YUNIT 1 "PAGTATANGGOL SA WIKANG FILIPINO, - Tulad na lamang ng tangkang pagaalis sa mga

TUNGKULIN NG BAWAT LASALYANO." asignaturang may kaugnayan sa Panitikan at Filipino.

- Taong 2011 pa lamang nang magsimula ang usap-
1. BIENVENIDO LUMBERA usapan ukol dito.
- PAMBANSANG ALAGAD NG SINING NG - Dahil sa ilan nga sa pokus nito ay mas mapadulas ang
PILIPINAS pagkakaroon ng trabaho dito at higit sa ibang bansa at
2. WIKA AT PANITIKAN ang pagsunod sa yapak ng mga mauunlad na bansa,
- Mahalagang bahagi ng karanasan ng estudyante nabigyang diin ang pagpapaunlad ng kasanayan sa
nuong siya ay nag aaral pa. pag gamit ng wikang Ingles sa K to 12. Ito ay
3. WIKA tumataliwas sa mga nauna nang mga hakbangin para
- Palatandaan ng Identidad ng Bayan sa pagpapayabong ng wikang pambansa, ang
- Nakatutulong sa pagpapalalim ng pagmamahal sa Filipino.
bayan 15. ALYANSA NG MGA TAGAPAGTANGGOL NG
- Pagpapahalaga sa Kasaysayan WIKANG FILIPINO O TANGGOL WIKA
4. PANITIKAN (LITERATURE) - Alyansang nangunguna sa pakikibaka laban sa
- Paggamit ng Wika pagpaslang ng Commission on Higher Education
- Pagiging Malikhain (CHED) sa Filipino, Panitikan at Philippine
- Makalikha ng mga Akda (Karanasan ng mga Government and Constitution subjects sa kolehiyo.
mamamayan) 16. PETSA NG NABUO ANG TANGGOL WIKA
5. WIKA - Nabuo ang Tanggol Wika sa isang konsultatibong
- Nag uugnay sa estudyante sa kanyang pamilya, forum noong Hunyo 21, 2014 sa De La Salle
komunidad na pinanggalingan, sa kahapon at bayan. University-Manila (DLSU).
6. LIPUNANG PILIPINO - Halos 500 delegado mula sa 40 paaralan, kolehiyo,
- ESPANYA (Kastilla) 1521, 1565 unibersidad, organisasyong pangwika at pangkultura
- AMERIKANO 1898 ang lumahok sa nasabing konsultatibong forum.
7. LIPUNANG PILIPINO (Inferiority Complex) 17. Konsultatibong Forum
- Hinubog na ang kamalayan ay nakatuon sa - Kasama sa mga tagapagsalita sa forum na iyon si Dr.
paniniwala na dapat tinatanggap lang nila ang Bienvenido Lumbera, Pambansang Alagad ng Sining.
ibinabato ng nakatataas o ng may kapangyarihan. - Ang forum na iyon ay kulminasyon ng mga nauna
8. CHED MEMO 20-2013 pang kolektibong inisyatiba mula pa noong 2012.
- Bunga ng kolonyal na EDUKASYON 18. 2015
- Pag angkop sa kanluran. - Pinangunahan ng Tanggol Wika ang pagsasampa ng
9. KASAYSAYAN NG PILIPINAS kaso laban sa anti-Filipinong CHED Memorandum
- Bahagi ang pagbabagong bihis ng sistema ng Order (CMO) No. 20, Series of 2013, sa Korte
edukasyon ng Pilipinas Suprema.
10. TATLONG NAKA ANGKLANG IDEYA 19. Temporary Restraining Order (TRO)
1. International Standards - Naglabas ang Korte Suprema para ipahinto ang
2. Labor Mobility pagpaslang sa Filipino at Panitikan sa kolehiyo,
3. ASEAN Integration bunsod ng kasong isinampa ng Tanggol Wika.
11. INTERNATIONAL STANDARDS 20. 2019
- Ang Pilipinas ay kabilang sa iilan na lamang na mga - Binawi ng Korte Sumprema ang Temporary
bansa na may sampung taon lamang na basic Restraining Order (TRO)
education at ang karagdagang dalawang taon ay 21. House Bill 223
mabubukas ng pinto sa mas maraming opurtunidad - Tuloy ang pakikipaglaban ng Tanggol Wika sa iba
para sa mga mag-aaral. pang arena. Marami-rami pang kolehiyo at
12. LABOR MOBILITY unibersidad ang mayroon pa ring Filipino at
- Alinsunod sa pagtatangkang mas mapabilis ang Panitikan, at nakahain na sa Kongreso ang House Bill
pagkakaroon ng trabaho ng mga mag- aaral na 223 upang muling ibalik ang Filipino at Panitikan
magtatapos sa ilalim ng ngayon ay umiiral na na bilang mga mandatoring asignatura sa kolehiyo.
sistema ng edukasyong K to 12. 22. Posisyong Papel
- Sa pamamagitan nito maraming tulad ng Tanggol
Wika ang nagpahayag ng ng kani-kanilang saloobin.
13. ASEAN INTEGRATION 23. POSISYONG PAPEL
- Kabahagi upang maging tugma ang kalakaran ng mga - Isang pasulat na gawaing akademiko kung saan
kasaping bansa ng organisasyon. inilalahad ang paninidigan sa isang napapanahong
- Ito ay para sa lalong matibay na ugnayan at isyu na tumutukoy sa iba't ibang larangan tulad ng
pagtutulungan sa pagitan ng mga miyembro. edukasyon, politika, batas, at iba.
