uxlamoq

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

ux-la-moq

Etimologiyasi

UXLA- 'fiziologik sokinlik qolatida boʻl-’. Ukam dong qotib u x l a r e d i. Bu feʼl qadimgi turkiy tilda uyu- feʼlidan -q qoʻshimchasi bilan yasa — lib, ’uxlash qolatida’ maʼnosini anglatgan uyuq soʻzi — dan -la qoʻshimchasi bilan yasalgan (ЭСТЯ, I, 581); avval soʻz boshlanishidagi u unlisi talaffuz qilinmay qoʻygan (uch boʻgʻinli soʻz ikki boʻgʻinli soʻz holatiga keltirilgan), keyin q undoshi x undoshiga almashgan, soʻngra y undoshi ham talaffuz qilinmay qoʻygan, a unlisi ä unlisiga almashgan: uyuq + la = uyuqla- > yuqla- > yuxla- > uxlä-.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Uyquga ketmoq, uxloq ho-latda boʻlmoq. ◆ Bola.. goh u ishga, goh bu ishga yugurar, kechalari esa holdan toyib, horib, dong qotibuxlar edi. M. Ismoiliy, „Fargʻonat“ .o.

2 koʻchma Tinch holatda boʻlmoq. ◆ Ogʻir suku-natga choʻmib Uxlardi qishloq. Gʻayratiy . ◆ Pashsha uchmas, uxlar ungurlar. Allalaydi soy-ning shovqiniP. Toʻla .

Yetti uxlab, tush(i)da (ham) koʻrmagan yoki yetti uxlab, tush(i)ga (ham) kirmagan q. tush.

Antonimlari

УХЛАМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Feʼl

uxlamoq uxlamoq

Tillar

• Inglizcha: to sleep
• Turkcha: uyumak

Ruscha _ru

uxlamoq
спать; ◆ tinch uxlamoq спокойно спать; uxlab bormoq1) спать в течение всей дороги, всю дорогу; 2) засыпать; uxlab qolmoq 1) заснуть, погрузиться в сон; 2) проспать; u uhlab qolib, poyezdga kechikibdi он проспал и опоздал на поезд.