ანტიქრისტე 2020 წლის პირველი და საბოლოო PDF
ანტიქრისტე 2020 წლის პირველი და საბოლოო PDF
ანტიქრისტე 2020 წლის პირველი და საბოლოო PDF
antiqriste
wyevla qristianobas
gamomcemloba „aqti“
Tbilisi _ 2020
germanulidan Targmna vaxtang gorgiSelma
© ibooks
Filosoph199@gmail.com
tel: 591922123
ISBN 978-9941-8-0686-5
mTargmnelis winasityva........................................................5
antiqriste ..........................................................................23
wyevla qristianobas..........................................................113
SeniSvnebi......................................................................117-123
3
vaxtang gorgiSeli _ germanuli enisa da literaturis
specialisti, mTargmneli. Targmnili aqvs zigmund froidis,
fridrix nicSes, ludvig vitgenStainis, ludvig binsvangeris,
edmund huserlis, artur Sopenhaueris da sxva moazrovneTa
naSromebi.
4
mTargmnelis winasityva
5
nen, maTi RmerTi Cagruli, ganawyenebuli adamianebis „Rirse-
bebis“ (romlebic grZnobebs ufro hgavs) gansaxierebad iqca.
Semdgom amisa nicSe ramdenime fragments uTmobs qristia-
nobisa da budizmis dapirispirebas manus kodeqsis teqstis
safuZvelze da gvixatavs iesos suraTs, romelsac, praqtiku-
lad, TiTqos budisturad ecxovros. avtoris gansakuTrebuli
risxva atydeba Tavs pavle mociquls, romelmac istoriulad
marTebuli ieso, ieso „nazareveli“ aqcia ieso „qristed“ da
iesos mier gandevnili mRvdelmsaxurebi eklesiaSi daabru-
na, riTic institutis Seqmnas Cauyara safuZveli. amasTanave,
nicSe amtkicebs, rom qristianobis moraluri da metafiziku-
ri principebi, romlebsac is dekadenturad Tvlis, imdenad
gaujda dasavlur filosofias, rom filosofosebi uneburad
icaven am principebs maSinac ki, rodesac RmerTi maT Teorieb-
Si ar gvxvdeba.
imavdroulad, nicSes araferi aqvs sawinaaRmdego iesos
pirovnebisa, ambobs ra, rom is iyo erTaderTi qristiani, Tum-
ca mas calsaxad mokvdavad da gzas acdenilad miiCnevs, sa-
pirispirod WeSmariti tipisa, romelsac igi mxars uWers di-
onisuri gmiris miseuli koncefciiT.
sabolood unda iTqvas, rom cdilobs ra gadasinjos
dasavluri faseulobebi, rasac iudeur-qristianul tradici-
aTa gavlenis ganadgurebiT gulisxmobs, „antiqriste“ friad
winaaRmdegobriv wigns, meore mxriv ki stimulis safuZvels
warmoadgens filosofosTa momdevno TaobebisTvis.
vaxtang gorgiSeli
6
nicSes „antiqriste“ da orad gaxleCili istoria
------------------------------------
1. ix. An Georg Brandes in Kopenhagen (Entwurf). Anfang Dezember 1888.
http://www.nietzschesource.org/#eKGWB/BVN-1888,1170 (wvdoma ganxor-
cielda: 12.12.2019)
7
(18):2 „RmerTis qristianuli gageba _ RmerTi rogorc davr-
domilTa RmerTi, RmerTi rogorc oboba, RmerTi rogorc
suli _ erT-erTi yvelaze Seryvnili gagebaa, rac ki odesme
arsebula dedamiwaze. SesaZloa, is imis sazomic ki iyos, sadam-
de SeiZleba daeSvas RvTaebis tipi mis daRmaval ganviTareba-
Si. RmerTi, romelic sicocxlis winaaRmdegobad gadagvarda,
nacvlad imisa, rom misi Suqfena da maradiuli damkvidreba
yofiliyo!“
------------------------------------
2. aq da qvemoT frCxilebSi moyvanili ricxvi miuTiTebs „antiqristes“
Sesabamis qveTavs.
8
li arc aris. SesaZloa, swored amitom miiCnevda nicSe am naS-
roms mxolod rCeulebisTvis, adamianTa Zalian mcirericx-
ovani wrisTvis gankuTvnilad.3 Tumca, unda iTqvas, rom im
SemTxvevaSic, Tuki „antiqristes“ nicSes filosofiiT daint-
eresebuli adamiani pirvelad kiTxulobs, es nawarmoebi, al-
baT, misTvisac mZime iqneba. „mZime“ im azriT, rom 1888 wels
dawerili „kerpebis mwuxrisa“ da „Ecce homo“-sgan gansxvave-
biT, romlebic stilisturad Zalian mravalferovani nawar-
moebebia, „antiqriste“ monoliTur kritikas warmoadgens.
kritika modis niaRvrad, Rvarcofad, mewyrad: azvirTebul
braldebebs gesliani SeniSvnebi (volteris yaidaze) enacv-
leba, rasac kvlav gamanadgurebeli sityvebis korianteli
mosdevs. mkiTxveli ganuwyvetliv ibombeba antiqristianuli
WurvebiT, mas wuTieri Sesvenebis saSualebac ki ara aqvs da
iZulebulia, bolomde Seiwovos nicSes zekritikuli nakadi,
rasac, SesaZloa, damTrgunveli efeqtic ki hqondes.
Tumca, ra SeiZleba iTqvas rigiT mkiTxvelebze, rodesac
„antiqriste“ Tavad specialistebSic ki Soks iwvevda. german-
eli filosofosi artur drevsi (1865-1935 ww.), romelic ie-
sos istoriul arsebobas uaryofda, 1904 wels werda, rom
„antiqriste“ kritika ki araa, aramed uSveri lanZRva-gine-
ba da rom mTeli nawarmoebi Seukavebeli afeqtis Semotevis
Sedegadaa dawerili. aq Tavs iCens tendencia, romelic „an-
tiqristes“ da nicSes sxva gviandel nawarmoebebs nicSes SeS-
lilobas ukavSirebs da uaryofs maT filosofiur Rirebule-
bas.4
------------------------------------
3. ix. winasityvaoba: „es wigni mxolod rCeulebs ekuTvnis.“
4. Sdr. A. Urs-Sommer, Kommentar zu Nietzsches ‘Der Antichrist’, ‘Ecce homo’,
‘Dionysos-Dithyramben’, ‘Nietzsche contra Wagner’, Berlin/Boston: Walter de
Gruyter, 2013, gv. 15.
9
Tumca, 1960-iani wlebis Semdgom nicSes cnobilma mkvle-
varma macino montinarim (1928-1986 ww.) Tavisi gamokvleve-
biT sruliad axal safexurze aiyvana nicSes Semoqmedebis
mecnieruli Seswavla. nicSes arqivSi arsebul werilobiT wy-
aroebze miTiTebiT montinarim damajereblad daasabuTa, rom
1888 wels nicSem ukuagdo Tavisi gegma, daewera naSromi sa-
TauriT „Zalauflebisadmi neba“, romelic nicSes dis _
elizabeT fiorster-nicSes _ mier gamoqveynebuli gayalbebu-
li gamocemebis meSveobiT nicSemcodneobaSi didi xnis ganmav-
lobaSi nicSes sakuTriv naSromad miiCneoda.5
montinaris aRmoCena miuTiTebs, rom nicSes mier 1888 wels
gamoqveynebul, an gamosaqveyneblad momzadebul nawarmoebeb-
Si Tavs iCens ara SeSlilobis momentebi, aramed axali faza
germaneli filosofosis SemoqmedebaSi (romelic SemdegSi
SeSlilobam gadafara). „antiqristes“ (iseve rogorc „kerpebis
mwuxris“ da „Ecce homo“-s) teqstis warmoSobis istoria amas
TvalnaTliv aCvenebs.
1888 wlis agvistos miwuruls nicSem Seadgina Tavisi mo-
mavali naSromis monaxazi. es unda yofiliyo oTxtomiani naS-
romi saerTo saTauriT „Zalauflebisadmi neba. yvela Rire-
bulebis gadafasebis mcdeloba“. aRsaniSnavia, rom jer kidev
1887 wels gamoqveynebul „moralis genealogias“ Tan erTvoda
nicSes gamoqveynebuli da gamoqveynebisTvis mosamzadebeli
naSromebis sia. am ukanasknel kategoriaSi Sedioda swored
oTxtomiani „Zalauflebisadmi nebac“.6
1888 wlis seqtembris dasawyisSi nicSes gegmebi Seicvala.
amjerad, dagegmili naSromis saerTo saTauria „yvela Ri-
rebulebis gadafaseba“, xolo pirveli wignis saTauria: „an-
tiqriste. qristianobis kritikis mcdeloba“. imave periodSi
------------------------------------
5. ix. M. Montinari, “Nietzsches Nachlass von 1885 bis 1888 oder Textkritik und
Wille zur Macht”, in: M. Montinari, Nietzsche lesen, Berlin/New-York: Walter de
Gruyter, 1982, gv. 92-119.
6. Sdr. A. Urs-Sommer, Kommentar zu Nietzsches ‘Der Antichrist’ [...], gv. 4.
10
igi intensiurad muSaobs „fsiqologis usaqmurobaze“, romlis
saboloo saTauric „kerpebis mwuxri“ gaxda. „kerpebis mwuxr-
Si“ gamouyenebeli masala nicSem SemdgomSi „antiqristeSi“ ga-
moiyena.7
„gadafasebis“ pirvel wignze, anu „antiqristeze“ muSaoba
nicSem 30 seqtembers daasrula. jer kidev 1888 wlis 14 seqtem-
bers igi wers Tavis megobars franc oferbeks (1837-1905 ww.):
„Cemda gasakvirad, ukve saboloo saxe miveci Cemi „yvela Rire-
bulebis gadafasebis“ pirveli wignis naxevars. mas iseTi ener-
gia da gamWvirvaloba aqvs, romelsac, albaT, jer verc erTma
filosofosma ver miaRwia. iseTi SegrZneba maqvs, TiTqos wera
erTbaSad viswavle. rac Seexeba Sinaarssa da problemis siR-
rmes, unda iTqvas, rom es naSromi aTaswleulebs kveTs. Cvens
Soris darCes da pirvel wigns „antiqriste“ ewodeba. SemiZlia
davifico, rom yvelaferi, rac aqamde qristianobis kritikis
WrilSi iyo moazrebuli da naTqvami, masTan SedarebiT ubra-
lo bavSvurobaa.“8 a. urs-zomeris azriT, amieridan „yvela
Rirebulebis gadafaseba“ nicSes mTavari amocana xdeba, xolo
sxva yvelaferi nicSesTvis ukve am diadi amocanis Semzadebas,
mis preludias warmoadgens.9
sainteresoa nicSes SemoqmedebiT laboratoriaze Tvalis
midevneba. oqtomberSi oTxtomiani „gadafasebis“ idea isev
ZalaSi rCeba. „isini cal-calke unda gamoqveyndnen“, _ wers
nicSe oferbeks 18 oqtombers. 30 oqtombers hainrix kiozeli-
------------------------------------
7. Sdr. g. TavaZe, „fridrix nicSe da misi kerpebis mwuxri“. wignSi: f.
nicSe, „kerpebis mwuxri“, anu rogor filosofosoben CaquCiT“, Targmna
g. TavaZem, Tbilisi: „nekeri“, 2018 w., gv. 5-6; A. Urs-Sommer, Kommentar zu
Nietzsches ‘Der Antichrist’ [...], gv. 5.
8. ix. An Franz Overbeck in Basel. 14. September 1888. http://www.ni-
etzschesource.org/#eKGWB/BVN-1888,1115 (wvdoma ganxorcielda:
12.12.2019).
9. ix. A. Urs-Sommer, Kommentar zu Nietzsches ‘Der Antichrist’ [...], gv. 5.
11
cisadmi miweril werilSi nicSe ukve Ecce homo-s axsenebs, rom-
lis dasrulebazec 13-14 noembriT daTariRebul werilebSi
saubrobs.
Tumca, noemberSi nicSe gadawyvets, rom mas ukve aRar esaW-
iroeba oTxtomiani „gadafaseba“. „gadafasebis“ pirveli wigni
_ „antiqriste“ _ mTlian „gadafasebad“ iqceva. formulis sax-
iT rom gamovxatoT, 1888 wlis noembridan „antiqriste“ = „yve-
la Rirebulebis gadafaseba“. „yvela Rirebulebis gadafaseba
mzadaa“, _ atyobinebs igi georg brandess 1888 wlis 20 no-
embers. „Cemi yvela Rirebulebis gadafaseba ZiriTadi saTau-
riT antiqriste mzadaa. momdevno ori wlis ganmavlobaSi unda
vimoqmedo, raTa naSromi Svid enaze iTargmnos. pirveli ga-
mocema TiToeul enaze daaxloebiT milioni egzemplari unda
iyos“,10 _ werda nicSe Tavisi bavSvobis megobars paul doisens
(1845-1919 ww.) 1888 wlis 26 noembers. garda amisa, igi doisens
atyobinebs, rom daasrula muSaoba „kerpebis mwuxrsa“ da „Ecce
homo“-ze.
nicSes werilebidan irkveva, rom mas Cafiqrebuli hqonda
„antiqristes“ Targmanebis gamoqveyneba. igi amis Sesaxeb „Ecce
homo“-Sic saubrobs: „mexis dartymasaviT Zlieri gadafase-
bis gamoCenamde (romelic mTel dedamiwas Searyevs) ori wliT
adre, msoflios mivuZRveni vagneris saqme.“11 amasTan dakav-
SirebiT saintereso miniSneba aqvs a. urs-zomers. rogorc igi
aRniSnavs, frangi mwerlis pol burJes (1852-1935 ww.) romanSi
„siyvarulis danaSauli“ (1886 w.), romelic nicSesTvis cnobili
iyo, antiqristes movlinebis wlad 1890 welia gamocxadebuli.
didi albaTobiT, nicSes dagegmili Jesti am faqtze aluziasac
warmoadgenda.12
------------------------------------
10. ix. An Paul Deussen in Berlin. 26. November 1888. http://www.ni-
etzschesource.org/#eKGWB/BVN-1888,1159 (wvdoma ganxorcielda:
12.12.2019).