14. MGA HAMON SA IMPLIKASYON NG K to 12
 - Karaniwang ginagamit ito ng mga organisasyon at upang patuloy na magamit ang wika sa mas malalim
institusyon upang ipabatid sa publiko ang kanilang pamamaraan sa pamayanan man o paaralan.
paniniwala at rekomendasyon bilang isang pangkat.  Ang dating Pangulong Corazon C. Aquino ay
24. Pagsulat ng Posisyong Papel nagbigay diin din sa probisyong ito sa pamamagitan
- Ang paggaganyak - Pagpapaunawa ng punto ng ng Executive Order No. 335 na “Nag-aatas sa Lahat
sumulat tungkol isang paksa. ng mga Kagawaran/Kawanihan/Opisina/Instrument
25. AGOSTO 2014 aliti ng Pamahalaan na Magsagawa ng mga Hakbang
- Nagpayag ang Departamento ng Filipino ng De La na Kailangan para sa Layuning Magamit ang Filipino
Salle University ng kanilang saloobin sa sa Opisyal na mga Transaksiyon, Komunikasyon, at
pamamagitan ng kanilang posisyong papel na may Korespondensiya.”
pamagat na “Pagtatanggol sa wikang Filipino,  Ayon kay Lumbera et al. (2007) ang Filipino ang
tungjulin ng bawat Lasalyano” wikang gingamit sa paglinang at pagpapalaganap ng
26. WIKANG PILIPINO isang edukasyong na nagtataguyod ng kapakanan ng
- Kalakip ng pagka Pilipino - Paglinang nito ay bansa, nagpapayaman ng diwang mapagtanong at
paglinang din ng sariling identidad mapanlikha at umuugat sa buhay at pakikibaka ng
- Ito ay nagbibigay diin sa lalong pangangailangan ng nakararami. Mula dito ay mababatid na ang ugat ng
mga mamayan lalo't higit ng mga mag-aaral na sinasabing wika na likas sa ating mga Pilipino ay
linangin ang kani-kanilang identidad. Filipino. Kaya ito ay nararapat lamang gamitin sa ano
27. "Kaakibat sa proseso ng pagtuturo at pagkatuto ang mang aspekto ng komunikasyon at pagkatuto.
wikang Filipino upang lubos na maunawaan at mailapat sa  Agosto 10, 2014 noong inilathala ni G. David
paaralan ng buhay ang mga araling hindi lamang natatapos sa Michael M. San Juan ang kanyang artikulong 12
apat na sulok ng silid aralan." Reasons to Save the National Language.
 Ang unang dahilan na kaniyang binigay ay ang
nasasaad sa Artikulo XIV Seksyon 6 ng kontistusyon
YUNIT 1: (IKALAWANG BAHAGI) ANG ng bansa. Aniya ay nakaririmarin ang mga ahensya
PAGTATAGUYOD NG WIKANG PAMBANSA SA ng gobyerno na gumgamit ng Ingles bilang opisyal na
MATAAS NA ANTAS NG EDUKASYON AT LAGPAS wika ng komunikasyon at gayundin ay ang mga
PA institusyong tila sumasalungat sa pagsusulong ng
Filipinisasyon.
 Kasabay ng mga pagbabagong dulot ng  Ideya ng epektibong gamit ng Filipino bilang wikang
internasyonalisasyon at globalisasyon ay tila panturo kung ito ay ituturo rin bilang isang sabjek o
paglamlam din ng pag-unawa at pagluwag ng yakap disiplina.
ng mga Pilipino sa sariling wika.  Isa rin ay ang globalisasyon at ASEAN integration,
 Nagbago na ang porma at paraan ng komunikasyon kung saan inaasahan ang pagpapatibay ng sariling
ngayon at tila ito ay palayo sa sariling atin. wika, panitikan, at kultura upang may maibahagi tayo
 Dala ng mga gadyet at mga pang madlang midya na sa pandaigdigan at pangrehiyong na palitan sa
ang pangunahing midyum ay Ingles, maraming mga panlipunan at pangkalingang unawaan.
kabataan ang hindi na batid ang gamit sa ilang mga
salitang sariling atin. Bukod pa rito, ang Filipino at Panitikan ay parehas sa College
Readiness Standard sa CHED’s Resolution No. 298-2011.
 Kailangang maikintal sa kanilang isipan ang patuloy
na paggamit sa sariling wika sa gitna ng modernong
panahon.
 Ang pagpapayabong ng Filipino ay hindi lamang dala
ng mga umpukan bagkos ito ay nagmula sa mas
malalim na pundasyon tulad ng nasasaad sa
ikalawang talata ng Artikulo XIV, Seksiyon 6 ng
kasalukuyang saligang batas.
 Alinsunod sa mga tadhana ng batas at sang ayon sa
nararapat na maaaring ipasya ng Kongreso, dapat
magsagawa ng mga hakbangin ang Pamahalaan
upang ibunsod at puspusang itaguyod ang paggamit
ng Filipino bilang midyum ng opisyal na
komunikasyon at bilang wika ng pagtuturo sa
Sistemang pang-edukasyon.
