Milletvekili
Milletvekili, parlamenter, mebus ya da saylav[1] bir parlamentoda oy verenleri temsil eden kişidir. Birçok ülkede bulunan bikameral sistem gereği; parlamento üyelerine değişik isimler verilebilmektedir. Örneğin; senato bulunan sistemlerde seçilen kişi; senatör olarak tanımlanabilmektedir. Parlamenter bağımsız olabileceği gibi sıklıkla görüldüğü üzere bir siyasi partiye bağlı da olabilir. Ülkenin parlamento sistemine ve yürürlükteki mevzuatına göre seçme ve seçilme kuralları ile milletvekilinin görev ve sorumlulukları değişiklik gösterebilir.
Westminster sistemi
değiştirWestminster sistemi, hükûmet modelinin Birleşik Krallık siyaseti tarafından uygulanması sonucu şekillenen bir demokratik parlamenter sistemdir. Bu sebeple ismini Birleşik Krallık Parlamentosu'nun konuşlandığı Westminster Sarayı'ndan almıştır.
Avustralya
değiştirAvustralya Parlamentosu'nda parlamento üyesi, senato veya temsilciler meclisi üyesini tanımlar. Avustralya Parlamentosu federal parlamentodur (The Parliament of the Commonwealth). Parlamento üyeleri; İngilizce Member of Parliament (Parlamento üyesi) kelimesinin kısaltması olarak MP kelimesini isimlerinden sonra kullanır. (Örneğin; John McCallahan, MP.) Senato üyeleri ise senatör sıfatını kullanır.
Bangladeş
değiştirJatiyo Sangshad adlı ulusal meclisin üyeleri milletvekili sayılır. Her 5 yılda bir yapılan seçimle seçilen 350 parlamento üyelesinin 50 tanesi kadınlar için rezerve edilir.
Birleşik Krallık
değiştirHindistan
değiştirİrlanda
değiştirAlt meclislere seçilenlere deputy, senatoya seçilenlere senatör denir.
Jamaika
değiştirÇift meclisli sistemin üyeleri 5 yıllığına seçilir.
Kanada
değiştirBirleşik Krallık parlamento sisteminin yerleştiği Kanada'da alt meclis üyelerine parlamento üyeleri, üst meclis senato üyelerine senatör denir.[2] Senatörler 75 yaşına ulaştığında emekliliğe sevkedilirler.
Kenya
değiştir349 milletvekilinin 290 tanesi Kenya'nın şehirlerinden temsilen seçilir. 47 tane kadın vekil ise illeri temsilen seçilir. 12 üye ise temsilciler tarafından seçilir.
Malezya
değiştirÇift meclisli Malezya parlamentosu üyelerine Ahli Parlimen denir. Daha önceleri milletvekili anlamında wakil rakyat denilmiştir.[3]
Malta
değiştirMalta Parlamentosu çift meclislidir ve 69 milletvekilinden oluşur.[4]
Nauru
değiştirNauru Parlamentosu üyeleri 3 yıllığına seçilir ve 18 kişiden oluşmaktadır. Milletvekilleri Nauru Başkanı'nı seçer.[5]
Pakistan
değiştirÇift meclisli Pakistan Ulusal Asamblesi'nin 342 üyesinin 272 tanesi doğrudan seçilir. Kalan 70 tanesi kadınlara ve çeşitli azınlıklara ayrılır. Bir siyasi partinin üstünlük kurması için 172 sandalyeye ulaşması gereklidir.[6]
Singapur
değiştirSingapur parlamentosu üyelerinin bir kısmının siyasi partiye bağlı olmaması gerekir.
Sri Lanka
değiştirÇift meclisli Sri Lanka parlamentosunun 225 üyesi bulunur. Birleşik Krallık parlamentosu örnek alınarak dizayn edilmiştir. 18 Yaşını dolduran herkes aday olabilir.
