İçeriğe atla

Atiu

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Atiu
Harita
Coğrafya
BölgeBüyük Okyanus - orta güney bölümü
Koordinatlar19°59′G 158°07′B / 19.983°G 158.117°B / -19.983; -158.117
Yüzölçümü&0000000000000026.90000026,9 km2
Siyasi
Adadaki ülke(ler)

Atiu ya da diğer kullanımı ile Enuamanu (Türkçe: kuşların ülkesi anlamına gelir), Polinezya ada öbeği içerisinde, Büyük Okyanus'un güneyinde yer alan, kendi kendine yöneten, bağımsız bir ülke olan ancak Yeni Zelanda ile ilişkili devlet statüsünde olan Okyanusya ada ülkesi olan Cook Adaları'na bağlı ada. Adanın nüfusu son 50 yılda üçte iki oranında azaldı.

Coğrafya

[değiştir | kaynağı değiştir]

Atiu, 100 fit (30 m)* fosilleşmiş mercan kayalıklarının (makatea) yükseldiği bir resif ile çevrili, yükseltilmiş bir volkanik adadır.[2] Makatea uçurumu, adanın etrafında 05 mil (8,0 km)* bir halka oluşturarak sanal bir plato oluşturur. Halkanın iç kısmındaki erozyon, verimli topraklara yaklaşık 30 metre (98 ft) bir eğim oluşturdu ve bu, kademeli olarak tekrar 70 metre (230 ft)* düz tepeli bir tepeye yükseldi.[2] Alçak bataklık arazi taro tarlaları, bataklıklar ve bir göl olan Tiroto'dan oluşur. Bu verimli alan aynı zamanda muz, turunçgiller, patiler, ekmek meyvesi ve hindistancevizi yetiştirir.

Ada, 300 fit (91 m)* saçaklı bir resif ile çevrilidir.[2] Makatea, bazıları mezarlar için kullanılmış olan mağaralarla petek şeklindedir.[3]

Tarihçe

[değiştir | kaynağı değiştir]

Polinezyalıların Atiu'da en az 900 veya 1000 AD'den beri yaşadıklarına inanılıyor.[4] Sözlü geleneğe göre, Atiu, adadaki Tangaroa'nın babası olan ilk adam için adlandırılmıştır.[5] Diğer gelenekler, Te Ariki-Mou-Taua, Mariri ve Nuku-kere-i-manu'nun yanı sıra denizci Ruatapu'nun ziyareti gibi çeşitli yerleşimcileri tanımlar.[5] Ada, c.1760'ta birleştirildi ve ardından komşu Mauke ve Mitiaro'yu işgal etti ve egemen oldu.[5][6]

Atiu'ya ulaşan ilk kayıtlı Avrupalı Kaptan Cook'du . Adayı 31 Mart 1777'de gördü ve önümüzdeki birkaç gün içinde bazı insanlarla geçici temas kurdu.[5] 1823'ün başlarında misyoner JM Orsmond, adada iki Boraboran öğretmeni bıraktı. Aynı yıl Londra Misyoner Cemiyeti'nden John Williams geldi ve adanın lideri Rongomatane Ngaakaara Ariki'yi Hristiyanlığa çevirdi.[5] Bu, adanın nüfusunun merkezinde tek bir yerleşim birimine yerleştirilmesiyle sonuçlandı.[7] Dönüşüm, Atiu'nun komşuları üzerindeki hakimiyetinin azaldığını gördü.[8]

1860'larda Atiu, Mauke ve Mitiaro'nun ariki'si Ngamaru Rongotini Ariki, bir Rarotongan ariki olan Makea Takau Ariki ile evlendi. Sonuç olarak, 1871'de Atiu, Rarotonga Krallığı'nın bir parçası oldu. 1888'de Cook Adaları Federasyonu'nun bir parçası olarak İngiliz himayesine girdi.[9] 1901'de Yeni Zelanda tarafından ilhak edildi.[5] İlhak sonrası ada portakal, kahve ve hindistan cevizi ihraç etti, ancak ihracat zayıf nakliye nedeniyle kesintiye uğradı ve 1950'lerde çöktü.[10] Narenciye endüstrisi 1960'larda yeniden canlandı, ancak 1970'lerde tekrar düşüşe geçti.[11] Ekonomik fırsat eksikliği, 1950'lerde Rarotonga'ya göçü tetiklemeye başlamıştı,[12] ve 1995 ve 1996 ekonomik krizleri ve müteakip kamu sektörü reformları adanın nüfusunun azalmasına yol açtı.[13]

Nüfus

[değiştir | kaynağı değiştir]

