3.4 Aarthik Prashasan Biniyam 2077
3.4 Aarthik Prashasan Biniyam 2077
3.4 Aarthik Prashasan Biniyam 2077
;xsf/L P]g, lgodfjnL / ;f‰f oftfoftsf] ljlgod, @)^! n] lbPsf] clwsf/ k|of]u u/L ;f‰f
oftfoftsf] ;~rfns ;ldltn] agfPsf] ";femf oftfoft cfly{s k|zf;g ljlgodfjnL, @)&&"
;femf oftfoft ;xsf/L ;+:yf lnld6]8sf] ;fwf/0f ;efn] l:js[t u/L nfu' u/]sf] 5 .
kl/R5]b – !
k|f/lDes
@= kl/efiff M
1
h_ æsfof{noÆ eGgfn] sf7df8f}+ l:yt ;f‰f oftfoftsf] k|wfg sfof{no ;Demg' kb{5
/ ;f] zAbn] ;f‰f oftfoft dftxt /x]sf cGo sfof{nox?nfO{ ;d]t hgfp+5 .
em_ æljefluo k|d'vÆ eGgfn] ;f‰f oftfoft ljefux?sf] k|d'v e} sfd ug]{
clws[tnfO{ ;Demg' kb{5 .
`_ æsfof{no k|d'vÆ eGgfn] ;f‰f oftfoft cGtu{tsf sfof{nox?df k|d'v eO{ sfd
ug]{ sd{rf/L ;Demg' kb{5 .
6_ æsf]ifÆ eGgfn] ;f‰f oftfoftsf] sf]if ;Demg' kb{5 .
7_ æn]vf k|d'vÆ eGgfn] ;f‰f oftfoftsf] n]vf ;DalGw sfd ug]{ k|d'v sd{rf/L
;Demg' kb{5 .
8_ æjh]6Æ eGgfn] ;f‰f oftfoftsf] jflif{s sfo{qmd ;~rfngsf] nflu tof/
ul/Psf] k|To]s cfly{s jif{sf] cfo–Joosf] ljj/0f ;Demg' k5{ / ;f] zAbn] k"/s
jh]6nfO{ ;d]t hgfp+5 .
9_ æn]vfÆ eGgfn] cfly{s sf/f]jf/ ePsf] Joxf]/f b]lvg] u/L v8f u/]sf >]:tf tyf
lx;fa lstfa cflb / ;f] sf/]fj/fnfO{ k|dfl0ft ug]{ cGo ;a} k|sf/sf sfuhft /
cfly{s ljj/0f ;d]tnfO{ ;Demg' kb{5{ .
0f_ æljlgof]hgÆ eGgfn] ;f‰f oftfoft4f/f k|To]s jif{ jh]6sf] ljleGg lzif{sdf vr{
ug{ ljlgof]lht /sd ;Demg' kb{5 .
t_ æa]?h'Æ eGgfn] cfGtl/s jf clGtd n]vf k/LIf0f, lg/LIf0f, ;'kl/j]If0f, 5fgljg
jf cGo s'g} k|sf/jf6 n]vf hf+ra'em x'+bf n]vf tyf cfly{s sf/f]af/df b]lvPsf]
clgoldttf ;Demg' kb{5 .
y_ æb/–efp kq -sf]6]zg_Æ eGgfn] s'g} JolQm jf ;+ul7t ;+:yf jf kmd{n] cfkm"n]
lbg ;Sg] j:t' jf ;]jfx?sf] d"No v'nfO{ k]z u/]sf] k|:tfj ;Demg' kb{5 .
b_ æaf]nkqÆ eGgfn] OR5's JolQm kmd{ jf ;+ul7t ;+:yfn] vfdaGbLdf nfxf5fk
df/L k7fPsf] b/–/]6 ;lxtsf] ljj/0f ;Demg' kb{5 .
w_ æjf]nkq ;DalGw sfuhft -6]08/ 8s'd]06_Æ eGgfn] 7]Ssfsf] ;fdfGo tyf ljz]if
zt{ :k]l;lkms]zg gS;f, l8hfO{g / kl/df0f ;"rL ;d]tnfO{ ;Demg' kb{5 .
g_ æ;+:yfÆ eGgfn] ;f‰f oftfoft ;Demg' kb{5 .
k_ æ7]SsfÆ eGgfn] 36f36 jf a9fa9 u/L d'gfkmfsf] p2]Zon] ;f‰f oftfoft;+u o;
ljlgodfjnLsf] k|lqmof k"/f u/L lnPsf] 7]Ssf ;Demg' k5{ / ;f] zAbn] b/–efp
kq -sf]6]zg_ af6 lnPsf] 7]SsfnfO{ ;d]t hgfp+5 .
km_ æ7]Ssf ;Demf}tf jf s/f/Æ eGgfn] oL lgodx?sf] clwgdf /xL s'g} klg vl/b
lgdf{0f jf ;]jf sfo{ ug{ jf u/fpg 7]Ssf lng] tyf 7]Ssf lbg] b'j} kIfx?sf
lardf zt{x? /flv ul/Psf] sa'lnot ;Demg' kb{5 .
