Saharan rahvahatoi ma

Sil sanal voib olda toižid znamoičendoid; miše nähta niid, tulgat tänna.

Saharan rahvahatoi ma, vai Sahar (arab.: صحراء; franc.: Sahara) om kaikiš suremb letkesine rahvahatoi ma mail'mas da koumanz' surudel rahvahatoi ma (Antarktidan da Arktikan jäl'ghe) mail'mas, otab Pohjoižafrikan tobjad palad.

Saharan nägu Man kaimdajaspäi («NASA World Wind»-organizacijan foto)

Ühthižed andmused

Sahar levigandeb 4800 kilometraks päivlaskmaspäi päivnouzmha da 800..1200 km pohjoižespäi suvehe. Pind — 8,6 mln. km²^[1] (Afrikan pindan läz 30 %), vai 9,1 mln. km² (WWF^[2]).

Sahar otab paloikš enamba mi kümnen valdkundan territorijoid — Alžir, Tunis, Livii i Egipt pohjoižes; Marok da Mavritanii päivlaskmas; Mali, Niger, Čad da Sudan suves. Ristitud eläba kaikenaigašti oazisoiš vaiše, Nil- da Niger-jogiden alangištoiš.

Saharan regionad: Tenere, Sur' Päivnouzmaine Erg, Sur' Päivlaskmaine Erg, Tanezruft, Hamad El' Hamr, Erg Igidi, Erg Šeš, mugažo Talak, Aravijan (Egiptal), Alžiran, Livijan da Nubijan rahvahatomad mad.

Rahvahatoman man südäimine ristitišt om vaiše 2,5 mln. ristituid.

Etimologii

«Sahar»-nimi mainitase meiden eran ezmäižes voz'sadaspäi^[3]. Se libub arabižes «صَحراء» (ṣaḥrāʾ)-sanaspäi, kudamb znamoičeb «rahvahatoi ma», da sen äilugun «ṣaḥārāʾ»-sanaspäi. Sen ühtes om kosketust «aṣḥar»-adjektivanke, «rahvahatoman man, rusttan polhe mujun» znamoičendanke.

Erasiden regioniden nimed oma berberan augotižlibundanke^[1]: Tanezruft (Alžiran ehtbokas), Tenere (Nigeran keskuses).

Geografii

Saharan topografine kart (2008)

Sahar kändihe rahvahatomaks maks viž millionad vozid tagaze.

Sahar randičeb päivlaskmas Atlantiženke valdmerenke, om röunoiš pohjoižes Atlas-mägidenke da Keskmerenke, i päivnouzmas — Rusttanke merenke. Rahvahatoman man suviröun märičese amuižiden vähälikujiden letkesižiden düniden zonal (16° p.l.). Sahel'-region om necen zonan suvehe, Sudanan savann sijadase sen regionan jäl'ghe^[1].

Letkesiž-kivine toižend dominiruib neciš rahvahatomas mas. Saharas om äi ojandehid. Manalaižed järved venudas rahvahatoman man pohjoižes meren pindan ülemba (Livijas — 500 m ü.m.t.), ka niiden vezi kävutase Keskmeren randpolen territorijoiden irrigacijan da jomižen täht.

Klimat

Kožui maižandusele klimat oleskeleb Saharas 17 tuhad vozid pordal. Jäl'ghine mugoine klimatan pord oli nell' tuhad vozid tagaz, se möst saškandese ičeze maksimumhasai vl 15000 meiden erad.

Nügüd'aigan letked zavodiba tulda oazisoihe hondon ičtazevedandan kazvištho tagut, ka ümbärdajiden valdkundoiden ohjastused käsktas ištutada sauptajid puiden jonoid.

Homaičendad

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 Sahara — Britannica Online Encyclopedia (Britannika-onlainenciklopedii, britannica.com). (angl.)
↑ Northern Africa. — WWF (Mail'man londusen fond, worldwildlife.org) (angl.)
↑ Сахара (Sahar) // Словарь современных географических названий (Nügüd'aigaižiden geografižiden nimitusiden vajehnik) / V.M. Kotläkov-akademikan ühthižen redakcijan al. Elektronine pästand. — Jekaterinburg: U-Faktorija, 2006. (slovari.yandex.ru) (ven.)

Saharan rahvahatoi ma Vikiaitas

[britannica-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 Sahara — Britannica Online Encyclopedia (Britannika-onlainenciklopedii, britannica.com). (angl.)

[2] Northern Africa. — WWF (Mail'man londusen fond, worldwildlife.org) (angl.)

[geo-3] Сахара (Sahar) // Словарь современных географических названий (Nügüd'aigaižiden geografižiden nimitusiden vajehnik) / V.M. Kotläkov-akademikan ühthižen redakcijan al. Elektronine pästand. — Jekaterinburg: U-Faktorija, 2006. (slovari.yandex.ru) (ven.)

[1]

[2]

[3]