Sübvansiyon

Sübvansiyon ya da destekleme, devletin kişi ya da kurumlara mal, para veya hizmet biçiminde yaptığı karşılıksız yardımları ifade eder.

Arz ve talebin sübvansiyon ile değişimi

Sözcük Türkçeye Fransızcadan girmiştir, tam karşılığı TDK Sözlük'te destekleme olarak verilmesine rağmen bir iktisat terimi olarak sıklıkla kullanılmaktadır.

Devlet, çeşitli sosyal ve ekonomik amaçları gerçekleştirmek üzere sübvansiyon verebilir. Örneğin; geniş halk kitlelerinin tükettiği bir malın fiyatını düşük tutarak aradaki farkı bütçe gelirinden karşılayabilir. Buradaki amaç tüketicinin korunmasıdır. Tersine, üreticiyi korumak amacıyla da üreticiye, piyasa fiyatına ek bir ödemede bulunabilir. Bunun gibi, ihracatı özendirmek üzere, ihracatçıya ülkeye kazandırdığı döviz başına belirli bir sübvansiyon ödeyebilir. Sübvansiyon, dolaysız veya dolaylı yollarla yapılabilir. Örneğin; birim üretim başına para olarak verilen sübvansiyonlar birinci gruba girer. Oysa üretici veya ihracatçıya düşük faizli kredi verilmesi, vergide indirim, malın girdilerinin ucuz fiyatlardan sağlanması gibi uygulamalar da ikinci gruba örnektir.

Uygulama ve sorunlar

Gelişmiş ülkelerin artan maliyetler ve uluslararası ticari rekabet nedeni ile kendi yerli üretimlerini desteklemeleri, gelişmekte olan ülkelerde olumsuz sonuçlara yol açmaktadır. Bu ülkeler, gelişmekte olan ülkelerin piyasalarını küresel ticarete açmalarını talep ederken kendi ekonomilerini korumak için desteklemelere devam etmektedirler.

Örneğin; Amerika Birleşik Devletleri, sayıları 25 bin olan pamuk üreticileri için yılda 12 milyar doları aşkın sübvansiyon yapmaktadır. Bu uygulama, ekonomisi büyük ölçüde bu ürünlere bağlı olan Benin, Burkina Faso, Çad ve Mali gibi ülkelere açlık getirmektedir. Dünya Ticaret Örgütü, Brezilya'nın başvurusu üzerine ABD'nin pamuk üreticilerine yaptığı ödemenin kanunsuz olduğu kararını aldığı halde ABD bu uygulamaya devam etmektedir.

Benzer şekilde, Avrupa Birliği'nde özellikle İngiltere ve Fransa'nın yerli şeker üretimini desteklemesi dünya piyasalarında şeker fiyatlarını düşürdüğünden, Mozambik ve Malavi'nin şeker üreticileri sürekli zarar etmektedir. AB 2004 yılında 2 milyar dolar şeker destekleme harcaması yapmıştır.