2
a_ æcdfgtÆ eGgfn] lgdf{0f jf cGo s'g} k|sf/n] ef}lts tyf cGo ;]jf 7]Ssfdf
gnufO{ sfof{no cfkm}n] >f]t, ;fwg / hgzlQm kl/rfng u/L ;DkGg ug]{ sfo{
;Demg' kb{5 .
e_ ægubÆ eGgfn] l;Ssf, s/]lG;, gf]6 ;Demg' k5{ / ;f] zAbn] r]s, a}+s 8«fkm6,
x'08L, e'Qmflg 6«fG;km/ /l;b jf ;f] ;/xsf e"QmfgL ug{ ;lsg] lnvtnfO{ ;d]t
hgfp+5 .
d_ ædfn;fdfgÆ eGgfn] rn–crn ;a} lsl;dsf lhG;L dfn;fdfg ;Demg' kb{5 .
o_ æcfly{s jif{ÆeGgfn] s'g} ;fnsf] >fj0f ! ut]b]lv csf]{ ;fnsf] cfiff9
d;fGt;Ddsf] Ps jif{sf] cjlwnfO{ ;Demg' kb{5 .
/_ ætf]lsPsf] jf tf]s] adf]lhdÆ eGgfn] ;+rfns ;ldltaf6 tf]lsPsf] jf ;+rfns
;ldltn] tf]s] adf]lhd eGg] ;Demg' kb{5 .
#= ljlgodfjnLsf] JofVof M
o; ljlgodfjnLdf pNn]v ul/Psf Joj:yfx? s'g} clwsf/LnfO{ k|of]u ug{ ckm\7of/f]
k/]df k|d'v k|zf;sLo clws[tn] JofVofsf] lgldQ ;~rfns ;ldlt ;dIf k]z ug'{kg]{
5 / To;df ;~rfns ;ldltaf6 ePsf] JofVof clGtd x'g]5 .
3
kl/R5]b – @
sf]if / vftf
#_ pk–ljlgod -!_ adf]lhd /flvPsf] w/f}6L /sd h'g sfdsf] k|of]hgsf] nflu
/flvPsf] xf] ;f] sfd k"/f ePkl5 lkmtf{ ug'{ kg]{ cj:yfdf jfx]s clVtof/jfnfn]
;b/ :ofxf ug'{kg]{ 5 .
$_ zt{ cg';f/ sfd k"/f gu/]df hkmt x'g] zt{df pk–ljlgod -!_ adf]lhd
/flvPsf] w/f}6L /sd ;f] sfd k"/f gePdf clVtof/jfnfn] hkmt u/L ;b/
:ofxf ug'k{ g]{ 5 .
%_ pk–ljlgod -!_ adf]lhd hDdf ul/Psf] w/f}6L /sd pk–ljlgod -#_ adf]lhd
;b/ :ofxf / pkljlgod -$_ adf]lhd hkmt gul/Pdf clwsf/ k|fKt clwsf/Ln]
;DalGwt JolQmnfO{ lkmtf{ lbg]5 .
^_ pkljlgod -!_ adf]lhdsf] w/f}6L vftfsf] sf/f]af/sf] ljj/0f n]vf zfvfn]
cBfjlws?kdf /fVg' kg]{5 .
*= sd{rf/L sNof0f sf]if vftf M
!_ sd{rf/L k|zf;g ;DalGw ljlgodfjnL cg';f/ ;f‰f oftfoftsf tkm{af6
sd{rf/LnfO{ lbO{g] pkbfg, cf}iflw pkrf/ jfkt / yk cfly{s ;xfotf, c+ue+u
jf rf]6k6s jfktsf] cfly{s ;xfotf cg'dflgt lx;fa u/L ;~rfns ;ldltn]
tf]s]sf] /sd ;~rfns ;ldltn] tf]s]sf] a}+sdf sd{rf/L sNof0f sf]ifsf] gfddf
vftf vf]nL hDdf ul/g] 5 .