11. ix. f. nicSe, „Ecce homo. rogor xdeba adamiani is, rac is aris“,
Targmna g. TavaZem, Tbilisi: „nekeri“, 2011 w., gv. 112.
12. Sdr. A. Urs-Sommer, Kommentar zu Nietzsches ‘Der Antichrist’ [...], gv. 7.
12
nicSes sulieri katastrofis Semdeg, ra Tqma unda, zedmeti
iyo saubari „antiqristes“ im saxiT gamoqveynebaze, rogorc es
germanel filosofoss surda. aRniSnuli teqsti pirvelad ga-
moqveynda 1895 wels franc koegelis mier gamocemuli nicSes
Txzulebebis farglebSi. Tumca, nicSes dis Carevis Sedegad,
amoRebul iqna mTeli rigi pasaJebi, romlebic „sazogadoe-
bisTvis miuReblad“ iqna CaTvlili. „antiqristes“ pirveli
mecnierulad Semowmebuli teqsti mxolod 1969 wels gamo-
qveynda jiorjio kolisa da macino montinaris mier.
is, rom „antiqristes“ Tavis gviandel periodSi nicSe
gadamwyvet mniSvnelobas aniWebda, dasturdeba Ecce homo-Si
gabneuli „Semamzadebeli“ frazebiT. zemoT ukve moviyvaneT
erTi aseTi adgili (Ecce homo, vagneris saqme, 4), sadac nicSe
mianiSnebs „gadafasebis“ gamocemis wels. „vagneris saqme“ 1888
wels gamoqveynda. Sesabamisad, nicSe auwyebs Tavis mkiTx-
velebs, rom ori wlis Semdeg „did siurprizs“ unda elodon.
am pasaJis garda pirdapir miniSnebas gvaZlevs Ecce homo-s
winasityvaobac. pirvelive winadadeba aseTia: „imis gaTval-
iswinebiT, rom umokles droSi kacobriobas iseTi umZimesi
moTxovna unda wavuyeno, romlis msgavsic jer aravis wauy-
enebia misTvis, aucileblad mimaCnia, vTqva, Tu vin var me.“13
„umZimes moTxovnaSi“ nicSe „antiqristes“ (= yvela Rire-
bulebis gadafaseba) gulisxmobs. qveTavSi „ratom var be-
diswera“ (1-eli paragrafi) nicSe kvlav ubrundeba „gadafase-
bis“ sakiTxs da wers: „yvela Rirebulebis gadafaseba: Cemi
es formula kacobriobis TviTcnobierebis uzenaes aqts ga-
moxatavs, romelmac CemSi Seisxa sisxli da xorci.“14 nicSe
sakuTar Tavs „yvela Rirebulebis gadafasebis“ ganmaxor-
cieleblad gaiazrebs, xolo Tavad nawarmoebis gamoqveyneba,
misi azriT, dedamiwas Searyevs da orad gaxleCs istorias.
------------------------------------
13. ix. f. nicSe, „Ecce homo. rogor xdeba adamiani is, rac is aris“,
gv. 17.
14. iqve, gv. 113 (Targmani Secvlilia).
13
Ecce homo, faqtiurad, amzadebs mkiTxvels am diadi mov-
lenisTvis da mas nicSes avtobiografiul xedvas sTavazobs.15
rac Seexeba „kerpebis mwuxrs“, is mokled moxazavs nicSes fi-
losofiis ZiriTad momentebs, maT rekapitulacias axdens da
isev da isev, gadamwyveti momentisTvis amzadebs mkiTxvels.
amrigad, nicSes Semoqmedebis gviandel fazaSi „kerpebis mwux-
ri“ da „Ecce homo“ „antiqristes“ Semamzadebel safexurebad
gvevlinebian.
„antiqristeSi“ nicSes mier ganxorcielebuli qristianobis
kritikis analizi winamdebare mcire statiis mizans ar war-
moadgens. es calke, ufro vrceli gamokvlevis Temaa. Cemi mi-
zani iyo, meCvenebina, rom es nawarmoebi organul bmaSia nicSes
gviandeli periodis nawarmoebebTan. SeiZleba iTqvas, rom is
nicSes Semoqmedebis ukanaskneli Zaxilis niSania, mkveTri da
avbediTi erTdroulad. Tumca, oriode sityviT mainc Sevex-
ebi, Tu risi Tqma surda nicSes am nawarmoebiT: qristiano-
bas nicSe dekadansis, gadagvarebis cnebis WrilSi ganixilavs.
zogierTi avtoris azriT, qristianobis nicSeseuli kritika
ganuyrel kavSirSia nicSes mier dekadansis diskursis ga-
moyenebasTan.16 1-7-e qveTavebSi nicSe akritikebs dekadentur
Rirebulebebs ufro Zlieri, sicocxlis ganmamtkicebeli Ri-
rebulebebis perspeqtividan. me-8-14-e qveTavebSi kritikis
obieqti xdeba dasavluri filosofia, romelsac nicSe Te-
ologiis mier gadagvarebulad miiCnevs. me-15-e qveTavSi
nicSe amtkicebs, rom qristianoba sinamdviles uaryofs warm-
osaxviTis sasargeblod, me-16-19-e qveTavebi ki RmerTis qris-
------------------------------------
15. amis Sesaxeb ix. ufro vrclad g. TavaZe, „adamiani-dinamiti. frid-
rix nicSes pirovneba da misi amocana Ecce homo-s mixedviT“, wignSi: f.
nicSe, „Ecce homo. rogor xdeba adamiani is, rac is aris“, Targmna g.
TavaZem, Tbilisi: „nekeri“, 2011 w., gv. 239 da Smd.
16. ix., mag., G. Moore, Nietzsche, “Degeneration, and the Critique of Chris-
tianity”, in: Journal of Nietzsche Studies, No. 19, Special Issue: Nietzsche and
Religion (Spring 2000), gv. 1-18.
14
tianuli cnebis kritikas eTmoba. me-20-23-e qveTavebSi erTma-
neTTanaa Sedarebuli budizmi da qristianoba. amasTan, nicSe
upiratesobas budizms aniWebs, radgan is naklebadaa dainter-
esebuli warmosaxviTi samyaroTi. 24-e qveTavidan iwyeba qris-
tianobis warmoSobis, ganviTarebisa da zegavlenis analizi,
romelic, mcireodeni gadaxvevebis miuxedavad, nawarmoebis
dasasrulamde grZeldeba.17 me sagangebod gamovyofdi erT
moments, romelic gansakuTrebulad mniSvnelovnad mimaCnia:
nicSe mkveTrad upirispirebs erTmaneTs iesosa da pavle mo-
ciqulis figurebs. igi Tvlis, rom ieso, upirveles yovlisa,
praqtikuli moralis mqadagebeli da am praqtikis Tavisi si-
cocxliT ganmaxorcielebeli pirovneba iyo: „macxovris cx-
ovreba sxva araferi iyo, Tu ara es praqtika. misi sikvdilic
am praqtikis CarCoebSi jdeba... mas ar sWirdeboda aranairi
formula da rituali RmerTTan urTierTobisTvis, locvac ki
aRar iyo misTvis saWiro. igi srulad ganudga monaniebisa da
Serigebis iudaur moZRvrebas. misTvis cnobilia, rom mxolod
cxovrebiseuli praqtikis meSveobiT SegiZlia ganicado saku-
Tari „RvTiuroba“, „netareba“, „saxarebiseuloba“ (33). aseTma
pasaJebma warmoSva miTi nicSes, rogorc „RmerTs mowyurebu-
li uRmerTos“ Sesaxeb. Tumca, unda aRiniSnos, rom miuxedavad
imisa, rom nicSe iyenebs terminebs „macxovari“ da „RmerTi“,
qriste misTvis RvTis Ze, samebis wevri araa. „araferia ufro
metad araqristianuli, vidre uxeSi eklesiuri cnebebi: Rmer-
Ti, rogorc pirovneba; „RvTis sasufeveli“, romelic dadge-
ba; imqveyniuri „zeciuri sasufeveli“, „RvTis Ze“, rogorc
samebis meore wevri“ (34). iesos pirovneba da misi moRvaweoba
nicSesTvis mxolod miwier, amqveyniur WrilSi aRiqmeba. nicSes
Tanaxmad, es iyo pirovneba, romelic qadagebda da cxovrobda
ise, rogorc qadagebda. nicSes qristes fsiqologiuri tipaJis
dadgena ainteresebs: „rac Semexeba me, CemTvis macxovris fsiq-
ologiuri tipia saintereso. is saxarebebSic ki SeiZleboda
------------------------------------
17. Sdr. A. Urs-Sommer, Kommentar zu Nietzsches ‘Der Antichrist’ [...], gv. 10-11.
15
yofiliyo SenarCunebuli, isev da isev am saxarebebis miuxeda-
vad, romlebic amaxinjebdnen da ucxo TvisebebiT amkobdnen
mas. ase iqna francisk asizeli SenarCunebuli mis Sesaxeb leg-
endebSi, Tavad am legendebis sapirispirod. Cven ar gvainter-
esebs imis garkveva, Tu ra gaakeTa man sinamdvileSi, ra Tqva,
rogor mokvda; mniSvnelovania kiTxva, SesaZlebelia Tu ara
misi tipis warmodgena, gvaZlevs Tu ara „gadmocema“ sakmaris
masalas mis warmosadgenad“ (29).
xolo vin aris pavle mociquli, nicSes perspeqtivis Tanax-
mad? germaneli filosofosi Tvlis, rom pavlem daamaxinja
iesos moZRvreba da is sakuTar interesebs, Zalauflebisadmi
sakuTar ltolvas moargo. pavle nicSesTvis mRvdlis pirvel-
nimuSia, romelTa mimarT nicSe ukidures salanZRav sityvebs
ar iSurebs. ratom? imitom, rom nicSes azriT, pavle (da yve-
la Semdgomi mRvdeli Tu klerikali) qadagebda imqveyniuri
samyaros primats (romelic, nicSesTvis, rogorc aTeistisT-
vis, ubralod ar arsebobs) da moralur Rirebulebebs (sust,
gadagvarebul Rirebulebebs jansaRi Rirebulebebis sapirisp-
irod), romlebSic Sefaruli iyo Zalauflebisadmi, sxvebis
kontrolisadmi maTi neba. „pavlem ubralod iesos mTeli arse-
bobis simZimis centri am arsebobis miRma _ „mkvdreTiT aRm-
dgari“ iesos Sesaxeb sicrueSi _ gadaitana. [...] misi moTxov-
nileba Zalaufleba iyo. pavles saxiT mRvdelma kidev erTxel
isurva Zalaufleba. mas mxolod cnebebi, moZRvrebebi, simbo-
loebi sWirdeboda, romlebiTac masebis tiranizebas axdenen
da naxirs qmnian. _ ra iyo is erTaderTi ram, rasac mogvi-
anebiT muhamedi qristianobas daesesxa? pavles gamogoneba,
mRvdlebis tiraniisa da naxiris Camoyalibebis miseuli xerxi:
ukvdavebis rwmena, anu moZRvreba „gankiTxvis dRis“ Sesax-
eb...“18 (42) „mRvdlis“ fsiqologiuri tipi erTaderTi araa,
------------------------------------
18. marTalia, qvemoT nicSe, qristianobasTan SedarebiT, islams ani-
Webs upiratesobas (59), Tumca aRniSnuli pasaJi adasturebs, rom ar-
sebiTad, yvela religiis damfuZneblis mTavar mamoZravebel motivad
mas Zalauflebisadmi SeniRbuli neba miaCnda.
16
romelsac nicSe upirispirdeba. mas winamorbedi hyavs sokrates
saxiT, romelsac nicSe „kerpebis mwuxrSi“ akritikebs.19 swored
sokratea Zalauflebisaken SeniRbuli nebis arqetipuli, anu
pirveladi gamoxatuleba. sokrates platoni hyavda, iesos _
pavle (Tumca, unda aRiniSnos, rom iesos figuras nicSe ufro
dadebiTad afasebs, vidre sokrates pirovnebas). orive maT-
ganma _ platonmac da pavlemac _ nicSes azriT, gamogonil
samyaros, anu imqveyniurobas, saiqios mianiWes upiratesoba
erTaderT realur, amqveyniur samyarosTan SedarebiT.20 Ses-
abamisad, maTi morali ararealobaze, araferze dafuZnebuli
moralia, romlis namdvili mizani Zalauflebis xelSi Cagdeba
da masebze gabatonebaa. filosofiis udides Secdomad nicSe
am yalbi dixotomiis (amqveyniuri samyaro _ imqveyniuri samya-
ro) aRiarebas da masze damyarebiT mTeli ontologiur-eTi-
kuri sistemebis agebas miiCnevs.
„yvela Rirebulebis gadafaseba“ swored am siyalbis ga-
moaaSkaravebas isaxavs miznad. nicSe aRSfoTebulia imiT, rom
mTeli dasavluri azrovneba (misi SefasebiT) am yalb wanamZ-
Rvrebs emyareboda.21 saWiroa moralis safuZvelmdebare
------------------------------------
19. ix. f. nicSe, „kerpebis mwuxri“, anu rogor filosofoseben Caqu-
CiT“, sokrates problema, gv. 41-48.
20. platonis da pavlesgan gansxvavebiT, ieso, nicSes mixedviT,
amqveyniur cxovrebaze iyo orientirebuli: „es maxarebeli iseve
mokvda, rogorc cxovrobda, rogorc aswavlida _ ara „adamianTa
xsnisTvis“, aramed imisTvis, rom eCvenebina, Tu rogor unda cxovre-
ba. is, rac man memkvidreobad dautova kacobriobas, esaa praqtika
[...]“ (35). swored amitom aRniSnavda nicSe: „arsebiTad, iyo mxolod
erTi qristiani da isic jvarze aResrula“ (39).
