Mga Uri ng Tayutay

1.      Pagtutulad (simile) – Ito ay simpleng paghahambing ng dalawang bagay na magkaibaulad na

katangian na sukat ipagkaugnay ng dalawa sa pangkalahatang anyongunit may mga pagkakat.
Ito’y gumagamit ng mga salita’t pariralang tulad ng, katulad ng, para ng, kawangis ng, animo’y,
gaya ng, tila, at iba pa.
Halimbawa:
 Gaya ng halamang lumaki sa tubig
 Ako’y tila isang nakadipang kurus
 Parang hinahagkan ang paa ng Diyos
 Ang buhay ay tulad ng isang batis
2.       Pagwawangis (metaphor) – Ito ay  isang tayutay na nagsasagawa ng paglilipat ng mga salitang
nangangahulugan ng isang bagay na nagpapahayag ng ibang bagay. ibang bagay. Sa madaling
salita, sa pagwawangis ay inaalis ang hambingang salita’t pariralang ginamit sa pagtutulad
o simile. Sa pagtutulad, ang A ay gaya ng B at sa pagwawangis ay ang A ay B.
Halimbawa:
Ang kanyang kahapon ay isang tanghalan
Ng mga lihim nya’t mga karanasan
Ang buhay nyang hiram ay naging tanggulan
Sa kanyang gunita ay ayaw alpasan
            MBM
Paunawa: Ang pagwawangis ay karaniwan nang maaaring palawakin sa isang
pagtutulad, isang pahalintulad o alinman sa dalawang huli na maaaring        
tipiinnaman sa isang pagwawangis.
Halimbawa:
Pagtutulad: Kaakit-akit ang KANYANG MGA   MATANG ANAKI’Y BITUIN.
Pagwawangis: Kaakit-akit ang kanyang mga   MATANG BITUIN.
3.      Pahalintulad (analogy) – Ito ay isang tayutay na may tambalang paghahambing na
nagangahulugan  ng  pagkakawangki ng  mga pagkakaugnay.
Halimbawa:
“At siya’y namangha at kanyang namalas,
Naganap ang tagpo’y mistulang pangarap;
SAANMAN TUMITIG,
DILAG AY NAGLIGID
SIYA’T TANGING SIYA ANG PARUPARONG- GUBAT
“MANDI’Y ISANG TINIK SA LIPON NG ROSAS.”
                                                                                    -Sa tulang “Himala”
                                                                                    ni Dominador B. Silos
4.       Pahambing (comparison) – Ito ay tayutay na naghahambing ng tao o bagay sa iba, o
nagpapalagayna ang dalawa’y magkawangis sa isang katangian o kauring kapwa angkin ng mga
ito. Balangkas: S A ay….ni B
Halimbawa:
MABANGONG BULAKLAK! . . . SIMBANGO
ng di pa nahahagkang PISNGI ng isang dalaga . .
 MAPUTING BULAKLAK! . . .SIMPUTI ng
puring alaalaga pa ng napakahinhi’t mutyang dalagita! . . .
-          Sa tulang “Sampaguita”
Ni Pedro Gatmaitan
Tandaan: Ang paghahambing sa tayutay na ito’y karaniwang ginagamitan ng unlaping
      sing-, maging-, at magkasing- at ang iba pang anyong maraamihan ng mga ito,
      gayundin ay maaaring gamitan ang gaga o gangga -  bilang unalapi sa 
      hambinganag magkatulad.