@_ pk–ljlgod -!_ adf]lhd vf]lnPsf vftf k|d'v sfo{sf/L clws[t jf ;~rfns
;ldltn] tf]s]sf] clwsf/ k|fKt jl/i7 sd{rf/L / n]vf k|d'vsf] ;+o'Qm
b:tvtaf6 ;~rfng ul/g] 5 .
5
kl/R5]b – #
ah]6 tof/ ug]{
(= ah]6 tof/ ug]{
!_ ;f‰f oftfoftsf] sfo{ ;~rfng ug{sf] nflu cfjZos kg]{ ;a} s'/fx? v'nfO{
cfly{s ljj/0f ;lxt cfufdL cfly{s jif{sf] nflu rflxg] ah]6 -cfo–Joosf]
cg'dfg_ k|To]s ;fnsf] a}zfv dlxgf ;Dddf n]vf k|d'vn] tof/ u/L ;Sg' kg]{5
.
@_ ah]6 tof/ ug]{ sfo{df n]vf k|d'vnfO{ ;f‰f oftfoftsf] ;DalGwt ;a}
clwsf/Lx?n] cfjZos sfuhft / ljj/0f pknAw u/fpg' kg]{5 .
#_ ah]t th{'df ubf{ s'g} k|:tfljt of]hgf sfof{Gjog ug'{ kg]{ eP To:tf] of]hgsf]
;DefJotf cWoog / cfly{s tyf k|fljlws pko{'Qmtfsf] cfwf/df To;
of]hgfaf6 s'g} k|ltkmnsf] ;d]t ljrf/ u/L ;~rfns ;ldltaf6 To:tf of]hgf
:jLs[t ePsf] x'g' kg]{5 .
$_ pk–ljlgod -#_ adf]lhd :jLs[t of]hgf sfof{Gojg ug{sf] nflu lj:t[t ;j]{If0f,
8«O{Ë, l8hfO{g, nfut–cg'dfg / ;f] cg';f/ jflif{s sfo{qmd lglZrt u/L ;f]xL
cfwf/df jflif{s ah]6 tof/ ug'{ kg]5 .
%_ pk–ljlgod -!_ adf]lhd ah]6 tof/ ubf{ ;f‰f oftfoftsf] ut jif{sf] oyfy{
cfDbfgL tyf vr{sf] ljj/0f, rfn" jif{sf] ;+zf]lwt cg'dfg, ljBfdfg cfly{s
l:ytL tyf cfufld cfly{s jif{sf] jflif{s sfo{qmd / k|:tfljt sfo{qmdaf6 x'g]
;]jf, gfkmf, gf]S;fg tyf cfly{s l:yltsf] cg'dfg / Joxf]g]{ >f]t ;d]t b]lvg]
u/L vr{sf] ljleGg lzif{sx?df ljlgof]hg u/L ah]6 tof/ ug'{kg]{5 .
^_ pk–ljlgod -%_ df tf]lsP adf]lhdsf] ah]6 tof/ u/L pk–ljlgod -!_
adf]lhd k|d'v sfo{sf/L clws[t ;dIf k]z ug'{ n]vf k|d'vsf] st{Jo x'g]5 .
&_ pk–ljlgod -^_ adf]lhd k|fKt ePsf] ah]6 ljj/0f pk–ljlgod -%_ adf]lhdsf]
gLlt lgb]{zg Pj+d sfo{qmd cg';f/ eP gePsf] x]/L cfjZos ;+zf]wg tyf
hf+ra'em u/L k|d'v sfo{sf/L clws[tn] cfly{s jif{ z'? x'g'eGbf slDtdf Ps
dlxgf cufj} ;+rfns ;ldltsf] ljrf/fy{ tyf :jLs[ltsf] nflu k]z ug'{ kg]{5 .
*_ ah]6df g]kfn ;/sf/;+u s'g} /sd dfu ug'{ kg]{ /x]5 eg] g]kfn ;/sf/sf]
ah]6 th'{df x'b}sf] cj:yfdf ;+rfns ;ldltsf] :jLs[lt lnO{ k|d'v sfo{sf/L
6
clws[tn] g]kfn ;/sf/ ;dIf ah]6 dfu ug{ cfjZos ljj/0f k7fO{ ;Sg' kg]{5
.