21. dasavluri azrovnebis ganviTarebis traeqtoriis nicSeseuli
xedva SekumSuli da tevadi saxiT mocemulia „kerpebis mwuxrSi“,
qveTavSi, romlis saTauria „rogor iqca WeSmariti samyaro bolos
da bolos zRaprad“. ix. f. nicSe, „kerpebis mwuxri“, anu rogor fi-
losofoseben CaquCiT“, gv. 55-56.
17
WeSmariti motivebis (SurisZiebis grZnobis, Zalauflebisad-
mi nebis) gamoaSkaraveba da dRis sinaTleze gamotana. moralis
genealogiis, anu misi warmoSobis analizis proeqti swored
amas isaxavda miznad. „antiqriste“, rogorc yvela Rire-
bulebis gadafaseba, am proeqtis kulminaciaa. nicSes azriT,
amiT farda exdeba dasavluri azris samarcxvino istorias da
aTaswleulebis siyalbes, WeSmariteba pirvelad xdeba sacnau-
ri mTeli Tavisi simZlavriTa da elvarebiT. aqedan ki erTi
nabijia axali Rirebulebebis, axali adamianis, zeadamianis
damkvidrebis mcdelobamde. iwyeba zaratustra...
***
giorgi TavaZe
fridrix nicSe
23
1.
2.
3.
26
4.
5.
7.
29
vaTa mantiiT Semosili. esaa cxovrebisadmi mtrulad ganwyo-
bili tendencia. Sopenhauers mtruli damokidebuleba hqonda
cxovrebisadmi _ amitom TanagrZnoba misTvis siqveled iqca...
rogorc cnobilia, aristotele TanagrZnobas avadmyofur da
saxifaTo mdgomareobad miiCnevda, romlis dros cudi ar iqne-
boda xangamoSvebiT sasaqmeblis miReba. igi Tvlida, rom tra-
gedia swored aseTi gamwmendi saSualebaa. cxovrebis instin-
qtidan gamomdinare, saWiro iqneboda, marTlac gamogveZebna
saSualeba, laxvari Cagveca TanagrZnobis iseTi avadmyofuri
da saxifaTo grovisTvis, rogoric Sopenhaueris SemTxvevaa
(da, samwuxarod, mTeli Cveni literaturuli da artistuli
décadence sankt-peterburgidan parizamde, tolstoidan _
vagneramde), raTa is gamskdariyo... araferia imaze metad ara-
janmrTeli Cvens arajanmrTel TanamedroveobaSi, vidre qris-
tianuli TanagrZnoba. aseT dros mkurnalad yofna, daundob-
lobis gamovlena da daniT moqmedeba _ ai, ra gvmarTebs Cven;
ai, rogoria moyvasisadmi Cveni siyvaruli; ai, ra gvxdis Cven _
hiperboreelebs _ filosofosebad!
8.
9.
31
aris yvelaze gavrcelebuli da amave dros, sicruis yvelaze
ufro qveSqveSa forma, romelic ki amqveynad arsebobs. yve-
laferi, rasac Teologi aRiqvams, rogorc WeSmarits, yalbi
unda iyos: amaSi Cven TiTqmis WeSmaritebis kriteriumi gvaqvs.
TviTgadarCenis uRrmesi instinqti mas ukrZalavs sinamdvilis
nebismieri aspeqtis pativiscemas an Tundac mis Sesaxeb sau-
bars. TeologTa gavlenis gavrcelebasTan erTad, Tavdayira
dgeba SefasebiTi msjelobebi _ „WeSmaritisa“ da „siyalbis“
cnebebi aucileblobiT erTmaneTs enacvleba. is, rac yvelaze
metad avnebs cxovrebas, aq „WeSmaritebad“ iwodeba; xolo
is, rac mas amaRlebs, aZlierebs, amarTlebs da gamarjvebas
moapovebinebs _ „siyalbed“ cxaddeba... Tuki ise xdeba, rom Te-
ologebi mbrZanebelTa (an xalxebis) „sindisze“ zemoqmedebis
gziT Zalauflebas epotinebian, maSin eWvic ar gvepareba, Tu
ra xdeba aq sinamdvileSi: dasasrulis neba, nihilisturi neba
Zalauflebisken iswrafvis...
10.
32
mobruneba? germaneli mecnieris Teologiurma instinqtma ga-
moicno, ra gaxda isev SesaZlebeli... gaixsna faruli gza Zveli
idealisken; moxerxebuli skepticizmis wyalobiT, „WeSmariti
samyarosa“ da moralis, rogorc samyaros arsebis cnebebi
(ori yvelaze borotganzraxuli cdomileba, rac ki saerTod
arsebobs!) kvlav mogvevlinen: SesaZloa, maTi damtkiceba ver
xerxdeba, Tumca maTi uaryofa ukve SeuZlebelia... goneba,
gonebis ufleba aqamde ver aRwevs... sinamdvilidan „moCvene-
biToba“ Seqmnes, xolo arsebulTa sruliad gayalbebuli sam-
yarodan _ sinamdvile... kantis warmateba mxolod Teologis
warmatebaa. kanti, luTerisa da laibnicis msgavsad, zedmeti
muxruWi iyo fexze isedac arasakmarisad myarad mdgari ger-
manuli patiosnebisTvis...
11.
33
_ da kantis kategoriul imperativs cxovrebisTvis saxifa-
Tod ar aRiqvamdnen! mxolod Teologiuri instinqti aRdga
mis dasacavad! _ saqciels, romlis ganxorcielebas cxovre-
bis instinqti gvaiZulebs, misi ganxorcielebiT gamowveuli
siamovnebis gancdaSi aqvs sakuTari sisworis mtkicebuleba.
qristianul-dogmaturi Signeulobis mqone nihilisti ki siam-
ovnebas winaaRmdegobad aRiqvams... ra imoqmedebs imaze metad
damangrevlad, Tu adamians vaiZulebT imuSaos, ifiqros, Sei-
grZnos Sinagani aucileblobis, Rrma Sinagani arCevanis, siam-
ovnebis gareSe, rogorc „valdebulebis“ avtomatma? swored
esaa décadence-is, metic, idiotizmis recepti... kanti idio-
tad iqca. _ da is goeTes Tanamedrove iyo! es sabediswero
oboba germanel filosofosad iwodeboda! _ da dRemde iT-
vleba kidec! vufrTxi im azris gamoTqmas, Tu ras vfiqrob
germanelebis Sesaxeb... gana kantma ar dainaxa frangul revo-
luciaSi saxelmwifos araorganuli formis gadasvla organ-
ul formaSi? gana man ar dasva SekiTxva imis Sesaxeb, arsebobs
Tu ara iseTi movlena, romelsac sruliad verafriT axsniT,
garda kacobriobis moraluri ganwyobisa, raTa amiT erTxel
da samudamod iqnas damtkicebuli „kacobriobis tendencia
sikeTisken“? kantis pasuxi iyo: „es aris revolucia.“12 mcdari
instinqti zogadsa da konkretulSi, arabunebrioba rogorc
instinqti, germanuli décadence rogorc filosofia _ ai, ra
aris kanti!
12.
13.
14.
36
mTeli Cveni fiziologia am mosazrebis damtkicebas cdilobs.
Cven logikur WrilSi adamians ar gamovricxavT, rogorc amas
jer kidev dekarti akeTebda: adamianis Sesaxeb Tanamedrove
mosazrebebi, ZiriTadad, meqanicisturi mimarTulebiT viTar-
deba. uwin adamians umaRlesi Tanrigis Tvisebas aniWebdnen _
„Tavisufal nebas“; axla Cven mas nebac CamovarTviT, im gage-
biT, rom nebis qveS unars veRar vigulisxmebT. Zveli sityva
„neba“ mxolod imas emsaxureba, rom raRac Sedegi aRniSnos,
garkveuli saxis individualuri reaqcia, romelic aucileb-
lad mosdevs nawilobriv urTierTsawinaaRmdego, nawilo-
briv ki TanxmobaSi myof gaRizianebaTa garkveul raodenobas:
neba ukve aRar „moqmedebs“, aRar „amoZravebs“... uwin adamianis
gonebaSi, mis „sulSi“ xedavdnen misi uzenaesi warmomavlobis,
misi RvTaebriobis mtkicebulebas. misi srulyofisTvis, mas
urCevdnen, kus msgavsad SigniT Seekeca sakuTari gancde-
bi, Seewyvita urTierToba miwierTan, Camoegdo miwieri gar-
si. aseT SemTxvevaSi misgan mTavari ram darCeboda _ „wminda
suli“. Cven am sakiTxTan mimarTebiTac ukeTesad vmsjelobT:
swored gacnobierebas, „suls“ miviCnevT organizmis Sedare-
biTi arasrulyofilebis simptomad, erTgvar mcdelobad, xe-
lebis cecebad, acdenad, iseT Zalisxmevad, romlis drosac
didi odenobiT nervuli energia fuWad ixarjeba. Cven uarvy-
ofT, rom SesaZlebelia raimes srulyofa misi cnobierebaSi
moqcevis gziT. „wminda suli“ wminda wylis sisulelea. Tuki
gamovricxavT nervul sistemasa da grZnobebs, anu „mokvdav
garss“, maSin ubralod movtyuvdebiT _ es aris da es!..
15.
37
va“, „gamosyidva“, „wyaloba“, „sasjeli“, „codvebis miteveba“);
urTierToba warmosaxviT arsebebTan („RmerTi“, „sulebi“,
„goneba“); warmosaxviTi mecniereba bunebis Sesaxeb (anTro-
pocentruli; bunebrivi mizezebis cnebis sruli ararseboba);
warmosaxviTi fsiqologia (sakuTari Tavis aSkara arcodna,
sasiamovno an arasasiamovno zogadi grZnobebis, _ magaliT-
ad, nervus sympathicus-is mdgomareobebis _ religiur-moral-
uri idiosinkraziis simboluri enis daxmarebiT ganmarteba:
„monanieba“, „sindisis qenjna“, „eSmakisgan cduneba“, „RmerTis
siaxlove“); warmosaxviTi teleologia („RvTis sasufeveli“,
„gankiTxvis dRe“, „maradiuli sicocxle“) _ wminda fiqcia-
Ta es samyaro imiT gansxvavdeba sizmarTa samyarosgan, rom
es ukanaskneli sinamdviles asaxavs, xolo pirveli mas ayal-
bebs, aufasurebs da uaryofs (miT uaresi am fiqciaTa sam-
yarosTvis!). mas Semdeg, rac „bunebis“ cneba „RmerTis“ cnebas
daupirispires, sityva „bunebrivi“ „uRirsis“ sinonimad unda
qceuliyo. fiqciaTa mTeli am samyaros safuZvels bunebrivis
(sinamdvilis!) siZulvili warmoadgens; is sinamdvilis mimarT
Rrma ukmayofilebis gamovlinebas gamoxatavs... magram amiT
yvelaferi aixsneba. vis gaaCnia safuZveli, sicruis meSveobiT
gaemijnos sinamdviles? _ mas, vinc misgan itanjeba. magram
sinamdvilisgan tanjva niSnavs imas, rom Tavad iyo uiRblo
sinamdvile... ukmayofilebis gancdis mier kmayofilebis gac-
dis gadawonva am fiqtiuri moralisa da religiis mizezs war-
moadgens. aseTi gadawonva ki décadence-is formulis Sinaarss
qmnis...
16.
39
17.
18.
41
Sesaxeb yovelgvari sicruis formula! RmerTi, romelSic
araraa ganRmrTobili, xolo ararasadmi neba wmindadaa nak-
urTxi!..
19.
20.
42
giebi, isini erTmaneTTan axlos dganan: isini dekadenturi
religiebia. Tumca, amave dros, orive gasaocrad gansxvavde-
ba erTmaneTisgan. axla maTi Sedareba ukve SesaZlebelia, ra-
sac qristianobis kritikosi indoel swavlulebs Zlier unda
umadlodes. _ budizmi qristianobaze asjer ufro metad re-
aluria: mas Sesisxlxorcebuli aqvs problemaTa obieqturi
da civi gonebiT Camoyalibebis memkvidreoba. is qveynierebas
moevlina ramdenime aseuli wlis istoriis mqone filosofiu-
ri moZraobis Sedegad: rodesac budizmi gamoCnda, „RmerTis“
cneba ukve monelebuli hqondaT. budizmi erTaderTi WeSmar-
itad pozitivisturi religiaa, romelic istoriaSi gvxvdeba.