5.      Pagsasatao (personification) – Ito ay tayutay na paglilipatsa katangian ng tao sa mga walang

buhay. Ang mga bagay ay tinuturing na mga tao na may damdamin, kaisipan, nagsasalita,
nakadarama ng kalungkutan, kaligayahanat kabiguan na parang tao. Sinasabi ring paglalapat ng
kaasalan sa mga bagay na non-human.
Halimbawa:
PATI ULAP AY SUMAYAW SA BAYO NG   HANGIN
Sa bugso ng ulan pati langit ay nagdilim
IBONG  NAGSASAYA sa may dakong papawirin
Ay biglang nawala dahil sa bagyong darating.
ANG UNOS NA SUMAPIT AY NAGPAALAALANG
Ang tao ay marupok sadyang maksalanan
Ang gawang mabuti’y kanyang kinalilimutan
Ang gawang masama’y kanyang         kinaluwalhatian
6.      Paurintao (transferred epithet) – Ito ay isang tayutay na paharaya at pasalaysay ang paraan ng
pagbibigay katauhan sa isang bagay na walang buhay o kaisipan, naipapahayag ito ng pang-uri.
Halimbawa:
“Kung minsa’y Buwan kang
Ang MAYUMING GANDA at iwing liwanag sa          TULOG KONG PUSO’Y
Kay limit sugpuin ng TUKSONG PANGARAP;
Ang katauhan ko;
Likas mang pihikan sa kaway ng galak
Di mamakailang
Binalisa moring kung ilang magdamag;
Pagkaumaga na . .      
Ang iyong karikta’y siyang hinahanap,
Subalit Buwan kang
kaydaling maglahong lumingning at dilag!”
-Sa tulang “O, Ang Babae”
Ni  Leoncio S. Gonzales
7.       Pangitain (vision) – Sa tayutay na ito, ang nagsasalita at ang    nilalaman ng isip ay animo’y
tunay na       kaharap o nakikita ng makata.
       Halimbawa:
Tayo na pangarap at ating galain
Ang di nakikitang pook-salimsim
ANG TATAHAKAN AY MAPUTING TANAWIN
AT ANG MGA TALA’Y ATING DADALAWIN
Tayo ay magpakpak
ng bagwis ng hangin
 At kita’y lalapag
sa may panginorin

-Sa tulang “Isang Patunguhan”

Ni A.G. Angeles
8.      Panawagan (apostrophe) – May kagyat na         pagputol sa naunang paraan ng pagpapahayag,
at panawagan sa ikalawang panauhan ng isang tao o bagay, karaniwan nang  isang  patay o isang 
harayahing bagay.
Halimbawa:
“Nakapugol ako sa kasunong saklap
Na sa aking dibdib ay halos gumahak
Kaluluwa ko’y tigib, puso ko ay wasak,
Sa piitang sakit, aliping nalagmak…
O ibon, maanong sa iyong paglipad,
Isakay mo ako sa angkin mong pakpak
Tulungan mo nganng sa dusa’y umalpas,
Ibig kong malimot ang huling magdamag!
                                                                   -Sa tulang “O Ibon”
           Ni Batubalani   
9.      Padamdam (exclamation) – Nagmumula sa bulalas ng isang masidhi o pananalitang
nagpapahayag ng matinding damdamin.
     Halimbawa:
“Ayan, ang kabaong na pasan ng tao.
Irog, sumama ka at kakilala mo!
May ilang karamay, korona’t musiko,
Ihahatid na raw sa wakas ng mundo!
Nang ihuhulog na ang kabaong . . . NAKU!
Ako pala’y siyang ililibing ninyo!!!
-Sa tulang “Hindi Man Lamang Nakita”
Ni  Jose Corazon de Jesus