(_ pk–ljlgod -%_ / -*_ adf]lhd tof/ ul/Psf] ljj/0fsf] cfwf/df :jLs[ltsf]
nflu ;+rfns ;ldltdf k]z ePsf] ah]6 ;+rfns ;ldltn] oyfjt?kdf jf
;+zf]wg ;lxt :jLs[t ug{ ;Sg]5 .
7
kl/R5]b – $
n]vf tyf vr{ ;DalGw Joj:yf
8
$_ cfly{s sf/f]af/ ubf{ clwsf/ k|fKt clwsf/Ln] cfkm\gf] dftxtsf
sd{rf/Lx? pk/ /]vb]v k'¥ofO{ gub, lhG;Ldf s'g} lsl;dsf]
lxgfldgf, xfgL–gf]S;fgL jf nfk/jfxL ;d]t x'g gkfpg] u/L
sfof{nosf] gub, lhG;L ;'/lIft /fVg plrt k|aGw ug'{ k5{ . cfkm'n]
ug'{ kg]{ sfd cfkm"eGbf d'lgsf sd{rf/Låf/f u/fP tfklg To;sf]
clGtd pQ/bfloTj clwsf/ k|fKt clwsf/Ldf lglxt /xg] 5 .
%_ clwsf/ k|fKt clwsf/Ln] cfGtl/s n]vf k/LIf0f tyf clGtd n]vf
k/LIf0f u/fO{ lg:s]sf] a]?h' c;'n km5of}{6 ug'{ u/fpg' kg]{5 . a]?h'
km5of}{6 ug'{ u/fpg' kg]{ kbflwsf/L jf sd{rf/L ;?jf eO{, sfh lkmtf{
eO{, cjsfz eO{ jf cGo s'g} sf/0fn] ;f‰f oftfoft 5f]8\g' kbf{
km5of}{6 x'g af+sL /x]sf] a]?h'sf] nut tyf sf/jfxLsf] ljj/0f
xfnjfnfnfO{ a'emfpg' kg]{5 . a]?h' lgoldtsf] nflu k]z x'g cfPsf]df
clwsf/ k|fKt clwsf/Ln] klg ;f] ;DaGwdf ;dod} lg0f{o ug'{ kg]{5 .
9
!^= n]vf k|d'vsf] sfd, st{Jo M
n]vf k|d'vsf] sfd, st{Jo b]xfo adf]lhd x'g] 5 M–
s_ clwsf/ k|fKt clwsf/Ln] ;'Dk]sf] cfly{s sf/f]af/;+u ;DalGwt sfd /
pQ/bfloTj axg ug]{,
v_ ;f‰f oftfoftsf] cfDbfgL tyf vr{ ;DaGwL >]:tf cBfjlws?kdf
/fVg],
u_ lgsf;f ePsf] /sdsf] vr{sf] lx;fa–lstfa l/tk"j{s /fVg], vr{sf]
kmf+6jf/L tyf cfly{s ljj/0f tof/ ug]{,
3_ ljlgof]lht /sd gk'u eO{ yk /sd dfu ug'{ k/]df lgsf;f vr{ /
af+sL ;d]t b]vfO{ clwsf/ k|fKt clwsf/L ;dIf cfjZos /sd
lgsf;f dfu ug]{,
ª_ ;fn tdfd x'g] lbg af+sL x'g cfPsf] ;a} /sdsf] kmf+6jf/L ;+rfns
;ldltn] tf]s]sf 9f+rf / tl/sf adf]lhd tof/ ug]{,
r_ cfly{s sf/f]af/df clwsf/ k|fKt clwsf/LnfO{ dbt ug]{ / n]vf
k/LIf0f u/fpg],
5_ n]vf k/LIf0faf6 sfod x'g cfPsf] a]?h'sf] nut /fVg] / a]?h'
km5of}{6 ug]{, u/fpg] .
h_ ;ldlt, cWoIf jf ;lrjn] ;'Dk]sf] cfly{s sf/f]af/;+u ;DalGwt sfd
/ pQ/bfloTj axg ug]{ .
12
l;nl;nfdf lnPsf] af+sL k]ZsL ;a} ljlgodfjnLsf] !* sf] -5_
adf]lhd km5\of}{6 ug'{ kg]{5 .