Tavis Semecnebis TeoriaSic ki (romelic mkacr fenomenal-
izms warmoadgens) is ar ambobs: „brZola codvis winaaRmdeg“,
aramed sinamdvilis sruli aRiarebiT warmoTqvams: „brZola
tanjvis winaaRmdeg“. moraluri cnebebiT Tavis motyueba mas
ukve ukan aqvs motovebuli, _ da amaSia misi udidesi gansxvave-
ba qristianobisgan. Cems leqsikas Tu gamoviyenebT, is sikeTi-
sa da borotebis miRma imyofeba. _ ai, ori fiziologiuri
faqti, romelsac is eyrdnoba da iTvaliswinebs: 1. gadaWar-
bebuli aRqmadoba, romelic tkivilisadmi natif mgrZnobelo-
baSi gamoixateba; 2. gaZlierebuli sulieri cxovreba, metis-
metad xangrZlivi yofna cnebebisa da logikur proceduraTa
sferoSi, rasac imisken mivyavarT, rom pirovnebis instinqti,
sakuTari Tavis sazianod, adgils uTmobs „upirovno“ instin-
qts (orive es mdgomareoba gamocdilebidanaa cnobili CemT-
vis da sul mcire, zogierTi Cemi mkiTxvelisTvis mainc, rom-
lebic, Cems msgavsad, „obieqturebi“ arian). am fiziologiuri
pirobebis safuZvelze warmoiSveba depresiis mdgomareoba,
romlis winaaRmdeg buda higieniT ilaSqrebs. depresiis sa-
pirispirod is gviwesebs cxovrebas sufTa haerze, mogzauro-
bas, zomierebasa da SerCeviTobas kvebaSi, sifrTxiles yvela
saxis spirtian sasmelTan mimarTebiT; aseve, windaxedulebas
yvela afeqtTan mimarTebiT, romelic naRvels warmoqmnis da
sisxls aduRebs, _ aranairi SfoTva sakuTari Tavis an sx-
43
vebis gamo. igi moiTxovs damamSvidebel an gasarTob ideebs
da igonebs saSualebebs sxva saxis ideebTan sabrZolvelad.
sikeTe, keTilganwyobili mdgomareoba mas esmis, rogorc jan-
mrTelobis moTxovna. locva gamoricxulia, iseve, rogorc
asketuroba. aranairi kategoriuli imperativi, aranairi
iZuleba saerTod, Tundac monastris SigniT (romlis da-
toveba yovelTvis SesaZlebelia). es yvelaferi gadaWarbebu-
li gaRizianebadobis intensificirebis saSualeba iqneboda.
swored amitom buda aranair brZolas ar iTxovs maTTan, vinc
gansxvavebulad fiqrobs. misi moZRvreba yvelaze mZlavrad
SurisZiebis, siZulvilis, ressentiment-is23 winaaRmdegaa
mimarTuli („mtrobiT ar daiZleva mtroba“ mTeli budizmis
amaRelvebeli refrenia). da es samarTlianicaa: swored es
afeqtebi iqneboda sruliad arajanmrTeli mTavar, dietikur
mizanTan mimarTebiT. sulier daqanculobas, romelic zed-
met „obieqtivirebaSi“ gamoixateba (individualuri interesis
Sesusteba, wonasworobisa da „egoizmis“ dakargva), igi imiT
ebrZvis, rom yvelaze sulier interesebs mkacrad piradul
xasiaTs aniWebs. budas moZRvrebaSi egoizmi valdebulebadaa
qceuli. „erTaderTia aucilebeli: rogor ganTavisuflde
tanjvisgan“, _ es debuleba aregulirebs da gansazRvravs
mTel sulier dietas (SesaZloa, is aTenelic gavixsenoT,
romelmac, aseve, brZola gamoucxada wminda „mecnierulo-
bas“, kerZod, sokrate, romelmac piradi egoizmi problemaTa
sferoSi moralad aqcia).
21.
45
22.
46
23.
24.
49
perspeqtividan sicocxlis ganmtkicebis nebismieri mcdelo-
ba mxolod da mxolod borotebas da uRirsebas warmoadgen-
da. fsiqologiuri SemowmebiT ebraeli eri yvelaze mtkice
cxovrebiseuli Zalis mqone eria. warmoudgenel pirobebSi
myofi, is nebayoflobiT, TviTgadarCenis Rrma da brZnuli
niWidan, décadence-is yvela instinqtis mxares iWers, _ ara
imitom, rom is flobs mas, aramed im mizeziT, rom maTSi miag-
no man Zalas, romlis meSveobiTac SeuZlia, win aRudges „sam-
yaros“. ebraelebi _ yvela décadent-is sapirispironi arian:
maT SeZles décadent-ebis TamaSi iqamde, vidre maTi iluzia ar
Seqmnes. samsaxiobo ostatobis non plus ultra-Ti26 maT icodnen,
rogor moeqciaT sakuTari Tavi décadence-is yvela moZraobis
saTaveSi (msgavsad pavles qristianobisa), raTa misgan Seeqm-
naT iseTi ram, romelic cxovrebis ganmamtkicebel nebismier
moZraobaze ufro Zlieri iqneboda. adamianis im saxeobisTvis,
romelic iudaizmsa da qristianobaSi Zalauflebas eswrafvis,
anu mRvdlebis modgmisTvis, _ décadence mxolod saSuale-
baa: adamianTa am saxeobis cxovrebiseuli interesi imaSi md-
gomareobs, rom kacobrioba sneulad aqcios, raTa cnebebi
„keTili“ da „boroti“, „WeSmariti“ da „mcdari“ cxovrebisTvis
saxifaTo azriT daamaxinjos, rac samyaros ciliswamebas war-
moadgens.
25.
51
li, cxovrebasTan dapirispirebuli xdeba. morali fanta-
ziis fundamenturi Seryvnaa, „avi Tvalia“ samyaros mimarT.
ras warmoadgens iudauri da qristianuli morali? es aris
SemTxveviToba, romelic ubiwoebas moisaklisebs; ubedureba,
SebRaluli „codvis“ cnebiT; keTildReoba, rogorc safrTxe,
rogorc „cduneba“; sindisis mier moSxamuli fiziologiurad
cudi ganwyoba.
26.
52
damsjeli da jildos gamcemi, Tanaxmad morCilebis xarisxi-
sa. _ am ususuri sicruis sawinaaRmdegod, sinamdvile ambobs:
parazitia is adamiani, romelic yovelive janmrTelis xarjze
aRwevs warmatebas, _ anu, mRvdeli, RmerTis saxels rom
iyenebs borotad. viTarebas, romelSic igi Tavad gansazRvravs
faseulobebs, mRvdeli „RvTis sasufevels“ uwodebs, xolo sa-
Sualebas, romliTac aseTi mdgomareoba miiRweva da narCunde-
ba _ „RvTis nebas“. civsisxliani cinizmiT zomavs is xalxebs,
epoqebsa da calkeul pirovnebebs mRvdelTa ZalauflebisTvis
sargeblianobis sazomiT. daakvirdiT maT saqmianobas: ebrael
mRvdelTa xelSi israelis istoriis diadi epoqa daRmasvlis
xanad iqca; gandevna, xangrZlivi ubedureba maradiul sasje-
lad iqca warsulis im diadi epoqis gamo, rodesac mRvdeli
jer kidev arafers warmoadgenda... israelis istoriis Zlieri,
Zalze Tavisufali, warmatebuli figurebidan maT, sakuTari
moTxovnebis Sesabamisad, Seqmnes ususuri gaiZverebi da fari-
sevlebi, an „uRmerToebi“. yvela diadi movlenis fsiqologia
maT „RmerTis morCilebis an daumorCileblobis“ idioturi
formuliT gaamartives. _ kidev erTi nabiji win: „RmerTis
neba“ (anu pirobebi mRvdlis Zalauflebis SesanarCuneblad)
cnobili unda gaxdes. amisTvis aucilebelia „gamocxadeba“.
germanulad: warmoiSveba diadi literaturuli gayalbebis
aucilebloba da igoneben „wminda werils“. is sajaro xdeba
mTeli hieratuli29 pompezurobiT, rasac Tan sdevs sinanulis
dReebi ZvelTaZveli „codvis“ Sesaxeb godebiT. „RmerTis neba“
ukve didi xania, cnobili iyo. ubedureba isaa, rom adamianebi
gaucxovdnen „wminda werilisgan“... „RmerTis neba“ jer kidev
mosesTvis iyo gacxadebuli... ra moxda? erTxel da samuda-
mod, mkacrad, pedanturad Camoayaliba qurumma, ra surda
mas, „raSi iyo RmerTis neba“, didi da mcire gadasaxadis CaT-
vliT, romlebic misTvis unda gadaexadaT (mas ar daviwyebia
xorcis yvelaze gemrieli naWrebi, radgan qurumi bifSteqs-
Ta STanmTqmelia)... mas Semdeg mTeli cxovreba isea mowyo-
bili, rom mRvdlis gareSe versad gadixar fons. cxovrebis
yvela bunebriv movlenaSi _ iqneba es dabadeba, qorwine-
53
ba, avadmyofoba Tu sikvdili, „msxverplis Sewirvaze“ (tra-
pezi) rom aRaraferi vTqvaT, _ modis wminda paraziti, raTa
am yvelafers bunebrioba CamoaSoros, „akurTxos“ igi, Tu mis
leqsikas gamoviyenebT... aucileblad unda aRiniSnos: yoveli
bunebrivi adaTi, yoveli bunebrivi instituti (saxelmwifo,
sasamarTlo, qorwineba, avadmyofebsa da sustebze zrunva),
yoveli moTxovna, romelic saTaves cxovrebis instinqtebSi
iRebs, _ mokled, yvelaferi, rasac TavisTavadi Rirebuleba
gaaCnia, mRvdlis parazitobis (an, Tu gnebavT, „zneobrivi mso-
flwesrigis“) meSveobiT, safuZvelSive hkargavs Rirebulebas,
anti-Rirebuleba xdeba. garda amisa, saWiro xdeba yovelive
amis damatebiTi sanqcionireba _ aucilebelia Rirebulebis
mimniWebeli Zala, romelic, bunebriobas uaryofs da, amasTa-
nave, Rirebulebas qmnis... mRvdeli aufasurebs bunebas, auw-
mindurebs mas: igi saerTod amis xarjze arsebobs. _ RmerTis
(anu mRvdlis) da „kanonis“ daumorCilebloba axla „codvis“
saxels iZens. „RmerTTan Serigebis“ saSualebebs, TavisTavad
cxadia, iseTebi warmoadgens, romlebic ufro safuZvlianad
uzrunvelyofen mRvdlisadmi morCilebas: mxolod mRvdels
ZaluZs „xsna“... fsiqologiur WrilSi Tu ganvixilavT, aR-
movaCenT, rom mRvdlebis mier organizebul sazogadoebaSi
„codvis“ arseboba gardauvalia. swored codvebi qmnian Za-
lauflebis namdvil meqanizms. mRvdeli codvebze cxovrobs;
igi saWiroebs imas, rom „scodavdnen“... umTavresi debuleba:
„RmerTi Seundobs mas, vinc inaniebs“ germanulad ase JRers:
„RmerTi Seundobs mas, vinc mRvdels emorCileba.“
27.
54
mwvave forma, romelsac ki odesme uarsebia. „wminda xalxma“
yoveli movlenisTvis mxolod mRvdelTa faseulobebi da mR-
vdelTa sityvebi SeinarCuna da Semzaravi TanmimdevrulobiT
dagmo yvelaferi, rac jer kidev warmoadgenda am samyaroSi
Zalas (rac man monaTla rogorc „uwmindureba“, „amqveyniuro-
ba“ da „codva“). am xalxma sakuTari instinqtisTvis Camoayal-
iba saboloo formula, romelic Tavisi logikiT TviTuary-
ofamde midioda: qristianobis saxiT man uaryo sinamdvilis
ukanaskneli forma, romelic jer kidev iyo SemorCenili,
„wminda xalxi“, „rCeuli xalxi“, Tavad ebrauli sinamdvile.
umniSvnelovanesi movlena: mcire zomis meamboxe moZraoba,
romelic ieso nazarevelis saxeliT moinaTla, kidev erTxel
warmoadgens iudaur instinqts. sxva sityvebiT rom vTqvaT,
esaa mRvdlis instinqti, romlisTvisac ukve gausaZlisia mR-
vdeli, rogorc realoba; esaa arsebobis kidev ufro ganzo-
gadebuli formis gamogoneba, samyaros Sesaxeb imaze ufro
naklebad realuri warmodgenis Seqmna, vidre es eklesiis or-
ganizaciiTaa ganpirobebuli. qristianoba uaryofs eklesias...
CemTvis gaugebaria, sxva ris winaaRmdeg SeiZleboda yo-
filiyo mimarTuli amboxeba, romlis moTaved, samarTlianad
Tu gaugebrobidan gamomdinare, ieso iTvleba, Tuki es ar iyo
amboxeba ebrauli eklesiis winaaRmdeg (sityva „eklesias“ dRe-
vandeli mniSvnelobiT viyenebT). es iyo amboxeba „keTilTa da
samarTlianTa“, „israelis wmindanTa“, sazogadoebrivi ier-
arqiis winaaRmdeg, _ ara maTi garyvnilebis gamo, aramed kastis,
privilegiis, wesis, formulis winaaRmdeg. es iyo urwmunoeba
„aRmatebuli adamianebis“ mimarT, yovelive imis uaryofa, rac
mRvdelsa da Teologs warmoadgenda. magram ierarqia, rome-
lic am yvelafriT wamiT mainc dgeboda eWvqveS, is ximinji
iyo, romelzec jer kidev axerxebda Tavis Sekavebas iudeveli
xalxi „wylis“ SuagulSi. es iyo gadarCenis rTulad miRweuli
ukanaskneli SesaZlebloba, ebraeli xalxis gamocalkevebuli
politikuri arsebobis residuum-i.30 masze Tavdasxma gaxldaT
Tavdasxma eris uRrmes instinqtze, eris yvelaze mtkice neba-
ze sicocxlisken, romelsac ki odesme uarsebia dedamiwaze.
55
es wminda anarqisti, romelmac gabatonebul wesrigs Tavisi
sityvebiT (romelTa gamoc, Tuki saxarebebs vendobiT, dRe-
sac cimbirisken ukravdnen adamians Tavs) umdablesi klasebi _
gandevnilebi da „codvilebi“, iudaizmis Candala _ daupirisp-
ira, politikuri damnaSave iyo, Tuki aseTis arseboba saerTod
SesaZlebelia absurdamde apolitikur sazogadoebaSi. aman
igi jvarTan miiyvana: amis mtkicebulebas jvarze gakeTebuli
warwera warmoadgens. igi sakuTari codvis gamo mokvda. ara-
nairi safuZveli ar gvaqvs, vamtkicoT, ramdenad xSiradac ar
unda akeTebdnen amas, rom igi sxvaTa codvebisTvis aResrula.
28.
56
29.
30.
31.
60
32.
61
laferi, rac myaria, klavs. „cxovrebis“ cneba, „cxovrebis“
gamocdileba, _ ai, erTaderTi, rac misTvisaa misawvdomi da
rac masTan yvela saxis formulas, sityvas, kanons, rwmenas,
dogmas ewinaaRmdegeba. igi mxolod Rrmad Sinaganis Sesaxeb
saubrobs. „cxovreba“, „WeSmariteba“, „Suqi“ _ es misi si-
tyvebia yvelaze Sinaganis gamoxatvisTvis. sxva yvelafers,
mTel sinamdviles, bunebas, enasac ki, misTvis mxolod niSnis,
igavis mniSvneloba aqvs. _ aq ver davuSvebT Secdomas, ram-
denad didic ar unda iyos cduneba, romelic qristianul,
ufro sworad, eklesiur crurwmenaSi Zevs: aseTi simbolika
par excellence dgas yovelgvari religiis, kultis yovelgvari
gagebis, yovelgvari istoriis, bunebismetyvelebis, samyarou-
li gamocdilebis, Semecnebis, politikis, fsiqologiis, yvela
wignis, yovelgvari xelovnebis miRma. misi „codna“ gulisx-
mobs yovelive amis wminda wylis sisuleled gamocxadebas.
kulturis Sesaxeb man yurmokvriTac ki araferi icis. igi ar
ganicdis saWiroebas, ibrZolos mis winaaRmdeg, igi ar uary-
ofs mas... igive SeiZleba iTqvas saxelmwifosTan, mTel samo-
qalaqo wesrigTan da sazogadoebasTan, SromasTan, omTan
mimarTebiT. mas arasodes hqonia safuZveli, uareyo „samya-
ro“; mas arasodes hqonia „samyaros“ eklesiuri gagebis winaT-
grZnoba... uaryofa misTvis aris raRac yovlad SeuZlebeli.
