„Moskva mudofaasi uchun“ medali

„Moskva mudofaasi uchun“ medali
Mamlakat	SSSR
Turi	medal
Holati	qoʻllanilmaydi
Statistika
Koʻrsatkichlari	diametri-32mm lenta kengligi-24mm
Taʼsis sanasi	1944-yil 1-may
Birinchi taqdirlash	1944-yil 20-iyul
Mukofotlash soni	taxminan
Navbat
Toʻngʻich mukofot	„Leningrad mudofaasi uchun“ medali
Kenja mukofot	„Odessa mudofaasi uchun“ medali
	VikiOmborda „Moskva mudofaasi uchun“ medali

„Moskva mudofaasi uchun“ medali — SSSR Qurolli Kuchlari Prezidiumining 1944-yil 1-maydagi „Moskva mudofaasi uchun“ medalini taʼsis etish toʻgʻrisidagi farmoni asosida taʼsis etilgan^[1]. Medal chizmasining muallifi rassom N. I. Moskalevdir.

Tarix

„Moskva mudofaasi uchun“ medali 1944-yil 1-mayda SSSR Oliy Kengashi Prezidiumining farmoni bilan taʼsis etilgan^[1]. Keyinchalik uning nizomi Oliy Kengash Prezidiumining 1945-yil 8-martdagi qarori bilan oʻzgartirilgan^[2]. Medal nizomi oxirgi marta 1980-yil 18-iyulda Oliy Kengash Prezidiumining farmoni bilan oʻzgartirilgan SSSR № 2523-X^[3]. Oliy Kengash Prezidiumining 1945-yil 8-martdagi qarori bilan Yaroslavl viloyati tashkilotlarining Moskva viloyatida mudofaa inshootlarini qurishning eng taniqli ishtirokchilarini „Moskva mudofaasi uchun“ medali bilan taqdirlash toʻgʻrisidagi iltimosnomasi tinch aholi tomonidan qondirildi.

Medal toʻgʻrisidagi nizom

Medal bilan taqdirlash SSSR Oliy Kengashi Prezidiumi nomidan Moskvani mudofaa qilishda haqiqiy ishtirok etganligini tasdiqlovchi hujjatlar boʻlinma komandiri, harbiy tibbiyot muassasasi boshligʻi yoki tegishli viloyat boshqarmasi tomonidan berilgan hujjatlar asosida topshirildi yoki shahar hokimiyati tomonidan. Harbiy xizmatchilar medalni qism komandiri tomonidan, harbiy xizmatni oʻtab boʻlgan nafaqaxoʻrlar medalni oluvchining jamiyatidagi viloyat, shahar yoki tuman harbiy komissarligidan, tinch aholi vakillaridan, Moskva mudofaasi qatnashchilaridan medallarni viloyat yoki xalq deputatlari shahar kengashlari tomonidan jangda yoki taʼsis etilishidan oldin halok boʻlgan himoyachilar uchun medal vafotidan keyin oilasiga topshirildi^[1].
1941-yil 19-oktabrdan 1942-yil 25-yanvargacha boʻlgan davrda kamida bir oy davomida Moskva mudofaasida qatnashgan Qizil Armiya va NKVD qoʻshinlarining barcha harbiy xizmatchilari va fuqarolik xodimlari ;
1941-yil 19-oktabrdan 1942-yil 25-yanvargacha boʻlgan davrda kamida bir oy davomida Moskva mudofaasida bevosita ishtirok etgan tinch aholi vakillari;
Moskva havo hujumidan mudofaa zonasi va havo hujumidan mudofaa boʻlinmalarining harbiy xizmatchilari, shuningdek, tinch aholi 1941-yil 22-iyuldan 1942-yil 25-yanvargacha Moskvani dushman havo hujumlaridan himoya qilishning eng faol ishtirokchilari;
harbiy xizmatchilar va Moskva shahri va Moskva viloyati aholisining mudofaa liniyalari va zaxira fronti , Mojaysk ,Podolsk liniyalari va Moskva aylanma yoʻlining mudofaa chizigʻi inshootlarini qurishda faol ishtirok etgan fuqarolari ;
Moskva viloyati partizanlari va qahramon Tula shahrini himoya qilishning faol ishtirokchilari „Moskva mudofaasi uchun“ medali bilan taqdirlanganlar.

„Moskva mudofaasi uchun“ medali koʻkrakning chap tomoniga taqilgan va SSSRning boshqa medallari boʻlgan taqdirda „Leningrad mudofaasi uchun“ medalidan keyin joylashgan. Moskva mudofaasi uchun" medalining birinchi taqdimoti 1944-yil 20-iyulda boʻlib oʻtdi. U 000001-sonli guvohnoma bilan birga I.V.Stalinga topshirilgan. 1995-yil 1-yanvar holatiga koʻra „Moskva mudofaasi uchun“ medali bilan taxminan 1 028 600 kishi taqdirlangan.

