Madhava Forum Rasa Shastra: TH TH

Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 10

MADHAVA FORUM RASA SHASTRA

❖ History of Rasashastra –Rasavangmaya


❖ Total number of Rasa Siddhas -84( Acc to RRS-27 ,First Siddha is Adima i.e Lord Shiva )
❖ Father of Rasashastra – Nagarjuna
❖ First &Oldest book of Rasashastra – Kubjika tantra
❖ Introduction of Parada Samskaras in Nandikeshwara tantra authored by Nandikeshwara
❖ Flame Photometry ?( Beejavartha – Dhatu Jwala Pariksha ) in Rasarnava
❖ Rasa Ratna Samucchaya authored by Rasa Vaghbatha ,son of Simha Gupta
❖ Number of Masarasas, Uparasas,Sadharana Rasa -8
❖ Dhatu, Ratna -9

Rasashala

a. Purva (East )- RasaBhairava Sthapana


b. Paschima (West) – Kshalanadi Karma
c. Uttara ( North) – Veda Karma ( Dhatu Vedha )
d. Dakshina (South) – Pashana Karma or Mardhana Karma
e. Nairutya ( North- West) – Shastra karma
f. Eeshanya ( North –East ) – Siddha Vasthu Sangraha
g. Agneya ( South- East ) - Agni Karma
h. Vayuvya ( South – West ) – Shoshana Karma

Dhanvanthari Bhaga – Siddha Rasa , Taila , Grutha - - Ardha Bhaga (1/2)


Avaleha :( 1/8th)
Gutika , Dhatu Bhasma , Kasthoushadi , Churna -1/7th Bhaga
Rudra Bhaga ---- 1/11 th

1st Nagarjuna is Darshinika Nagarjuna 100 BC


2nd Nagarjuna 8th century AD, Student of Acharya Sharba , Master of Rasashastra
3rd Nagarjuna -9th century AD, Pratisamskartha of Sushrutha samhitha
First and foremost description of Phenashma is in Sushrutha Samhitha
Ayaskruti In Charaka Samhitha –Udara Chikitsa 13/73
Detail Description of Ayaskruti is found in Sushrutha Samhitha Chikitsa 10/11

Paribhasha-

1. Pancha lavana-Saindhava, samudra ,vid, sovarchala,Romaka Lavana ( Sreshta is Saindhava)


2. Lavana Shatka- Chullika Lavana & Pancha Lavana (RRS -10/67))
3. Madhura Traya- Grutha ,Guda, Makshika ( RRS -10/70)
4. Amla Panchaka –Amlavetasa, Jambira, Matulunga , Beejapuraka, Naringa, Nimbuka
5. Kshara Dwaya –Sarja Kshara & Yava Kshara
6. Kshara Traya – Sarja, Yava, Tankana
7. Kshara panchaka –Palasha, Mushaka ,Yava,Sarja , Tila (RRS 10/69)
8. Kshara Ashtaka – Sarja, Yava,Palasha,Tilanala,Sudha Kshara, Chincha Kshara, ArkaKshara
9. Panchamrutha- Godugdha, Dadhi, Grutha, Madhu, Sharkara
10. Panchagavya – Godugdha, Dadhi, Grutha, Mutra, Go Shakrut

Copy Right Reserved © For More Details – Call 9964246696, 9964306225


Page 1
MADHAVA FORUM RASA SHASTRA

11. Pancha Mruttika – Istika Churna, Gairika ,Loha, Bhasma,Valmika


12. Ksheera Traya – Snuhi, Vata, Arka ( Charaka Sutra 1/114- Ashmantaka)
13. Madhu traya/Trimadhura/Madhutrika- 1) Grutha 2)Madhu 3) Guda
14. Raktavarga – Manjista, Keshara,Dadima pushpa,Laksha, Rakta chandana
15. Shukla varga- Shukti Bhasma, Shanka Bhasma, Varatika Bhasma, Kacchapa prusta Bhasma
Dravaka Gana Mitra panchaka
1. Guda 1) Guda
2. Gunja 2) Gunja
3. Guggulu 3) Grutha
4. Tankana 4) Madhu
5. Madhu 5) Tankana
6. Grutha
1. Kajjali –Nirdrava-kajjalbho-First Murchana Of Parada
2. Rasapankha –Parada+Gandhaka or Upadhatus or Uparasa+Drava
3. Rasapishti- Parada +Gandhaka+ Dugdha
4. Navaneeta pishti- Shuddha parada 12 parts+Shuddha Gandhaka 1 part under Surya paka
(Sunlight)
5. Patana pishti –Rasa +1/4th Suvarna
6. Bhasma Pariksha- Guna-Varitara, Rekhapurnata,Apunarbhava , Nischandrika
,Niruttha,Nirdhuma,Laghuta,