 Malinaw sa probisyong ito ang responsibilidad ng
gobyerno na itaguyod ang pagbuo ng mga hakbangin
 - Ang resulta ng National Achievement Test sa sa kalikasan at kalagayan ng natukoy na suliranin
Filipino ng sa hayskul ay mababa pa rin sa tungo sa klarifikasyon at/o resolusyon nito.
itinalagang lebel ng masteri ng Kagawaran ng b. Ayon kay San Miguel (1986), ang pananaliksik ay
Edukasyon at dahil dito ay lalong na ngangailangan isang sining tulad din ng pagsulat ng isang
ng Filipino sa kolehiyo upang mapunang ang kulang komposisyon sa musika.
pang natutuhan ng mga mag-aaral sa hayskul. 4. KOMUNIKASYON
- ay paghahatid ng mahahalagang impormasyon sa
- Ipinahayag din ni G. San Juan na matagal nang
isang paraang masining upangmaging mabisa at
namamayagpag ang Ingles sa kurikulum ng kolehiyo
mahusay na maipahayag ng tao ang kanyang palagay
mula noon 1906 samantalang ang Filipino ay nito o saloobin sa kanyang kapwa,anuman ang paksang
lamang 1996, at panahon na upang maremedyohan inaakala niyang mahalagang mapag-usapan
ang nagdaang panahon ng makasaysayang kaapihan. _(Verdeber, 1987)
- Sa anumang sitwasyong pang komunikasyon,
ginagamit sa pakikipag ugnayan, pakikisalamuha at
pakikipag talastasan sa kapuwa ang mga kaalamang
natutuhan natin mula sa pagoobserba at pagsusuri ng
lipunan.
5. Karanasang Panlipunan
- Ang mga nabatid at napaglimian nating kaalaman ang
pumapanday sa ating karunungan na siyang
gumagabay sa ating maliliit at maalaking desisyon at
hakbang sa buhay.
- Bawat karanasan mula sa pinakamaliliit hanggang sa
- Higit sa lahat ang Filipino ay isang pandaigdigang pinakamalalaki ay nagiging paraan din kung
wika na itinuturo at pinagaaralan sa mahigit paanotayo natututo. Kadalasan ang pinakamalalim na
walumpong institusyon at unibersidad sa ibang bansa. kaalaman ay nakukuha natin mula pinakakumplikado
- Ang pag-aalis nito sa kurikulum ng sariling bansa nating mga karanasan.
kung saan ito ay nag-ugat ay tiyak na makakaapekto - Sabi nga, ang KAALAMAN ay
KAPANGYARIHAN at may kapangyarihang
sa negatibong paraan sa katayuan ng Filipino bilang
panlipunan. Sa harapang pakikipag-usap sa kapuwa o
pandaigdigang wika.
sa pagpapahayag gamit ang midya, malakas ang bias
- Nakalathala sa akda ni G. Virgilio S. Almario (2014) at talab ng mga ibinabahaging kaalam batay sa
na napakarami pang dapat gawin upang ganap na malalim at malawak na pag susuri at pagtatahi ng
magtagumpay ang wikang Filipino. Aniya hindi sapat impormasyon.
ang pagdedeklara ng Buwan ng Wikang Pambansa 6. FAKE NEWS
tuwing Agosto bilang tugon sa Proklamasyon Blg. - Sa kasalukuyang panahon kung kalian laganap ang
1041 ng Pangulong Fidel V. Ramos noong Hulyo 5, kultura ng pang madlang midya at virtual na
1997. komunikasyon, mas madali ng magpakalat ng
- “Wikang Filipino, pagkakakilanlan at panangga tinatawag na DISINFORMATION sa paraang ng
upang maipakita kung ano at sino ka!” - CGL fake news sa mga midya gingamit sa informationand
communication technology (ICT).
- Sa pagiging aksesibol ng mga impormasyon dulot ng
teknolohiya ay nagiging aksesibol na rin para sa mga
YUNIT II (UNANG BAHAGI) PAGPOPROSESO NG masasamang loob ang panlalamang sa kapwa at
IMPORMASYON PARA SA KOMUNIKASYON dahil dito mas kinakilangan na maging matalino sa
paggamit ng iba’t ibang midya ang mga mamamayan.
I. Ang Pananaliksik at ang Komunikasyon sa Ating Buhay 7. Pagiging Mapanuri
- ay isa na dapat sa mga kasanayang kasama sa inaaral
1. Isa sa mga magagandang dulot ng K to 12 at isinasabuhay nino man. Ito ay upang hindi madala
- ay ang pagbubukas ng isip ng mga mag-aaral sa ng mga mapanlinlang na tao at impormasyong
akademikong gawin, isa na rito ang pagsasagawa ng maaaring makasama o dili kaya’y makapagdulot ng
mga PANANALIKSIK. panganib sa sino mang magkakamit nito.
2. Sa dating kurikulum sa ikatlong taon pa ng mga - Kagaya ng napag-aralan na sa hayskul bahagi ng
mataas na antas ng literasing pang media ang
mag-aaral sa kolehiyo
matalas na sensibilidad sa pagsagap ng mga
- nasisimulan ang pananaliksik para sa kani-kanilang
impormasyon mula sa ibat-ibang midya sa ating
tesis. lipunan.
3. PANANALIKSIK - Ang ano mang napapanood, at maging nababasa natin
a. Ayon kay Good (1963), ang pananaliksik ay isang sa tradisyonal o modernong midya man ay may kani-
maingat, kritikal, disiplinadong inquiry sa kaniyang layunin na bunsod ng tao o organisasyong
pamamagitan ng iba’t ibang teknik at paraan batay nasa likod nito.
