Selçuk
Selçuk, Türkiye'nin İzmir ilinin bir ilçesidir. İlçenin kuzeyinde Menderes ve Torbalı, kuzeydoğusunda Tire ilçesi, güneyinde Aydın ilinin Kuşadası ve Söke ilçeleri, doğusunda Aydın ilinin Germencik ilçesi, batısında Ege Denizi bulunmaktadır. Ünlü Efes Antik Kenti, Şirince köyü, Meryem Ana Evi, Dünyanın Yedi Harikası'ndan biri olan Artemis Tapınağı Selçuk'ta bulunmaktadır.
| Selçuk | |
|---|---|
 İzmir'deki konumu | |
 İlçe sınırları haritası | |
| Ülke | Türkiye |
| İl | İzmir |
| Coğrafi bölge | Ege Bölgesi |
| İdare | |
| • Kaymakam | Oğuz Alp Çağlar[1] |
| • Belediye başkanı | Filiz Ceritoğlu Sengel (CHP) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 317 km² |
| Rakım | 16 m |
| Nüfus (2018, 2014, 2020, 2000, 2012) | |
| • Toplam | 36.360, 35,281, 37,386, 25,564, 34,587 |
| • Kır | - |
| • Şehir | 37.386 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| Posta kodu | 35920 |
| İl alan kodu | 232 |
| İl plaka kodu | 35 |
Tarihçe
değiştir
Selçuk eski adıyla Ayasuluk, 1304 yılında Aydınoğulları Beyliği'nin eline geçmiş ve 1426 yılında Osmanlı Devleti topraklarına katılmıştır. 1914'te Ayasuluk olan adı Selçuk olarak değiştirilmiş ve Kurtuluş Savaşından sonra da Akıncılar adıyla anılan Selçuk, 1957 yılında İzmir iline dahil edilmiş ve ilçe unvanını almıştır.[3]
Selçuk, dünyanın en büyük açık hava müzelerinden biridir. Antik Çağ'ın en önemli yerleşim yerlerinden biri olmuştur. Selçuk’ta bulunan tarihi yapıların büyük bir bölümü ayaktadır. Efes ören yeri, Türk ve dünya turizmi açısından çok önemli bir merkezdir. Efes her yıl yaklaşık olarak 2 milyon ziyaretçi tarafından gezilmektedir. Selçuk Efes Müzesi, sahip olduğu ve sergilediği sadece yerel eserlerle Avrupa’nın en önemli ve en zengin müzelerinden birisidir. Bu etkinlikler dışında, müzede verilen konferanslar ve açılan resim sergileri kültür hayatını canlı tutmaktadır. Selçuklu sanatının en önemli eserlerinden biri olan İsa Bey Camii Selçuk’tadır. Cami, hem avlulu Türk camii tipinin, hem de Anadolu sütunlu camilerinin bilinen en eski örneğidir.[kaynak belirtilmeli]
İlk çağın en ünlü şehirlerinden biri olan Efes, Küçük Menderes Nehri'nin sularını boşalttığı körfezin yakınında kurulmuştur. Tarıma elverişli toprakları, Doğu’ya açılan büyük bir ticaret yolunun başında oluşu, gerek Antik Çağ'da, gerekse de Hristiyanlık döneminde çok önemli bir dini merkez oluşu, tarihe büyük bir kent olarak geçmesini sağlamıştır. İlim ve sanat dünyasında da adını duyurmuş, ünlü kişiler yetiştirmiştir. Bunlar arasında, rüya tabircisi Artemidorus, şair Kallinos ve Hipponaks, filozof Herakleitos, ressam Parrhasius, gramer bilgini Zinodotos sayılabilir.
Efes’in tarihi MÖ 6. binyıla kadar uzanmaktadır. Bu sonuca son yıllarda Arvalya ve Çukuriçi höyüklerinde ele geçen arkeolojik yerleşke bulgularıyla varılmıştır. Ayasuluk Tepesi’nde yapılan kazılar da burada Erken Tunç Çağı’ndan Hellenistik Çağ’a kadar kesintisiz yerleşmenin var olduğunu göstermiştir. Bu da eski Efes’in Ayasuluk Tepesi’nde olduğunu, buranın Anadolu kavimleri ve Hititler tarafından iskan edildiğini ispatlamaktadır. Ayrıca Hitit yazılı metinlerinde Apasas olarak geçen kentin bu kent olduğu da kesinleşmiştir.