Çoğu insan yerleşimi merkezi tepede yoğunlaşmıştır. 12 Mart 2003'te, Atiu'nun nüfusu, adanın merkezinden yayılan ve bir insan figürü görünümü veren beş köyde 571 idi. Köyler esasen 1823'ten beri birlikte büyümüştür. Avrupa temasından önceki konik alt bölümleri temsil ederler.[14] Geleneksel adlarıyla köyler şunlardır:

  • Teenui Köyü (Te-Kuru-Kava-Nui)
  • Mapumai Köyü (Mapumai-Nui-O-Ruavari)
  • Ngatiarua Köyü (Mokoero-Nui-O-Tautipa)
  • Areora Köyü (Areora-Nui-Te-Are-O-Tangaroa)
  • Tengatangi Köyü (Taturoa-I-Te-Puta-Marama)

Atiu'daki beş köyün her biri – ziyaretçiler birini diğerinden ayırt edemez – onlar için çok önemli olan bir toplantı salonuna sahiptir. Bakımlılar ve köylüler onlarla gurur duyuyor. Bu evlerde köy toplantıları ve ziyaretçileri karşılama ve besleme, ürün satışı gibi topluluk işlevleri yürütürler. Eğitim kursları bu evlerde yapılmakta ve yurt dışından gelen büyük bir grup adada kaldıkları süre boyunca burada ağırlanabilmektedir.[15]

Tarihî nüfus
Yıl Nüfus   %±  
1906 918 —    
1916 759 %−17.3
1926 933 %+22.9
1936 1.086 %+16.4
1951 1.270 %+16.9
1961 1.266 %−0.3
1966 1.327 %+4.8
1976 1.312 %−1.1
1986 957 %−27.1
1996 956 %−0.1
2001 623 %−34.8
2006 570 %−8.5
2011 480 %−15.8
2016 434 %−9.6

İdari olarak, şimdi bir kuş barınağı olan küçük ıssız Takutea adası Atiu'nun bir parçası olarak kabul edilir.[16]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "Cook Islands 2016 Census Main Report" (PDF). Cook Islands Statistical Office. 2018. s. 46. 31 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Ağustos 2020. 
  2. ^ a b c B. L. Wood (1967). "Geology of the Cook Islands". New Zealand Journal of Geology and Geophysics. 10 (6): 1437. 21 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2021. 
  3. ^ "Attractions: Caves". Atiu Islands. 2018. 26 Kasım 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2021. 
  4. ^ "Human settlement of East Polynesia earlier,incremental, and coincident with prolonged South Pacific drought" (PDF). Proceedings of the National Academy of Sciences. 117 (24): 8813-8819. 16 Haziran 2020. 15 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 8 Şubat 2021. 
  5. ^ a b c d e f Discoverers of the Cook Islands and the Names they Gave. Cook Islands Library and Museum. 1976. ss. 12-15. 14 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2021. 
  6. ^ J. T. Large (1913). "Some notes on Atiu Island, Cook Group, South Pacific". Journal of the Polynesian Society. 22 (86): 67-76. 10 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2021. 
  7. ^ A study of a development scheme in a Polynesian community : the citrus replanting scheme on Atiu, Cook Islands (MA tez). Massey University. 1970. s. 23. Erişim tarihi: 8 Şubat 2021. 
  8. ^ Menzies (1970), p. 24-25.
  9. ^ "Protectorate Over the Cook's Group: The official ceremony performed". New Zealand Herald. XXV (9227). 3 Aralık 1888. s. 11. 14 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2020 – Papers Past vasıtasıyla. 
  10. ^ Menzies (1970), p. 31-33.
  11. ^ Development Studies Centre Monograph no.15 : Agricultural project design and evaluation in an island community (PDF). Canberra: Australian National University. 1979. 26 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 8 Şubat 2021. 
  12. ^ R. Gerard Ward (1961). "A note on population movements in the Cook Islands". Journal of the Polynesian Society. 70 (1): 1-10. Erişim tarihi: 9 Şubat 2021. [ölü/kırık bağlantı]
  13. ^ EMBRACING MANAGERIALISM IN A SMALL PACIFIC ISLAND STATE: A STUDY OF GOVERNANCE AND NEW PUBLIC MANAGEMENT OUTCOMES IN THE COOK ISLANDS FROM 2006-201 (PDF) (PhD tez). Auckland University of Technology. 2015. s. 39. 15 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  14. ^ Atiu: An Island Community. editorips@usp.ac.fj. 1 Ocak 1984. ISBN 9789820201637. 29 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2017 – Google Books vasıtasıyla. 
  15. ^ Evaroa, B. (2015) Atiu Online: Points of Interest.
  16. ^ pmoffice.gov.ck

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Atiu&oldid=33347202" sayfasından alınmıştır