İçeriğe atla

Ekim 2024 İsrail'in İran'a saldırısı

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Ekim 2024 İsrail'in İran'a saldırısı
2024 İran-İsrail çatışması ve Orta Doğu krizi (2023-günümüz)

Saldırılarda yer aldığı bildirilen uçak modeli bir İsrail F-35I "Adir".
Tarih26 Ekim 2024
Bölge
İran, Irak, Suriye
Sonuç

ABD ve İsrail'e göre:

  • İran'ın füze üretim kabiliyeti sekteye uğradı ve hava savunma ağı ağır hasar gördü[1][2][3]
  • İran'ın tüm uzun menzilli karadan havaya füze bataryaları ve uzun-menzil tespit radarları imha edildi[4]

İran'a göre:

  • İran'ın askeri altyapısında hafif ila orta derecede hasar[4][5]
Kayıplar:
Taraflar
 İsrail  İran
Çatışan birlikler
İsrail Hava Kuvvetleri
Kayıplar
Toplam: 5 ölü
4 İran Ordusu subayı öldürüldü[10][11]
1 İranlı güvenlik görevlisi öldürüldü[12]

26 Ekim 2024'te İsrail, İran'a bir dizi hava saldırısı gerçekleştirdi. Saldırı, İsrail Savunma Kuvvetleri'ne (İSK) göre Tövbe Günleri Operasyonu[13] (İbranice: מבצע ימי תשובה) olarak adlandırıldı, saldırılar hava savunma bataryaları, İHA fabrikası ve füze üretim tesisleri de dahil olmak üzere İran askeri tesislerini hedef aldı ve tüm İsrail uçakları güvenli bir şekilde geri döndü. Saldırılar gece boyunca İran'da şafak vaktine kadar devam etti ve 1980'lerden bu yana İran, ilk kez yabancı bir düşman tarafından bu kadar uzun süreli bir saldırıya maruz kaldı.[14]

İsrail, saldırıdan birkaç saat önce İran'a neyin hedef alınacağını bildirmiş ve İran'ı karşılık vermemesi konusunda uyarmıştır.[15][16][17] İsrail ordusuna göre, saldırılar hava savunma bataryaları, bir UAV fabrikası ve füze üretim tesisleri de dahil olmak üzere İran askeri tesislerini hedef aldı. İsrail saldırısında aralarında F-35 Lightning II hayalet avcı uçaklarının da bulunduğu 100'den fazla uçak 2,000 kilometre (1,243 mi) yol kat etti ve ağır mühimmat kullandı. Uçaklardan bazıları İran hava sahasını ihlal etti.[18] Suriye'ye yönelik bir önceki saldırının radar savunmalarını hedef aldığı bildirildi.[19] İslam Devrim Muhafızları (İDHO) ile ilişkili bir İran haber ajansı, batı ve güneybatı Tahran'daki askeri tesislerin yanı sıra İlam ve Huzistan eyaletlerindeki üslerin saldırıya uğradığını bildirdi. Dört İran Ordusu askerinin öldürüldüğü bildirildi.[20] İsrailli bir yetkili, İran hava savunma ve balistik füze tesislerini hedef alan saldırıların ardından İsrail'in artık İran hava sahasında daha özgürce hareket edebileceğini söyledi.[21]

IDF, İran ve Direniş Ekseni'nin “aylardır devam eden saldırılarına” yanıt olarak “kesin ve hedefli saldırıları” tamamladığını açıkladı,[22] ayrıca 1 Ekim'de İsrail'e İran füzelerinin son yaylım ateşi. ABD'li yetkililer ABD'nin önceden bilgilendirildiğini ancak operasyona katılmadığını doğruladı. Saldırının ardından İran zarar gören sitelerine askeri sansür uyguladı.[23]

Bir ABD değerlendirmesine göre, saldırılar İran'ın füze üretim kapasitesini sekteye uğrattı ve İran'ın üretime devam etmek için gerekli olan tahrip edilmiş bileşenleri yeniden inşa etmesinin en az bir yıl alacağı tahmin ediliyor.[24] ABD ve İsrailli yetkililer, gelişmiş S-300 sistemleri dahil olmak üzere İran'ın hava savunma ağının çoğunun imha edildiğini ve İsrail'in gelecekteki olası saldırılarının önünü açtığını söyledi.[25][26]

Arka plan

[değiştir | kaynağı değiştir]

Daha önceki çatışmalar

[değiştir | kaynağı değiştir]