Strabon ve Pausanias gibi yazarlar, tarihçi Herodot, Efesli şair Kallinos gibi antik kaynaklar Efes’in Amazonlar tarafından kurulduğuna ve yerli halkın Karyalılar ve Lelegler’den oluştuğuna işaret etmektedirler.
MÖ 1050'de Androklos, diğer eski Yunan kolonistleri gibi Anadolu’ya gelmiş, Efes ve civarını almıştır. Efes, MÖ 7. yüzyılda Kimmer istilasına uğrar ve Artemis Tapınağı yerle bir edilir. MÖ 560'ta kent Lidyalılarca Artemision çevresine taşınır. MÖ 386'da akdedilen Kral Barışı’nın sonunda Efes, Büyük İskender'in gelişine dek sürecek olan Pers egemenliği altına girer.
Bugün gezilen Efes, büyük ölçüde, Büyük İskender’in generallerinden Lysimakhos tarafından MÖ 300'lerde kurulmuştur. Efes, Bizans döneminde tekrar yer değiştirmiş ve ilk kurulduğu Ayasuluk Tepesi’ne gelmiştir.
277 km2lik alanı kapsayan ilçe, merkez dahil, 1 belde ve 9 köyden oluşmaktadır. Selçuk'un denize uzaklığı 8 km, denizden yüksekliği ise 16 metredir.
Coğrafya
değiştirSelçuk, İzmir ilinin en güneydeki ilçesidir. İzmir-Aydın karayolu üzerinde yer alır ve denize kıyısı vardır. İlçenin kuzeyinde Menderes ve Torbalı, kuzeydoğusunda Tire ilçeleri, doğusunda Aydın ilinin Germencik ilçesi, güneyinde Aydın ilinin Kuşadası ve Söke ilçeleri, batısında Ege Denizi bulunmaktadır. İzmir il merkezine 74 km mesafededir. Yüzölçümü 317 km2'dir.[2] 9 km'lik sahili ile Türkiye'nin en uzun sahillerinden biri olan Pamucak Sahili ilçe merkezinin 9 km batısındadır.
Batı Anadolu'dan doğan Küçük Menderes Nehri, geniş bir ova ile ilçeye 3 km kuzeyinden geçip, 9 km batısından denize dökülür. Doğusunda yükseklikleri pek fazla olmayan Maden, Kayser ve Sarıkaya dağları; güneyinde ise, eteğinde büyük bir medeniyetin kurulmasına sahne olmuş Bülbül Dağı vardır. Kuzeydoğusunda Belevi Gölü, kuzeybatısında Kuş Cenneti ve adları Çakal, Gebekirse, Cevaşır ve Kazan olmak üzere toplam 5 doğal göle sahip olan Selçuk'ta, doğa çeşitli kuşların barınmasına olanak sağlamaktadır. Selçuk yüzölçümünün, %52 gibi büyük bir bölümünün ormanlık alan olması, ilçenin doğal deseninin zenginliğini oluşturur.
İklim
değiştirİlçede Akdeniz iklimi görülmektedir. Yazları sıcak ve kurak, kışları ılık ve yağışlı geçer.
Nüfus
değiştir2020 yılı nüfus verilerine göre toplam nüfusu 37.386'dır. Selçuk kış mevsimlerinde büyük bir kasaba nüfusuna sahip olmakla birlikte, yaz mevsimlerinde turizmin de etkisiyle nüfusu bazı küçük illerin nüfusunu aşar.