 - Sa kasalukuyan, hindi na maaaring iilang pandama pananaw, karanasan, ugali, at kilos kung kaya’t
ang ating gingamit sa paghalaw ng mensahe mula sa masasabng “ang midyum ay ang mensahe”;
mga nasasaksihan natin. Lalong nangangailngan na Stuart Hall
magkaagapay ang ating mga pandama at ang ating - Ang midya ang nagpapanatili sa ideolohiya ng mga
matalas na isip sa pagbibigay katuturan sa mga may hawak ng kapangyarihan sa lipunan.
midyang abeylabol.  MAGING MAPANURI
- Ito ay para makasiguradong lubos at tama ang mga - sa mga impormasyong nakukuha sa harapan
impormasyong makakarating sa atin at ang pakikipag usap. Ang sinasabi ng ekperto, mahal sa
maibabahagi natin sa iba. buhay, matalik na kaibigan, sikat na artista, politiko,
8. Binary Opposition o tinitingala sa lipunan ay hindi awtimatikong
- Kailangan na nating tanggapin na binubuo ng katotohanan
tinatawag na binary opposition ang mundo sa  Mahalaga ang pagtatasa, pagtitimbang, at pagtatahi ng
kadahilanang walang neutral at ang mga bagay ay mga impormasyon mula sa mg taong nakakaranas
nasa pagitan lamang ng positibo at negatibo, masama hanggang sa mgkinikilalang dalubhasa sa paksa ng
o mabuti, sang-ayon o hindi. komunikasyon o penominang pinaguusapan.
9. MindTools  Bukod sa batis ng impormasyon, dapat ding isaalang
- Ayon sa website may anim na paraan upang alang ang pamamaraan ng pagkuha ng impormasyon,
malaman ang fake news. Ang fake news ay ang konteksto ng impormasyon, at ang konteksto ng
tumutukoy sa mga sadyang hindi totoo, o mga pinagkunan o pingmulang impormasyon.
kwento na naglalaman ng ilang katotohanan ngunit  Ang maling pamamaraan ay humahantong sa palso at
hindi ganap na tumpak, sa pamamagitan ng aksidente di angkop na datos. Ang konteksto ng nagbibigay ng
o disenyo. linaw sa tukoy na kahulugan ng impormasyon at
10. Fake news negatibong epekto sa pag-uugali sa lugar nagsisilbing gabay sa interpretasyon nito.
ng trabaho.  Dagdag pa, konsiderasyon din kung anong pamamaraan
- Halimbawa, sa pamamagitan ng pagsira sa kultura ng ang gagamitin sa pagsusuri ng impormasyon para
pag-aaral, at naging sanhi ng pagkalat ng tsismis at makabuo ng sariling pahayag na magagamit sa isang
kawalan ng katiyakan. Kaya mahalaga na malaman tukoy na sitwasyong pangkomunikasyon.
kung paano ihiwalay ang tunay mula sa mga pekeng  Ang maling pamamaraan ng pagsusuri ay nagreresulta
impormasyon. sa kaalamang hindi maaasahan at kahina hinala ang
May ilang hakbang upang malaman kung ang katampukan.
impormasyon ay lehitimo o hindi.  Higit sa lahat sa bawat hakbang na gagawin natin sa
1) Una ay ang pagbuo ng kritikal na pagtingin sa mga pagpoproseso ng impormasyon, kailangang magtiwala
impormasyon. Kailngan din na maging mapanuri sa tayo sa kakayahan ng Filipino bilang mabisang wikang
pinagmulan ng impormasyon. pag unawa at pagpapaunawa; gayundin,b magtiwalatayo
2) Mahalaga rin na kilalanin kung sino ang pinagmulan sa kaangkupan ng mga katutubong metodo sa pagkalap at
ng impormasyon at suriin ang mga katibayan. Huwag pagsusuri ng impormasyon.
magpadala sa tinatawag na “face value” ng mga  Sa paggamit ng wikang Filipino at katutubong
impormasyon. pamamaraan, mas magiging maigting at malaman ang
3) Hindi kasiguraduhan ang magandang presenstasyon komunikasyon sapagkat nagkakaintindihan ang mga
ng tama at lehitimong batis ng impormasyon. Higit sa kalahok at mas nakakaugnay sila sa paksa dahil paksa
lahat suriin kung “tunog tama” ba ang pahayag o dahil ang ating wika ay “hindi lamang daluyan kundi
impormasyon. tapagpahiwatig at imbakan-kuhanan ng kultura” natin
11. Mass Media – o pangmadlang midya ang ginagamit ng bilang mga Pilipino.
karamihan na mapagkukunang ng
impormasyon at balita.
- Ang pinaka-karaniwang pangmadlang midya ay YUNIT II
pahayagan, magasin, radyo, telebisyon, at Internet. II. Mga Panimulang Konsiderasyon: Paglilinaw Ng Paksa,
Ang pangkalahatang publiko ay karaniwang umaasa Mga Layon, At Sitwasyong Pangkomunikasyon
sa pangmadlang midya upang magbigay ng
impormasyon tungkol sa mga isyung pampulitika, PANANALIKSIK
lipunang libangan, at balita sa kulturang popular.
Maxwell McComb at Donald Shaw - Isang maingat at detalyadong pag-aaral sa isang tiyak
- Ang pangmadlang midya ang nagtatakda kung ano na problema, pag-aalala, o isyu gamit ang
ang pag uusapan ng publiko. pamamaraang pang-agham.