Yantra paribasha

Sankhya - 30- Rasendra Chudamani


32- RRS
41- Anandakanda
45- Parada Samhitha
15- Rasarnava
Yantra – Upayoga
1) Dola yantra –Swedana
2) Damaru-Urdhva patana ,Hingulota parade nirmita Rasabhandana
3) Swedini –swedana , gandhaka Shodana
4) Vidyadhara –Hingulotta paradaNishkarshanartha ,parade, Gandhaka , Loha Jaranaartha
5) Urdhva patana – Hingulotta parade Nirmana
6) Adhapatana yantra –Parada samskara
7) Tiryak patana yantra –Parada samskara
8) Dipika yantra –Parada adhapatana
9) Valuka yantra –Kupipakva rasayana
10) Lavana yantra –Kupipakva rasayana
11) Nabhi yantra –Gandhaka jarana in Parada
12) Kacchapa yantra –gandhaka jarana in Parada
13) Budhara yantra - --–gandhaka jarana in Parada
14) Patala yantra – Taila Nishkarshanartha

Copy Right Reserved © For More Details – Call 9964246696, 9964306225


Page 2
MADHAVA FORUM RASA SHASTRA

Musha –
Synonyms – Krounchika , Kumudini , Karhatika , Pachani , Vanhi mitra
• Vajra dravini Musha is prepared with Bhunaga Mruttika & Kroda rakta ( Bed Bug )
Synonyms of Musha sandhibandhana – Andrana , Randrana , Sandhilepana , Saslishta

Puta- logy
No Putanama Utpala Visheshata Upayoga
sankhya
1 Mahaputa 1500 2Rajahastha Abhraka & Loha bhasma
pramana nirmanartha etc

2 Gaja puta 1000 1 Rajahastha Tamra , makshika ,Vimala ,


pramana Shanka , Shukti , Loha , Abhraka
Bhasma etc
3 Varaha puta 500 1 Aratni Shanka , Shukti , varatika ,
(Kroda puta ) pramana Godanthi etc
4 Kukkuta puta 100 2 Vitasthi Swarna , rajata , Naga , vanga ,
Mukta
5 Gobara puta 2 manika Parada Bhasma nirmanartrha
gobara churna
6 Bhanda puta ( Parada Bhasma nirmanartrha
kumba puta )
7 Valuka puta Parada gandhaka jaranartha
8 Bhudara puta 6 2 angula Parada Bhasma , Parada
jaranartha
9 Lavaka puta 4 karsha Mrudu dravya pakartha
churna
pramana
10 Kapota puta 8 Upala 8 angula height Parada bhasma jaranartha

Kosthi
RRS- 4 types-1) Angarakosti used for Katina dravya satvapatana
2) Patala kosti – mrudu padartha satvapatana
3) Gara kosti - Bhasma
4) Musha kosti – Mrudu dravya shodanartha

Parada
Shiva Veerya ,
Types –(5)- Rasa, Rasendra , Suta, Parada , Mishraka
Gatis of parade – (5)-types:: Jala gati, Hamsagati, Malagati, Dhuma gati &Jeeva gati

Naisargika dosha –effect-shodhana Yougika dosha-effect -Shodana Aupadhika


dosha
Visha –mrutyu –triphala (RT),Chitraka Naga-Vrana –Gruhadhuma , Yqastika Parpati
(RRS) , Haridra (RT)
Vahni –Santapa-Chitraka Vanga –Kusta –Indravaruni , Ankola , Patani

Copy Right Reserved © For More Details – Call 9964246696, 9964306225


Page 3
MADHAVA FORUM RASA SHASTRA

(RT),Triphala(RRS) Haridra (RT)


Mala –Jadata –Aragvadha phala Bhedi
majja(RT),Kumari (RRS)
Dravi
Malakari
Andhakari
Dhwankshi