| Yıl | Toplam | Şehir | Kır |
|---|---|---|---|
| 1960[4] | 13.126 | 8.887 | 4.239 |
| 1965[5] | 15.640 | 10.227 | 5.413 |
| 1970[6] | 16.757 | 11.101 | 5.656 |
| 1975[7] | 18.998 | 12.251 | 6.747 |
| 1980[8] | 19.694 | 12.775 | 6.919 |
| 1985[9] | 23.855 | 16.242 | 7.613 |
| 1990[10] | 27.353 | 19.412 | 7.941 |
| 2000[11] | 33.594 | 25.414 | 8.180 |
| 2007[12] | 34.002 | 27.284 | 6.718 |
| 2008[13] | 34.459 | 27.555 | 6.904 |
| 2009[14] | 34.479 | 27.801 | 6.678 |
| 2010[15] | 34.441 | 27.880 | 6.561 |
| 2011[16] | 34.643 | 28.158 | 6.485 |
| 2012[17] | 34.587 | 28.213 | 6.374 |
| 2013[18] | 34.979 | 34.979 | veri yok |
| 2014[19] | 35.281 | 35.281 | veri yok |
| 2015[20] | 35.736 | 35.736 | veri yok |
| 2016[20] | 35.960 | 35.960 | veri yok |
| 2017[20] | 35.991 | 35.991 | veri yok |
| 2018[20] | 36.360 | 36.360 | veri yok |
| 2019[20] | 36.824 | 36.824 | veri yok |
| 2020[20] | 37.386 | 37.386 | veri yok |
| 2021[20] | 37.689 | 37.689 | veri yok |
| 2022[20] | 38.151 | 38.151 | veri yok |
Not: Büyükşehir yasası nedeniyle köyler mahalle statüsüne geçtiğinden 2013'ten itibaren kır nüfusu tabloda yer almamıştır.
Ekonomi
değiştirİlçenin ekonomisi öncelikle turizme dayalıdır, sonrasında sırasıyla tarım ve hayvancılık gelir. Zeytin, üzüm, narenciye (özellikle mandalina, şeftali, nar) tarım faaliyetlerini oluşturur. Hayvancılık olarak küçükbaş hayvancılıktan sonra büyükbaş hayvancılık gelir. Orta büyüklükte bir sanayi sitesi bulunmaktadır. İlçede her türlü sebze ve meyve yetişmektedir.
Kültür
değiştir
Pamucak Plajı 6 büyük otele, Selçuk Belediyesi'ne ait bir tesise, bir de Mocamp Tesisi'ne sahiptir. Şirince köyü, popüler bir kırsal turizm merkezidir.
İlçedeki tarihî eserler arasında Artemis Tapınağı (Dünyanın Yedi Harikası'ndan biri), Efes Antik Kenti (UNESCO Dünya Mirası), Meryem Ana Evi ve Kilisesi, St. Jean Kilisesi ve Mezarı, Selçuk (Ayasuluk) Kalesi, İsa Bey Camii, İsa Bey Hamamı, Yedi Uyuyanlar, Bizans Su Kemerleri ve Pollio Su Kemeri yer alır.
Her yıl ocak ayının üçüncü pazarında Pamucak sahilinde “Selçuk-Efes Deve Güreşleri Festivali” düzenlenir. Festival deve güreşi otoriterlerince[hangileri?] “en popüler ve en iyi organizasyon” olarak seçilmiştir. Ayrıca eylül ayında ilçe merkezinde düzenlenen “Uluslararası Selçuk-Efes Kültür Sanat Turizm Festivali ve Kurtuluş Şenlikleri” ilçenin gelenekselleşmiş kültür ve sanat etkinliklerindendir.
Spor
değiştirSelçuk Efes Spor, 1943 yılında kurulmuş olup uzun yıllar 3. Lig'de mücadele etmiş, şu an İzmir amatör liglerinde mücadele etmektedir. İlçedeki diğer spor kulüpleri Selçuk Gençlik Spor, Selçuk Belevi Gençlerbirliği Spor ve Selçuk Çamlık Spor'dur.
