First-Year Polish - Sounds and Spellings
First-Year Polish - Sounds and Spellings
First-Year Polish - Sounds and Spellings
APPROXIMATE
LETTER ENGLISH SOUND EXAMPLE
voiced b d dz g rz w z ê ˝
voiceless p t c k sz f s Ê sz
6. Spelling rules:
a. So-called kreska consonants (ç, dê, ƒ, Ê, ê) are spelled with an acute
mark only at word-end and before consonants; otherwise, they are spelled as
c, dz, s, z, n plus a following i: dzieƒ "dêeƒ", nie "ƒe". Before the vowel i
itself, no extra i is needed: ci "çi" to you.
b. Certain instances of b, p, w, f, m are latently soft, meaning that they
will be treated as soft (in effect, as if kreska consonants) before vowels. In the
spelling, they will be followed by i. Compare paw peacock, plural pawie
(paw'-e) peacocks.
c. The letter y can be written only after a hard consonant (see below) or
after c, cz, dz, rz, sz, ˝. The letter i after the consonants c, dz, n, s, z always
indicates the pronunciations ç, dê, ƒ, Ê, ê, respectively. Only i, never y, may
be written after l or j.
d. The letter e is usually separated from a preceding k or g by i,
indicating a change before e of k, g to k', g': jakie, drogie.
e. The letter j is dropped after a vowel before i: stoj´ I stand but stoisz
you stand.
SOUND CHANGES
H p b f w m t d s z n ∏ r k g ch
S1 p' b' f' w' m' ç dê Ê ê ƒ l rz c dz sz j
S2 cz ˝
Hard consonants can soften before certain endings. For example, r goes to rz
before the Locative singular ending -'e, as in biur-'e: biurze office (from
biuro).
a akta, bak, dal, dama, las, mak, mam, mapa, nas, pan, pas, rak, sam,
tak, tam.
e czek, flet, krem, lecz, lek, mech, mi∏e, nerw, nie, sen, ser, skecz, ster,
ten, test, ulice.
i biç, bis, film, kino, klin, lik, lis, mi, mit, nitka, piç, pisk, wilk.
y by∏y, byt, cyrk, ∏yk, mi∏y, my, pysk, py∏, ryk, sto∏y, styk, syn,
typ, wy, wyç.
o blok, bok, koc, ko∏o, kot, lok, los, lot, molo, rok, sok, to, tok,
tom.
u/ó ból, bruk, buk, but, dó∏, druk, duch, król, kruk, mu, mus,
nó˝, ruch, t∏um, trup, tu, wó∏, wór.
à dàs, Êpià, gàszcz, jà, kàsek, mà˝, plàs, siàÊç, sà, sàsiad, Âlàsk,
wàchaç, wàski, wà˝.
à=om dàb, gàbka, go∏àb, g∏àb, kàpaç, k∏àb, ràbaç, skàpy, tràba,
zàb, zràb.
à=on b∏àd, chcàcy, kàt, làd, màdry, pàczek, pràd, rzàd, sàd, stàd,
wàtpiç, zajàc, ˝àdza.
à=oƒ bàdê, b∏àdziç, dàç, màciç, tràciç.
à=oh bàk, ciàg, ciàgle, kràg, ∏àka, màka, pajàk, pàk, pociàg,
przeciàg, pstràg, wàchaç.
´ ci´˝ki, cz´Êç, cz´sto, g´Ê, g´sty, j´zyk, k´s, mi´so, m´ski, pi´Êç,
w´ch, w´ze∏.
´=em b´ben, d´by, g∏´bia, kr´py, post´p, s´p, t´py, wst´p,
wyst´p.
´=en b∏´dny, kol´da, m´tny, n´dza, okr´t, p´d, p´dzel, r´ce, t´cza,
t´dy, t´tno, wi´c.
´=eƒ ch´ç, p´dziç, pi´ç, s´dzia, zi´ç, w´dziç, wi´zieƒ, wi´ê.