George Gerbner
- Ang midya, lalo na ang telebisyon, ang tagapagsalsay - Marami sa malalaking katanungan ng mundo ay
ng lipunan na lumilinang sa kaisipan ng mga madalas nabibigyang linaw ng pananaliksik. Kaya naman
manood na ang mudoy magulo at nakakatakot. mainam na ang lahat lalo’t higit ang mga pag-aaral ay
Marshall McLuhan nagiging kasangkot sa mga ganitong akademikong
- Binabago ng midya ang simbolikong kapaligiran ng gawain.
mga tao at naiimpluwensiyahn nito ang kanilang
 - Dahil hindi nagmamaliw at patuloy pa rin ang PAGLALAGOM NG NATUKLASA, KONKLUSYON, AT
pagkokonsidera sa mga kabataan bilang pag-asa ng REKOMENDASYON
bayan, sila ang inaasahang magbibigay solusyon sa o Lagom ng Natuklasan
problema ng bansa. Isa sa pinakamainam na
paghanap ng kasagutan ay sa pamamagitan ng o Kongklusyon
pananaliksik. o Rekomendasyon
Bagay na dapat isaalang alang ang isang mananaliksik bago PANIMULA
pumili ng batis ng impormasyon para sa pagbuo ng kaalamang
- Pangunahing layunin ay magbigay ng paglalarawan
ipapahayag sa isang sitwasyong pangkomunikasyon. sa tinutukoy ng pananaliksik.
1. Kailangang malinaw ang tukoy ng paksa at layon ng - Sa bahaging ito maaaring talakayin;
pananaliksik.
2. Dapat na malinaw sa mananaliksik ang pakay niya sa 1. Kaligiran ng pananaliksik
paglahok sa sitwasyong pangkomunikasyon kung 2. Layunin ng pananaliksik
saan ibabahagi ang bubuuing kaalaman.
3. Kailangang ikonsidera ng mananaliksik ang uri at 3. Kahalagahan ng suliranin; at
kalakarang ng sitwasyong pangkomunikasyon. 4. Mga katanungang kailangang bigyang
Ang tukoy na paksa at layon ay nakakawing sa katugunan sa gawaing pananaliksik.
dalawang bahagi ang una ay ang paksa ng sitwasyong pang TALAKAYAN
komunikasyon kung saan ipapahayag ng mananaliksik ang
kaalaman na kanyang bubuuin at ang ikalawa ay kanyang - Kung ang paksa naman ng talakayan ay desisyon ng
pagsuporta o pagtutol sa patakaran depende sa bentahe
pakay sa paglahok sa sitwasyong pangkomunikasyon.
at disbentahe ng pagsasalita, ang isang tutol sa
KABANATA I: patakaran ay malamang na may pakay na mangumbinsi
ANG SULIRANIN AT KALIGIRANG PANGKASAYSAYAN ang mga kapwa kalahok na pumanig sa posisyong laban
sa patakaran.
o Panimula
- Mapapansin sa talakayan na nauna ang paglilinaw sa
o Kaligirang Pangkasaysayan
paksa, uri, at kalakaran ng sitwasyong
o Balangkas Teoretikal
pangkomunikasyon bago ang pakay sa paglahok dito
o Balangkas Konseptwal
ang pagtukoy sa tiyak na paksa at tiyak na layon ng
o Paglalahad ng Suliranin
pananaliksik.
o Haypotesis
o Kahalagahan ng Pag aaral - Maaari ring kabaligtaran ang mangyari, na mauna ang
o Saklaw at Limitasyon pagsasaliksik hinggil sa isang napapanahon at
o Katuturan ng mga Salitang Ginamit mahalagang paksa bago magdesisyon ang mananaliksik
kung saang sitwasyong pangkomunikasyon niya
KABANATA II:
ibabahagi ang kaalamang nahalaw at kung ano ang
MGA KAUGNAY NA PAG AARAL AT LITERATURA pakay niya sa pagbabahgi nito.
- Ito ay isang pormal na pangangalap ng propesyunal Anuman ang proseso, ang pag alam sa uri ng sitwasyong
na literatura na may kaugnayan sa isang particular pangkomunikasyon ay makatutulong din upang makilala ang
na suliranin ng pananaliksik. kapwa kalahok. (katalastasan) o audience (tagapakinig,
mambabasa, o tagapanood) mapaghandaan ang posibleng
KABANATA III: estraktura at daloy ng sitwasyon at makagawa ng estratihiya
METODO NG PANANALIKSIK kung paano pupukawinang interes ng mga kapuwa kalahok o
audience
o Pamamaraang Gagamitin
San Juan (2017)
o Populasyon
Nagbigay ng limang hakbangin na dapat isakatuparan sa
o Paraan ng Pagpili ng Kalahok ikauulad ng pananaliksik mula sa at para sa mga Pilipino
o Deskripsyon ng mga Respondente bukod sa pagsipat sa iba’t ibang realidad at/o suliraning
panlipunan na maaaring pagmulan ng makbuluhang
o Insturmento adyendang pananaliksik.
o Paraan ng Pangangalap ng Datos 1. Una, “magpansinan muna tayo bago magpapansin sa
o Uri ng Gagamiting Estadistika iba. I-cite ang pananaliksik ng kapwa Pilipino paano
babasahin ng ibang bansa ang gawang Pilipino kung
KABANATA IV: hindi rin ito binabasa ng mga Pilipino mismo.
PAGLALAHAD, PAGSUSURI AT PAGPAPAHALAGA SA 2. Ikalawa, “magbuo ng pambansang arkibo ng mga
MGA DATOS pananaliksik gaya ng narcis.nl ng Netherlands at diva-
portal.org ng Sweden.
