miya

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

mi-ya

Etimologiyasi

MIYA 'asab tizimining bosh kosasida joy — lashgan qismi', ' fikrlash aʼzosi'. Japahning m i ya -s i d a goʻyo hech handay oʻy, fikr yoʻh edi (Asqad Mux— tor). Qadimgi turkiy tilda ham shunday maʼnoni ang— latgan bu soʻz asosan meŋi (Devon, III, 413: meŋilädi; DS, 342), meŋä (ДС, 341) tarzida talaffuz qilingan, shu bilan birga meyi (ДС, 340), hatto miŋä shakli mavjud boʻlgan (ДС, 345). Oʻzbek tilidagi miya soʻzi qadimgi miŋä shakli tarkibidagi ŋ undoshining y undoshiga almashuvi bilan yuzaga kelgan: miŋä > miyä.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.
1 Odam va baʼzi hayvonlar nerv sistemasining markaziy boʻlimi; odamda — tafakkur aʼzosi. ◆ Bosh miya. Orqa miya. Miya qobigʻi. Miya kasalliklari. v ◆ Aytishlari-ga qaraganda, miyam chayqalgan emish. "Gul-dasta" . Uning [Japaqning

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

◆ miyasida goʻyo hech qanday oʻy, fikr yoʻq edi. A. Muxtor, „Qora-qalpoq qissasi“ .

2 Odam va umurtqali hayvonlar suyagi boʻshliqlarini toʻldirib turuvchi toʻqima (koʻmik).

3 koʻchma Aql, ong. ◆ Miyasi bor kishi. Miya-si butun odam, v ◆ [Zunnunxoʻja:] Miyang bor-mi oʻzi, Sidiqjon kolxozga kirgani bilan yer kolxozga oʻtib ketmaydi, oʻrtada boʻladi! A. Qahhor, „Qoʻshchinor chiroqlari“ .

4 s. t. Boshning qoqtepasi; bosh, kalla. ◆ Miyasiga mushtlamoq. v ◆ Toʻravoy dushman-ning birining koʻksiga nayza sanchib, ikkin-chisining miyasiga qoʻndoq bilan urdi. N. Safarov, „Olovli izlar“ .

Miyasi shishmoq Nima qilishini bil-may qolmoq, boshi qotmoq. ◆ Mana shuningdek masalalar bilan Oʻzbek oyimiing miyasi shish-gan edi. A. Qodiriy, „Utgan kunlar“ . ◆ Xalqning miyasi shishdi, koʻzi tindi. A. Qodiriy, „Kichik asarlar“ . Miyasi gʻovlamoq ayn. miyasi shishmoq. ◆ Shermat akaning gʻazabi qaynab ketdi. Miyasi gʻovlab, yuziga sovuq ter qu-yildi. M. Xayrullayev, „Tilla marjon“ . Miyasida yongʻoq (yoki danak) chaqmoq ayn. boshida yongʻoq chaqmoq. q. bosh. ◆ ..erim miyamda danak chaqsa ham, uyda oʻtirganim bir davlat edi. A. Qahhor, „Maston“ . Miyasini yemoq Toʻgʻri fikrlay olmaydigan boʻlmoq. ◆ Miyasini yegan chol!..oʻgʻlingning kimligini bilganingda, val-diramas eding! Mirmuhsin, „Meʼmor“ . ◆ Qarib, miyangizni yeb qopsiz, koʻzdan ham qopsiz! M. Ismoiliy, „Fargʻona tong otguncha“ . Miyasini qotir-moq ayn. boshini qotirmoq q. bosh. ◆ ..bu hol yana uning miyasini qotirdi. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ . Miyasini qoqib, qoʻliga ber-moq Haddan ortiq gap-soʻz bilan joniga tegmoq. ◆ Toshkentdan yap-yangi mashina olib kelishi haqida maqtanaverib, miyamizni qoqib, qoʻlimizga berdi. I. Rahim, „Zangori kema kapitani“ . ◆ Aytib ulgurguncha, aya miyasini qoqib, qoʻliga berardi. Oʻ. Umarbekov, „Yoz yomgʻiri“ .

Antonimlari

МИЯ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ism

miya

Tillar

• Assamcha: মগজ (mogoj)
• Inglizcha: brain
• Turkcha: beyin
• Yoqutcha: мэйии

Ruscha _ru

miya
1 анат. мозг; ◆ bosh ~ головной мозг; ◆ orqa ~ спинной мозг;
2 перен. ум, умственные способности; голова; ◆ ~si bor или ◆  ~si butun умный, толковый, смышлёный; ◆ ~ si joyida odam человек с головой; ◆ ~si ishlaydi он смышлёный; голова у него работает; ◆ ~si aynibdi 1) он сошёл с ума; 2) у него ум за разум зашёл;◆ ~si yoʻq безмозглый; бестолковый; ◆ ~si suyulgan (букв. у него мозги размякли) он плохо соображает; ◆ ~si shishib ketdi у него голова вспухла (от дум); ◆ ~m qotdi (букв. мой мозг затвердел) я озадачен; я не знаю, что мне делать; ◆ ~ngni yeb qoʻydingmi? или eshak miya yedingmi? ты одурел, что ли?