NLFS 2008 Ii
NLFS 2008 Ii
NLFS 2008 Ii
hfgsf/L
ldlt M @)^^.)$.@^
;j]{If0fsf] ljlw tyf p2
p2]Zo M
s]Gb|Lo tYofÍ ljefujf6 g]kfn ;/sf/ / ;+oQ ' m/fi6« ;+3 ljsf; sfo{qmd -UNDP) tyf cGt/f{li6«o >d ;ª\u7g (ILO) sf]
cfly{s tyf k|fljlws ;xof]udf ;~rfng ePsf] g]kfn >dzlQm ;j]{If0f, @)^$÷^% df b]zel/af6 *)) j6f k|fylds 5gf}6
PsfO{x? (Primary Sampling Units - PSUs) jf6 5flgPsf sl/j !^ xhf/ 3/kl/jf/sf ;b:ox?sf] cfly{s tyf u}/cfly{s
lqmofsnfkx?, kl/jf/n] k|of]u u/]sf] 3/sf] k|sf/ tyf ljleGg ;'ljwfx?, lzIff, a;fO{;/fO{, ljk|]if0f, cflbsf af/]df lj:t[t
ljj/0fx¿ ;+sng ul/Psf] lyof] . o; ;j]{If0fdf /fli6«o:t/sf] l:yltnfO{ k|ltlglwTj ug]{ lx;fan] gd'gf -sample_ lnP/ df};dL
k|efjjf6 tYof+sdf kg{ ;Sg] c;/ Go"g ug{sf] nflu !@ dlxgf -@)^$ df3 b]vL @)^% k';_ e/L ljleGg r/0fdf tYofÍ ;Íng
ul/Psf] lyof] . g]kfndf klxnf] >dzlQm ;j]{If0f @)%%÷%^ df ;DkGg ePsf] lyof] / To;s} 5gf}6 ljlw cg';/0f u/L o; bf];|f]
;j]{If0fdf klg gd'gf k|fylds 5gf}6 PsfO{ -j8f jf j8f v08_ tyf 3/kl/jf/x? 5gf}6 ul/Psf] lyof] .
g]kfn >dzlQm ;j]{If0f @)^$÷^% sf k|d'v p2]Zox? g]kfnL 3/kl/jf/x¿af6 cGt/f{li6«o >d ;ª\u7gn] k|ltkflbt u/]sf]
kl/efiff ckgfO{ cGt/f{li6«o :t/df t'ngf of]Uo tYofÍ ;Íng u/L >d ;DaGwL ljBdfg tYofÍx? cBfjlws ug]{ / klxnf]
>dzlQm ;j]{If0fkl5sf gf} jif{df ljleGg ;/sf/L gLlt tyf sfo{qmdn] >dzlQmsf kl/;"rsx¿df NofPsf] kl/jt{gsf] dfkg ug'{
xf] .
cfly{s lqmofsnfk
lqmofsnfk tyf /f]huf/L ;DaGwL glthfx? M
cGt/f{li6«o >d ;+u7g (ILO) sf] kl/efiff cg';f/ ;Gbe{ xKtfdf slDtdf ! 306f cfly{s lqmofsnfkdf ;+nUg ePsf
AolQmx?nfO{ xfnsf] /f]huf/sf] ?kdf kl/eflift ul/Psf] 5 . o;} kl/efiff cg';f/ g]kfn >dzlQm ;j]{If0f @)^$÷^% df !% jif{
jf ;f] eGbf dfly pd]/ ePsf /f]huf/ AolQmx?, sfd vf]h]sf / sfdsf] nflu pknAw ePsf AolQmx?sf] ;d'xnfO{ >dzlQm
elgPsf] 5 . o; ;j]{If0fsf] glthf cg';f/ >dzlQm ;xeflutf b/ (Labour Force Participation Rate) *#=$ k|ltzt /
/f]huf/L b/ (&=( k|ltzt /x]sf] 5 . cyf{t !% jif{ jf ;f] eGbf j9L pd]/sf] sl/j *# k|ltzt hg;+Vof xfn cfly{s
lqmofsnfkdf ;lqmo /x]sf 5g\ eg] !& k|ltzt hg;+Vof xfn lglZqmo /x]sf] cg'dfg ul/Psf] 5 . of] ;xeflutf b/ @)%%÷%^
df ul/Psf] klxnf] g]kfn >dzlQm ;j]{If0fdf *%=* k|ltzt /x]sf] lyof] . pQm ;xeflutf b/ u|fld0f If]qdf eGbf zx/L If]qdf
36\bf] qmddf b]lvG5 . zx/L If]qdf pQm b/ k|yd ;j]{If0fdf &#=# k|ltzt /x]sf]df xfn ^&=# k|ltzt /x]sf]] 5 .