_ amave logikiT ar arsebobs dialeqtika, warmodgena imis Ses-
axeb, rom rwmena, „WeSmariteba“, SesaZloa argumentebiT daas-
abuTo (misi argumentebia Sinagani „sinaTle“, kmayofilebisa
da TviTdamkvidrebis Sinagani gancda, _ yvelaferi, rac wmin-
dad „Zalis damadasturebelia“). aseT moZRvrebas, aseve, ar
ZaluZs SewinaaRmdegeba. misTvis miuwvdomelia is garemoeba,
rom arsebobs (SesaZloa arsebobdes) sxva moZRvrebebi; mas
ar SeuZlia, warmoidginos sapirispiro xasiaTis msjeloba...
Tuki is sapirispiros gadaawydeba, maSin Rrma TanagrZnobiT
isaubrebs „sibrmavis“ Sesaxeb (radgan Tavad is „sinaTles“
Wvrets), Tumcki ar Seepasuxeba...
62
33.
34.
35.
65
36.
37.
38.
67
ewodeba. vufrTxi, kacobrioba pasuxismgeblad ar vaqcio misi
sulieri avadmyofobebisTvis. magram Cemi grZnoba aRSfoTebas
aRwevs da siZulvils iZens, rogorc ki uaxles droSi, Cvens
epoqaSi vadgam fexs. Cveni dro aris codnis dro... is, rac
odesRac mxolod avadmyofuri iyo, axla saTakilod iqca.
qristianad yofna dRes saTakiloa. ai aq iwyeba Cemi zizRi. _
vixedebi aqeT-iqiT: erTi sityvac ar darCenila iqedan, rasac
odesRac „WeSmariteba“ ewodeboda. Cven ukve aRar SegviZlia am
sityvis mosmena mRvdlisgan. patiosnebis yvelaze mokrZale-
buli pretenziis pirobebSic ki unda vaRiaroT, rom rodesac
Teologi, mRvdeli, an papi saubroben, yovel TavianT winadade-
baSi isini ara mxolod cdebian, aramed cruoben. isini ukve ve-
Rar airideben sicruis braldebas „umankoebis“, an „arcodnis“
mizeziT. mRvdelmac iseve kargad icis, rogorc nebismierma
sxvam, rom ar arsebobs „RmerTi“, „codvili“, „macxovari“; rom
„Tavisufali neba“ da „zneobrivi msoflwesrigi“ sicruea.
sulis seriozuloba da Rrma TviTgadalaxva, faqtiurad,
krZalavs amis arcodnas... eklesiis yvela cneba amocnobilia
imad, rasac is warmoadgens, anu yvelaze verag gayalbebad,
romlis mizans bunebis, bunebrivi faseulobebis gaufasureba
warmoadgens. Tavad mRvdelic amocnobilia imad, rac is aris,
anu parazitis yvelaze saSiS saxeobad, cxovrebis WeSmarit Sx-
amian obobad... Cven viciT, Cveni sindisisTvis ukve cnobilia,
rogoria mRvdlebisa da eklesiis avbediT gamonagonTa fasi;
Tu ras emsaxurebodnen es gamogonebebi, romelTa meSveobiT
kacobriobam TviTgaxrwnis im mdgomareobas miaRwia, romlis
xilva dRes zizRs iwvevs. „saiqios“, „gankiTxvis dRis“, „sulis
ukvdavebis“, Tavad „sulis“ cnebebi _ esaa wamebis iaraRebi,
sisastikis sistemebi, romelTa meSveobiT mRvdeli batonad
iqca da darCa aseTad... es yvelam icis. miuxedavad amisa, yve-
laferi Zveleburad rCeba. sad gaqra wesierebis, sakuTari Ta-
vis pativiscemis narCenebi, rodesac Cveni saxelmwifo pirebic
ki, sxva mimarTebiT ukiduresad mouridebeli adamianebi da
faqtiurad sruli antiqristianebi, jerac qristianebs uwode-
ben sakuTar Tavs da ziarebaze dadian?..41 laSqris winaSe md-
68
gomi ymawvili mbrZanebeli,42 romelic mTeli brwyinvalebiT
warmoadgens sakuTari eris egoizmisa da qedmaRlobis ga-
moxatulebas, magram, yovelgvari moridebis gareSe sakuTar
Tavs qristians uwodebs!.. maS, vis uaryofs qristianoba? ras
uwodebs is „am qveyanas“? jariskacs, mosamarTles, patriots,
yvelafers, rac Tavs icavs, rac icavs sakuTar Rirsebas, rac
sargebels eZebs, rasac siamaye gaaCnia... yovelwuTieri qce-
va, yoveli instinqti, yoveli Sefaseba, romelic moqmedebad
iqceva, _ es yvelaferi dRes araqristianulia. siyalbis ro-
gor urCxuls unda warmoadgendes Tanamedrove adamiani, Tuki
mas, miuxedavad am yvelafrisa, ar esircxvileba, sakuTar Tavs
qristiani uwodos!
39.
69
Ta RirebulebasTan SedarebiT. mkacrad Tu vityviT, sulieri
mizezobriobis mTeli cneba yalbia. qristianobis, qristianad
yofnis dayvana imaze, rac WeSmaritebad miiCeva, mxolod cno-
bierebis mdgomareobaze _ qristianobis uaryofas niSnavs.
sinamdvileSi qristianebi ar arsebobdnen. „qristiani“, anu
is, rasac ori aTasi wlis ganmavlobaSi qristiani ewodeba,
fsiqologiuri TviTiluziaa. Tu meti pirdapirobiT Sevxe-
davT, masSi, yovelgvari rwmenis sawinaaRmdegod, mxolod in-
stinqtebi iyo gabatonebuli, _ Tanac rogori instinqtebi! _
„rwmena“ yvela droSi, magaliTad, luTerTan, mxolod mantia
iyo, sababi, farda, romlis miRma instinqtebi sakuTar TamaSs
TamaSobdnen. rwmena iyo keTilgonivruli sibrmave garkveul
instinqtTa batonobis mimarT... „rwmenas“ me ukve vuwode sa-
kuTriv qristianuli gamWriaxoba. yovelTvis „rwmenis“ Sesax-
eb saubrobdnen, magram yovelTvis moqmedebdnen instinqtis
safuZvelze... qristianis ideaTa samyaroSi araferia, rasac
odnavi Sexeba mainc aqvs sinamdvilesTan. piriqiT, qristiano-
bis safuZvelSi Cven erTaderT qmediT elementad yovelgvari
sinamdvilisadmi instinqturi siZulvili vaRiareT. ra gamom-
dinareobs aqidan? is, rom aq in psychologicis cdomileba radi-
kaluria, arsebis ganmsazRvreli, anu substanciuri. sakmari-
sia aqedan erTi cnebis moSoreba da mis adgilas erTaderTi
sinamdvilis moTavseba da qristianoba araraSi dainTqmeba! _
Tu simaRlidan gadmovxedavT, es yvelaze ucnauri faqti, _
qristianuli religia, _ romelic ara mxolod cdomilebeb-
iTaa ganpirobebuli, aramed genialobamde sazriania mxolod
mavne, sicocxlisa da gulis momwamvlel cdomilebebSi, rCeba
RmerTebis sanaxaobad, im RvTaebebisa, romlebic, amave dros,
filosofosebic arian da romlebsac me, magaliTad, Sevx-
vedrivar cnobili dialogebis dros naqsosze.43 im wuTebSi,
rodesac siZulvili tovebs maT (da Cvenc!), isini madliere-
biT imsWvalebian qristianis sanaxaobisadmi. sabralo, patara
varskvlavi, saxelad dedamiwa, SesaZloa mxolod am kuriozu-
li SemTxvevis gamo imsaxurebdes RvTiur mzeras, RvTiur
Tanamonawileobas... saTanadod SevafasoT qristiani: umankoe-
70
bamde yalbi qristiani bevrad aRemateba maimuns. qristianTan
mimarTebiT warmoSobis cnobili Teoria mxolod da mxolod
Tavazianobaa.44
40.
41.
72
pasuxi gasca: RmerTma Tavisi Ze, rogorc msxverpli, codva-
Ta gamosasyidad gaimeta. ase, erTi xelis mosmiT daasrules
saxareba! gamosasyidi msxverpli, amasTan yvelaze amazrzeni,
yvelaze barbarosuli formiT, udanaSaulos msxverplSewirva
damnaSaveTa codvebisTvis! ra sazareli warmarTobaa! _ iesom
Tavad „danaSaulis“ cnebac ki gaanadgura. igi sruliad uary-
ofda ufskruls RmerTsa da adamians Soris, man sakuTari
cxovrebiT warmoadgina RmerTisa da adamianis es erToba,
rogorc Tavisi „xareba“... da ara rogorc upiratesoba! _ am
momentidan macxovris tipaJSi nabij-nabij inergeba moZRvreba
gankiTxvis dRisa da meored mosvlis Sesaxeb; moZRvreba sik-
vdilis, rogorc msxverplSewirviTi sikvdilis Sesaxeb; moZ-
Rvreba mkvdreTiT aRdgomis Sesaxeb, romliTac saxarebidan
myisierad uCinardeba „netarebis“ cneba, misi erTaderTi da
namdvili realoba, _ sikvdilis Semdgomi mdgomareobis sa-
sargeblod!.. pavlem, rabinis mTeli TavxedobiT, rac esoden
damaxasiaTebelia misTvis, am cnebas, azris am gaxrwnilebas
aseTi logikuri gamoxatuleba misca: „Tuki qriste ar aRm-
dgara... fuWia Tqveni rwmena!“46 _ da saxareba erTbaSad iqca
yvelaze amazrzen aRTqmad yvela ganuxorcielebel aRTqmaTa
Soris. saubaria piradi ukvdavebis Sesaxeb urcxv moZRvreba-
ze... TviT pavlec ki, mas, rogorc jildos, ise qadagebda!..
42.
43.
44.