13
@)= n]vf k/LIf0f / km5\of}{6 ;DaGwL Joj:yf M
14
kl/R5]b – %
;DklQsf] lhDdf, nut ;+/If0f / a"ema'emf/y
@!= ;DklQsf] lhDdf M
15
@#= lhG;L ;DklQsf] ;+/If0f M
!_ clwsf/ k|fKt clwsf/L cfkm}n] jf cfkm\gf] pQ/bfloTjdf lnlvt?kdf
tf]lsPsf] sd{rf/Ln] ;+:yfsf] lhG;L ;DklQ / To;sf] n]vfsf] lxgf–
ldgf, xflg–gf]S;fgLaf6 arfpg', ;+/If0f ug'{, cfjZostfg';f/ dd{t
;+ef/ ug'{, u/fpg' kg]{5 .
@_ o; ljlgodfjnL adf]lhd lhG;L ;DklQsf] ;+/If0f ug'{ kg]{ st{Jo
ePsf sd{rf/Ln] cfkm\gf] st{Jo k"/f gu/]sf] sf/0faf6 s'g}
dfn;fdfgsf] xflg gf]S;fgL x'g uPdf To;sf] ;Dk"0f{ lhDd]jf/L jxg
ug'{ kg]{5 .
19
@_ a/a'emf/y ug]{ JolQm jxfn 6'6]sf] sd{rf/L eP pk–ljlgod -!_
adf]lhd k|df0f–kq k]z gu/L lghnfO{ pkbfg tyf cGo ;'ljwf lbO{g]
5}g .
20
kl/R5]b – ^
vl/b, lgdf{0f,dd{t tyf ;]jf pknAwL
#@= dfn;fdfg, lgdf{0f sfo{ / ;]jfsf] ljj/0f tof/ ug'{ kg]{ M
-!_ ;+:yfn] dfn;fdfg, lgdf{0f sfo{ jf ;]jf vl/b ug{' cl3
cfjZostfg';f/ To; ;DaGwL :k]l;lkms]zg, of]hgf, gSzf, l8hfOg,
ljz]if cfjZostf Jff cGo ljj/0fx? tof/ ug{' kg{]5 .
-@_ pkljlgod -!_ adf]lhdsf] ljj/0f tof/ ubf{ To:tf dfn;fdfg,
lgdf{0f sfo{ jf ;]jfsf] ;Da¢ j:t'ut k|fljlws tyf u'0f:t/hGo
ljz]iftf / sfdsf] cfwf/df tof/ ug'{ kg]{5 .
-#_ pkljlgod -!_ / -@_ adf]lhd ljj/0f tof/ ubf{ dfn;fdfg, lgdf{0f
sfo{ jf ;]jfsf] ljz]iftfx? :ki6?kdf a'lemg] u/L pNn]v ug]{ csf]{
s'g} pkfo gePsf] cj:yfdf afx]s s'g} vf; a|f08, 6]«8dfs{, gfd,
k]6]06, l8hfOg, k|sf/, pTklQ jf pTkfbssf] gfd pNn]v ug{ ;lsg]]
5}g .
t/ To;/L pNn]v gu/L gx'g] cj:yfdf s'g} vf; a|f08, 6]«8dfs{, gfd,
k]6]06, l8hfOg, k|sf/, pTklQ jf pTkfbssf] gfd pNn]v u/L æ;f]
;/xÆ eGg] zAbx? pNn]v ug{ ;lsg]5 .
-$_ af]nkq jf k"j{ of]Uotf ;DaGwL sfuhftdf dfn;fdfg jf lgdf{0f sfo{
jf cGo ;]jfsf] k|fljlws jf u'0f:t/hGo ljz]iftfx?sf] ljj/0f /
k/LIf0f -6]l:6ª_, dfls{Ë, Kofs]lhË, n]alnË jf k'i6Ls/0fsf] k|df0fkq -
sgkm/ld6L ;l6{lkms]6_ ;DaGwL cfwf/ jf ;Í]t jf zAbfjnL pNn]v
ubf{ To:tf] dfn;fdfg jf lgdf{0f sfo{ jf cGo ;]jfsf] sfd;Fu
c;Da4 x'g] of]Uo af]nkqbftfnfO{ vl/b k|lqmofdf ;xefuL x'g s'g}
lsl;dn] afwf k'¥ofpg] jf cf}lrTo ljgf k|lt:kwf{nfO{ ;Lldt ug]{ u/L
ljj/0f, cfwf/, ;Í]t jf zAbfjnL pNn]v ug{ ;lsg] 5}g .
22
#&= vl/b sfo{sf] lhDd]jf/L M
-!_ o; ljlgodfjnL adf]lhdsf] sfo{ljlw k"/f u/L vl/b ;DaGwL sfo{
ug{], u/fpg] lhDDf]jf/L k|d'v sfo{sf/L clws[tsf] x'g]5 .
