Eupn

Dat artikel es geschreevn in 't Noordelik West-Vlams.

Eupn Eupen

Liggienge van Eupn in de provinsje Luuk in 't arroendissement Verviers
Geografie
Gewest	Wallonië
Provincie	Luuk
Arroundissement	Verviers
Liggienge	{{{nb}}} NB {{{ol}}} OL
Coördinoatn	50°37′NB 6°1′OL
Ippervlak	103,74 km²
Inweuners (Bron: NIS)
Inweuners – Vintn – Vrouwn – Bevolkiengsdichtheid	19.677 (01/01/2019) 49,02% 50,98% 189,67 inw./km²
Leeftydsipbouw 0–17 joar 18–64 joar 65 joar en ouder	(01/01/2019) 19,28% 60,95% 19,77%
Buutnlanders	16,51% (01/01/2019)
Weirklôoseidsgroad	10,8% (jan. 2019)
Polletiek
Burgemêester	Claudia Niessen (Ecolo)
Coaliesje	Ecolo, PFF, SPplu
Zetels CSP Ecolo PFF SPplus!	25 9 7 6 3
Dêelgemêentn me postcode
Postcode	Dêelgemêente
4700 4701	Eupn Kettenis
And're info
Zonenummer	04
Poliesjezone	{{{polz}}}
Webadres	www.eupen.be

Eupn is e stad en faciliteitngemêente in Ôost-België, in 't ôosten van de provinsje Luuk (arroendissement Verviers), dichte by de Duutsche grenze. 't Is e Duutstoalige stad en hoofdstad van de Duutstoalige Gemeenschap.

Eupn bestoat uut e boovn- en e beneednstad (Oberstadt en Unterstadt). De beneednstad ligt an de Vesder. De stoasje van Eupn ligt in de boovnstad en is de terminus van 'n intercityverbiendienge met Ostende, via oender andere Brussel.

Geschiedenisse

Eupn is vo den eeste kèe schriftelyk vermeld in 1014 in de Annales Rodenses. 't Makte ton deel uut van de parochie Baelen in 't Hertogdom Limburg en wierd in 1178 deur hertog Hendrik III van Limburg geschoenkn an d' Abdie Rolduc (Abdie van Rode of Kloosterrade). Sedert de 13e eeuwe vormde Eupn 'n heerlykheyd, t'hope mè 't stadsdeel Stockem van nu. 't Hertogdom Limburg kwam in 1288 an Broabant, dat in 1387 Bourgondisch wierd. By de stryd teegn Gelre wierd Eupn in brande gestookn deur de Geldersn. In 1544 verkreeg Eupn 't recht vo joarlyks twèe joarmarktn t' houdn.

In 1565 begost de reformoasje in Eupn. In 1582 kreeg Eupn met de miserie van de Tachtigjoarign Oorloge te moakn: 't wierd vo den helt deur brand verwoest deur toedoen van Hollansche troepn. In 1634 roasde e pestepidemie deur de streke. In 1672 wierdn an Eupn stadsrechten verleend. In 1680 wierd e loaknmanufacteure ipgericht en brakt er e bloeityd an vor e groot deel van de bevolkienge.

Van 1707 toet 1714 was Eupn oenderdeel van de Republiek van de Vereenigde Nederlandn moa wierd by de Vrede van Utrecht were an d' Oostnryksche Nederlandn toegeweezn.

Lyk de reste van 't Hertogdom Limburg wierd Eupn by d' annexoasje van de Zuudelyke Nederlandn deur de Fransche republiek in 1795 ingedeeld by 't departement Ourthe. In 1815 wierd Eupn binst 't Congres van Wenen toegevoegd an 't Keunienkryk Pruussn.

Achter den Eeste Weireldoorloge kwam Eupn in 1919 deur 't Verdrag van Versailles an België, toet 1925 nog General-Gouvernement Eupen-Malmedy. An 't begun van de Twèede Weireldoorloge, ip 18 meye 1940, wierd 't gebied were by Duutsland ingelyfd. In september 1944 wierd 't deur 't Amerikoans leger bevryd en kwam Eupn were Belgisch.

In 1970 wierd de Duutstoalige Gemeenschap gevestigd woardeure dat er meer autonomie kwam van 't gebied. In 1977 kwam Kettenis by Eupn.

Toale

90% van de bevolkienge sprèekt Duuts, de resteernde 10% sprèekt Frans en andre toaln. 't Oorsproenkelyk dialect van Eupn is 't platdiets, dat e Limburgs dialect is. De meerderheyd van de bevolkienge is twèetoalig (Duuts-Frans) of drietoalig (Duuts-Frans-Iengels of andere toaln). Eupn is lyk al de gemeentn van de Duutstoalige Gemeenschap e faciliteytngemeente woarby dan der voorzieniengn moetn gegeevn wordn an de Franstoalige minderheyd.

Haus Grand Ry, zetel van de Regerienge van de Duutstoalige Gemeenschap van België
Sint-Nikloaikerke
Sint-Lambertuskapelle

Ofbeeldiengn die ier by passn ku je vien in de categorie Eupen van Wikimedia Commons.