76
na, mxolod ganadgurebis procesi iyo, romelic macxovris
sikvdilTan erTad daiwyo. _ am saxarebaTa kiTxvisas udide-
si sifrTxile unda gamoiCinoT: yoveli sityvis ukan sirTu-
lea damaluli. vaRiareb, _ da mxarsac damiWeren, _ swored
amiT aniWeben isini fsiqologs udides siamovnebas, _ rogorc
yovelgvari gulubryvilo gaxrwnilebis sapirispiro ram, ro-
gorc sinatife par excellence, rogorc virtuozoba fsiqolo-
giur gaxrwnilebaSi. saxarebebi TviTmyofadni arian. rac Se-
exeba biblias, mas saerTod verafers ver SevadarebT. aq rom
sruliad ar davikargoT, upirveles yovlisa, unda gvaxsovdes,
rom ebraelebs Soris vimyofebiT. TiTqmis genialobamde misu-
li „wmindanobanas“ TamaSi, romelic sxvagan arsad gvxvdeba
arc wignebsa da arc adamianebs Soris (miaxloebiTac ki), xe-
lovnebad qceuli TaRliToba sityvebsa da JestikulaciaSi, _
es ar aris romelime calkeul niWier adamianTan, romelime ga-
morCeul figurasTan dakavSirebuli SemTxveviToba. amisTvis
rasaa saWiro. qristianobaSi, rogorc wminda sicruis xelovne-
baSi, mTeli iudeveloba, mTeli umkacresi mravalsaukunovani
iudauri wvrTna da teqnika ostatobis umaRles xarisxs aRw-
evs. qristiani, es sicruis ultima ratio,49 ormagad, ufro metic,
TviT sammagad iudevelia... _ ZiriTadi neba, romelic mxolod
imiskenaa mimarTuli, rom iseT cnebebTan, simboloebTan, sx-
eulis moZraobebTan hqondes saqme, romlebic mRvdlis praq-
tikiT mtkicdeba; yvela sxva praqtikis, sxva Sefasebisa da
sargeblis perspeqtivis instinqturi uaryofa _ es mxolod
tradicia ar aris, es memkvidreobiTobaa. rogorc buneba, is
mxolod memkvidreobis saxiT moqmedebs. mTeli kacobrioba,
ufro metic, saukeTeso epoqaTa saukeTeso moazrovneebi sa-
kuTari Tavis gacurebis uflebas iZleodnen (erTis gamok-
lebiT, romelic, SesaZloa, sulac araa adamiani).50 saxarebas
kiTxulobdnen, rogorc umankoebis wigns... araviTari miniSne-
ba imaze, Tu ra ostatobiT mimdinareobs aq TamaSi. _ rasak-
virvelia, Cven rom gvexila isini, Tundac Tvalis erTi Sev-
lebiT, yvela es ucnauri fariseveli da wmindan-mefokuse,
maSin yvelaferi dasruldeboda. da swored imitom, rom
77
me erT sityvasac ar vkiTxulob imis gareSe, rom Jestebi ar
davinaxo, vasworeb kidec angariSs maTTan. Tvalebis zeapy-
robis maTeuli maneris atana ar maqvs. _ sabednierod, Zalian
didi umravlesobisaTvis wignebi mxolod literaturaa. ar
unda davrToT neba, rom Secdoma dagvaSvebinon. „ara gansa-
joT“ _ amboben isini, magram Tavad gzavnian jojoxeTSi yve-
lafers, rac gzad eRobebaT. msajulad RmerTi miiCnies, Tum-
ca isini Tavad gansjian. RmerTis gandidebisas isini sakuTar
Tavs ganadideben. isini moiTxoven im siqveleebs, romlebic
swored maTTvisaa damaxasiaTebeli. isini moiTxoven ufro met
siqveles, vidres es sakuTari upiratesobis SenarCunebisT-
visaa aucilebeli. am dros isini sakuTar Tavs siqvelisTvis,
siqvelis batonobisTvis brZolis medidur iers aniWeben. „Cven
vcxovrobT, Cven vkvdebiT, Cven msxverplad vwiravT sakuTar
Tavs sikeTisTvis“ („WeSmariteba“, „sinaTle“, „RvTis sasufe-
veli“). sinamdvileSi ki isini imas akeTeben, rac ar SeuZli-
aT, rom ar gaakeTon. isini soroSi SeyuJuli TxunelebiviT
arian da moCvenebebis msgavsad, CrdilebSi cxovroben. aqedan
isini sakuTari TavisTvis valdebulebas qmnian. swored val-
debulebidan gamomdinare warmoadgens maTi cxovreba mor-
Cilebas, xolo rogorc morCileba, is RvTismosaobis kidev
erTi dasturia... oh, es morCili, umanko da gulmowyale si-
crue! „Cveni mowme Tavad siqvele unda iyos“... saxarebebi _ es
moralis meSveobiT macdunebeli wignebia: es kacunebi mora-
lis konfiskacias axdenen; maT ician, rogor unda moralTan
mopyroba! kacobriobas yvelaze iolad moralis meSveobiT
acucurakeben! _ realoba isaa, rom aq rCeulTa sruliad gac-
nobierebuli pativmoyvareoba mokrZalebulobanas TamaSobs:
sakuTari Tavi, „Temi“, „keTilni da samarTlianni“ erTxel da
samudamod ganaTavses erT _ „WeSmaritebis“ mxares, yvelaferi
danarCeni, anu „samyaro“ _ meore mxares... es iyo gandidebis
maniis yvelaze sabediswero saxeoba, rac ki odesme arsebula
dedamiwaze. araraoba farisevlebma da crupentelebma daiwyes
iseTi cnebebis miTviseba, rogorebicaa „RmerTi“, „WeSmarite-
ba“, „sinaTle“ „suli“, „siyvaruli“, „sibrZne“, „cxovreba“, _
78
TiTqos es cnebebi Tavad maTi sinonimebi yofiliyo. amiT maT
sakuTari Tavi „samyarosgan“ gamijnes. mdabio da amave dros
srulyofilma ebraelebma, romlebic nebismieri sagiJeTisT-
vis gamodgebodnen, yvela Rirebuleba sakuTar Tavs moarges,
TiTqos mxolod „qristiani“ iyo yovelive danarCenis sazrisi,
marili, zoma da, aseve, gankiTxvis dRe... mTeli es ubedureba
mxolod imitom gaxda SesaZlebeli, rom samyaroSi ukve arse-
bobda gandidebis maniis monaTesave _ iudeuri _ saxeoba. ro-
gorc ki iudevelebsa da iudevel qristianebs Soris ufskru-
li gaCnda, ukanasknelT sxva aRaraferi darCenodaT, garda
imisa, rom Tavad iudevelebis winaaRmdeg miemarTaT TviTSen-
arCunebis igive procedurebi, romlebsac iudauri instinqti
aRZravda (manamde iudevelebi am procedurebs mxolod yove-
live ara-iudeuris winaaRmdeg iyenebdnen). qristiani igive
ebraelia, oRond „ufro Tavisufali“ aRmsareblobisa.
45.
79
da uSreti _ cecxli.“ (mark. 9:47-48) _ oRond aq Tvali ar ig-
ulisxmeba.51
„da uTxra maT: WeSmaritad geubnebiT Tqven: zogi aq my-
ofTagani ar igemebs sikvdils, sanam ar ixilavs RmrTis sa-
sufevels, momavals ZalmosilebiT.“ (mark. 9:1) _ kargad icrue,
lomo.52
„visac surs me momdios, ganudges Tavis Tavs, aiRos Tavisi
jvari da gamomyves me, radgan...“ (fsiqologis SeniSvna. qris-
tianuli morali uariyofa am „radgan“-iT. sakuTari „safuZv-
lebis“ uaryofa qristianulia) (mark. 8:34).
„nu gansjiT, raTa ar ganisajoT... romeli sawyauliTac mi-
uwyavT, imiTve mogewyviT Tqven.“ (maTe, 7:1-2) _ samarTliano-
bis da „samarTliani“ msajulis rogori gagebaa!
„radganac Tu geyvarebaT Tqveni moyvasni, ra iqneba Tqve-
ni sazRauri? gana aseve ar iqcevian mebaJenic? anda Tu
moikiTxavT mxolod Tqvens moZmeT, uCveulos ras sCadixarT?
gana aseve ar iqcevian warmarTnic?“ (maTe. 5:46-47) _ „qristian-
uli siyvarulis“ principi: bolos da bolos mas surs, rom
kargad gadauxadon...
„xolo Tu ar miutevebT adamianebs maTs Secodebebs, arc
Tqvens Secodebebs mogitevebT mama Tqveni zecieri.“ (maTe.
6:15) _ zemoxsenebuli „mamis“ metismeti komprometireba.
„maS, eZebeT upirvelesad uflis sasufeveli da simarTle
misi, da yovelive es mogecemaT Tqven.“ (maTe. 6:33) _ yovelive
es, anu sakvebi, samosi, yvela cxovrebiseuli saarsebo saW-
iroeba. mokrZalebulad rom vTqvaT, es Secdomaa... odnav qve-
moT RmerTi TerZad gvevlineba, sul mcire, garkveul SemTx-
vevebSi mainc...
„ixarebdeT da ilxendeT im dRes, vinaidan didia Tqveni
sazRauri caSi. aseve eqceodnen winaswarmetyvelTac maTi ma-
mebi.“ (luka, 6:23) _ utifari naxiri! sakuTar Tavs ukve winas-
warmetyvelebs utoleben!
„nuTu ar iciT, rom RvTis taZari xarT, da suli RvTisa
mkvidrobs TqvenSi? vinc RvTis taZars daaqcevs, daaqcevs mas
RmerTi, radganac RvTis taZari wmidaa, da esa xarT Tqven.“
80
(pavle. 1 kor. 3:16-17) _ am debulebisTvis SeuZlebelia siZul-
vilis saTanado ulufis gamoZebna...
„nuTu ar iciT, rom wmidani ganikiTxaven qveyanas, xolo Tu
qveyana Tqvens mier ganikiTxeba, gana imisi Rirsni ara xarT,
rom ufro wvrilmani saqmeni gansajoT?“ (pavle. 1 kor. 6:2)
_ samwuxarod, es ar aris mxolod SeSlilis sityvebi... es
saSineli matyuara ganagrZobs: „nuTu ar iciT, rom Cven gan-
vikiTxavT angelozebs, da gana miT umetes ar ganvsjiT saero
saqmeTac?“
„gana siSleged ar aqcia RmerTma sibrZne amqveyniuri?
radgan RvTis sibrZneSi rom ver Seicno RmerTi qveyanam Tavisi
sibrZniT, RmerTma ineba qadagebis siSlegiT exsna morwmune-
ni... cotaa Tqvens Soris xorcielad brZeni, cotaa Zlieri,
cotaa warCinebuli. magram RmerTma gamoarCia Slegni ama qvey-
nisani, raTa arcxvinos brZenni, da uZlurni ama qveynisani,
raTa arcxvinos Zlierni. ugvaroni ama qveynisa, ubadrukni da
ararsni gamoarCia RmerTma, raTa arad aqcios arsni, da, am-
rigad, arcerTi xorcieli ar iqadodes RvTis winaSe.“ (pav-
le. 1 kor. 1:20 da Semdeg) _ am adgilis gasagebad _ romel-
ic umaRlesi xarisxis sabuTia Candalas nebismieri moralis
fsiqologiisTvis, _ unda gaecnoT Cemi moralis genealogiis
pirvel ganyofilebas: iq pirveladaa gaSuqebuli Candalas _
ressentiment-idan da ususuri Surisgebidan warmoqmnili mor-
alisa da aristokratuli moralisa dapirispireba. pavle Su-
risZiebis mociqulTagan udidesi iyo...
46.
81
bisa, rogorc polonel ebraelebTan, _ ara im mizeziT, rom
raime gvaqvs maT winaaRmdeg... ubralod, orive saxeobas cudi
suni asdis. _ amaod veZebdi „axal aRTqmaSi“ erT simpaTiur
Tvisebas mainc: masSi araferia iseTi, rasac SeiZleba Tavis-
ufali, keTili, gulwrfeli, patiosani vuwodoT. adamianoba
aq arc ki gamovlenila, ar gvxvdeba sisufTavis instinqte-
bi... „axal aRTqmaSi“ mxolod uvargisi instinqtebia da ar hy-
ofniT simamace Tavad am uvargis instinqtebTan mimarTeba-
Sic ki. sruli simxdale, Tvalebis daxuWva da TviTmotyueba
_ ai, ra aris masSi. nebismieri wigni sufTad mogeCvenebaT,
Tuki mas „axali aRTqmis“ Semdeg waikiTxavT. ase magaliTad,
uSualod pavles epistoleTa Semdeg aRfrTovanebiT vkiTx-
ulobdi momxiblav da damcinav petroniuss,53 romlis Sesaxeb
igives Tqma SeiZleba, rac domeniko bokaCiom miswera hercog
parmas Cezare borjias Sesaxeb: „e tutto festo“ _ usasrulod
janmrTeli, usasrulod mxiaruli da iRbliani... es patara
mliqvnelebi swored mTavars ver iTvaliswineben. isini Tavs
esxmian, magram yvelaferi, rasac isini Tavs esxmian, am Ta-
vdasxmiT gamorCeuli xdeba. is, visac „pirveli qristiani“
esxmis Tavs, amiT ar isvreba... piriqiT: pativia, mowinaaRm-
deged „pirveli qristiani“ gyavdes. rodesac „axal aRTqmas“
kiTxulob, upiratesobas aniWeb yvelafers, rasac is arafrad
agdebs, rom aRaraferi vTqvaT „ama qveynis sibrZneze“, rom-
lis wabilwvas „qadagebis sibriyviT“ Tavxedi matyuara amaod
cdilobs... Tumca, aseT mowinaaRmdegeTa gamo, Tavad farisev-
lebi da mwignobrebi rCebian mogebuli: xom unda iyos maTSi
raRac faseuli, Tuki isini ase saSinlad sZulT. pirferoba _
ai sayveduri, romlis srola gabedes „pirvelma qristianeb-
ma“! bolos da bolos, isini privilegirebulebi iyvnen, _ es
sakmarisia, Candalas siZulvils sxva safuZveli ar sWirdeba.
„pirveli qristiani“ da vSiSob, rom „ukanasknelic“ (romel-
sac, SesaZloa, moveswro kidec), Tavisi yvelaze qvena instin-
qtebidan gamomdinare, aris meamboxe yovelive privilegire-
bulis winaaRmdeg. is yovelTvis „Tanabari uflebebisTvis“
cxovrobs da ibrZvis... Tu ukeT davakvirdebiT, vnaxavT, rom
82
mas sxva arCevani arc gaaCnia. Tuki surT, rom Tavad iyvnen
„RmerTis rCeulebi“, „RvTis taZari“, an „angelozTa msajuli“,
maSin arCevis nebismieri sxva principi, magaliTad samarTlia-
nobis, gonebis, mamacobisa da siamayis, silamazisa da gulis
Tavisuflebis, ubralod „amqveyniuria“, ukve TavisTavadaa
boroteba... Segoneba: „pirveli qristianis“ bageTagan war-
moTqmuli yoveli sityva sicruea, mis mier ganxorcielebuli
yoveli qmedeba instinqturi sicruea, yvela misi faseuloba
da mizani mavnea. magram vinc mas sZuls da rac mas sZuls, is
Rirebulia... qristiani, gansakuTrebiT ki qristiani mRvde-
li, Rirebulebis kriteriumia... nuTu aucilebelia imis Tqma,
rom mTel „axal aRTqmaSi“ erTaderT figuras vxvdebiT, ro-
melic pativiscemas imsaxurebs? esaa pilate, romaeli gamge-
beli. mas ar SeuZlia, aiZulos Tavisi Tavi, rom seriozulad
miiRos iudevelTa kamaTi. erTi ebraeliT meti Tu naklebi _
ra mniSvneloba aqvs? romaelis keTilSobilma dacinvam, rom-
lis winaSec sityva „WeSmariteba“ usircxvilod daamaxinjes,
„axali aRTqma“ erTaderTi Rirebuli gamoTqmiT gaamdidra,
rac, imavdroulad mis kritikasa da uaryofas warmoadgens:
„ra aris WeSmariteba!“...
47.
83
eTi religia, rogoric qristianobaa, romelsac arc erT wer-
tilSi ara aqvs Sexeba sinamdvilesTan; romelic myisve naw-
ilebad iSleba, rogorc ki sinamdvile Tundac erT wertilSi
mkvidrdeba, samarTlianad unda iyos samkvdro-sasicocx-
lod gadakidebuli „amsofliur sibrZnes“, anu mecnierebas.
misTvis yvela saSualeba misaRebi iqneba, romlis meSveobiT
SesaZlebelia sulis disciplinis, sindisis sakiTxebSi sicxa-
disa da simkacris, sulis keTilSobiluri TavSekavebisa da
Tavisuflebis mowamvla, ciliswameba, saxelis gatexa. „rwme-
na“, rogorc imperativi, aris veto mecnierebis winaaRmdeg, in
praxi55 sicrue nebismier fasad... pavle mixvda, rom sicrue,
rom „rwmena“ aucilebeli iyo. eklesiam mogvianebiT gaugo pav-
les. is „RmerTi“, romelic pavlem gamoigona, RmerTi, rome-
lic arcxvens „amsofliur sibrZnes“ (arsebiTad yovelgvari
crurwmenis or did mters _ filologiasa da medicinas),
sinamdvileSi mxolod Tavad pavles Tamami gadawyvetilebaa,
TviTon gaekeTebina es, _ „RmerTi“ ewodebina Tavisi sakuTari
nebisTvis. Thora _ es Rrmad iudeuria. pavles „amsofliuri
sibrZnisTvis“ saxelis gatexa surs. misi mtrebi aleqsandri-
uli ganswavlis kargi eqimebi da filologebia. maT igi oms
ucxadebs. marTlac, SeuZlebelia iyo filologi da eqimi da,
amave dros, ar iyo antiqristiani. filologi „wminda wignebs“
miRma imzireba, xolo eqimi xedavs, ra imaleba tipiuri qris-
tianis fiziologiuri gadagvarebis miRma. eqimi ambobs: „ganu-
kurnebelia“, filologi ki ambobs _ „TaRliToba“...
