Sap2000 Egitim 2 GKT
Sap2000 Egitim 2 GKT
Sap2000 Egitim 2 GKT
Eğitim Serisi
2
Genel:
Aşağıda taşıyıcı sistem şeması verilen, sabit, hareketli ve rüzgar yükleri altında
sırasıyla, PG = 200 kN ve PQ = 700 kN eksenel basınç kuvvetleri ile W = 18 kN yatay
rüzgar kuvvetinin ortak etkisinde olan, 6.0 m boyundaki HE 300 B enkesitli konsol
kolonun SAP2000 programı ile yapısal analizi ve dayanım kontrolü yapılacaktır.
Yapısal Çelik:
S275JR Fy=275 N/mm2 Fu=430 N/mm2 E=200000 N/mm2
Yük Bilgileri:
Sabit yükler PG=200 kN
Hareketli yükler PQ=700 kN
Rüzgar yükü W=18 kN
Fiktif Yükler Ni=0.002*α*Yi
A) Genel Analiz Yöntemi ile Yapısal Analiz ve GKT Yöntemi ile Dayanım
Kontrolü
Dayanım kontrolünde dikkate alınacak yük birleşimleri, Türkiye Çelik Yapılar
Yönetmelik Bölüm 5.3.2’ye uygun olarak aşağıda verilmektedir.
1) 1.0G+(1.0NG)
2) 1.0G+1.0Q+(1.0NG+1.0NQ)
3) 1.0G+0.75Q+0.75W+(1.0NG+0.75NQ)
4) 0.6G+1.0W+(0.6NG)
Ancak, Yönetmelik Bölüm 6.1’e göre, GKT ile yapılacak olan analizlerde, ikinci
mertebe etkileri yukarıda verilen yük birleşimlerinin 1.6 katı ile belirlenecektir. Buna
göre arttırılmış yük birleşimleri aşağıda verildiği şekilde düzenlenmelidir:
1) 1.6G+(1.6NG)
2) 1.6G+1.6Q+(1.6NG+1.6NQ)
3) 1.6G+1.2Q+1.2W+(1.6NG+1.2NQ)
4) 0.96G+1.6W+(0.96NG)
GKT için, fiktif yük hesabında kullanılacak olan α=1.6 değeri bu birleşimlerde dikkate
alınmıştır. Bu durumda, yüklerin bağımsız olarak tanımlandığı aşamada, YDKT
yönteminde olduğu gibi, sadece 0.002 katsayısının dikkate alınması gerekmektedir.
Ayrıca, elemanların dayanım kontrolünde esas alınacak iç kuvvetler, ikinci mertebe
etkilerin katkısının göz önüne alınabilmesi amacıyla arttırılan yüklerin oluşturduğu
yük birleşimlerinin etkisi altında elde edilen iç kuvvetlerin 1.6’ya bölünmesiyle elde
edilmelidir. (Bkz. Bölüm 6.2.1.d). Bunun için, arttırılmış yüklerden oluşan yük
birleşimleri 0.625 (=1/1.6) katsayısı ile çarpılmalıdır.
Şekil 1
3) Select Template bölümünde bulunan Grid Only butonuna basılarak, bu
modele ait aks sistemi girilir.
4) Şekil 2’de verilen bilgiler ile, aks sistemi oluşturulur.
Şekil 3
SAP2000 Eğitim Serisi:2 – Sayfa:6
Not: S275 için önayar olarak tanımlanan E (Elastisite Modülü) değeri 210000
MPa’dır. Bu değer, yönetmeliğe uygun olarak Şekil 3’te görülen
Modify/Show Material butonuna basılarak açılacak pencerede, 200000 MPa
olarak değiştirilmelidir.
Şekil 4
SAP2000 Eğitim Serisi:2 – Sayfa:7
9) Bu aşamada, her bir yük tipi, birbirinden bağımsız olarak tanımlanacaktır.
Bunun için, Define>Load Patterns ile ekrana getirilecek pencerede ilgili
kutulara gerekli bilgiler girilerek yük tipleri tanımlanır.
