DOCOMOMO_TÜRKİYE ULUSAL ÇALIŞMA GRUBU
YAPI/YERLEŞİM TANITIM FORMU
Yapının/Yerleşimin Özgün Adı: Erol Ağış Apartman Projesi, “Renk Apartmanı”
Yapı/Yerleşimin Bugünkü Adı: Renk Apartmanı
Formu Hazırlayanın Adı, Soyadı, Kurumu:
Hande Tulum (Bahçeşehir Üniversitesi, Mimarlık ve Tasarım Fakültesi, İç Mimarlık ve Çevre Tasarımı Bölümü)
Formun Hazırlandığı Tarih: 11 Nisan, 2019
1. Yapının/Yerleşimin Kimliği
özgün adı: Erol Ağış Apartman Projesi, “Renk Apartmanı”
bugünkü adı: Renk Apartmanı
yeri/adresi: 368 Ada, 69 Parsel, Erenköy, İstanbul
tipi/işlevi: KNT RES - konut
yasal durumu (tescil):
diğer bilgiler:
2. Yapının/Yerleşimin Tarihçesi
özgün kullanım / program: Konut/Apartman
tamamlandığı tarihi: 1965
mimar(lar)/tasarımcı(lar): Uğur İşler
yüklenici(ler): Bilinmiyor
işveren: Erol Ağış
sahibi / bakımından sorumlular: Bilinmiyor
yapıyla ilgili diğer kişiler: Bilinmiyor
bilinen değişiklikler (özet): Kimi balkonlar kapatılmış ve bazı doğramalar değiştirilmiştir
bugünkü kullanımı: Apartman
bugünkü fiziksel durumu: Yapının özgün pek çok detayı günümüze dek ulaşmış olsa da cephede doğramalar değişmiş ve çeşitli entegre kitleler ortadan kaybolmuştur.
3. Yapının/Yerleşimin Tanımı
yakın çevresinin niteliği: Bağdat Caddesi’nde bulunan bu apartman caddedeki yapıların çoğunun zemin katında görülen alışveriş işlevi bu yapıda da izlenir. Çevredeki apartman blokları ile cephe organizasyonu ve kat sayısı bağlamında uyumlu bir görüntü çizer.
yapının ayrıntılı tanımı: Zemin kat üzerinde dört konut katının bulunduğu bu yapının zemin kat altında ise bir dükkan hacmi bulunmaktadır. Bağlı bulunduğu kota oturmak bağlamında ilginç bir çözüm öneren bu yapıda cephede hareket geri çekilen balkonlar, bant parapetler ve yatay ince kesitli kütleler ile sağlanmaktadır. Ayrıca yapının giriş kısmı da cephenin içeriye çekilmesi ile belirginleştirilmiştir, giriş kapısı üzerinde yer alan kısmi ahşap asma tavan ile kuvvetlendirilmiştir. Giriş kısmında ayrıca döşeme, basamak, entegre saksı ve kolonla birlikte ilginç detaylar yaratılmış ve giriş kısmı güçlendirilmiştir.
yapım sistemleri ve malzemeler: Betonarme taşıyıcı sistemine sahip bu yapının cephesinde Bağdat Caddesi’nde kolaylıkla okunabilen cephe hareketlerinin tekrarı görülmektedir. Mimar burada farklı malzemeleri ve dokuları bir arada kullanmıştır. Ahşap kaplama, cepheye ve giriş kısmında döşemeye entegre beton hacimler, mozaik malzeme kaplı yuvarlak bir kolon ve balkonlardaki metal bant parapetler bir arada ele alınmıştır.
4. Yapının/Yerleşimin Önemi-Değerlendirme
1965 yılında mimar Uğur İşler tarafından Bağdat Caddesi aksında, Erenköy’de inşa edilen Renk Apartmanı betonarme taşıyıcı sisteme sahip modernist bir yapı özelliği taşır.
Cephesi incelendiğinde dinamik bir karakterle karşılaşılır. Mimar burada dinamizmi cephedeki girinti çıkıntılarla ve farklı ritim ve boyutlardaki pencere açıklıkları ile yakalamıştır. Yapının cephesinde farklı malzemelerin birlikte kullanıldığı, hatta bu malzemelerle katlardaki fonksiyonların özelleştirildiği anlaşılır. Giriş katında ve onun altında yer alan dükkanların farklı ahşap malzemelerle kaplanması bunun bir örneği olarak gösterilebilir.
Bir köprü ile caddeden koparılan yapının zemin altındaki kot mimarın bu yaklaşımı sayesinde kullanılmış, böylece hem daha ferah bir giriş elde edilmiş hem de dükkan mekanlarının sayısı artırılmıştır. Bu yaklaşım caddedeki birçok yapıda da tekrarlanmıştır.
Cephe ile aynı renkte boyalı, metal bantlardan oluşan yatay parapetler apartmanın cephesinde, konut katlarında, farklı genişlik ve derinliklerde kullanılarak cephede bir estetik vurgu oluşturulmuştur. Böylece 20. Yüzyılın ikinci yarısında Yürkiye’de gözlemlenen modern mimarlığın bu yapıdaki yansıması, bu estetik vurguyla daha renkli bir hal almıştır.
Yapıdaki estetik vurgu parapetlerle sınırlı kalmaz, özellikle apartman girişini kuvvetlendirme amacıyla üretilen detaylar dikkat çekicidir. Merdiven basamağına ve kolona entegre düşünülmüş saksılar ve malzeme farklılığı ve geçişleri (ahşap kaplamadan andezite geçiş gibi) bu detayların belki de en önemlileridir.
Yapıldığı dönemde zemin katta dükkan, üst katlarda ise konut olarak ele alınan bu yapı, eski, dönem cadde aksının nasıl kullanıldığına dair bir işarettir. Yapının özgün fotoğraflarından anlaşılabileceği üzere, cadde aksında yalnızca apartman girişi ve dükkan vitrini düşünülmüştür, dükkan girişi ise yan cepheden kurgulanmıştır. Bu bağlamda, mimarın, günümüzün yoğun bir alışveriş aksı olan caddeden dükkan girişi ele almaması, yapının tasarlandığı dönemde, caddenin kullanım yoğunluğu ve biçiminin günümüzden hayli farklı olduğunu gösterir.
Yapının çevresindeki bulunan diğer yapılar (özellikle apartmanlar) arşivde incelendiğinde çoğunun geç 1960’lara tarihlendiği anlaşılmıştır. Bu bağlamda yapı, bölgenin 1960’lı yıllardaki değişen yüzünün temsili açısından oldukça önemlidir. Ayrıca, apartman, mimarlık yazınında şimdiye dek ele alınmamış modernist bir figürün tasarım dilini ifade etmesi açısından dikkate değer bir kültür varlığı olarak düşünülebilir.
5. Yapı/Yerleşim ile ilgili Belgeler-Kaynakça
temel kaynaklar ve belgelerin listesi:
Kadıköy Belediyesi İmar Müdürlüğü Arşivi.
yapıya ilişkin görsel malzemenin listesi ve sağlanabilen örnekler: Aşağıda yer almaktadır.
Mevcut fotoğraflar yazara aittir.
Yapının özgün durumuna ilişkin görseller ise Kadıköy Belediyesi İmar Müdürlüğü Arşivi’nden elde edilmiştir.
hande tulum