´=eh brz´k, b∏´kit, kr´gi, l´k, m´ka, n´ka, pot´ga, pr´ga, r´ka,
s´k, t´gi, w´giel.
´=e (optionally, in final position) chc´, drog´, Êpi´, gr´, id´, imi´,
kr´, kupi´, mog´, musz´, rami´, da si´, t´.
p kupa, mapa, pal, pan, pas, p´d, pole, ptak, py∏, spaç, wyspa, zupa.
p'/pj kupi´, piaç, piana, piasek, piàty, piç, pieg, pies, pion, Êpiew.
b bal, bas ból, buk, by∏, gbur, gleba, gruby, ryba, ˝aba, ˝eby.
b'/bj bia∏y, biç, biel, biodro, biust, g∏´bia, nabia∏.
b=p Arab, babcia, chleb, drab, gàbka, grób, grzyb, klub, obcy,
rób, rybka, szyb, szybki, szybszy, zàb.
f bufon, fabryka, fakt, fala, faza, film, fina∏, fon, frant, fusy, graf, kefir,
lufa, sofa, torf, traf.
f'/fj fikuÊ, fio∏ek, fiakr, lufie.
w g∏owa, dwa, kawa, krowa, ∏awa, mewa, suwak, wàs, wa∏, wà˝, wbiç,
wdól, wiza, wór.
w=f chwast, chwila, czerw, czwarty, krówka, kwas, lew, ∏awka, nerw,
paw, rów, szwagier, szwy, wko∏o, wpis, wsyp, wszelki, wszy, wszyscy,
zawsze.
w'=wj dwie, kawior, wiadro, wiara, wie, wiedza, wiek, wielki,
wi´zieƒ, wioska, wiotki, wi´c.
w'=f' çwiek, çwierç, kwiat, kwit, Êwiadom, Êwiat, Êwierk.
t data, kot, kto, lot, nuta, pot, ptak, sto, tak, tam, ten, test, to, tu, t´dy,
tom, torf.
d dàb, dàç , dar, deska, dmuchaç, dom, dym, dysk, d∏ug, d∏uto, moda,
nuda, pudel, udo.
d=t bród, brud, gadka, gwizd, k∏ódka, lód, ∏ódka, lud, ogród, opad,
pràd, radca, sad, trud, w´dka, wódka.
c baca, ca∏us, ca∏y, cel, cena, co, córka, Cygan, dziecko, heca, koc,
miesiàc, nacja, noc, ocet, racja, taca, wi´cej, zajàc.
dz cudzy, drodzy, dzban, dzwon, miedza, mi´dzy, nadzy, nodze,
sadza, wadze, wodze.
dz=c jedz, jedzcie, jedzmy, ksiàdz, posadzka, rydz, widz, wódz.
cz beczeç, czapka, czart, czas, czek, czosnek, czuç, czynsz, lecz, mecz,
mocz, oczy, tkacz, toczyç, uczyç, wstecz.
ç/ci- ciasno, ciasto, cicho, ciebie, cieƒ, ciocia, choç, çma, çwierç, kryç,
k∏aÊç, laç, rt´ç, sieç.
ç=dê choçby
dê/dzi- wiedêma, dziàs∏o, dzieƒ, dziób, dzik, dziadek, Jadzia, jedzie,
jeêdziç.
dê=ç chodê, chodêmy, Jadêka, idê, idêmy, kadê.
s kos, kusy, las, list, los, masa, nos, osa, sen, seks, ser, s´k, sól, stó∏,
sus, s∏up, wosk.
z Azja, faza, gazda, gilza, kazaç, koza, kuzyn, poza, waza, wiza,
zebra, zefir, zenit, zero, zodiak.
z=s bezcen, gaz, gruz, guz, gwizd, guz, mróz, obraz, okaz, raz,
rozkaz, rozk∏ad, tuz, wózki, wóz.