KABANATA V:
 3. Ikatlo, “magdevelop ng katiwa-tiwalang translation 4. tesis at diertasyon
software na libreng magagamit para sa mga mass
translation projects. 5. sarbey
4. Ikaapat, “bigyang prayoridad ang Filipinisasyon ng 6. artikulo sa journal
lalong maitaas ang edukasyon at ang mga programamng
gradwado. 7. balita sa diyaryo, radio, at telebisyon;
5. Ikalima, “atasan ang lahat ng mga unibersidad na 8. mga rekord ng mga tanggapan ng gobyerno kagaya
magtayo ng Departamento ng Filipino at/o Araling
ng konstitusyon, katitikan ng pulong kopya ng batas
Pilipinas.”
at kasunduan, taunang ulat, at pahayagang pang-
Santiago at Enriquez (1982 organisasyon.
Mainam din na ikonsidera ng mananaliksik ang ilan sa 9. orihinal na dokumento kagaya ng sertipiko ng kasal
mga mungkahi nina Santiago at Enriquez (1982) para sa at testament;
maka-Pilipinong pananaliksik.
10. talumpati at pananalita; at
1. Una, iugnay sa interes at buhay ng mga kalahok ang
pagpili ng tukoy na paksa. 11. larawan at iba pang biswal grapika
2. Pangalwa, gumamit ng mga pamamaraan ng Mula sa iba pang batis
pagsisiyasat na nakagawian ng mga Pilipino, angkop sa
kultura, at katanggap tanggap sa ating mga kababayan. 1. harapan o online na survey.
3. Pangatlo, humango ng mga konsepto at paliwanag mula 2. artifact ng bakas o labi ng dating buhay na bagay,
sa mga kalahok, lalo na iyong makabuluhan sa kanila. specimen pera, kagamitan, at damit;

3. nakarecord na audio at video,

Yunit II: PAGPOPROSESO NG IMPORMASYON PARA
SA KOMUNIKASYON: 4. mga blog sa internet na maglalahad ng sariling
III. Mulaan ng Impormasyon: Mapanuring Pagpili mula sa karanasan o obserbasyon.
Samo’t Saring Batis
5. website ng mga pampubliko at pribadong ahensya sa
Ang batis ng impormasyon ay ang pinanggagalingan ng mga internet at
katunayan;
6. mga likhang sining tulad ng pelikula, musika,
HALIMBAWA: (Facts, and figures at datos) (halimbawa. painting, at music video
Obserbasyon, berbal, at biswal na teksto, artifact fossil) na
kailangan para makagawa ng mga pahayag ng kaalaman SEKUNDARYANG BATIS
hinggil sa isang isyu, penomeno, o panlipunang realidad. - naman ay pahayag ng interpretasyon, opinyon at
PRIMARYANG BATIS kritisismo mula sa indibidwal, grupo, o institusyon na
hindi direktang nakaranas, nakaobserba o nagsaliksik sa
- Ay mga orihinal na pahayag, obserbasyon at teksto na isang paksa o penomeno.
direktang nagmula sa isang indibidwal, grupo o
institusyon nanakaranas, nakaobserba, o nakapagsiyasat - Kasama na rito ang account o interpretasyon sa mga
ng isang paksa o phenomena. pangyayari mula sa taong hindi nakaranas nito o
pagtalakay sa gawa ng iba.
Mula sa harapang ugnayan sa tao
Halimbawa ng sekundaryang batis ang mga sumusunod:
1. pagtatanong tanong
2. pakikipagkuwentuhan 1. Ilang artikulo sa dyaryo at magasin kagaya ng editorial
kuro kurong tudling, sulat sa patnugot, at tsimis o tsika
3. panayam o interbyu 2. encyclopedia
3. Teksbuk
4. pormal, inpormal, estrukturado, o semi estrukturado
4. Manwal at gabay na aklat
talakayan;
5. Diksyonaryo at Tesoro
5. umpukan 6. Kritisismo
7. Komentaryo
6. pagbabahay bahay 8. Sanaysay
9. Sipi mula sa orihinal na hayag sa teksto
Mula sa mga material na nakaimprenta sa papel, na madalas
ay may kopyang electroniko: 10. Abstrak
11. Mga kagamitan sa pagtuturo kagaya ng powerpoint
1. awtobiyograpiya presentation at
2. talaarawan 12. Sabi-sabi
3. sulat sa koreo at email
 Alinman sa mga sekondaryang batis ay maaring maging
primaryang batis kung ito ang mismong paksa ng
pananaliksik. YUNIT II: (IKALAWANG BAHAGI) PAGPOPROSESO
NG IMPORMASYON PARA SA KOMUNIKASYON:
- Sa pangkalahatan, sa dalwang uri ng batis, binibigyang IV. Paglubog sa mga Impormasyon: Mga Pamamaraan ng
prayoridad ng isang mananaliksik ang primary kesa Paghahagilap at Pagbabasa
sekondaryang batis sapagkat ang una ay nanggaing sa
aktuwal na karanasan, obserbasyon o pagsisisyasat kaya Kung nakapili na ng mayaman at angkop na batis ng
itinuturing na mas katiwa tiwala kaysa pangalawa. impormasyon, kailangang paghandaan ng mananaliksik ang
pangangalap at pagbabasa ng mga katunayan at datos.
- Ngunit hindi dapat ipagbalewalang ang alinmang
sekondaryang batis dahil maaaring maghain ito ng Ang pamamaraan ng pagkalap ng datos ay bahagi ng
kaugnay o alternatibong perspektiba at kabatiran na disenyo ng saliksik kung kaya inaasahang natukoy na ito ng
magpapapatatag sa kaaalamang binubuo ng mananaliksik bago pa man siya pumili ng batis ng
manananaliksik lalo na kung ang mga ito ay mula sa impormasyon.
kinikilalang eksperto.  KWANTITATIBONG PANANALIKSIK
- Sa pagsangguni ng sekondaryang batis, iwasan ang - Tumutukoy sa sistematiko at impirical na imbestigasyon
tahasang pagtitiwala sa mga sanggunian na ang ng iba’t ibang paksa at penomenong panlipunan sa
nilalaman ay maaaring baguhin o dagdagan ng sinuman pamamagitan ng matematikal, estadikal at mga teknik
tulad na lamang ng Wikipedia. na pamamaraan na gumagamit ng komputasyon.