To;}u/L, /f]huf/ JolQmx? dWo] !^=( k|ltzt JolQmx? tnj÷Hofnf lnP/ sfd ug]{ ub{5g\ / *#=! k|ltzt JolQmx? :j/f]huf/
-cfkm\g} k]zf Joj;fodf ;+nUg ePsf_ 5g\ . !% jif{ jf ;f] eGbf dflysf xfn /f]huf/ AolQmx?, cf}Bf]lus Aoj;fo juL{s/0f
cg';f/ s[lif If]qdf &#=( k|ltzt / u}/ s[lif If]qdf @^=! k|ltzt /x]sf] b]lvG5 .
xfn cfly{s ?kn] ;lqmo JolQmx?nfO{ cfly{s lqmofsnfkdf Aoltt u/]sf] ;dosf] cfwf/df juL{s/0f ubf{ xKtfdf $) 306f jf
;f] eGbf a9L sfd ug]{ ^^=* k|ltzt, @) b]lv #( 306f ;Dd sfd ug]{ !(=% k|ltzt , @) 306f eGbf sd sfd ug]{ !!=^
k|ltzt / z'Go 306f klg sfd gu/]sf cyf{t\ k6Ss} sfd gkfPsf @=! k|ltzt AolQmx? 5g\ . $) 306f jf ;f] eGbf a9L sfd
ug]x{ ?nfO{ k"0f{ /f]huf/, $) 306f eGbf sd sfd ug]x{ ?nfO{ cw{ j]/f]huf/ / k6Ss} sfd gkfPsfx?nfO{ j]/f]huf/ elgG5 .
ljsfzf]Gd'v b]zx?df cgf}krfl/s If]qsf cfly{s lqmofsnfk jl9 x'g], k|foM 3/kl/jf/n] ug]{ cfly{s lqmofsnfkdf kl/jf/sf
;b:ox? s'g} g s'g} ?kdf ;+nUg x'g] / k[ys ;f+:s[lts dfGotf ePsf]n] /f]huf/L gkfPsf] cj:yfdf k/Dk/fut Aoj;fodf g}
;a} ;+nUg x'g] ePsfn] ! 306f sfd u/]sf] cGt/f{li6«o kl/efiff cg';f/ /f]huf/Lsf b/x? xfd|f] h:tf ljsfzf]Gd'v b]zx?df
em08} ztk|ltzt x'g] / j]/f]huf/L b/ Hofb} Go'g x'g] ePsf]n] ljsf;f]Gd'v b]zx?sf] nflu j]/f]huf/L b/sf] gofF ;"rssf] ?kdf
>d cNk pkof]u b/ (Labour Under Utilization Rate) sf] ljsf; ul/Psf] 5 . >dsf] cNk pkof]u ePsf ePsf ;d'x cGtu{t xfn
j]/f]huf/ /x]sf, cfkm'n] sfd ug{ rfx]/ klg k"0f{ /f]huf/L
uf/L gkfP
gkfPsf,
kfPsf, k"0f{ /f]huf/ t/ ckof{Kt sdfO ePsf / cfkm\ cfkmgf]
\gf]
l;k÷lzIff÷of]Uotf ;Fu gldNbf] k]zf jf /f]huf/L
uf/L ckgfO{ /x]sf JolQmx?nfO{
JolQmx?nfO{ ;dfj]z u/L >d cNk pkof]u b/ lgsflnG5 .