10.   Patalinghaga (allegory) – Ito ay isang tayutay na ang kahulugan ay hindi tahasang

ipinahihiwatig sa tula at ang taludturan ay kinapapalooban ng mga talinghaga.
  Halimbawa:
“Nag-alama ang lunggati, sa budhi ay sumisikad,
Kalayaan, kalayaan ang tuwina’y hinahangad.
Dumadamba, damadamba kapag renda’y hinahatak
O, kay hirap na supilin! May latigo ka mang hawak”
-Sa tulang “Erotique”
Ni Frederico Licsi  Espino Jr.
Ang magdamag niya
ay nakipaglamay sa gabing naidlip
na may simulaing
may bigkis na giting na hindi mapabatid;
taglay ang pag-asa
at init, adhikaing hindi rin nanlamig
sa huling hantungang
 hihimlayan niyang sariling daigdig
-          Saknong sa tula ni
Graciano Lopez Jaena na
Walang pamagat
11.  Balintuna (irony) – Ito ay isang tayutay na sa pamamagita nito ang kahulugang patitik            ng
isang anyo ng pananalita ay kabaligtaran sa tangkang sabihin, dahil sa ang isang bagay na sinabi
ay may ibang pakahulugan at ginamit sa pangungutya o katuwaan lamang.
     Halimbawa:
“Ang tao kung minsa’y batang nagagalak,
Utal pa ang dila, kung mangusap, patas!
Ipako si Kristo ang sabi ng lahat
At ang pagkawala’y itong si Barabas . . .!
-Sa tulang “Ang sasabihin ng Tao”
Ni Jose Corazon de Jesus
12.   Pauroy o mapang-uyam (sarcasm) –    Ito ay isang tayutay na ipinahihiwatig sa paraan o tono
ng    pagsasalita. Ito’y isang panunudyo o pangungutya sa tao, bagay at pangyayari.
Halimbawa:
1.      Iginagalang. Dinarakila sa gawain niyang banal. Niyuyukuan. Pinupuri ng balana; siya ay
minamahal. Sa paglilingkod sa kapwa’t sa bayan, siya ay ikinarangal ngunit sa kaban pala ng
bayan, siya ay isang halimaw.
2.      Anong yaman ng babae upang siya ay magtiis sa bahay na gumigiray at kayrami pa ng ipis.
3.      Kay talino ni Felipe upang siya ay maloko ng lalaking ang layunin, bilugin ang kanyang ulo.
13.  Pagmamalabis (hyperbole) – Ito ay isang tayutay na ang ang kaigtingan ay sobra sa normal na
katangian ng bagay o tao na nais ipahayag.
Halimbawa:
Dadanak ang dugo sa lupain ito
Kapag di nangyari  itong aking gusto
Susumpain ka pa ng dinidiyos mo!
Daraanan mo ibabaw ng bangkay ko!
14.  Paradoha (Paradox) – Ito ay isang tayutay na ang tinutukoy ay  isang pahayag na sa biglang
akala’y  magkasalungat ngunit kung masusing lilimiin o ipaliliwanag ay nagpapahayag ng isang
katotohanan.  
Halimbawa:
“Ako’y di inutil,” ang iyak ng pilay
“Kaya kong tumayo’t gumawang mahusay!”
Kung ito’y totoo, siya ay bulaan.
-Lirio G.Mendoza-
15.  Pagpapalit-saklaw (Synedoche) – Ito ay isang tayutay na bumabanggit sa bahagi ng isang bagay
o kaisipan bilang katapat ng kabuuan.
Halimbawa:
                  1.  Libu-libong kaluluwa ang umaasa sa iyo
                  2.  Pitumpu’t apat na buhay ang ibubuwis ko
                  3. Ipakilala natin sa buong baya na tayo’y may  pagkakaisa
16.  Pagpapalit-tawag (metonymy) – Ito ay isang uri ng tayutay na gingamit sa pagpapalit ng       
pagtukoy o pagtawag sa bagay o tao na pinatutungkulan. Ito’y pansamantalang pagpapalit-tawag
 sa mga bagay na magkakaugnay. Ito’y palasak sa mga karaniwang usapan. “Siya’y laking
iskwater”, ibig sabihin nito’y basagulero o palaaway.
Halimbawa:
“Ang pag-ibig ay ating kaligtasan
Banal na pag-ibig at katotohanan.”
17.   Patambis (anithesis) –Ito ay isang paglalagay ng isang sugnay o ibang bahagi ng pangugusap
laban sa isa pa na sinasalungat niyon.
Halimbawa:
            “Ang bangan ng lahi kong ibig mapuno,
                Sa akin ay pawis ang dapat ibugso;
                Susdod hindi sundang! Punla hindi Punlo!
                Binhi hindi bomba! Pawis hindi dugo!”         
-Sa tulang “Pawis Hindi Dugo”
ni  Teo S. Baylen
18.  Patiwas (epigram) –Ito ay isang mahayap o patambis na kasabihan tungo at nagwawakas sa
isang malundo o matalinong kaisipan.
Halimbawa:
            At ang kanyang anak, sa yama’y mag-angkin
                Ang tawag ng bayan ay maginoo rin!
                Ating pag-uugali nang ang suwi ng saging,
                Gadangkal pa lamang saging nang tawagin!
                Mana-manang yaman sa habang panahon,
                Walang anu-ano ang bata’y naulol!
                At ang mga tao ay nakapagtanong:
                “Kakayamang tao, bakit nagkaganon?”
            At ang pangyayari ang sumagot naman:
                “Iyang ama nya’y baliw nang namatay,
                Namana ang pilak, ano’t pagtatakhang
                Manahin sa ama pati kabaligtaran
-Sa tulang “Ang Maginoo”
ni  Jose Corazon de Jesus
19.  Pabugtong (riddle) – Ito ay isang tanong, mungkahi, tugma na papikit-mat o pampalitong
sinasalita upang maging pahulaan.
Halimbawa:
            Kung babayaan mong ako ay mabuhay
                Yaong kamataya’y dagli kong kakamtan;
                Datapwat pag ako’y minsanang pinatay,
                Ang buhay kong ingat lalong magtatagal
-          Kandila
20.   Pasaliwa (apostrophe) – Ito ay isang  pagsasaliwa ng kinagawian o katutubong ayos ng mga
salita.
Halimbawa:
“Ang hilaw na hininog sa pilit ay hilaw pa rin, namnamin    man ay mapait,”
Kasabihan:
“Ngunit ang mabuting pilit, pinasama man ay mabuti rin kahit.”
-          Simon A. Mercado
21.  Pahidwa (oxymoron) – Ito ay isang paraan ng pagpapahayag  na nagbubunga ng isang bisa sa
pamamagitan ng mandi’y pansariling paghihidwa.
Halimbawa:
            Noon ko nakitang ANG MALULUNGKOT AY SUMAYA
                Dahil sa pagdating ng kanyang ama at ina                 
                No’n ko nadama ang SARAP NG PANGUNGULILA                        
                Pagkat sa  LUMBAT N’YA AY NAROON ANG PAG-ASA.
22.  Pag-uulit (germination) – Ito ay kagyat na pag-uulit ng isang salita saan mang bahagi ng mga
taludtod ng tula.
Halimbawa:
            “taghoy ng pagkasing sa lambing at timyas
                               ay di nman taghoy;
                tinghoy na ang ningas ay nagluluningning
                               kayat hindi tinghoy;
                luoy na talutot na ang aking bango’y bangong
                               di naluoy;
                lamuymoy ng sintang nang maging
                               hinaing ay gintong lamuymoy.”
-          Sa tulang “Ang Tula”
ni Fernando B. Monleon
23.   Pasintunog (onomatopoeia)  – Ito ay paggamit ng mga salitang kung ano ang gamit o tunog ay
siyang kahulugan.
Halimbawa:
            “Magbuhat na noo’y pinagkatakutan,
                Ayaw nang pasukin ang Lumang Simabahan;
                ANG KAMPANANG BASAG NA BAHAW NA BAHAW
                KUNG ANO’T TUMUNOG SA MADALING ARAW.
                AT ANG TINUGTOG AGUNYAS  NG PATAY;
                Saka nang dumating ang kinabukasan
                May PUNTOD nang LIBING SA HARAP NG ALTAR
-          Sa tulang “Ang Lumang Simbahan”
ni  Florentino Collantes
24. Pagtanggi (litotes) – Hindi ang pangunahing             palatandaan.
Halimbawa:
HINDI, sapagkat ang tao ay marupok!
Madaling mapaso’t  madaling matupok;
HINDI nga’t sapagkat s’ya nga ay alakabok!
Madaling magmaliw madaling mapagod!