İran ve İsrail yıllardır gizli çatışma içinde yer almaktadır.[27] İran, İsrail çıkarlarını hedef almak için İran destekli militan gruplardan oluşan bir ağ olan “Direniş Ekseni”ni kullanırken,[27][28][29] İsrail'in üst düzey İranlı yetkililere ve nükleer bilim adamlarına suikastlar düzenlediği ve İran'a karşı siber saldırılar başlattığı bildirildi.[27][30] İsrail, İran yönetiminin İsrail'in yok edilmesini savunan söylemleri, militan örgütleri desteklemeleri ve ülkenin nükleer programı nedeniyle İran'ı birincil tehdit olarak görmektedir.[30] İki ülke arasındaki gerilim Hamas öncülüğünde 7 Ekim saldırısı sonrasında daha da tırmanmıştır.[27][31] Saldırının ardından, başta Lübnan'daki Hizbullah ve Yemen'deki Husi hareketi olmak üzere “Direniş Ekseni” içindeki gruplar İsrail'e ve Kızıldeniz gemilerine saldırılar düzenleyerek Hizbullah-İsrail çatışması ve Kızıldeniz Krizi'ni tetikledi. İran, İsrail ile herhangi bir büyük ölçekli çatışmada Yahudi devletini parçalamak için koordineli bir Eksen çabası hedefleyerek bu grupların askeri yeteneklerini güçlendirmek ve uyumu teşvik etmek için önemli miktarda kaynak ayırdı.[28][29]