-@_ ;+:yfn] b]xfosf] sfd ug{sf] nflu s'g} clws[t sd{rf/LnfO{ vl/b
clwsf/L tf]Sg ;Sg]5 M–
-s_ vl/b of]hgf tof/ ug]{,
-v_ ;fj{hlgs vl/b cg'udg sfof{non] tof/ u/]sf] gd"gf af]nkq
;DaGwL sfuhft -:6\of088{ ljl8Ë 8s'd]06_, gd"gf k"j{ of]Uotf
;DaGwL sfuhft -:6\of088{ lk|Sjflnlkms]zg 8s'd]06_, gd"gf vl/b
;Demf}tf ;DaGwL sfuhft -:6\of088{ sG6«ØfS6 8s'd]06_ df
;fdfGotof ;f/e"t?kdf km/s gkg]{ u/L cfjZostf cg';f/ k"j{
of]Uotf ;DaGwL sfuhft, af]nkq ;DaGwL sfuhft / vl/b ;Demf}tf
;DaGwL sfuhft tof/ ug]{,
-u_ ;fj{hlgs vl/b cg'udg sfof{non] tof/ u/]sf] gd"gf k|:tfj dfu
;DaGwL sfuhft -:6\of088{ l/Sj]:6 km/ k|kf]hn_ df ;fdfGotof
;f/e"t?kdf km/s gkg]{ u/L cfjZostf cg';f/ k/fdz{ ;]jfsf]
k|:tfj ;DaGwL sfuhft tof/ ug]{,
-3_ vl/b ;DaGwL ;"rgf ;fj{hlgs ?kdf k|sfzg ug]{,
-ª_ k"j{ of]Uotf ;DaGwL sfuhft, af]nkq ;DaGwL sfuhft ljt/0f ug{]
jf k/fdz{ ;]jfsf] k|:tfj ;DaGwL sfuhft k7fpg],
-r_ k"j{ of]Uotfsf] k|:tfj, af]nkq jf k/fdz{ ;]jfsf] k|:tfj k|fKt ug]{ /
To;nfO{ ;'/lIft tl/sfn] /fVg],
-5_ kg{ cfPsf k"j{ of]Uotfsf] k|:tfj, af]nkq jf k/fdz{ ;]jfsf] k|:tfj
d"NofÍgsf] nflu d"NofÍg ;ldltdf k]z ug]{ / d"NoflÍt af]nkq
:jLs[ltsf] nflu k]z ug]{,
-h_ k"j{ of]Uotfsf] k|:tfj, af]nkq jf k/fdz{ ;]jfsf] k|:tfj :jLs[ltsf]
;"rgf lbg]],
-em_ sfo{ ;Dkfbg hdfgt lng] / To;sf] k/LIf0f u/L ;'/lIft tl/sfn]
/fVg],
-`_ vl/b u/]sf] dfn;fdfg, lgdf{0f sfo{ jf ;]jfsf] u'0f:t/ k/LIf0f ug{]
u/fpg], /
-6_ tf]lsPsf] cGo sfo{ ug]{ .
23
#*= clwsf/ k|fKt clwsf/Lsf] cfb]z lagf vl/b jf vr{ ug{ gx'g] M
clwsf/ k|fKt clwsf/Lsf] lnlvt cfb]z lagf sfof{nosf] nflu cfjZos kg]{
s'g} klg dfn;fdfg vl/b ug{ jf sfof{nosf] s'g} sfd ug{df vr{ ug{ x'Fb}g
.
26
%_ pk–ljlgod -$_ adf]lhd ;"rLs[t ePsf kmd{ jf sDkgLx?af6 b/–
efp kq k|fKt gePdf c?;+u b/–efp kq lnO{ vl/b lgdf{0f jf cGo
;]jf pknAw u/fpg o; lgodn] jfwf kg]{ 5}g .
27
$$= cf]e/xn tyf l/sl08zg u/]sf] ;fdfgx?sf] vl/b Joj:yf M
28
#_ ;+:yf;+u s/f/ ePsf] lgsfo tyf Ph]G;LnfO{ dfq pk–ljlgod -!_
adf]lhdsf] pks/0fsf] cf]e/xn / dd{t ug{ lbg' kg]{5 . t/ pks/0f
kf6{k"hf{ cflbsf] dd{t ug'{ kbf{ sfdsf] cfjZostfnfO{ x]/L
?=@,)),))) -b'O{ nfv_ ;Ddsf] dd{t Hofnf nfUg]df h'g;'s} lgsfo
jf Ph]G;Laf6 u/fPdf klg o; ljlgodfjnLn] afwf k'¥ofPsf] dflgg]
5}g .