48.
84
didi Sinagani dabrkolebiT. mis winaSe erTaderTi diadi sa-
frTxea. Sesabamisad, „RmerTis“ winaSec erTaderTi diadi sa-
frTxea.
Zveli RmerTi, Tavidan bolomde „suli“, namdvili umaRlesi
qurumi, WeSmariti srulyofileba, Tavis baRSi seirnobs. Tum-
ca, igi mowyenilia. mowyenilobis winaSe RmerTebic ki uZlurni
arian. ras akeTebs is? is adamians qmnis: adamiani gasarTobia...
magram es ra aris? adamianic mowyenilia. usazRvroa RvTiu-
ri mowyaleba im erTaderTi ubedurebisadmi, romlisgan arc
erTi samoTxe ar aris Tavisufali: RmerTma myisierad Seqmna
sxva cxovelebic. RmerTis pirveli Secdoma: adamians cxoveli
sainteresod ar moeCvena, is gabatonda maTze, man ar isurva,
„cxovelad“ yofna. _ maSin RmerTma qali Seqmna. da marTlac,
mowyeniloba dasrulda, iseve, rogorc mravali sxva ram! qali
RmerTis meore Secdoma iyo. _ „qali Tavisi bunebiT gvelia,
Heva“, _ es yvela qurumma icis. „qalebisganaa yvela ubedureba
dedamiwaze“ _ esec yvela qurumisTvisaa cnobili. „Sesabamisad,
misganve modis mecniereba“... qalma aswavla adamians xe cnoba-
dis nayofis gasinjva. _ ra miviReT? Zveli RmerTi sazarelma
SiSma moicva. Tavad adamiani iqca RmerTis udiades Secdomad,
adamianis saxiT man metoqe Seiqmna: mecniereba aTanasworebs
RmerTTan; rodesac adamiani mecnieruli xdeba, RmerTebisa da
qurumebis dasasruli dgeba! _ Segoneba: mecniereba, rogorc
aseTi, akrZalulia. mecniereba _ esaa pirveli codva, yvela
codvaTa safuZveli, pirvelqmnili codva. mxolod es aris
morali. _ „Sen ar unda Seimecno“, _ sxva yvelaferi aqedan
gamomdinareobs. _ jojoxeTuri SiSi xels ar uSlis RmerTs,
eSmakoba gamoiCinos. rogor davicvaT Tavi mecnierebisgan?
_ es didi xniT iqca mis mTavar problemad. pasuxi: adamiani
gaZevebul unda iqnes samoTxidan! bedniereba da usaqmuroba
azrovnebas uwyoben xels, magram yvela azri cudia... adamiani
ar unda azrovnebdes. _ amitomac „qurumi TavisTavad“ igonebs
gaWirvebas, sikvdils, sicocxlisTvis saSiS fexmZimobas, yvela
saxis ubedurebas, siberes, cxovrebiseul tvirTs, upirveles
yovlisa ki avadmyofobas _ TiToeuli maTgani sando iaraRia
85
mecnierebasTan sabrZolvelad! gaWirveba ar iZleva fiqris sa-
Sualebas... da mainc! hoi, saSinelebav! Semecnebis xe izrdeba,
zecas uwevs, Crdilavs RmerTebs. ra unda gakeTdes? _ da Zve-
li RmerTi igonebs oms, is TiSavs erebs, ise akeTebs, rom ada-
mianebi erTmaneTs Jleten (_ qurums yovelTvis sWirdeboda
omi...). sxvaTa Soris, omi didi dabrkolebaa mecnierebisTvis!
_ warmoudgenelia! omis miuxedavad, Semecneba, qurumisgan
emansipacia mainc izrdeba. _ da ai, Zveli RmerTi ukanasknel
gadawyvetilebas iRebs: „adamianma mecnierebas gaugo gemo, _
aRar aris saSveli, is warRvnil unda iqnes!“...
49.
50.
88
51.
52.
92
53.
54.
94
Sens qveS da Sens ukan xuTasi mrwamsi unda moitovo...
suli, romelsac diadi surs, romelsac surs, aseve, gaaCndes
saSualebebi am diadis misaRwevad, aucileblobidan gamomdin-
are skeptikosi iqneba. Tavisufleba yvela saxis darwmunebu-
lobisgan _ esaa Zala, esaa unari, iyuro Tavisuflad... diadi
vneba, romelic skeptikuri arsebobis safuZveli da Zalaa, ro-
melic ufro ganaTlebuli da despoturia, vidre es arseboba,
mis mTel inteleqts iyenebs. igi aiZulebs mas, daueWveblad
imoqmedos; is aniWebs mas gambedaobas, mimarTos dauSvebel
saSualebebs; garkveul garemoebebSi is mas darwmunebulobis
nebasac rTavs. darwmunebuloba, rogorc saSualeba: mravalis
miRwevaa SesaZlebeli mxolod darwmunebulobis meSveobiT.
diad vnebas sWirdeba darwmunebulobebi, is iyenebs, magram
ar emorCileba maT, is sakuTar Tavs suverenulad Tvlis. _
piriqiT: rwmenis moTxovnileba, moTxovnileba raime upirobo
„ho“-sa da „ara“-sadmi, karlailizmi,69 Tuki mapatieben aseT
gamoTqmas, _ sisustis moTxovnilebaa. rwmenis adamiani, yve-
la saxis „morwmune“, _ aucileblobidan gamomdinare damok-
idebuli adamiania, _ iseTi, romelsac ar ZaluZs sakuTari
Tavi miznad dasaxos da saerTod ar ZaluZs miznis dasaxva
sakuTar Tavze dayrdnobiT. „morwmune“ ar ekuTvnis sakuTar
Tavs. is SeiZleba mxolod saSualeba iyos, is gamoyenebul
unda iqnas, igi saWiroebs vinmes, vinc mas gamoiyenebda. misi
instinqti yvelaze metad TviTdamcirebis morals scems pa-
tivs. mas yvelaferi aqeTken ubiZgebs: misi keTilgoniereba,
misi gamocdileba, misi pativmoyvareoba. yvela saxis rwmena
aris TviTgandgomis, TviTgaucxoebis gamoxatuleba... Tuki
dafiqrdebiT imis Sesaxeb, Tu ramdenad mniSvnelovania ada-
mianTa udidesi umravlesobisTvis maregulirebeli principi,
romelic maT SeakavSirebda da garegnulad ganamtkicebda; Tu
rogor aris iZuleba (monoba am sityvis umaRlesi gagebiT)
erTaderTi da ukanaskneli piroba, romlis dros susti nebis
adamiani (gansakuTrebiT, qali) warmatebas aRwevs, maSin mix-
vdebiT, ra aris darwmunebuloba, ra aris „rwmena“. mrwamsis
adamians am mrwamsSi aqvs Tavisi sayrdeni. ar dainaxos mravali
95
ram, saerTod ar iyos damoukidebeli, iyos Tavidan bolomde
mikerZoebuli, mkacri da udreki midgoma faseulobebisad-
mi _ es yvelaferi ganapirobebs saerTod aseTi tipis adami-
anebis arsebobas. magram imave mizeziT igi wrfeli adamian-
is, WeSmaritebis antagonisti xdeba... morwmunes ar ZaluZs,
keTilsindisierad miudges „WeSmaritisa“ da „araWeSmaritis“
sakiTxs. igi rom am mimarTebiT patiosani yofiliyo, myisve
daiRupeboda. misi midgomis paTologiuri ganpirobebuloba
mrwamsis mqone adamianidan fanatikoss Sobs. aseTebia: savon-
arola, luTeri, ruso, robespieri, sen-simoni. es aris tipi,
romelic sapirispiroa Zlieri, Tavisuflad qceuli tipisa.
magram am sneul tvinTa, am gonebrivi epileptikosebis me-
diduri gamometyveleba masaze moqmedebs. fanatikosebi kol-
oritulebi arian. kacobrioba upiratesobas Jestebis cqeras
aniWebs da ara daskvnebis mosmenas...
55.
96
is, rac jer kidev mamisTvis siyalbe iyo. _ ai, ras vuwodeb si-
crues: ar gsurdes dainaxo is, rasac xedav; ar gsurdes dain-
axo ise, rogorc xedav. ar aqvs mniSvneloba, mowmeTa Tandas-
wrebiT aqvs adgili sicrues, Tu maT gareSe. sicruis yvelaze
gavrcelebuli saxea is SemTxveva, rodesac sakuTar Tavs ityu-
eben. sxvebis motyueba SedarebiT gansakuTrebuli SemTxvevaa.
_ sinamdvileSi es survilis arqona, dainaxon is, rasac xedaven
da survilis arqona, dainaxon ise, rogorc xedaven, TiTqmis
pirveli pirobaa yvela mikerZoebulisTvis nebismieri azriT.
mikerZoebuli adamiani aucileblobiT iqceva matyuarad. mag-
aliTad, germanuli istoriografia darwmunebulia, TiTqos
romi despoturobis gansaxiereba yofiliyos, germanelebs ki
samyaroSi Tavisuflebis suli moetanoT: ra gansxvavebaa am
Sexedulebasa da siyalbes Soris? nuTu unda gvikvirdes is,
rom yvela mikerZoebuli mxare, germaneli istorikosebis CaT-
vliT, instinqturad moralis diad sityvebs gaiZaxis; rom
morali TiTqmis mxolod imitom ganagrZobs arsebobas, rom
yvela juris mikerZoebul adamians yovelwuTierad sWirde-
ba is? _ „es Cveni mrwamsia: Cven mas mTeli samyaros winaSe
vqadagebT, Cven vcocxlobT da vkvdebiT misTvis. mowiweba
yvelafrisadmi, rasac mrwamsi gaaCnia“, _ raRac amis msgavsi
antisemitebisganac gamigonia. piriqiT, batonebo! antisemiti
sulac ar warmodgeba ufro rigianad imis gamoisobiT, rom
principidan gamomdinare cruobs... mRvdlebi aseT saqmeebSi
ufro gawafulebi arian da Zalian kargad esmiT winaaRmdego-
ba, romelic darwmunebulobaSi, anu principul da amave dros
mizanmimarTul tyuilSia mocemuli. isini keTilgonierebas
ebraelebs daesesxnen da „darwmunebulobis“ nacvlad Semoi-
tanes „RmerTis“, „RvTis nebis“, „RvTis gamocxadebis“ cnebebi.
kanti imave gzaze idga Tavisi kategoriuli imperativiT: aq
misi goneba praqtikulad iqca. _ arsebobs sakiTxebi, romelTa
WeSmariteba-siyalbis sakiTxis gadawyveta adamians ar ZaluZs.
yvela umaRlesi sakiTxi, RirebulebaTa yvela umaRlesi prob-
lema adamianis gonebis miRma mdebareobs... gonebis sazRvrebis
wvdoma _ ai, ra aris, upirveles yovlisa, filosofia... risT-
97
vis uboZa RmerTma adamians gamocxadeba? nuTu man raime zed-
meti Caidina? adamians TavisTavad ar SeuZlia icodes, ra aris
sikeTe da ra _ boroteba, amitom aswavla RmerTma mas Tavisi
neba... Segoneba: mRvdeli ar cruobs. im sakiTxebSi, romelTa
Sesaxeb mRvdeli saubrobs, ar daismeba SekiTxva „WeSmaritisa“
da „yalbis“ Sesaxeb, SeuZlebelia maT Sesaxeb sicrue. radgan
imisTvis, rom icruo, unda SegeZlos, gadawyvito, ra aris aq
WeSmariti. magram swored es ar ZaluZs adamians. mRvdeli aq
mxolod RmerTis sayviria. _ aseTi qurumisebri silogizmi
mxolod ebrauls an qristianuls ar warmoadgens. siyalbis
ufleba da „gamocxadebis“ moxerxebuloba zogadad mRvdlis
tips ekuTvnis, décadence-is mRvdeli iqneba es Tu warmarTo-
bis qurumi (warmarTi _ cxovrebisadmi dadebiTad ganwyobili
yvela adamiania, romlebisTvisac „RmerTi“ yvela sagnisadmi
diadi „ho“-s gamoxatulebaa). _ „kanoni“, „RvTis neba“, „wmin-
da werili“, „STagoneba“ _ es mxolod sityvebia im pirobebis
aRsaniSnavad, romelTa dros mRvdeli Zalauflebas xelT
igdebs, romlebiTac igi Tavis Zalauflebas inarCunebs. es
cnebebi safuZvlad udevs mRvdlebis yvela organizacias, Za-
lauflebis yvela klerikalur, an filosofiur-klerikalur
sistemas. „wminda sicrue“ saerToa konfucis, manus kanonTa
kodeqsis, muhamedis, qristianuli eklesiisTvis. mas arc pla-
toni moisaklisebs. „WeSmariteba aqaa“ _ sadac ki es sityvebi
JRerdeba, isini niSnavs Semdegs: mRvdeli cruobs...
56.
