Râbi'a Bala Hâtun
| Râbi'a Bala Hâtun | |
|---|---|
| Râbi'a Bala Hâtun bint Şeyh Edebali | |
 Râbi'a Bala Hâtun'un mezarı | |
| Doğum | 1257/1258 |
| Ölüm | 1324 |
| Defin | Bilecik |
| Eş(ler)i | Osman Gazi |
| Çocuk(lar)ı | Alâeddin Bey |
| Babası | Şeyh Edebali |
| Annesi | Ildız Hatun |
| Dini | Sünni İslam |
Rabia Bala Hatun (Osmanlı Türkçesi: ربيعه بالاملهون خاتون), Osmanlı İmparatorluğu'nun kurucusu Osman Gazi'nin eşi ve Şeyh Edebali'nin kızı. Alâeddin Bey'in de annesidir.[1]
İsimler
[değiştir | kaynağı değiştir]Edebali'nin kızı kaynaklarda farklı isimlerle anılmaktadır.[2] Şeyh Edebali'nin kızı, Uric tarihinde "Rabia" olarak anılır ve Aşıkpaşazade, Neşri, Rüstem paşa ve Lütfi Paşa'da "Mal/Malhun" olarak geçmektedir.[3]
Osman'la Evlilik
[değiştir | kaynağı değiştir]Edebali, I. Osman'ın babası olan yakın arkadaşı Ertuğrul Gazi ile sık sık İslam ve Anadolu'daki Müslümanların durumu hakkında sohbet ederdi. Osman, Edebali'nin sık sık misafiriydi. Edebali, Osman'ın akıl hocası oldu ve ona Osman'ın Kılıcı (Gazi kılıcı)'nı verdi.Osman, Edebali Dergahı'nda bir devlet hayali kuruyordu.[4] Bu hayal böylece bir devletin kurulmasına yol açmıştır. Bundan sonra Edebali'nin kızı Osman Gazi ile evlendi.[5] Bu evlilik sonucunda bütün Ahis şeyhleri Osmanlı kontrolü altına girdi. Bunun Osmanlı Beyliği'nin kuruluşunda ve gelişmesinde büyük etkisi oldu. Evlendiği sırada aldığı mallara ilişkin merkezi hükûmet kayıtlarından; babasının tekkesinin bulunduğu Bilecik ilçesine bağlı Kozağaç köyü. Babası Şeyh Edebali, Osmanlı topraklarında etkili bir dini liderdi.[6]
Osman'ın rüyası
[değiştir | kaynağı değiştir]Rivayete göre, Osman Gazi, bir gece rüyasında Şeyh Edebali'nin göğsünden bir ayın çıkıp kendi göğsüne girdiğini ve göğsünden bir büyük ağaç çıkıp dallarının alemi kapladığını, altından birçok nehirlerin çıkıp insanların bu sulardan geçtiklerini görmüştür. Şeyh Edebali rüyayı şöyle tabir etmiştir:[7][8][9]
| “ | Sen, Ertuğrul Gazi oğlu Osman, babandan sonra bey olacaksın. Kızım Malhun (Rabia Bala) ile evleneceksin. Benden çıkıp sana gelen nur budur. Sizin soyunuzdan nice padişahlar gelecek ve nice devletleri bir çatı altında toplayacaklar, Allah nice insanın İslam'a kavuşmasına senin soyunu vesile edecektir. | „ |
Türbeler Edebali adına Bilecik ve Eskişehir'de inşa edilmiştir. Babasının ölümünden bir ay sonra Edebali'nin kızı ölmüş, üç ay sonra da kocası ve Edebali'nin damadı Osman Gazi ölmüştü.
Ölüm ve Cenaze
[değiştir | kaynağı değiştir]1324 yılında vefat etti. Kocası Osman'dan önce gelmesine rağmen Bilecik'te babasının yanına gömüldü.[10] Rabia Bala Hatun'un türbesi ve annesinin türbesi, Şeyh Edebali'nin türbesi kompleksi içinde bulunan ünlü bir tarihî eserdir.[11] Bu kompleks Orhan Gazi tarafından yaptırılmış ve daha sonra II. Abdülhamid tarafından yenilenmiştir.[12][13][14]
Popüler kültürdeki yeri
[değiştir | kaynağı değiştir]- 2019 yılında Atv'de yayınlanmaya başlayan Kuruluş Osman adlı dizide Râbi'a Bala Hâtun'u Özge Törer canlandırmaktadır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Sakaoğlu, Necdet (2008). Bu mülkün kadın sultanları: Vâlide sultanlar, hâtunlar, hasekiler, kadınefendiler, sultanefendiler. Oğlak Yayıncılık. s. 29. ISBN 978-9-753-29623-6. 15 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2016.
- ^ "Bala Hatun: Rabia Bala Hatun yahut Mal Hatun". arkeolojikhaber.com. 5 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2023.
- ^ Emecen, Feridun (2023). "Mal Hatun". TDV Encyclopedia of Islam (3rd ed.). Annex 2. ss. 182-183. 6 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2023.
- ^ The Origins of the Ottoman Empire, by Mehmet Fuat Köprülü, Gary Leiser, p. 6.
- ^ "Bala Hatun kimdir? Osman Bey ve Bala Hatun'un evliliğiyle ilgili bilgiler". hurriyet.com.tr. 7 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2023.
- ^ "Şeyh Edebalı kimdir? İşte Şeyh Edebalı'nın tarihteki yeri…". sozcu.com.tr. 9 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2023.
- ^ "Şeyh Edebali". 22 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Aralık 2015.
- ^ "Şeyh Edabali". 22 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Aralık 2015.
- ^ "Sen, Ertuğrul Gazi Oğlu Osman, Babandan Sonra Bey Olacaksın". 22 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Aralık 2015.
- ^ "Bala Hatun tarihte nasıl öldü? Kuruluş Osman Bala Hatun kimdir, kaç çocuğu var? Türbesi nerede, hangi ilde?". aHBR. 5 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2023.
- ^ "Kuruluş Osman Bala Hatun öldü mü? Bala Hatun mezarı nerede? Bala Hatun kaç yaşında öldü". canlihaber.com. 5 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2023.
- ^ "Osman Gazi'nin eşi Bala Hatun'un türbesine ziyaretçi akını". HABERLER.COM. 5 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2023.
- ^ "Tomb of Sheikh Edebali Map And Location". imturkey.com. 7 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2023.
- ^ "Şeyh Edebali kimdir, ne zaman, nasıl öldü". ntv.com.tr. 7 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2023.