Kapuwa Tao bilang Batis ng Impormasyon - KWANTITATIBONG DISENYO - palasak ang

pamamaraang survey na ginagamitan ng talatanungan at
Ilan sa mga kalakasan ng harapang ugnayan ang mga eksperimento na may pretest at post test.
sumusunod:
- Kadalasang ginagamit din ito ng mga nasusukat at
1. maaring makakuha ng agarang sagot at paliwanag nakabalangkas na pamamaraan sa pananaliksik gaya ng
mula sa tagapagbatid; sarbey, ekperimentasyon at pagsusuring estadistikal.
2. makapagbigay ng angkop na angkop na kasunod  KWALITATIBONG PANANALIKSIK
na tanong ( follow-up question) sa kaniya; - Kinapapalooban ng mga uri ng pagsisiyasat na ang
3. malinaw niya agad ang sagot; at layunin ay malalimang unawain ang pag-uugali at
ugnayan ng mga tao at ang dahilan ng gumagabay rito.
4. maoobserbahan ang kanyang berbal at di-berbal na
- KWALITATIBONG DISENYO – malawak ang
ekspresion. pagkakaiba iba ng mga pamamaraan pero mas palasak
Subalit nangangailangan ito ng mas malaking badyet at ang panyam at pangkatang talakayan.
mas malaking oras para sa fieldwork lalo na kung malalayo at Tambalan ng pangangalap at pagbabasa ng impormasyon
magkakalayo ang kinaroroonan ng mga tagapagbatid. Bentahe
naman sa mediadong ugnayan ang: - Maraming disenyo ng pagsasaliksik. Kung saan
kailangan munang malikom ang bagong pagbabasa at
1. Pagkakataong makapagbatid ang mga nasa pagsusuri nito.
malalayong lugar sa anumang oras at pagkakataon
kung kailan nila maiisisingit ang pag responde. Halimbawa:
 Sarbey
2. Ang makatipid sa pamasahe at panahon dahil hindi na
 Eksperimento
kailangang puntahan nang personal ng  Sosyomatrikong analisis
manananaliksik ang mga tagapagbatid; at

3. Ang mas medaling pag oorganisa ng mga datos lalo Pangangalap ng impormasyon mula sa kapwa tao
na kung may elektonikong sistema na ginagamit ang - Ang ating mga kapuwa tao ay mayamang batis ng
impormasyon dahil marami silang maaaring masabi
manananaliksik sa pagkalap ng datos (halimbawa.
bata sa kanilang karanasan
Mga online survey tools, digital transcriber, vedio - Maari nilang linawin agad o dagdagan pa ang kanilang
analysis, software, computer, assisted qualitive data mga sinasabi sa mananaliksik at may kapasidad din
analysis. ) silang mag imbak at magprosesp ng impormasyon.
- Makausap online bukod pa ang posibilidad na harapang
Midya bilang batis ng Impormasyon. Kung pipiliin ang midya
interaksyon.
bilang batis ng impormasyon, kelangan ding pag-isipang - Importanteng ipaalam sa tagapagbatid na sila ay napili
Mabuti ang Kalakasan, Kahinaan at Kaangkupan nito para sa para sa isang panalinaliksik. (Hingin ang kanilang
binubuong pahayag ng kaalaman. Dapat unahin sa permiso na lumahok, at isangguni sa kanila ang takdang
prayoritasyon ang mga primarying batis, angkop na uri ng lugar, araw at oras ng harapan o mediadong interaksyon
midya at kredibilidad ng tukoy na midya. para sa pangangalap ng datos).
 1. Eksperimento – Ay isang kuwantitatibong disenyo ng 2. Pagsusulit o eksaminasyon
pananaliksik kung saan sinusukat ang epekto ng 3. Talaan sa fieldwork
dependent variable, na tinatalaban ng interbensiyon. 4. Rekorder
2. Interbyu o panayam – Ay isang interaksyon sa pagitan
PANGANGALAP NG IMPORMASYON MULA SA MGA
ng mananaliksik bilang tagapagtanong, at pagapakinig
AKLATAN
at ng tagapagbatid na siyang tagapagbahagi ng
immpormasyon. - May mga katunayan at datos na hindi sa kapwa-tao
3. Focus group discussion (FGD) – Semi estrukturadong direkta at tahasang maapuhap, kundi mula sa mga midya
talakayan na bumubuo ng tagapagpadaloy na kadalasay at iba pang mga materyal na maaaring matagpuan sa
ginagampanan ng mananaliksik at anim hanggang mga aklatan.
sampung kalahok.
Bigyang-pansin ang ilang paalala sa paghahanap ng batis
4. Pakikisanghot habang pakapa-kapa
5. Pagtatanong-tanong ng mga mananaliksik – ng impormasyon sa aklatan.
Gumagamit sa pagtatanong tanong sa pagkalap ng 1. Alamin kung saang aklatan matatagpuan ang mga
katunayan at datos. batis ng impormasyon na natukoy para sa isang
Ang pagtatanong tanong ay mainam sa mga sumusunod: pananaliksik.
