2016 Amerika Birleşik Devletleri başkanlık seçimleri
 | |||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||
Seçiciler kurulunun 538 üyesi Çoğunluk için 270 seçici oy gerekli | |||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Katılım | %54.9 | ||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||
 Kırmızı Trump/Pence Mavi Clinton/Kaine | |||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||
2016 Amerika Birleşik Devletleri başkanlık seçimleri, 8 Kasım 2016 tarihinde yapılmıştır.[1] ABD tarihindeki 58. başkanlık seçimleri olan bu seçimlerin yapıldığı sırada ABD başkanı olarak görev yapmakta olan Barack Obama ABD yasalarına göre bu göreve üst üste iki dönem seçilmiş olduğu için üçüncü kez aday olamamıştır. 2016 yılı boyunca partilerin kendi içlerinde her eyalette ayrı ayrı yaptıkları ön seçimlerin sonucu olarak Demokratik Parti'nin adayı Hillary Clinton, Cumhuriyetçi Parti'nin adayı Donald Trump, Liberteryen Parti'nin adayı Gary Johnson ve Yeşil Parti'nin adayı Jill Stein olarak belirlenmiştir. Bu adayların birbirlerine karşı yarıştıkları genel seçimlerde toplam oy sayısı bakımından Hillary Clinton'a göre daha az oy almasına karşılık, seçiciler kurulunda 304-227 üstünlük sağlayan Donald Trump seçimi kazanmış, 20 Ocak 2017 günü yemin ederek 45. ABD başkanı olarak göreve başlamıştır.[2]
|
|
| ||
Trump, Clinton ve Johnson'ın yardımcı adayları ile birlikte seçimde kullandıkları kampanya logoları
| ||||
Seçim prosedürü
[değiştir | kaynağı değiştir]Amerika Birleşik Devletleri Anayasası'nın İkinci Maddesi (İngilizce: Article Two) başkan adaylığının şartlarını ortaya koyar. İkinci Madde'ye göre başkan adayının (1) doğuştan Amerika Birleşik Devletleri vatandaşı olması, (2) en az 35 yaşında olması ve (3) en az 14 yıldır Amerika Birleşik Devletleri'nde ikamet etmesi gerekir. Başkan adaylar tipik olarak Amerika Birleşik Devletleri'nin çeşitli siyasi partilerinden birinden aday gösterilmek isterler. Bu adaylar da ön seçim gibi bir süreçte halkın oylarına dikkat ederek verilir. Ön seçimlerde halk başkan adayları yerine önceden nasıl oy vereceğini beyan eden parti delegesine oy verir; bu nedenle ön seçimler dolaylı seçimlerdir. Ön seçimlere dahil olmayan "süper delegeler" ise istediği adaya oy verebilir. Seçilmiş ve "süper" delegeler daha sonra yapılan bir kongrede resmî olarak oylarını kullanırlar. Bu oylara göre de siyasi partiler adaylarını seçerler. Başkan adayları tipik olarak, o partinin biletini oluşturmak için bir başkan yardımcısı adayı seçer ve parti kongresindeki delegelerin oyuna sunar.
Kasım ayındaki genel seçimler de dolaylı seçimlerdir. Burada seçmenler, Seçiciler Kurulunun (Electoral College) aday listesi için oy kullanırlar. Seçiciler Kurulunu oluşturan bu kimseler (elector) daha sonra doğrudan başkan ve başkan yardımcısını seçerler.[3] Seçimi kazanmak için gereken asgari 270 seçim oyunu hiçbir aday alamazsa, Temsilciler Meclisi Seçiciler Kurulundaki oylamadan en çok oy alan üç aday arasından başkanı seçmesi ve Senatonun başkan yardımcısını seçmesi koşuluyla bir seçim yapar. Başkanlık seçimi, Temsilciler Meclisi seçimleri, Senato seçimleri ve çeşitli eyalet ve yerel düzeydeki seçimlerle eşzamanlı olarak gerçekleştirilir.