Asta samskara of parada


Samskara Procedure Outcome
Swedana In Dolayantra Mala shaithilya karaka
Mardana In Khalva yantra Bahirmala vinashana
Murchana Mardana in tapta khalva Nasta pistatvakaraka
Uttapana Patana in Urdhva patana Swaroopadhana
Patana Urdhva , Adha , Tiryak patana Yougika dosha nashana
Rodana Dravasthapana in Kaccha kupi Shandatva Nivrutthi
Niyamana Swedana in Dolayantra Bubhukshikarana
Deepana Swedana in Dolayantra Chapalatva nivrutthi

Doshas of different minerals


Tamra -8 Bhrama , Murcha , Vidaha , Sweda , Kleda , Vanthi , Aruchi , Chitta santapa
Loha -7 Gurutha , Dridata , Utkleda , Glani, Dahakaritha , Amadosha , Durgandha
Ratna -5 Grasa , Trasa , Bindu, Rekha , jalagarbhata
Vajra Bindu, Kakapada , yava , Mala , rekha
Gomeda Maola , bindu, Rekha , Trasa , Kakapada

Maharasa Uparasa Sadharana Dhatu Ratna uparatna


rasa
1 Abhraka Gandhaka Kampillaka Swarna Manikya Suryakantha
2 Vaikrantha Gairika Gowripashana Rajatha Muktha Chandrakantha
3 Makshika Kasisa Navasadara Tamra Vidruma Pairojaka
4 Vimala Kankshi Kaparda Loha Tarkshya Spatika
5 Shilajathu Haratala Agnijara Naga Pushparaga Vaikrantha
6 Sasyaka Manashila Girisindhura Vaga Vajra Rajavartha
7 Chapala Anjana Hingula Kamsya Neelam
8 Rasaka Kankushta Mriddarasringa Pittala Gomeda
9 Varta loha Vaidurya

Maharasa :

No Maharasa Synonyms English Varieties


name
1 Abhraka Gagana , anantapatra , Kha Mica Pinaka , Naga , Manduka , Vajra
, Vyoma
2 Vaikrantha Kuvajra , Kulisha, Tourmaline Swetha , Raktha , Peeta , Neela ,
Paravatachavi, Syama , Krishna ,

Copy Right Reserved © For More Details – Call 9964246696, 9964306225


Page 4
MADHAVA FORUM RASA SHASTRA

Karbura
3 Makshika Tapya , Tapija, Tara,Madhu Chalcopyrite Swarna, Rajatha, Kamsya
dhatu
4 Vimala Iron pyrite Hema, Roupya,Kamsya
5 Shilajatu Atithi , Ashmasara ,Girijatu, Black Karpura Gandhi , Gomutra Gandhi
Shailodbhava bitumen
6 Sasyaka Amrita sanga , tamra Blue vitrole
garbha , vitunnaka , Shikhi
greeva
7 Chapala Bismuth
8 Rasaka Ritikrith , Tamra ranjaka , calamine Mrittikabha , Gudabha ,
Khrpara , Yashada karana Pashanabha

• Shilajatu is four types acc usedfor Rasayana acc to Charaka : Swarnadrija , Rajathadrija ,
Tamradrija , Lohadrija . Sushruta mentioned 6 types by adding two more Nagadrija and
Vangadrija . Gomutra Gandhi and Karpura Gandhi are the types mentioned by RRS, Gomutra
Gandhi is again classified in to Sasatva and Nisatva
• Types of Rasaka acc to RRs is two – Dardura and Karavellaka
:
Uparasa :
No Uparasa Important synonyms English Varieties
name
1 Gandhaka Balivasa , Gauri Pushpa , Sulphur Raktha , Peeta , Shukla ,
Lelitaka , Shulbari ,Kushtari Krishna
,Pamari
2 Gairika Giri mrittika , Raktha dhatu , Red Ochre Swarna gairika ,
Loha dhatu , Girija Sammanya gairika ,
Pashana gairika
3 Kasisa Khaga , Khechara , Green Shwetha ,Peetha , Krishna
Ayogandhasma ,Smabhuta Vitriole , raktha
4 Kankshi Shubra , Tuvari , Spatika , Alum Phattaki , Phullika
Rangada
5 Harathala Vangari , Peetanakha ,Romahrit Orpiment Patratala , Pindatala
, Vidalaka , Nathabhushana
6 Manashila Nepalika , Kalyanika , Realgar Shyamangi , Karaviraka ,
Manogupta , Manovaha , Khandakya
Kunati
7 Anjana Colleyrium Souviranjana, Srotanjana,
Nilaanjana , Pushpanjana,
rasanjana
8 Kankushta Rechaka, Rangadayaka,Varanga Rhubarb Nalika, Renuka
, Kolabaluka