Yeni Zelanda
değiştirParlamentonun 120 üyesi 3 yıllığına seçilir. 69 tanesi yerel Maori halkına ayrılmıştır.
Zimbabve
değiştirÇift meclisli sistemde parlamenterler ile senatörler 5 yıllığına seçilirler.
Diğer sistemler
değiştirWestminister sistemini benimsemeyen ülkeler özgün sistemleri ve adlandırmaları ile parlamenter demokrasiyi uygulamaktadır. Parlamento üyesi her ülkede değişik isimlerle tanımlanabilmektedir. Tek meclislilik mümkündür.
Afganistan
değiştirÇift meclisli sistemde Wolesi Jirga denilen halk meclisinin 249 üyesi bulunur. Mesherano Jirga denilen yaşlılar meclisinin ise 102 üyesi olup, 34 tanesi bölge konseylerince 3 yıllığına, 34 tanesi eyalet konseylerince 4 yıllığına, 34 tanesi ise Başkan tarafından 5 yıllığına seçilirler. Milletvekilleri içinde kadın kontenjanı bulunur.
Almanya
değiştirAlmanya'da da diyet meclisi vardır. 16 federal eyaletin temsil edilmesi eski Prusya Lordlar Kamarası'na benzer ve bunlar halk tarafından seçilmezler.
Avusturya
değiştirAvusturya Parlamentosu çift meclislidir. Bunlar Ulusal Konsül ve Federal Konsül'dür. Konsül üyeleri bölgesel diyet meclislerince seçilirler.
Bulgaristan
değiştirFilipinler
değiştirHollanda
değiştirÇift meclisli Hollanda'da Temsilciler Meclisinin 150 üyesi 4 yıllığına halk tarafından seçilir. Senatonun 75 tane olan üyeleri ise doğrudan halk tarafından seçilmezler. Karayiplerde bulunanlar gibi özel yerleşim yerleri için kontenjan bulundurulur.
İtalya
değiştirİspanya
değiştirİsrail
değiştirİsveç
değiştir4 yıllığına halk tarafından 349 milletvekili seçilir. Bir siyasi parti tarafından aday gösterilen 18 yaşını doldurmuş İsveç vatandaşları milletvekili olabilir. Tek meclislidir.
İzlanda
değiştirKamboçya
değiştirKamboçya'nın 123 parlamenteri vardır. Üyeler 5 yıllığına seçilir.
Lübnan
değiştirLübnan parlamentosunun 128 üyesi vardır. Üyelere Naib meclise Meclis an Nuvvab denir.
Kuzey Makedonya
değiştir120 üyeli mecliste milletvekillerine Pratenik denir.
Norveç
değiştirParlamentoya Stortinget, parlamentere stortingsrepresentanter denir.
Polonya
değiştirÇift meclisli Polonya'da alt meclise Sejm denir. 460 üyesi vardır.
Portekiz
değiştirParlamentoya deputado denir.
Tayland
değiştir650 parlamenterin 500'ü meclis üyesi 150'si senatördür.
Türkiye
değiştir
Tek meclisli sistemde 600 üye halk tarafından beş yıllığına seçilir.
Ukrayna
değiştirTek meclisli sistemde 450 üye halk tarafından seçilir.
Ayrıca bakınız
değiştirKaynakça
değiştir- ^ "Arşivlenmiş kopya". 29 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2024.
- ^ "ESL Home". Parl.gc.ca. 30 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2012.
- ^ Then, Stephen (11 Ekim 2012). "Here comes a real wakil rakyat". The Star (Malaysia). 13 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2013.
- ^ "Court Services" (PDF). Docs.justice.gov.mt. 21 Mayıs 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 30 Mart 2012.
- ^ "About Parliament", Parliament of Nauru 19 Nisan 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ "Pakistan PM loses vital coalition partner as MQM quits". BBC News. 3 Ocak 2011. 10 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2013.