Ön seçimler
[değiştir | kaynağı değiştir]Demokrat Parti
[değiştir | kaynağı değiştir]Demokratik Parti'nin başkan adayı olmak için yarışan siyasetçilerden Hillary Clinton ve Bernie Sanders ön seçim sürecinin sonuna kadar başa baş yarışmışlardır.[4] Adaylığı kazanmak için en az toplam 2.384 delege kazanmak gerekmekteydi. Hillary Clinton 2016 Demokratik Parti Ulusal Kurultayı'ndan kısa bir süre önce adaylık için yeterli olan delege sayısına ulaşmayı başardı. Bernie Sanders kurultaya kadar yenilgiyi kabul etmemesine rağmen[5] 12 Temmuz 2016 tarihinde genel seçimlerde Hillary Clinton'ı desteklediğini açıklamıştır. Demokratik Parti'nin aday adaylarının ön seçimlerde aldıkları oy oranları şöyledir:
| Aday adayı | Kazanılan eyalet | Kazanılan delege | Bağımsız delege | Toplam delege | Toplam oy yüzdesi |
|---|---|---|---|---|---|
| Hillary Clinton | 34 | 2,219 | 543 | 2,762 | %55,6 |
| Bernie Sanders | 23 | 1,832 | 48 | 1,880 | %42,7 |
Önseçimi kazanan aday
Çekilen adaylar
[değiştir | kaynağı değiştir]Aşağıdaki adaylar adaylıklarını duyurmuş, ancak sonradan yarıştan çekilmiştir:
Cumhuriyetçi Parti
[değiştir | kaynağı değiştir]bkz:Cumhuriyetçi Parti başkanlık ön seçimleri, 2016
Cumhuriyetçi Parti başkan adayı olmak için toplam 1.237 delege kazanmak gerekmekteydi. 3 Mayıs 2016'da Donald Trump diğer adaylara kıyasla belirgin bir üstünlük sağlayarak Cumhuriyetçi Parti'nin varsayılan adayı (tek aktif aday) oldu. 18-21 Temmuz 2016 tarihleri arasında ABD'nin Cleveland kentinde yapılan Cumhuriyetçi Parti Kurultayı'nda resmen partinin adayı olarak seçildi. Cumhuriyetçi Parti'nin aday adaylarının ön seçimlerde aldıkları oy oranları şöyledir:
| Aday adayı | Kazanılan eyalet | Kazanılan delege | Toplam oy yüzdesi |
|---|---|---|---|
| Donald Trump | 40 | 1,441 | %44,2 |
| Ted Cruz | 11 | 551 | %25,4 |
| John Kasich | 1 | 161 | %13,8 |
| Marco Rubio | 3 | 173 | %11,6 |
Önseçimi kazanan aday
Çekilen adaylar
[değiştir | kaynağı değiştir]Aşağıdaki adaylar adaylıklarını duyurmuş, ancak sonradan yarıştan çekilmiştir:
Liberteryen Parti
[değiştir | kaynağı değiştir]Aşağıdaki siyasetçiler Liberteryen Parti'nin başkan adayı olmak için yarışmışlardır:
29 Mayıs 2016 tarihinde, Johnson delegelerin % 55.8 ile ikinci oylamada Liberteryen adaylığı kazandı. Eski Massachusetts Cumhuriyetçi Valisi William Weld ise kurultay tarafından başkan yardımcısı adayı olarak belirlendi.
| Aday | Kazanılan eyalet | Toplam oy | Toplam oy yüzdesi |
|---|---|---|---|
| Gary Johnson | 5 | 20,492 | %54 |
| John McAffe | 0 | 3,054 | %8 |
| Austin Petersen | 0 | 2,865 | %8 |
Yeşil Parti
[değiştir | kaynağı değiştir]Aşağıdaki siyasetçiler Yeşil Parti'nin başkan adayı olmak için yarışmışlardır. Jill Stein adaylık için yeterli olan delege sayısına ulaşarak genel seçimlerde partiyi başkan adayı olarak temsil etmiştir.
| Aday | Kazanılan eyalet | Kazanılan delege |
|---|---|---|
| Jill Stein | 31 | 225.5 |
| William Kreml | 1 | 18,5 |
| Sedinam Curry | 0 | 13 |
| Kent Mesplay | 0 | 6 |
Sonuçlar
[değiştir | kaynağı değiştir]| Başkan Adayı | Yardımcı Başkan Adayı | Parti | Kazanılan Delege | Aldığı Oy | Oy Oranı | Kaynakça |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Donald John Trump | Michael Richard Pence | Cumhuriyetçi Parti | 304 | 62,984,828 | %46.1 | [6] |
| Hillary Diane Rodham Clinton | Timothy Michael Kaine | Demokratik Parti | 227 | 65,853,514 | %48.2 | |
| Gary Earl Johnson | William Floyd Weld | Liberteryen Parti | 0 | 4,489,341 | %3.28 | |
| Jill Ellen Stein | Ajamu Sibeko Baraka | Yeşil Parti | 0 | 1,457,218 | %1.07 | |
| Aday olmayan ancak delege oyu alan kişiler | ||||||
| Colin Powell | Maria Ellen Cantwell | Cumhuriyetçi Parti | 3 | 25 | %0.00 | |
| Susan Margaret Collins | ||||||
| Elizabeth Ann Warren | ||||||
| Bernard Sanders | Elizabeth Warren | Bağımsız | 1 | 111,850 | %0.08 | |
| John Richard Kasich Jr. | Cara Carleton Fiorina | Cumhuriyetçi Parti | 1 | 2,684 | %0.00 | |
| Ron Paul | Michael Richard Pence | Liberteryen Parti | 1 | 124 | %0.00 | |
| Faith Spotted Eagle | Winona LaDuke | Demokratik Parti | 1 | 0 | %0.00 | |
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]- 2016 Amerika Birleşik Devletleri başkanlık seçimlerinde sosyal medya
- 2016 Amerika Birleşik Devletleri başkanlık seçimlerine Rus müdahalesi iddiaları
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "2016 Amerika Seçimleri – II, Burak Küntay". 27 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2015.
- ^ Pilkington, Ed (21 Ocak 2017). "'American carnage': Donald Trump's vision casts shadow over day of pageantry". The Guardian (İngilizce). ISSN 0261-3077. Erişim tarihi: 7 Kasım 2024.
- ^ "US Election guide: how does the election work?". The Daily Telegraph. 6 Kasım 2012. 10 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2015.
- ^ "Demokrat Parti'de Senatör Bernie Sanders'e Verilen Destek Clinton'ı Geçti, TurkishNY.com, 12 Ağustos 2015". 15 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2015.
- ^ "Bernie Sanders: "Son oy verilene kadar yarıştan çekilmek yok"". 19 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2016.
- ^ "Election Results for the U.S. President, the U.S. Senate and the U.S. House of Representatives" (PDF). Fec.gov. 2 Aralık 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
