Stieler Atlası
Stieler Atlası ya da tam adıyla Hand-Atlas über alle Theile der Erde und über das Weltgebäude (Dünyanın ve evrenin tüm bölgelerinin pratik atlası) ilk olarak Adolf Stieler (1775-1836) tarafından hazırlanan 19'uncu yüzyılın son otuz yılının ve 20'nci yüzyılın ilk yarısının önde gelen Alman dünya atlasıydı. Justus Perthes tarafından Gotha'da basılan atlas, 1816'dan 1944'e kadar on revizyondan geçmiştir.[1] Sürekli güncellenmesi, teknik gelişimi, yüksek kalitesi ve rakipsiz kabartma resimleriyle atlas büyük ün kazanmıştır. Atlasın yüzüncü yılı için hazırlanan baskısı, modern çağın en kapsamlı atlası olarak kabul edilmiştir.
Atlas, pek çok 19. yüzyıl eserinde olduğu gibi, her baskısında bölümler halinde yayımlanmıştır.
Baskılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
Stieler ve Christian Gottlieb Reichard tarafından yapılan en eski baskı, 1817'den 1823'e kadar ayrı levhalar halinde yayınlanmıştır.[1] Stieler'in ölümünden sonra Friedrich von Stülpnagel ilk (1834-1845) baskıyı ve ikinci (1845-47) baskıyı düzenlemiştir.[1] Petermann 83 harita içeren üçüncü (1854-62) baskıya, her biri 84 harita içeren dördüncü (1864-67) ve beşinci (1868-74) baskıya katkıda bulunmuştur.[1]
Atlas, August Petermann, Hermann Berghaus ve Carl Vogel tarafından düzenlenen altıncı baskıya kadar (1871-75, 90 harita) büyük ün kazandığı teknik detaylara ve kabartmalara sahip değildi. Hermann Berghaus, Vogel ve Hermann Habenicht yönetiminde yedinci baskı 1879-82 yıllarında, sekizinci baskı ise 1888-91 yıllarında yayımlandı. Baskı endüstrisi bir süredir litografiye geçmiş olsa da, Stieler Atlası'ndaki bazı haritalar 1890'lara kadar hala el baskı makinelerinde bakır plaka baskıyla ve elle renklendirilerek çoğaltılıyordu.[1]
Habenicht'in editörlüğünü yaptığı ve ilk baskının iki katından fazla olan yüz haritalı dokuzuncu baskı (1901-05), fiyatının yarıya indirilmesiyle Stieler'i geniş bir kitleye erişilebilir kılan litografi yoluyla silindir makinelerde basılan ilk baskıdır. Buradaki 16 harita İngilizceye çevrilerek imparatorluk birimlerine aktarılmış ve Encyclopædia Britannica’nın 11. baskısının (1910-1911) bir parçası oldu.[2] Hermann Haack onuncu (yüzüncü yıl) baskının (1920-25, 108 harita) editörlüğünü yaptı. Baskı, 320.000 girdiyi içeren indeksiyle modern zamanların en kapsamlı dünya atlası oldu.
Dokuzuncu ve onuncu baskıların İngilizce versiyonları Stieler's Atlas of Modern Geography adıyla çıktı ve benzer başlıklı baskılar Fransızca, İtalyanca ve İspanyolca olarak da yayımlandı. 1934-1940 yıllarındaki bir uluslararası baskıda, planlanan 114 haritanın 84'ü savaş koşulları nedeniyle tamamlanmadan kaldı. Eser 432 bakır levha halinde gravürlenmiş ve günümüze kadar korunmuştur.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]
- Espenhorst, E; Petermann's Planet (Schwerte, 2003).
- Köhler, F; Gothaer Wege in Geographie und Kartographie (Gotha, 1987)
- Suchy, G; Gothaer Geographen und Kartographen (Gotha, 1985)