1 Nisan 2024'te İsrail İsrail'in Şam'daki İran büyükelçiliğini bombalaması, Suriye'nin Şam kentindeki İran büyükelçilik kompleksindeki bir konsolosluk binasını bombaladı. Saldırıda aralarında çok sayıda İranlı subay ve vekil savaşçının da bulunduğu 16 kişi öldü. En önemlisi, Kudüs Gücü komutanı Muhammed Rıza Zahidi hava saldırısında öldürüldü.[32] Saldırı sırasında binada bulunan İranlı yetkililerin Filistinli militan liderlerle görüştüğü iddia edildi.[33] Buna karşılık İran ve vekilleri 13 Nisan'da İsrail'i vurdu, askeri üsleri hedef aldı.[34] 19 Nisan'da İsrail misilleme olarak Isfahan, Iran'daki bir hava savunma tesisini vurdu.[35] Saldırılar sınırlı kaldı ve gerilimi düşürdü.[36]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ a b c com/2024/10/26/israel-strike-iran-missile-production "Israel strike crippled Iran's missile production, sources says" |url= değerini kontrol edin (yardım). Axios. 26 Ekim 2024. Erişim tarihi: 26 Ekim 2024. 
  2. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; sead1 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  3. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; sead2 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  4. ^ a b c Reddy, Ria; Moorman, Carolyn; Braverman, Alexandra; Kishore, Siddhant; Campa, Kelly; Parry, Andie; Carter, Brian (28 Ekim 2024). "İran Güncellemesi, 28 Ekim 2024" |url= değerini kontrol edin (yardım). ISW Press. Washington, D.C.: Institute for the Study of War. 15 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2024. 
  5. ^ Vock, Ido (27 Ekim 2024). "Iran lideri İsrail saldırısının 'abartılmaması veya küçümsenmemesi' gerektiğini söyledi". BBC News. Erişim tarihi: 27 Ekim 2024. 
  6. ^ a b Carl, Nicholas (26 Ekim 2024). "Israeli Retaliatory Strikes on Iran". Institute for Study of War. Erişim tarihi: 27 Ekim 2024. 
  7. ^ a b Keller-Lynn, Carrie; Jones, Rory; Lieber, Dov (26 Ekim 2024). "How Israel Pulled Off Its Largest-Ever Strike on Iran". The Washington Post. Tel Aviv, İsrail. 13 Kasım 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2024. 
  8. ^ a b c d Moorman, Carolyn; Reddy, Ria; Parry, Andie; Kishore, Siddhant; Carl, Nicholas (27 Ekim 2024). "Iran Update, 27 Ekim 2024" |url= değerini kontrol edin (yardım). ISW Press. Washington, D.C.: Institute for the Study of War. 15 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ekim 2024. 
  9. ^ Gambrell, Jon (27 Ekim 2024). "Uydu görüntüleri İsrail saldırısının İran'ın 2 gizli askeri üssüne verdiği hasarı gösteriyor". AP News. Associated Press. 29 Ekim 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2024. 
  10. ^ Parry, Andie; Moore, Johanna; Moorman, Carolyn; Reddy, Ria; Rezaei, Ben; Carl, Nicholas (26 Ekim 2024). "Iran Update, 26 Ekim 2024" |url= değerini kontrol edin (yardım). Washington, D.C.: Institute for the Study of War. 15 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2024. 
  11. ^ "افزایش تعداد شهدای پدافند هوایی ارتش به چهار شهید" |url= değerini kontrol edin (yardım). Tabnak (Farsça). 26 Ekim 2024. 15 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2024.  Bilinmeyen parametre |trans- title= görmezden gelindi (yardım)
  12. ^ https: //www. iranintl.com/en/liveblog/Israel%20iran%20attack#202410275922
  13. ^ "İsrail İran'a yönelik operasyonuna neden 'Tövbe Günleri' adını verdi? - explainer". The Jerusalem Post (İngilizce). 26 Ekim 2024. Erişim tarihi: 26 Ekim 2024. 
  14. ^ "Israel attacks Iran in series of pre-dawn airstrikes targeting military infrastructure". AP News (İngilizce). 26 Ekim 2024. 2 Kasım 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2024. 
  15. ^ "ישראל הזהירה את איראן לפני התקיפה: "אל תגיבו" - וואלה חדשות". Walla (İbranice). 26 Ekim 2024. Erişim tarihi: 26 Ekim 2024. 
  16. ^ "Scoop: İsrail saldırı öncesinde İran'a mesaj gönderdi ve karşılık verilmemesi konusunda uyardı". Axios (İngilizce). 26 Ekim 2024. 28 Ekim 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2024. 
  17. ^ "כמה שעות לפני התקיפה: ישראל סיפקה לאיראן הבהרה - אך גם אזהרה I דיווח" |url= değerini kontrol edin (yardım). Maariv (İbranice). 26 Ekim 2024. 15 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2024. 
  18. ^ Sciutto, Jim (27 Ekim 2024). "Some Israeli warpplanes breached Iranian airspace during operation Friday, sources say". CNN. Erişim tarihi: 27 Ekim 2024. 
  19. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; “:11” isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  20. ^ TABNAK, تابناک | (۱۴۰۳/۰۸/۰۵ - ۱۶:۵۸). "افزایش تعداد شهدای پدافند هوایی ارتش به چهار شهید". fa (Farsça). 13 Kasım 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Kasım 2024.  Tarih değerini gözden geçirin: |tarih= (yardım)
  21. ^ Ravid, Barak. "Israel launches retaliatory attack against Iran". Axios. 13 Kasım 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Kasım 2024. 
  22. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; “:62” isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  23. ^ Makoii, Akhtar (26 Ekim 2024). "Iran threatens citizens with 10 years in prison for sharing videos of Israeli strikes". The Telegraph (İngilizce). ISSN 0307-1235. Erişim tarihi: 26 Ekim 2024. 
  24. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; “axios” isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  25. ^ Rasmussen, Sune Engel; Norman, Laurence; Peled, Anat (27 Ekim 2024). "Israeli Strikes on Iran Expose Gap in Prowess Between Two Arch Foes" |url= değerini kontrol edin (yardım). The Wall Street Journal. 15 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2024. Cumartesi günkü saldırının kalan S-300'lerin hepsini olmasa da çoğunu vurduğuna inanılıyor. 
  26. ^ Berman, Lazar (27 Ekim 2024). "Sınırlı olsa da İsrail'in son derece başarılı saldırısı İran'ı her zamankinden daha savunmasız bıraktı". The Times of Israel. Erişim tarihi: 27 Ekim 2024. 
  27. ^ a b c d Mpoke Bigg, Matthew (25 Ekim 2024). "Why Did Israel Attack Iran?". The New York Times. 
  28. ^ a b Hubbard, Ben; Rubin, Alissa J. (30 Eylül 2024). "Facing a Big Test, Iran's 'Axis of Resistance' Flails". The New York Times. 9 Ekim 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Kasım 2024. 
  29. ^ a b Hubbard, Ben; Rubin, Alissa J.; Gamio, Lazaro (1 Ekim 2024). "What to Know About the Axis of Resistance, the Iran-backed Militia Network". The New York Times. 9 Ekim 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Kasım 2024. 
  30. ^ a b Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; “:62”2 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  31. ^ Fassihi, Farnaz (24 Ekim 2024). html "Iran Preparing for War With Israel, but Hoping to Avert It" |url= değerini kontrol edin (yardım). The New York Times. 
  32. ^ Chao-Fong, Léonie (1 Nisan 2024). "Ortadoğu krizi canlı: İran, Şam konsolosluğu saldırısından İsrail'i sorumlu tuttuğunu ve 'istediğimiz zaman karşılık vereceğini' söyledi". The Guardian. 1 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2024. 
  33. ^ Taub, Amanda (2 Nisan 2024). "İsrail bir İran Büyükelçiliği kompleksini bombaladı. Buna izin var mı?". The New York Times. Partially reported by Farnaz Fassihi. ISSN 0362-4331. 2 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2024.  Geçersiz |url-erişimi=limited (yardım)
  34. ^ "IRAN UPDATE, APRIL 13, 2024". understandingwar.org. ISW. 14 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2024. 
  35. ^ Sykes, Patrick; Shahla, Arsalan; Mancini, Donato Paolo; McBride, Courtney (19 Nisan 2024). bloomberg.com/news/articles/2024-04-19/iran-acknowledges-drone-attack-by-israel-and-says-it-failed "Iran Ackledges Drone Attack by Israel and Says It Failed" |url= değerini kontrol edin (yardım). Bloomberg (İngilizce). 19 Nisan 2024 tarihinde kaynağından today/20240419172327/https://www.bloomberg.com/news/articles/2024-04-19/iran-acknowledges-drone-attack-by-israel-and-says-it-failed arşivlendi |arşivurl= değerini kontrol edin (yardım). Erişim tarihi: 19 Nisan 2024.  Geçersiz |url-erişimi=subscription (yardım)
  36. ^ Bob, Yonah Jeremy (19 Nisan 2024). "Attack on Iran next to nuclear site sends message: Burada daha kötüsünü yapabilirdik - analiz". The Jerusalem Post (İngilizce). 19 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2024. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Ekim_2024_İsrail%27in_İran%27a_saldırısı&oldid=34273943" sayfasından alınmıştır