Itong Kagubatan
Milagros B. Macaraig
Dati ay masaya itong kagubatan,
May luntiang daho’t mga kabundukan;
Kahoy na mataas tila nagduruyan,
Mga ibo’t hayop doong nanahan.

Kagubatan noong mistula ay langit,

Mga mangangasong doo’y sumasapit
May galak sa puso ang hapis na dibdib
Dahil kalikasa’y sadyang may pang-akit.
Masdan ang araw kapag sumisikat
Sa pisngi ng lagit tila nagniningas;
Sabog na biyaya animo’y busilak,
Lalo’t tumatama sa maamong gubat.

Ngunit ano ngayon ang napagsapit na,

Ng saganang gubat na dati’y kayganda?
Mga ibo’t hayop na dati’y masaya,
Walang masilungan, di alam ang punta!

Mataas na kahoy kanilang pinutol,

Sinra pa nila ang luntiang dahon;
Damong makukulay pati ay pinupol,
At inabuso rin bundok, mga burol.

Ang mga kulisap, mga kaparangan,

Pati mga hiyas nitong kabundukan;
Ang biyayang bigay nitong kalikasan,
Ay ubos nang lahat kaydaling naparam!

Ganda nitong gubat sa mata’y nawaglit,

Winasak . . . Winasak at sinirang pilit;
Mga kabundukang dati ngang matarik,
Giniba’t sinira ng kung sinong lintik!

Puno, damo, baging, mga kaparangan,

Ngayon ay wala na, wala na’yong yaman;
Ang dating panahon, mga kalikasan,
Wari’y nalulungkot parang namatayan!

May lungkot sa puso ang mga bukirin,

Ang saganang gubat at nahihilahil;
Ilog, sapa’t batis tila ba’y nanimdim
Sa napagsapit na hirap at tiisin.

Tayo kayang tao’y di na magbabago,

Hidi na titigil sa pang-aabuso;
Hindi na hihinto paglikha ng gulo,
Di na mananawa sa gawaing ganito?

Pagdating ng araw tayo’y magsisisi,

Kapagka naranasan ang sigwa at peste;
Ng baha at lindol at sakunang grabe,
Ang pinsalang dulot sa atin ang ganti!
Habang may panahon tayo ay mag-isip,
Abuso sa gubat ay iwasang pilit;
Tayo’y magbago na sa gawaing ganid,

Gawang di mabuti’y sama ang kapalit