98
gamoyenebiT. Sesabamisad, misi saSualebebic uvargisia. _
sruliad sapirispiro gancdiT vkiTxulob manus kanonTa ko-
deqss, Seudarebeli sulierebisa da amaRlebulobis naSroms.
bibliasTan erTad misi saxelis xsenebac ki sulis winaaRmdeg
Cadenili codva iqneboda. amis mixvedra advilia: „sakuTar“
TavSi da mis miRma mas aqvs WeSmariti filosofia da ara mx-
olod myrali iudaini71 misi rabinizmiTa da crurwmenebiT.
yvelaze ganebivrebul fsiqologsac ki is Tavis sakbilos
aZlevs. mTavari ar unda dagvaviwydes, anu am wignis ZiriTadi
gansxvaveba yvela saxis bibliisgan: misi meSveobiT keTilSo-
bilTa fenebs, filosofosebsa da meomrebs, xalxTa masebi
xelSi uWiravT. mTeli wigni ganmsWvalulia keTilSobilu-
ri faseulobebiT, srulyofilebis gancdiT, sicocxlis gan-
mtkicebiT, sakuTari Tavisa da sicocxlis mimarT keTildRe-
obis mozeime gancdebiT. mTel wigns mze dahkaSkaSebs Tavze.
is yvelaferi, riskenac qristianoba Tavis usasrulo uxamso-
bas mimarTavs, rogoricaa Casaxva, qali, qorwineba, aq serio-
zulad, pativiscemiT, siyvaruliTa da ndobiTaa ganxiluli.
rogor SeiZleba bavSvebsa da qalebs mivceT wigni, romelic
aseT bilw sityvebs Seicavs: „magram siZvis Tavidan asacileb-
lad, yvela kacs Tavisi coli hyavdes da yvela qals _ Tavisi
qmari... umjobesia iqorwinon, radganac qorwineba sjobs wvasa
da dagvas“?72 da nuTu SeiZleba iyo qristiani, Tu immaculata
conceptio-s73 Sesaxeb warmodgeniT Tavad adamianis warmoSoba
qristianizdeba, anu binZurdeba?.. me ar meguleba arc erTi
wigni, sadac qalis Sesaxeb imdeni nazi da keTilganwyobili
sityva iyos naTqvami, rogorc manus kodeqsSia. es WaRarawve-
ra moxuci wmindanebi qalebis mimarT sinazis iseT xelovnebas
floben, romelic Seudarebelia. „qalis bage, _ weria erT-
gan. _ qalwulis mkerdi, bavSvis locva, msxerplis kvamli _
yovelTvis wmindaa“. sxvagan: „araferia ufro wminda, vidre
mzis Suqi, Zroxis Crdili, haeri, wyali, cecxli da qalwu-
lis sunTqva“. dabolos, ukanaskneli nawyveti, SesaZloa, kidev
erTi wminda sicrue: „yvela xvreli Wips zemoT _ wmindaa, qve-
moT _ binZuri. mxolod qalwulis sxeulia mTlianad wminda.“74
99
57.
58.
105
_ da epikurem gaimarjva, pativiscemis Rirsi yvela pirovneba
romis imperiaSi epikureli iyo. magram gamoCnda pavle... pav-
le, romelic romis, „amqveyniuris“ winaaRmdeg Candalas risx-
vis geniad da xorcad iqca, iudeveli, maradiuli iudeveli
par excellence... igi mixvda, rom mcire qristianul-seqtantu-
ri moZraobis meSveobiT SesaZlebeli iyo iudaizmis gverdiT
„msoflio xanZris“ danTeba, rom „jvarze gakruli RmerTis“
simbolos meSveobiT SesaZlebeli iyo imperiaSi yvela miwaze
mxoxavisa da farulad meamboxis, anarqistuli maqinaciebis
mTeli memkvidreobis saSineli Zalauflebis qveS gaerTianeba.
„xsna iudevelTagan modis“. _ qristianoba, rogorc formu-
la, raTa gadalaxuli da Sejamebuli iqnas yvela miwisqveSa
kulti, magaliTad osirisis, diadi dedis, miTrasi, _ am migne-
baSi mdgomareobs pavles genia. am mimarTebiT misi instinqti
imdenad Seucdomeli iyo, rom igi umowyalod Zaladobda WeS-
maritebaze da im Sexedulebebs, romlebiTac Candalas reli-
giebi xalxs izidavdnen, sakuTari gamogonebis _ „mxsnelis“ _
bageebSi (da ara mxolod bageebSi) aTavsebda. amiT man misgan
raRac iseTi Seqmna, rac miTras qurumisTvisac gasagebi iyo...
swored es iyo damaskoSi momxdari gasxivosneba: igi mixvda, rom
aucilebelia ukvdavebis rwmena, raTa gaufasurdes „amqveyni-
uri“; rom „jojoxeTis“ cneba Tavad romze gagabatonebs; rom
„imqveyniuri“ sicocxles klavs... nihilisti da qristiani: es
iriTmeba da ara mxolod iriTmeba...80
59.
106
saWiro iyvnen berZnebi? romaelebi? _ iq ukve arsebobda yve-
la winapiroba mecnieruli kulturisTvis da yvela mecnieru-
li meTodi, mtkiced iyo damkvidrebuli marTebulad kiTxvis
Seudarebeli xelovneba, rac kulturis tradiciis, mecnier-
ebis erTianobis winapirobaa. bunebismetyveleba, maTematika-
sa da meqanikasTan kavSirSi, saukeTeso gzaze idga. faqtebis
gagebas, yvela gagebaTagan ukanasknelsa da yvelaze faseuls,
ukve ramdenime aswleulis tradicia hqonda! gesmiT es? yve-
laferi arsebiTi ukve napovni iyo, raTa samuSao daewyoT.
aTjer da kidev ufro metjer unda iTqvas, rom meTodebi,
_ esaa yvelaze arsebiTi, amasTanave ki yvelaze rTuli, ra-
sac yvelaze bejiTad ewinaaRmdegeba Cveva da sizarmace. yvela
uvargisi qristianuli instinqti jer kidev gamjdaria CvenSi
da ukiduresi TviTiZuleba iyo saWiro, raTa mogvepovebina
realobis Tavisufali xedva, windaxeduleba moqmedebebSi,
moTmineba da seriozuloba yvelaze mcireSi, Semecnebis mTe-
li patiosneba. da es yvelaferi ukve iq iyo ori aTas welze
meti xniT adre! am yvelafers natifi taqti da gemovneba dau-
mateT! ara rogorc gonebis wvrTna! ara rogorc „germanu-
li“ ganaTleba misi vulgaruli manerebiT! aramed, rogorc
sxeuli, rogorc Jestikulacia, rogorc instinqti, _ erTi
sityviT, rogorc realoba!.. sul fuWad! sul raRac erTi
Ramis ganmavlobaSi es yvelaferi mogonebad iqca! _ berZnebi!
romaelebi! instinqtis keTilSobileba, gemovneba, meToduri
kvleva, organizebisa da marTvis genia, rwmena, neba adamianTa
momavlisTvis, diadi damkvidreba yvelafrisa, ramac imperium
Romanum-Si Seisxa xorci da yvelasaTvis gacxadda; maRali
stili, romelic ara mxolod xelovnebad iqca, aramed re-
alobad, WeSmaritebad, cxovrebad... _ da es yvelaferi erT
RameSi rodi dangreula bunebrivi katastrofis Sedegad! ger-
manelebis, an sxva sqelkanianebis mier rodi gaTelila fex-
qveS! ara, yvelaferi Sebilwulia cbieri, maluli, uxilavi da
sisxlnakluli vampirebis mier! maT ki ar gaimarjves, aramed
sisxli amowoves!.. faruli RvarZli da patara Suri gabatond-
nen! erTbaSad amaRlda yovelive ususuri, sakuTari Tavisgan
107
tanjuli, uvargisi grZnobebiT moculi, sulis mTeli geto!
sakmarisia gaecnoT romelime qristian agitators, magaliT-
ad wminda avgustines, raTa mixvdeT, raTa ynosviT SeigrZnoT,
ra usufTao arsebebi amotivtivdnen maSin zedapirze. didad
Secdeboda is, vinc qristianuli moZraobis beladebSi gonebis
naklebobas ivaraudebda. ah, eklesiis es mama-batonebi gonier-
ebi arian, gonierebi siwmindemde! Tumca, isini sruliad sxva
rames moisakliseben. bunebam isini ugulvebelyo: mas daaviwy-
da maTTvis patiosani, rigiani, sufTa instinqtebis mziTevi
eboZebina... Cvens Soris darCes da eseni mamakacebic ki ar ar-
ian... Tuki islams sZuls qristianoba, is aTasgzis marTalia:
islamis winapiroba mamakacia...
60.
61.
109
li faseulobebis gamarjvebis mcdeloba yvela saSualebisa
da instinqtis, mTeli geniis meSveobiT... dRemde mxolod es
diadi omi arsebobda, aqamde arasodes dauyenebiaT sakiTxi
ise gadamwyvetad, rogorc es renesansma ganaxorciela. Cemi
SekiTxva renesansis SekiTxvaa. garda amisa, arasodes ganux-
orcielebiaT ieriSi ufro meti safuZvlianobiTa da pirdap-
irobiT, ufro mZlavrad mTel frontze da pirdapir centr-
Si! dartyma gadamwyvet adgilas, qristianobis SuagulSi da
iq keTilSobili faseulobebis damkvidreba, ufro sworad,
maTi Canergva iq taxtze msxdomTa instinqtebSi, maT siRrm-
iseul moTxovnilebebsa da survilebSi... me vWvret sruli-
ad aramiwieri xiblisa da ferTa mSvenierebis SesaZleblobas:
mgonia, rom is natifi silamazis mTeli TrTolviT brwyinavs,
rom xelovneba masSi ise RvTiurad moqmedebs, imdenad jojox-
eTurad RvTiurad, rom fuWad SevecdebodiT aTaswleulebis
ganmavlobaSi meore aseTi SesaZleblobis moZiebas; me vxedav
sanaxaobas, imdenad savses azriT da imavdroulad imdenad
paradoqsuls, rom olimpos yvela RvTaebas eqneboda masSi uk-
vdavi sicilis sababi, _ Cezare borjia81 rogorc papi... esmiT
ki Cemi?.. es iqneboda gamarjveba, romelsac dRes mxolod me
veswrafvi. amiT qristianoba aRgvili iqneboda pirisagan mi-
wisa! _ magram, ra moxda? germaneli beri luTeri mivida rom-
Si. es beri, Seumdgari mRvdlis yvela RvarZliani instinqtiT,
romSi renesansis winaaRmdeg aRSfoTda... nacvlad imisa, rom
Rrma madlierebiT Seegno is saocreba, rac moxda, _ qris-
tianobis gadalaxva missave samyofelSi, _ igi am sanaxaobiT
mxolod sakuTar siZulvils kvebavda. religiuri adamiani
mxolod sakuTari Tavis Sesaxeb fiqrobs. _ luTeri xedav-
da papobis gaxrwnas, rodesac sruliad sapirispiro ram iyo
sakmaod sagrZnobi: qristianoba rogorc Zveli gaxrwnileba,
rogorc peccatum originale82 papis taxtze ukve ar brZande-
boda! mis nacvlad iq iyo sicocxle! sicocxlis triumfi! di-
adi „ho“ yovelive amaRlebulis, mSvenieris, gabedulisadmi!..
da luTerma kvlav aRadgina eklesia: is Tavs daesxa mas...83
diadi amaoeba. oh, es germanelebi, ra Zvirad dagvijdnen isi-
110
ni! nebismieri „sifuWe“ yovelTvis germanelTa saqme iyo. _
reformacia, laibnici, kanti da egreT wodebuli germanuli
filosofia, gamaTavisuflebeli omebi,84 imperia _ gamudmebiT
amaoebad iqceva is, rac ukve iyo, rasac veRar davibrunebT...
vaRiareb, es germanelebi Cemi mtrebia. mZuls maTSi cnebisa
da Sefasebis yovelgvari saxis usufTaoba, simxdale yoveli
patiosani „ho“-sa da „ara“-s winaSe. TiTqmis aTasi wlis ganmav-
lobaSi maT yvelaferi aries da aburdes, rasac ki sakuTari
xelebiT miekarnen; maT namuszea yvelaferi sanaxevro da sami
mervedi, romliTac avadaa evropa; maT sindiszea, aseve, qris-
tianobis yvelaze usufTao, yvelaze ukurnebeli, yvelaze ur-
yevi saxeoba, romelic ki arsebobs, _ protestantizmi... Tuki
qristianobasTan saboloo gamklaveba ver moxerxdeba, amaSi
damnaSave germanelebi iqnebian...
62.
112
kanoni qristianobis winaaRmdeg87
---------------------------
87. redaqtoris Targmani.
88. Sdr. esaia winaswarnetyveli. 59,5. _ redaqt, SeniSvna.
113
meoTxe debuleba. _ ubiwoebis qadageba arabunebriobisad-
mi sajaro mowodebaa. yovelgvari zizRi sqesobrivi cxovre-
bis mimarT, cneba „usufTao“-s meSveobiT misi gauwmindurebis
yoveli mcdeloba, aris namdvili codva cxovrebis wminda su-
lis winaSe.
antiqriste
114
SeniSvnebi
118
25. igulisxmeba berZnuli miTi pandoras Sesaxeb. miTis Ta-
naxmad, pandora iyo pirveli qali, romelic hefestom, zev-
sis brZanebiT, miwisgan Seqmna. zevss adamianTa dasja surda
imis gamo, rom promeTem maT olimpodan moparuli cecxlis
gamoyeneba aswavla. promeTem gaafrTxila Tavisi Zma, epi-
meTe, ar mieRo raime saxis ZRveni zevsisgan. Tumca, epimeTe
win ver aRudga pandoras mSvenierebas, romelmac, epimeTes
saxlSi misvlisTanave, Tavi moxsna WurWels (da ara skivrs),
saidanac yvela saxis ubedureba amofrinda da dedamiwaze
gavrcelda. _ redaqt. SeniSvna.
119
37. Zlevamosili (fr.) _ mTargmn. SeniSvna.
120
51. nicSe aq sqesobrivi TavSekavebis moTxovnaze mianiSnebs.
_ redaqt. SeniSvna.
121
65. siamaye (laT.) _ mTargmn. SeniSvna.
122
78. maradisobis perspeqtividan (laT.) _ redaqt. SeniSvna.
123
gamomcemloba aqtis wignebi
125