Şekil 5
10) Sabit yükler G ile temsil edilerek tanımlanacaktır. Bu durumda otomatik olarak
gelen DEAD yük tipi G olarak değiştirilebilir.
11) Hareketli yük tipini tanımlamak için, Load Pattern Name kısmına Q yazılır,
Type kısmında Live seçilir ve Add New Load Pattern butonuna basılır.
12) Rüzgar yük tipini tanımlamak için, Load Pattern Name kısmında W yazılır,
Type kısmında Wind seçilir ve Add New Load Pattern butonuna basılır.
13) Sabit yük dikkate alınarak oluşturulacak fiktif yükler için, Load Pattern Name
kısmında NG yazılır, Type kısmında Notional seçilir (ilk aşamada Notional
görülmezse, More seçeneği tıklanarak daha fazla yük tipinin çağrılması
sağlanabilir), Auto Lateral Load Pattern kısmında Auto seçilir ve Add New
Load Pattern butonuna basılır.
Şekil 6
Şekil 7
16) Yapısal analiz modelinin geliştirilmesindeki bir sonraki adım, GKT yük
birleşimlerinin oluşturulmasıdır. Bunun için, Define>Load Combinations
komutları ile açılacak olan pencerede, Add New Combo butonuna basılır.
Load Combination Data penceresinde, her bir yük birleşimi, isim verilmesinin
ardından, yük tipleri (Load Case) için uygun katsayılar (Scale Factor)
tanımlanarak oluşturulur. Burada, Load Combination Type olarak Linear
Add seçilmelidir.
Şekil 8
Not: Fiktif yük tiplerinin, ilgili oldukları yük tipine ait katsayı ile,
birleşime eklenmeleri gerekmektedir. Örneğin, sabit yükler için
oluşturulan NG, G yük tipi için kullanılan aynı katsayı ile yük
birleşimine girecektir.
17) İkinci mertebe etkilerin gözönüne alınması, şekil değiştirmiş sistem ekseni
formunun bilinmesini gerektirmektedir. Başlangıçta şekil değiştirmiş sistem
ekseninin formu bilinmediğinden, ikinci mertebe teorisi doğrusal (lineer)
değildir ve bu nedenle doğrusal olmayan analiz yönteminin kullanılması
gerekmektedir. Bu durumda dayanım kontrolünde kullanılacak iç kuvvetlerin
elde edilmesinde, oluşturulan bu yük birleşimleri doğrudan kullanılamaz. Bu
yük birleşimlerinin her biri, doğrusal olmayan analizler gerçekleştirmek üzere,
içinde bulundurduğu yük tipleri ile tek bir yükleme durumu oluşturacak şekilde
doğrusal olmayan yükleme durumuna dönüştürülmelidir. Bunun için, Define
Load Case Combinations penceresinde, Convert Combos to Nonlinear
Cases butonuna basılır. Ardından dönüştürülecek yük birleşimleri seçilir ve
OK butonuna basılır. Ekrana gelen mesaj, dönüşümün tamamlandığını
belirtmektedir (Şekil 10).
Şekil 11
Yükleme durumu ismi olarak, yük birleşimini tanımlayan ismin sonuna –NL
ilavesi yapılmıştır. Ayrıca, ikinci mertebe etkilerin doğru bir şekil değiştirme ve
iç kuvvet durumu için göz önüne alınabilmesi amacıyla orjinal yük katsayıları
1.6 ile çarpılarak arttırılacaktır. Burada kullanıcıdan bağımsız olarak,
"Analysis Type"; "Nonlinear", "Geometric Nonlinearity Parameters"; P-
Delta olarak seçilmektedir (Şekil 12).
Şekil 15
Şekil 16
25) Analiz sonucunda ortaya çıkan eğilme momenti diyagramı aşağıdaki şekilde
görüldüğü gibi olacaktır (Şekil 17).