Ê/si- ∏osoÊ, ∏oÊ, miÊ, noÊ, proÊ, nasion, siatka, siano, siatka, Êmiga, Ênieg,
Êroda, Êwiat∏o, Êwir, siebie, struÊ, Zosia.
Ê=ê koÊba, proÊba.
ê/zi- rzeêba, trzeêwy, ziarno, ziemia, zima, ziel, zi´ba, êdziczeç, êdêb∏o,
êrebak, êród∏o.
ê=Ê buêka, gróêb, leêç, paê, rzeê, wieêç, znaleêç.
k bok, buk, jak, kapa, klon, kmin, kolarz, kosy, kret, kto, kuma, kura,
k∏os, okno, oko, sok.
k' bukiet, kiedy, kie∏, kier, kiermasz, kieszeƒ, kiosk, likier, loki,
okien, pakaiet, rokiem.
g gaz, gbur, g∏os, gol, go∏y, góra, guma, guz, g´ba, g´Ê, g∏adki,
gmina, ∏gaç, Magda, noga, toga, waga.
g=k bóg, cug, ∏ug, nóg, dog, mig, p∏ug, próg, róg, stóg.
g' gie∏da, gilza, gi´tki, magia, magiel, nagi, nogi, ogier, ogieƒ,
szwagier.
ch/h cham, chata, ch∏op, chód, dach, hak, handel, herb, huk, jacht,
kuchta, pch∏a, suchy, tchórz.
j bój, boja, czajka, czyj, daj, dzisiaj, hojny, ja, jajko, jak, jeszcze, jod∏a,
ju˝, maj, mijaç, raj, rój, s∏ój, strój, szyja, wojna.
∏ b∏oto, by∏y, da∏, jab∏ko, ka∏, k∏oda, ∏ad, ∏eb, ∏osoÊ, ∏ut, ∏yk, ∏ysy, móg∏,
p∏yta, py∏, stól, suse∏, ty∏, wó∏.
m dama, dom, duma, jama, lampa, màdry, mapa, mleko, m∏ot, moda,
m´tny, tam, tom, wiedêma.
m'/mj chmiel, imi´, miara, miasto, mia∏ki, miejsce, mig, miód, miska,
plemi´, ziemia.
n ano, bon, czyn, fon, knot, nagi, nos, nu, nuta, n´dza, pan, rana, sen,
ten, ton, wnet.
ƒ/ni- ani, bania, b∏onie, haƒba, kania, kieszeƒ, koƒ, leƒ, nie, niuchaç,
pani, skroƒ, toƒ, uczeƒ, woƒ.
r akr, bóbr, bór, braç, dar, góra, kret, nora, pora, rada, ratusz, rondo,
rwaç, ryba, r´ka, skra, wór.
ABBREVIATIONS USED IN THE GLOSSARIES
intrans intransitive
1p, 2p, 3p 1st, 2nd, 3rd person L locative case
A accusative case ma masculine animate
abbrev abbreviation mi masculine inanimate
affec affectionate mp masculine personal
aj adjective mppl masc personal plural
arch archaic N nominative case
av adverb n neuter noun
coll collective n or num neg negative
colloq colloquial num aj numerical adjective
comp comparative num numeral
cond conditional mood o.a. one another
conj conjunction o.s. oneself, one's self
D dative case pej pejorative
decl declined pers person, personal
dim diminutive pf perfective aspect
e.o. each other phr phrase
emph emphatic pl form plural form
esp especially pl plural
exclam exclamation pred predicate, predicator
f feminine noun prefix prefix
fac an facultatively animate n prep peposition
fem female variant pron aj pronominal adjective
fig figurative pron pronoun
formal formal style usage quant quantifier
freq frequentative s.o. someone
G genitive case s.t. something
I instrumental case sg singular
impf imperfective aspect sub subordinating
indecl indeclinable superl superlative
indef indefinite title personal title
infin infinitive trans transitive
inform informal us usually
inter interrogative V vocative case
interj interjection w.o. without