Yönetim
değiştirBelediye başkanları
değiştir| Belediye başkanları, partileri ve aldıkları oy oranları | |||
|---|---|---|---|
| Yıllar | Belediye Başkanı | Parti | Oy oranı (%) |
| 2024 | Filiz Ceritoğlu Sengel | Cumhuriyet Halk Partisi | 34,92 |
| 2019 | Filiz Ceritoğlu Sengel | Cumhuriyet Halk Partisi | 51,54 |
| 2014 | Dahi Zeynel Bakıcı | Adalet ve Kalkınma Partisi | 36,67 |
| 2009 | Hüseyin Vefa Ülgür | Cumhuriyet Halk Partisi | 43,76 |
| 2004 | Hüseyin Vefa Ülgür | Cumhuriyet Halk Partisi | 37,91 |
| 1999 | Hüseyin Vefa Ülgür | Cumhuriyet Halk Partisi | 32,70 |
| 1994 | Kamil Subaşı | Cumhuriyet Halk Partisi | 30,25 |
| 1989 | Kamil Subaşı | Sosyaldemokrat Halkçı Parti | 54,59 |
| 1984 | Eftal Doğru | Anavatan Partisi | 27,39 |
| 1977 | Mustafa Cahit Tanman | Cumhuriyet Halk Partisi | 55,01 |
Eğitim
değiştirSelçuk merkezde 6, Belevi'de 1, köylerinde 6 olmak üzere toplam 13 ilköğretim okulu, 3 anadolu lisesi, 2 meslek lisesi, 1 imam hatip lisesi, Dokuz Eylül Üniversitesi ve Türk Hava Kurumu Üniversitesi'ne ait 2 yüksek öğretim kurumu bulunmakta; 8300 öğrencinin eğitim gördüğü bu okullarda 375 öğretmen görev yapmaktadır.
Altyapı
değiştirSağlık
değiştirİlçede, sağlık hizmetleri 1 devlet hastanesi, 5 aile sağlığı merkezi tarafından verilmektedir.
1993 yılından bu yana Selçuk Devlet Hastanesi Uluslararası Hastaneler Federasyonu üyesidir.
Ulaşım
değiştirSelçuk'a tüm ulaşım yollarıyla ulaşılabilir. Karayolu ile İzmir-Aydın Otoyolu, havayolu ile Adnan Menderes Havalimanı ve Selçuk-Efes Havalimanı, denizyolu ile Kuşadası Limanı, demiryolu olarak İzmir (Basmane) - Selçuk - Denizli yönüne giden, günde 8 defa karşılıklı düzenlenen ve 75 dk süren tren seferleri veya banliyö hattı İZBAN kullanılabilir.
Selçuk, İzmir-Aydın kara ve demiryolu üzerinde kurulmuştur. Denize kıyısı olmasına rağmen limanı yoktur.
İl Özel İdaresi, Selçuk Belediyesi ve Türk Hava Kurumu işbirliği ile inşa edilen 1993 yılında faaliyete geçen Selçuk Efes Havaalanı'nın işletmesi Türk Hava Kurumunca yürütülmektedir. Havaalanı ilçenin batısında olup 3 km uzaklıktadır. Pist uzunluğu 1740 metre, pist eni 30 metredir. Orman yangınlarına uçak ile müdahale amacıyla meydan içerisinde 60 ton kapasiteli su havuzu mevcuttur. Aynı zamanda eğitim merkezi durumunda olan havaalanında paraşüt, planör, motorlu yelken kanat, yelken kanat ve motorlu uçak eğitimleri yapılmaktadır. Havaalanında hava taksi veya ambulans olarak kullanılabilecek 4 ve 6 yolcu kapasiteli 2 adet uçak her an hazır tutulmaktadır.
Selçuk'a bağlı tüm köylerin ana yolları asfaltlanmıştır. Merkezde ise yolların büyük bir bölümü beton ve parke taş döşenmek suretiyle yenilenmiş olup, kalan kısımları program dâhilinde düzenlenmekte ve yenilenmektedir.
Kardeş şehirler
değiştir
Kaynakça
değiştir- ^ "Kaymakam Oğuz Alp ÇAĞLAR". www.selcuk.gov.tr. 30 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2024.
- ^ a b "İl ve İlçe Yüz Ölçümleri" (PDF). Harita Genel Müdürlüğü. 24 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 24 Ekim 2019.
- ^ "7033 sayılı Kanun" (PDF). T.C. Resmî Gazete. 27 Haziran 1957. 23 Kasım 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2024.
- ^ . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021.
- ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 22 Mart 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2015.
- ^ a b c d e f g h
- "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- "Selçuk Nüfusu - İzmir". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- "İzmir Selçuk Nüfusu". nufusune.com.
Dış bağlantılar
değiştir
- T.C. Selçuk Kaymakamlığı 26 Temmuz 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Selçuk Belediyesi 24 Aralık 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.