Medalning tavsifi

Moskva mudofaasi uchun" medali tompakdan (guruchdan) yasalgan va diametri 32 mm boʻlgan muntazam doira shakliga ega.Medalning old tomonida Kreml devori,Kreml devorining old tomoni pastki markazida T-34 tanki bir guruh jangchilar bilan tasvirlangan. Tankning chap tomonida Minin va Pojarskiy yodgorliklarining boʻrtma tasviri, tankning oʻng tomonida Kreml devori ustida bolgʻa va oʻroq bilan Senat binosining gumbazi tomdagi ustundan bayroq hilpirayapti, osmonda beshta jangovar samolyot chap tomonga uchmoqda. Medalning yuqori qismida aylana boʻylab koʻzga koʻrinadigan harflar bilan „MOSKVA MUDOFAASI UCHUN“ yozuvi yozilgan. Medalning pastki qismida aylana boʻylab dafna gulchambari, shoxlarning pastki uchlarida besh qirrali yulduz tasvirlangan. Medalning old tomoni qavariq hoshiya bilan chegaralangan. Medalning orqa tomonida „SOVET VATANIMIZ UCHUN“ degan yozuvlari bitilgan. Yozuvning tepasida oʻroq va bolgʻa tasvirlangan. Medaldagi barcha yozuvlar va tasvirlar qavariq qilib ishlangan^[1]. Koʻz va halqa yordamida medal kengligi 24 mm boʻlgan shoyi muare tasmasi bilan qoplangan beshburchak blokga ulanadi. Lentada har birining kengligi 5 mm boʻlgan uchta boʻylama zaytun chizigʻi va har biri kengligi 4 mm boʻlgan ikkita qizil chiziq mavjud. Lentaning chetlari tor qizil chiziqlar bilan oʻralgan^[1].

Qabul qiluvchilar (qisman roʻyxati)

Quyida keltirilgan barcha shaxslar „Moskva mudofaasi uchun“ medali bilan taqdirlanganlar.

Marshal Rokossovskiy, „Moskva mudofaasi uchun“ medali sohibi

Fot admirali Ivan Stepanovich Isakov
Aviatsiya marshali Sergey Aleksandrovich Xudyakov
General-polkovnik Leonid Mixaylovich Sandalov
Qizil Armiya general-jarrohi Nikolay Nilovich Burdenko
SSSR xalq artisti Nikolay Aleksandrovich Annenkov
Ikkinchi jahon urushi faxriysi aktyor va rejissor Yuriy Petrovich Lyubimov
Sovet Ittifoqi marshali Sergey Fyodorovich Axromeyev
Sovet Ittifoqi marshali Vasiliy Danilovich Sokolovskiy
Sovet Ittifoqi marshali Konstantin Rokossovskiy
Sovet Ittifoqi marshali Leonid Aleksandrovich Govorov
Sovet Ittifoqi marshali Ivan Stepanovich Konev
Sovet Ittifoqi marshali Ivan Ignatyevich Yakubovskiy
General-mayor Vladimir Sergeyevich Ilyushin

Sovet Ittifoqi marshali Aleksandr Mixaylovich Vasilevskiy

Sovet Ittifoqi marshali Boris Mixaylovich Shaposhnikov
Bastakor va pianinochi Tixon Nikolaevich Xrennikov
Sovet Ittifoqi marshali Dmitriy Fedorovich Ustinov
Sovet Ittifoqi marshali Semyon Konstantinovich Timoshenko
Sovet Ittifoqi marshali Georgiy Konstantinovich Jukov
Fot admirali Nikolay Gerasimovich Kuznetsov
Sovet Ittifoqi marshali Kliment Yefremovich Voroshilov
Armiya generali Yakov Grigorevich Kreizer
Armiya generali Stanislav Gilyarovich Poplavskiy
Sotsialistik Mehnat Qahramoni Nikolay Vasilyevich Belov
Raketa dizayneri Boris Evseyevich Chertok
Haykaltarosh Lev Efimovich Kerbel
SSSR xalq artisti Olga Vasiliyevna Lepeshinskaya
Armiya generali Sergey Matveevich Shtemenko
Artilleriya marshali Vasiliy Ivanovich Kazakov
Armiya generali Mixail Sergeevich Malinin
Siyosatchi Vladimir Ivanovich Dolgix
Yozuvchi Aleksey Silych Novikov-Priboi
Polkovnik Baurjan Momishuli
Urush muxbiri Pyotr Andreevich Pavlenko
Aviatsiya olimi Maks Arkadyevich Taitz

Manbalar

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 „«SSSR Oliy Soveti Prezidiumining 1944-yil 1-maydagi farmoni»“. libussr.ru. Qaraldi: 22-iyun 2022-yil.
↑ „"SSSR Oliy Soveti Prezidiumining 1945-yil 8-martdagi qarori"“. libussr.ru. Qaraldi: 22-iyun 2022-yil.
↑ „"SSSR Oliy Kengashi Prezidiumining 1980-yil 18-iyuldagi № 2523-X Farmoni"“. libussr.ru. Qaraldi: 22-iyun 2022-yil.

[libussr-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 „«SSSR Oliy Soveti Prezidiumining 1944-yil 1-maydagi farmoni»“. libussr.ru. Qaraldi: 22-iyun 2022-yil.

[2] „"SSSR Oliy Soveti Prezidiumining 1945-yil 8-martdagi qarori"“. libussr.ru. Qaraldi: 22-iyun 2022-yil.

[3] „"SSSR Oliy Kengashi Prezidiumining 1980-yil 18-iyuldagi № 2523-X Farmoni"“. libussr.ru. Qaraldi: 22-iyun 2022-yil.

[1]

[2]

[3]