Sadharana Rasa
No Sadharana Synonyms English name Varieties
rasa
Copy Right Reserved © For More Details – Call 9964246696, 9964306225
Page 5
MADHAVA FORUM RASA SHASTRA

1 Kampillaka Karkasha , raktanga , Kamila


Chandra ,
Raktachurnaka
2 Gouri Mushaka , Arsenous Sphatikaba , Shankaba ,
Pashana Hatachurnaka , oxide AS2O3 Haridraba
Akupashana,
Phenashma
3 Navasadra Kittasara ,Istika lavana Amonioum
, Chullika Lavana Chloride
4 Kaparda Varatika , Cowry Sardha Nishakabhara ,
Balakridanaka , Nishakabhara ,
Charachara, Padounanishakabhara
5 Agnijara Agniniryasa, Amber
Sindhuplava ,Jarayu
,badabagni mala
6 Girisindhura Red oxide Of
Mercury
7 Hingula Mleccha , Darada , Cinnabar Shukatunda , Hamsapada,
Lohagna , rasagarbha Charmara
8 Mruddara Bodara Shrunga Litaharge Peetavarna , Panduvarna
Shrunga

Dhatu
No Dhatu Synonym English Varieties
Name
1 Swarna Lohavara , Agni virya , Gold Prakrutha , sahaja , vahni
Hataka ,Tapaniya , sambhuta , Khani Sambhava ,
Kaladhouta rasa viddha
2 Rajatha Shubra , Chandra loha , Tara, Silver Sahaja , khanija , Krutrima
Soudha
3 Tamra Suryanga , Shulba , Copper Mleccha, Nepalika
Suryaloha , Lohyasa,
Rakthaka
4 Loha Ayasatikshnaka ,Shastraka , Iron Mundaloha , Teekshna loha ,
Kala ayas , Kantaloha
5 Naga Bhujanga , Seesaka , Lead Kumara , Samala
Kuvanga
6 Vanga Kutila , Putigandha , Tin Kuraka , Mishraka
Trapusha , rangaka
7 Kamsya Tamra trapuja Bronze Pushpa & Tailika
,Goshapushpa, Sourastraja ,
Diptaloha
8 Pittala Kshudra suvarna , Ritika , Brass Ritika , kakatundi
Sita kanaka , Arakuta, Ara
9 Vartaloha Pancharasa , panchaloha Alloy

Copy Right Reserved © For More Details – Call 9964246696, 9964306225


Page 6
MADHAVA FORUM RASA SHASTRA

• Loha is of three types : Munda , Teekshna and Kantha . Munda loha is again of Three types-
Mrudu, Kunta , &Kadara . Teekshna is of 6 Types Khara, Sara ,Hrinnala , Taravatta , Vajira &
Kala loha . Kanta Loha is of 5 Types Bhramaka , Chumbaka , Karshaka ,Dravaka , Romakantha

RATNA :

No Ratna Important Synonyms English Varieties


name
1 Manikya Kuruvinda , Raviratna , Padmaraga , Ratnarat , Ruby Padmaraga
Sougandhika Nilagandhi
2 Muktha Shasiratna ,Ambasara Pearl
3 Vidruma Pravala , Latamani , Abdijatu , Angaraka mani Coral
4 Tarkshya Harinmani ,Marakatha , Sauparna , Budha ratna Emerald
5 Pushparaga Pitaratna , Pitashma , Gururatna , Guruvallabha Topaz
6 Vajra Abhedya , Kulisha , Bidhura , Diamond Nara
Nari
Napumsaka
7 Neelama Trinagrahi , Shaniratna Sapphire Jalanila
Indranila
8 Gomeda Rahu ratna , Tamomani Zircon
9 Vaidurya Vidalaksha , Pravrishya , Keturatna Cats eye