$_ cf]e/xn ug]{ lgsfo tyf Ph]G;Ln] dd{t ubf{ cfly{s b[li6n] kmfObf
gx'g] egL 3f]lift u/]sf] ;fdfu|Lx?sf] s'g} cfly{s d"No gePsf] dfgL
k|To]s cfly{s jif{sf] cGtdf To:tf ;fdfgx?sf] ;"rL tof/ u/L nut
s§fsf] nflu ;+rfns ;ldltdf k]z ug'[ kg]{5 .
@_ af]nkq bflvnf ug'{ kg]{ Dofb lb+bf kGw| nfv ?k}ofF ;Ddsf] af]nkqsf]
nflu kGw| lbg, kGw| nfv ?k}ofF eGbf dfly krf; nfv ?k}ofF ;Ddsf]
af]nkqsf] nflu PSsfO{; lbg ;f] eGbf a9L /sdsf] af]nkq eP
29
cfjZostfg';f/ k}+tfnL; lbg b]lv tLg dxLgf ;Ddsf] Dofb lbg'
kg]{5 .
&_ pk–ljlgod -!_ sf] v08 -5_ adf]lhdsf] hdfgt jfktsf] /sd
bflvnf ubf{ cfkm'n] sa'n u/s]f c+ssf] ;f9] b'O{ k|ltztn] x'g] c+s
a/fa/sf] /sd af]nkq ;fy bflvnf ug'{ kg]{5 / af]nkq :jLs[t
ePkl5 :jLs[t ePsf] c+ssf] kf+r k|ltztn] x'g cfpg] /sddf gk'u
/sd bflvnf ug'{ kg]{5 . ;f] Jof]xf]/f af]nkq ;DalGw ;"rgfdf klg
v'nfpg' kg]{5 .
30
*_ 7]s]bf/x?af6 hdfgt jfkt lnO{g] a}+s Uof/]l06 jf k/km/]G; j08sf]
Dofb e'Qmflgsf] lgoGq0f ug{ To;sf] /lhi6«/ v8f u/L /fVg' kg]{5 .
$&= cGt/f{li6«o af]nkq dfu ubf{ s'6g}lts lgof]ux?nfO{ ;"rgf lbg' kg]{ M–
cGt/f{li6«o af]nkq -Unf]an 6]08/_ dfu ubf{ g]kfn /fHo l:yt ljb]lz
s'6g}lts lgof]ux?nfO{ ;d]t af]nkqsf] ;"rgf k7fpg' kg]{5 . t/ s'g}
;Demf}tf adf]lhd s'g} vf; d'n'saf6 dfq af]nkqsf] dfu ug'{ k/]df To:tf]
d'n's afx]s c? d'n'ssf] s'6g}lts lgof]ux?nfO{ ;"rgf ug'{ kg]{ 5}g
h_ s'g} klg sf/0faf6 k'gM af]nkq dfu ubf{ ljlgod $^ sf] pk–
ljlgod -@_ cg';f/sf] clwstd Dofb lbg' clgjfo{ x'g] 5}g .
34
%@= ;fj{hlgs 36f36sf] Joj:yfM
35
%%= :jLs[ltsf] ;"rgf tyf 7]Ssf ;Demf}tf ug]{ M
36
t/ 7]Ssf ;Demf}tf adf]lhdsf] sfd z'? gu/]df jf sfd z'? u/L
ljrdf 5f]8]df jf 7]Ssf ;Demf}tf adf]lhdsf] sfd ;Gtf]ifhgs ?kdf
gu/]df 7]Ssf lbg] clwsf/Ln] 7]Ssf tf]8\g ;Sg]5 . o;/L ljrdf
7]Ssf eË ePsf]df 7]s]bf/n] hdfgt jf cGo s'g} sfd jfkt /fv]sf]
/sd hkmt x'g]5 / csf]{ 7]s]bf/ v8f u/L ljrdf 7]Ssf tf]8L cw'/f]
sfd k"/f ug]{ 7]s c+seGbf h] hlt a9L vr{ kb{5 gf]S;fgL ePsf]
/sd 7]s]bf/af6 c;'n pk/ ul/g] 5 .