;DkGg ;j]{If0fsf]
f0fsf] glthf cg';f/, !% jif{ jf ;f] eGbf dflysf cfly{s lqmofsnfkdf ;+nUg JolQmx?sf]
JolQmx?sf] >d cNk pkof]u b/
sl/j #) k|ltzt b]lvG5
vG5 . >dsf] cNk pkof]u ePsf ;d'x cGtu{t ljefhg ubf{ >d zlQmsf] @=! k|ltzt j]/f]huf/, ^=&
k|ltzt rfx]/ klg k"0f{ /f]huf/L gkfPsf, *=! k|ltzt ckof{Kt sdfO ePsf / !#=@ k|ltzt lzIff ;'xfFpbf] k]zf gePsf
b]lvG5g\ .
To;}u/L >d cNk pkof]u b/ zx/L If]qsf] nflu sl/j %) k|ltzt / u|fdL0f If]qsf] nflu sl/j @& k|ltzt /x]sf] b]lvG5 .
k'?ifx?sf] nflu of] b/ #* k|ltzt / dlxnfsf] nflu sl/j @# k|ltzt ePsf] cg'dfg ul/Psf] 5 . pd]/ ;d'x cGtu{t @)–@$
jif{sf] >d cNk pkof]u b/ ;a}eGbf j9L -cyf{t $^ k|ltzt _ /x]sf] cg'dfg ul/Psf] 5 . pd]/ ;d'x cg';f/ @%–@( jif{,
!%–!( jif{ / #)–#$ jif{ pd]/ ;d'xsf] nfuL >d cNk pkof]u b/ qmdzM #(, #% / #! k|ltzt /x]sf] 5 .
dflg;x?n] sfd u/]sf] If]qsf] cfwf/df /f]huf/L ;DaGwL tYof+sx? k|:t't ubf{ cf}krfl/s / cgf}krfl/s u/L b'O{ If]qdf
5'6\ofpg] ul/G5 . xfd|f] h:tf] ljsf;lzn b]zsf] cfo cfh{g / s'n /f]huf/L pNn]vgLo ?kdf cgf}krfl/s If]q -Informal Sector_
df ul/g] lqmofsnfkjf6 k|fKt x'G5 . t/ s[lif If]qdf cgf}krfl/s lqmofsnfkx? kl/eflift ug{ Hofb} hl6n x'g] ePsf]n] u}/s[lif
If]qdf dfq cgf}krfl/s If]qsf] u0fgf ul/G5 . !% jif{ jf ;f] eGbf dflysf] u}/s[lif If]qsf] /f]huf/L dWo] sl/j &) k|ltzt
cgf}krfl/s If]qdf 5 / of] ut >dzlQm ;j]{If0f @)%%÷%^ df &# k|ltzt /x]sf] lyof] .
;g\ @))# sf] cGt/fli6«o >d tYofÍ ;Dd]ngn] cgf}krfl/s /f]huf/L -Informal Employment_ ;DjGwL gofF cjwf/0ff sf] ljsf;
u/]sf] 5 . ;f] cjwf/0f cGt{ut s'g} /f]huf/ AolQmn] ;fdflhs ;'/Iff -k]G;g,pkbfg cflb_ tyf tnjL ljbf k|fKt ub}{g eg]
To:tf AolQmsf] /f]huf/LnfO{ h'g;'s} If]qdf eP klg cgf}krfl/s /f]huf/L dflgG5 . h; cg';f/ !% jif{ jf ;f] eGbf dflysf]
nflu s'n u}/s[lif /f]huf/Lsf]] *^=$ k|ltzt cgf}krfl/s /f]huf/L cGtu{t /x]sf] 5 . To:t} s'n u}/s[lif /f]huf/ k'?if dWo] *#=*
k|ltztsf] cgf}krfl/s /f]huf/L 5 eg] !^=@ k|ltztsf] cf}krfl/s /f]huf/L 5 . dlxnfsf] xsdf s'n u}/s[lif /f]huf/ dlxnf
dWo] (!=* k|ltztsf] cgf}krfl/s /f]huf/L 5 eg] *=@ k|ltztsf] dfq cf}krfl/s /f]huf/L 5 .