Uparatna :

No Uparatna Important Synonyms English name Varieties


1 Suryakantha Agnigarbha , Diptopala , Tapana mani Sun stone
2 Chandrakantha Sashimani , Sheetashma Moon stone
3 Pairojaka Haritashma , harinmani Turquoise Bhasmanga
Haritha
4 Sphatika Amala mani , Nirmalaopala , Spatikashma Quartz
5 Vaikrantha Tourmaline
6 Rajavartha Avartamani , Nripavarta , Nilashma Lapis lazouli Churna rupa ,
Golarupa
Relation of Navagraha with Ratna and Loha

Navagraha Loha Ratna


Surya Tamra Manikya
Chandra Rajatha Muktha
Mangala Pittala Pravala
Budha Naga Tarkshya
Guru Swarna Pushparaga
Shukra Vanga Vajra
Shani Teekshna loha Neelima
Rahu Kamsya Gomeda
Ketu Kanta loha Vaidurya

Superior varieties & Grahya Lakshanas :

Copy Right Reserved © For More Details – Call 9964246696, 9964306225


Page 7
MADHAVA FORUM RASA SHASTRA

Dravya Superior variety Grahya lakshana


Parada Antasya nila bahirujvala madhyanna suryasamaprabha
Abhraka Krishna Sukha nirmochya patra
vajrabhra
Vaikrantha Astasra , Astaphalaka ,Shat kona , Masrina , Guru , Shuddha
mishritha varna
Makshika Swarna Suvarna varna , Nava varna suvarna vat , Nishkona , Guru , Eshat
makshika Nila Chavi sputam, Grishtam kare kalimam
Vimala Hema vimala kona samyuktha ,Phalakanvitha
Shilajatu Gomutra Gandhi Jatvabham , Mritsna , Guggulukabhasa , Gomutra gandha
Rasaka Mrittikabha Sadalayuktha (Dardura ),Nirdalayuktha ( Karavellaka )
Gandhaka Shuka Shuka picha samucchaya , Navanita samaprabha ,
chanchunibha
Gairika Swarna gairika Atyanta raktha varna
Sphatika Phataki Ishat peeta varna
Haratala Patratala Tanu patra , Bhasura , bahu patra ,Swarna varna
Manashila Shyamangi Raktha varna , bharadya
Kankushta Nalika Peeta prabham
Kampillaka Istika churna sankasha, Chandrikadya
Gauripashana Spatikabha
Kaparda Sardha Peetabha , Prishte granthikabha , Deerga vrinta
nishkabara
Hingula Hamsapada Japakusuma sankasha,Swetarekha Pravalabha
Swarna Dahe raktham sitamchede, Nikashe Kumkumaprabham ,Guru
Snigham , Mridu Swacham , Nirdalam , Raktham , Peetakam,
Shodasha varnadhyam
Rajatha Dahe Chede Sitam , Chandravat Swacham , Varnadyam
Loha Kanta loha
Tamra Nepalika Shonam, Ghanghata Kshamam,, Nirvikaram
Naga Druta dravam , Mahabharam , Chede Krishna samujvalam,
Putigandham, Bahi Krishnam
Vanga Khura vanga Dhavalam , Drutatvam , Sagauram , Nisabdham
Pittala Ritika Sarangi , Tadana kshama Susnigdha , Masrinangi
Kamsya Pushpa kamsya Shubra , Nirmala , Dahe raktam , Mishra shyamalaka , Teekshna
Shabda
Manikya Kusheshya dala Chaya , Swaccham , Sputam , Vruttayatam
Mukta Hladi , Shweta , Rashmi vat Nirmala , Maha Toyaprabham
Vidruma Pakva bimbi phala Chayam
Tarkshya Haridra varna , Spuradarshi Cchayam
Vajra Astaphalaka , Ashtastra , Shatakona , Astra , Bhasura ,
ambudhendu dhanuvaritaram
Nilima Indranila Sweta garbhita nilaba , ( Jala Nila ) Krishna Garbhita neelaba ,
Sabhra (indraneela )
Gomeda Madhubindu sama Chayam , Gomutrajya samaprabhaam , Hema
rakta varna ,
Vaidurya Bidalaksha sama prabha
Shanka Dakshinavartha
Important Rasayogas -Bhavana Dravyas

