. ^ "Kağıthane Belediyesi". www.kagithane.istanbul. 25 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2024. 
  41. ^ "Kağıthane Belediyesi". www.kagithane.istanbul. 25 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2024. 
  42. ^ "Kağıthane Belediyesi". www.kagithane.istanbul. 25 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2024. 
  43. ^ "Kağıthane Belediyesi". www.kagithane.istanbul. 25 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2024. 

Dış bağlantılar

değiştir
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Kâğıthane&oldid=34198017" sayfasından alınmıştır