37
%*= dfn hf+rL lng] jf sfd hf+r ug'{ kg]{ M
ahf/ vl/b, b/–efp kq jf af]nkq4f/f o; ljlgod adf]lhd k|fKt ePsf
dfn;fdfg cfjZostfg';f/ ;DalGwt k|fljlws jf ljz]if14f/f hrf+O lng'
kg]{5 . lgdf{0f ;DalGw sfd clgjfo{?kdf ;DalGwt k|fljlwsaf6 hf+r u/L
:jLs[t u/fpg' kg]{5 .
^)= Hofnf M
;+:yfsf] sfddf nufpg] Hofnfsf] b/–/]6 ;+rfns ;ldltn] ;do–;dodf
tf]ls lbP adf]lhd x'g]5 .
&_ pk–ljlgod -^_ adf]lhd btf{ x'g cfPsf k|fljlws k|:tfjx? d"NofÍg
ug]{ k|of]hgsf] nflu b]xfo ad]flhd sfdsf] ljifoj:t"sf] cfwf/df c+s
ef/ k|bfg u/L k"0ff{Í !)) sfod ug'{ kg]{5 .
s_ ;]jf jf k/fdz{ lbg] , ljifodf k|fljlw1 jf k|fljlw1x?sf] ;d'x
jf k/fdz{ bft[ ;+3, ;+:yfsf] cfjZos Go"gtd of]Uotf, cg'ej
tyf bIftf,
v_ hgzlQmsf] sfo{bIftf, k|fljlws Ifdtf, sfo{ cg'ej tyf
of]Uotf ;DalGw ljj/0f,
u_ sfo{ ;DkGg ug]{ tl/sf, sfo{ljlw, ;do tflnsf tyf
hgzlQmsf] cg'dflgt nfut,
3_ ;DalGwt sfdsf] k|fljlws dfn;fdfg tyf pks/0f,
ª_ Joj:yfkg .
(_ tLgj6f eGbf a9L k|:tfj btf{ x'g gcfPdf jf cfP tfklg k|fKtfÍ
$) eGbf sd ePdf k|fKtfÍ x'g]x? dWo] tLgj6f k|:tfjnfO{ ;"rLdf
;dfj]z ug'{ kg]{5 .
40
!!_ pk–ljlgod !) adf]lhd :jLs[t k|:tfjjfnfn] :jLs[t k|:tfjdf
pNn]v ePsf] /sdsf] ! k|ltzt /sd a/fa/sf] a}+s Uof/]06L jf
k/km/]G; j08 k]z ug'{ kg]{5 .
^#= cGt/f{li6«o ;+u7g;+u k|fljlws jf k/fdz{ ;]jf lng ;lsg] M
cGt/f{li6«o ;+u7gaf6 k|fljlws jf k/fdz{ ;]jf lng cfjZos ePdf clwsf/
k|fKt clwsf/Ln] To:tf] k|fljlws jf k/fdz{ ;]jf lng] ;DaGwdf ;DalGwt
ljz]if1x?;+u jftf{ u/L k|fljlws jf k/fdz{ ;]jf lng ;Sg] 5 .
^$= ef8fdf lng] jf lbg] M
!_ ;+:yfsf] nflu cfjZos k/]sf h'g;'s} dfn, j:t' jf 3/, hUuf cGo
JolQm;+u ef8fdf ln+bf jf ;+:yfn] cfkm\gf] h'g;'s} dfn, j:t' jf 3/,
hUuf cGo JolQmnfO{ ef8fdf lb+bf clwsf/ k|fKt clwsf/Ln] To:tf]
dfn, j:t' jf 3/, hUuf ef8fdf lng] jf lbg] JolQm;+u jftf{4f/f
ef8f b/ sfod ug{ ;Sg]5 .
41
kl/R5]b – &
ljljw
;+:yfn] k|rlnt P]g lgod adf]lhd cfkm\gf ;a} ;DklQx?sf] ladf u/fpg'
kg]{5 / cfjZotfcg';f/ sd{rf/Lx?sf] ;fd'lxs, JolQmut b'3{6gf ljdf
;d]t u/fpg ;Sg]5 .
;+:yfn] s;}nfO{ s'g} ;DklQsf] x:tfGt/0f ug'{ kg]{ eP jf bfg bftJo lbg'
kg]{ ePdf ;+rfns ;ldltsf] lg0f{o adf]lhd dfq x'g]5 .
;+:yfsf] ;+rfns tyf sd{rf/L s;}n] klg ;+:yf;+u s'g} lsl;dsf] 7]Ssf k§f
jf ;fdfg ;KnfO{ ug{ kfO{g] 5}g .
44