Copy Right Reserved © For More Details – Call 9964246696, 9964306225


Page 8
MADHAVA FORUM RASA SHASTRA

1) Arogyavardhini rasa—Nimba swarasa


2) Saptamrutha loha – Jala
3) Tribhavana kirti rasa –Tulasi , Ardraka , Dattura swarasa
4) Mrutyunjaya rasa – jambira swarasa
5) Bruhat vata Chintamani – Kumari swarasa
6) Hrudayavarana rasa—kakamachi rasa
7) Laghusutashekara rasa –Nagavalli swarasa
8) Garbapala rasa—Vishnukranta swarasa
9) Nagarjunaabhra rasa – -Arjuna twak swarasa
10) Vatari Guggulu – Eranda taila
11) Jalodara rasa –snuhi kshira
12) Pravbala panchamrutha rasa—Arka kshira
13) Kumara kalyana rasa –Kumari swarasa
14) Sanjivini vati – Gomutra swarasa
15) Vasantha malathi vati – Jambira rasa
16) Naradiya lakshmi vilasa rasa –Nagavalli swarasa
17) Smrutisagara rasa – Brahmi swarasa
18) Sutika bharana rasa- Varaha mayura or Matsya pitta
19) Yogendra rasa – kumara swarasa
20) Lokanatha rasa – Kumari & kakamachi swarasa

Kupipakva rasayanas-classification
Talasya –Rasasindhura, Samirapannaga
Kantasya –Rasakarpura , malasindhura , Rasasindhura
Ubhayasya – purna Chandrodayasya , Siddha makaradwaja, rasamanikya

Parpati Kalpana
Started by Chakrapani
Parpati pariksha –Paka kalian pariksha
Mrudu paka – Kajjali varna ,or Mayura Chandrika Samana
Madhya paka –Tailabha
Khara paka –Rakta varna

Parpatis – Indications
1) Rasaparpati-sangrahani
2) Loha parpati –Sangrahani
3) Tamra parpati –Kasa vyadhi
4) Swarna parpati—Grahani
5) Panchamrutha parpati—Grahani
6) Gagana Parpati –Sangrahani
7) Bola parpati –(INg—Hingulotta parade -1p,Shudda Gandhaka 1p, Bola Churna -1/2 part –
Rakta pitta
8) Vijaya parpati-sangrahani

Copy Right Reserved © For More Details – Call 9964246696, 9964306225


Page 9
MADHAVA FORUM RASA SHASTRA

9) Shweta parpati or Kshara parpati – (SYS)- Mutra Kricchra, Amlapitta ,Shweta pradara ----
Ingredients –Surya kshara16parts ,Spatika -2Parts ,Navasagara -1part
Some Important Points
• Tridoshagna & Shadrasa – Vaikranta & Chapala
• Durmela loha dwaya melanashcha – Makshika ( BHU-2009)
• Sarvarasayana agreya – Manashila
• Prano rasendrasya – Makshika
• Rakta vruddhikaram param – Mandura
• Daityendra &sutendra virya prada – Gandhaka
• Stree pushpa hara – Pinda haratala
• Gouripushpa – Gandhaka
• Gowri teja _Abhraka
• Shivapriya – Spatika
• Nayanoushada – Pushpa kasisa
• Kha – Abhraka ;;; Khaga & Kechara –Kasisa ;;; Kechari – Parada
• Ari loha ::::: swarna –Naga , Rajata – Vanga , Tamra – Yashada ,
• Spatika is used for making Shiva Lingas
• Oldest Dhatu - Tamra
• Except Gomeda all the Ratnas are sheeta veerya
• Kechari gutika –Goraksha samhita
• First reference of Arogya vardhini in RRS
• Shweta parpati , Saptamrutha Loha explained by YTAcharya
• Sameera pannaga contains all the three Arsenic Compounds ( Malla, Manshila , Haratala )
• Percentage of Swarna in Swarna vanga – 0%
• Hamsapottali is a Kharaliya rasayana
• Number of Parada Bhandas – 26(RRS), 26th is Jalouka bandha
• Mishra loha :::: Brass- Pittala Cu+ Zn 2:1
Bronze – Kamsya Cu+Sn 4:1

Copy Right Reserved © For More Details – Call 9964246696, 9964306225


Page 10

You might also like