Şekil 17
Şekil 18
27) Bu noktada, yapısal analize dahil edilen ikinci mertebe etkilerinin elemanın
ortadan iki eşit parçaya bölünerek etkitildiği görülmektedir. İç kuvvet ve
yerdeğiştirmelerin daha hassas bir şekilde elde edilebilmesini sağlamak
amacıyla eleman boyunca dikkate alınacak nokta sayısı arttırılabilir. Bu işlem,
elemanın istenilen sayıda sonlu elemana bölünmesi suretiyle
yapılabilmektedir. Bunun için, modelin kilidi kaldırdıktan sonra eleman seçilip
Assign>Frame>Automatic Frame Mesh komutları işletilerek açılacak
Şekil 19
Şekil 20
29) Bu aşamaya kadar, henüz Türkiye Çelik Yapılar Yönetmeliğinde yer alan
genel analiz yönteminin esasları uygulanmamıştır. Bu yöntemin
uygulanmasında dikkate alınacak esasların, SAP2000 programı ile otomatik
olarak uygulanması sağlanabilmektedir. Bunun için gereken adımlar aşağıda
sıralanmıştır.
a. Çelik tasarımı (Steel Frame Design) en az bir kere yapılmalıdır,
b. Tasarım tercihlerinde (Design Preferences),
i. Design Code, AISC 360-10 olmalı,
ii. Design Provision, ASD olmalı,
Şekil 21
30) Tasarım yapılmadan önce, çerçeve elemanı üzerine gelerek farenin sağ
tuşuna basıldığında, ekrana gelen eleman özelliklerinden eğilme rijitliği (EI) ve
eksenel rijitliğin (EA) henüz azaltılmadığı anlaşılır. (Property Modifiers:
None) (Şekil 22). Buna göre, ilk analiz sonucunda elde edilen iç kuvvetler,
rijitlikler azaltılmadan hesaplandığından, olması gereken değerlerden daha
küçük olarak hesaplanmaktadır. Bu durumda, dayanım kontrolünde
kullanılmak üzere, azaltılmış rijitlikler dikkate alınarak hesaplanacak iç
kuvvetler bir sonraki analiz ile elde edilecektir.
32) İşlem bittikten sonra model kilidi açılır ve eleman üzerine gelerek farenin sağ
tuşuna basıldığında, EA ve EI rijitliklerinin 0.80 ile çarpılarak %20 oranında
azaltıldığı görülür (Şekil 23). Bu durumda, model tekrar analiz edilmek üzere
Run Analysis komutu çalıştırılır.
Şekil 24
34) Böylece Türkiye Çelik Yapılar Yönetmeliği uyarınca genel analiz yöntemi ile
tasarım esasları uygulanarak SAP2000 programı ile yürütülen yapısal analiz
tamamlanmış olur. Analiz sonunda elde edilen iç kuvvetler (gerekli
dayanımlar) kullanılarak, HE 300 B enkesitli elemanın dayanım kontrolleri
gerçekleştirilebilir.
a) Türkiye Çelik Yapılar Yönetmeliği’ne uygun olarak esas alınan genel analiz
yöntemine göre, elemanların K burkulma katsayıları 1.0 değerine eşit olarak
alınacaktır. Örnekteki konsol kolonun zayıf eksen etrafındaki burkulmasının
önlenmiş olduğu varsayılmaktadır. Bunu sağlamak için, Unbraced Length
Ratio (Minor)=0.1 olarak belirlenmiştir.
b) Cb değeri, konsol kolonlar için 1.0 değeri alınmalıdır. Dolayısıyla bu değer,
eleman için tasarım yapılmadan önce mevcut bilgi olarak girilmelidir.
c) Tasarım için bir önceki bölümde oluşturulan yük birleşimleri kullanılacaktır.
SAP2000 programının otomatik olarak farklı yük birleşimleri oluşturması
engellenecektir.
Şekil 25
6) Kolon elemanı üzerine gelerek farenin sağ tuşuna basılmak suretiyle dayanım
kontrolünün detaylarına ulaşılabilir (Şekil 27 ve 28).