o; ;j]{If0fdf kl/jf/df cg'kl:yt AolQmx?sf] klg tYof+s ;+sng ul/Psf] lyof] . h;cg';f/ slDtdf Ps hgf kl/jf/sf]
;b:o cg'kl:yt /x]sf 3/kl/jf/x? sl/j $#=* k|ltzt cg'dfg ul/Psf] 5 . To;}u/L pQm 3/kl/jf/x? dWo] slDtdf Ps hgf
;b:o lab]zdf /x]sf 3/kl/jf/x? @(=! k|ltzt / slDtdf Ps hgf ;b:o :jb]zdf /x]sf 3/kl/jf/x? !(=# k|ltzt /x]sf]
cg'dfg ul/Psf] 5 .
kl/jf/n]
kl/jf/n] k|of]u u/]sf] ;'ljwf ;DaGwL glthfx? M
g]kfn >dzlQm ;j]{If0f @)^$÷^% sf] glthf cg';f/ *(=@ k|ltzt 3/kl/jf/x¿ cfˆg} 3/df al;/x]sf] / (=@ k|ltzt
3/kl/jf/x? jxfndf al;/x]sf b]lvG5 . vfgf ksfpgsf] nflu d'Vo OGwgsf] ?kdf bfp/f k|of]uug]{ 3/kl/jf/sf] k|ltzt ^*=$
tyf l;lnG8/ UofF; (LPG_) k|of]uug]{ 3/kl/jf/sf] k|ltzt !@=# /x]sf] cg'dfg /x]sf] 5 . To;}u/L %^ k|ltztn] ljh'nL alQsf]
k|of]u u/]sf 5g eg] cem} ## k|ltzt 3/kl/jf/n] dl§t]ng} jQLsf] nflu d'Vo?kdf k|of]u ul//x]sf 5g\ . wf/fsf] kfgLnfO{ d'Vo
vfg]kfgLsf] >f]t eGg] 3/kl/jf/ $% k|ltzt /x]sf 5g\ eg] #( k|ltzt n] xft] kDk÷jf]l/ª sf] kfgL k|of]u ul//x]sf 5g\ . sl/j
%* k|ltzt 3/kl/jf/ ;+u /]l8of] 5 eg] dfq ## k|ltzt 3/kl/jf/ ;+u 6]lnlehg 5 .
z}lIfs l:ylt
l:ylt ;DaGwL glthfx? M
g]kfn >dzlQm ;j]{If0f @)^$÷^% sf] glthf cg';f/ sl/j ^# k|ltzt, % jif{ jf ;f] eGbf dflysf AolQmx? ;fIf/ 5g\ eg] ;f]
@)%%÷%^ sf] ;j]{If0fdf $(=* k|ltzt /x]sf] lyof] . ljutsf] ( jif{df ;f]xL pd]/ ;d'xdf k'?if ;fIf/tf b/ ^$=% af6 j[l4
eO{ &$=& k|ltzt k'u]sf] 5 eg] dlxnf ;fIf/tf b/ #%=* af6 j9]/ %#=! k|ltzt k'us ] f] 5 . !% jif{ jf ;f] eGbf dflysf
AolQmx?sf] ;fIf/tfb/ klg $$=% k|ltzt af6 %%=^ k|ltzt k'u]sf] 5 .