1. Kung ang impormasyong sinisiyasat ay makukuha 2. Gumawa ng sulat sa kinauukulan at magtanong din
sa higit sa isang tagapag batid: hinggil sa protokol at patakaran na pinaiiral sa
2. Kung hindi tuwirang matanong ang mga taong aklatang natukoy.
may direktang karanasan sa paksang sinisiyasat; 3. Kung hindi kinakaikangan ang sulat, alamin ang mga
3. Kung di pa tiyak kung sino ang may kaalaman o kailangan bago makkapasok at makagamit ng mga
karanasan hinggil sa paksa: at posibilidad.
4. Kung nais marepika ang mga impormasyonng 4. Rebyuhin ang Dewey Decimal System dahil alin man
nakuha muna sa ibang tagapagbatid. Nagtatanong sa dalawang ito ang madalas na batayan ng
tanong din angmananaliksik kung hindi niya klaripikasyon ng aklat ng pangkalahatang karunungan.
masyadong gamay o wala siyang gaanong alam pa 5. Tandaan na ipinagbabawal ang pagpapa-photocopy ng
sa paksang sinisiyasat. buong aklat, thesis, disertasyon, at ilan pang mga
6. Pakikipag kwentuhan – Isang di-estrukturadong at printed na materyal kaya kailangan ang matiyaga at
impormal na usapan ng mananaliksik at mga mabilis na pagbabasa kung maraming sangunian ang
tagapagbatid na hingil sa isa o higit pang mga paksa bubulatlatin.
kung saan ang mananaliksik ay walang ginagamit na 6. Gamit ang online public access catalog (OPAC) para
tiyak na mga tanong at hindi niya pinipilit at igiya ang makahanap na ng mga sangunian bago pa man
daloy sa isang direksyon. pumunta sa aklatan o bago puntahan ang seksyon o
7. Pagdalaw-dalaw dibisyon ng aklatan.
- Pagpunta- punta at pakikipag usap ng mananaliksik sa 7. Huwag kalilimutang halughugin ang pinagkunan
tagapagbatid upang sila ay makakilala online ng aklatan gaya ng subkripsyon sa journal, e-
- Matapos magpakilala at makuha ang loob ng isa’t isa, books, e-databases, at iba pang batis ng impormasyon
mas maluag na sa kalooban ng tagapagbatid na ilbas sa sa internet.
usapan “ang mga nais niyang sabihin bagamat maaring
may ilan pang pagpipigil. PANGANGALAP NG IMPORMASYON MULA SA MGA
- Ito ay maaring kaakibat din ng ibang mga pamamaraan ONLINE NA MATERYAL
ng pagkuha ng datos kagaya ng pakikipag kuwentuhan - Sa kasalukuyang panahon ng internet at digital na
at pakikipagkilala. teknolohiya, maaakses ang maraming primaryang batis
8. Pakikipanuluyan ng impormasyon hindi lamang sa mga kompyuter na
9. Pagbabahay bahay laptop at desktop kundi pati sa mas maliit na gadyet na
10. Pagmamasid cellphone at tablet na kompyuter. Pangunahin sa mga
- Maaaring gamitin hindi lamang sa paglikom ng datos batis na ito ang mga artikulos sa journal, balita sa online
muna kapuwa tao kundi pati na rin sa mga bagay, lugar, news site, at account ng karanasan sa blog.
pangyayari, at iba pang penomeno.
Sa pagpili ng batis ng impormasyon para sa pananaliksik,
- Ito ay pag oobserba gamit ang mata, tainga, at pandama bigyang prayoridad ang online news sites na:
asa tao, lipunan at kapaligiran
1. Walang hayag na kinikilingang tao, grupo, o institusyon
INSTRUMENTIO SA PAGKALAP NG DATOS MULA dahil naglalathala ng mga artikulong may iba’t ibang
SA KAPUWA TAO. panig;
- Kaparehong harapan at mediado na nangangalap ng 2. Pumupuna sa sarili o umaamin ng pagkakamali sa
impormasyon mula sa kapuwa tao, dapat ihanda ng pamamagitan ng komento o errata;
mananaliksik ang angkop na instrument.
3. Hindi naglalabas ng mga propagandang nagpapabango
Ang ilan sa mga instrument na karaniwang ginagamit ay sa ngalan ng isang tao, grupo, o insitutsyon habang
ang mga sumusunod: tahasang bumabatikos sa mga kalaban.
1. Talatanungan at gabay na katanungan
Mainam ding bisitahina gn mga sumusunod kung ang 1. Pumili ng mga angkop na salita nasumasalamin sa
pananaliksik ay may kauganayan sa isyung pambansa. mg katunayan at datos ng ginawang pananaliksik,
naiintindihan ng mga kalahok o audience ng
 Website ng pamahalaan sitwasyong komunikasyon, at makabuluhan sa
 Website ng ahensiya ng pamahalaan kultura at lipunang Pilipino.
 Website ng mga samahang mapanuri at may 2. Gumamit ng epektibo at wastong komposisyon
adbokasiyang panlipunan 3. Isaayos ang estruktura at daloy ng kaalamang
 Website na gumagawa ng fact check ipinapahayag upang hindi magdulot ng kalituhan
4. Pukawin ang interes, damdamin, at kamalayan ng
YUNIT II. V. Pagsusuri ng Datos: Mula sa Kaugnayan at mga kalahok o audience.
Buod ng mga Impormasyon Hanggang sa Pagbuo ng Pahayag 5. Gumamit ng angkop na panauhang pananaw.
ng Kaalaman 6. Iwasan ang paglalahad ng impormasyon
Pagsusuri ng Datos: mula sa kaugnayan at buod ng mga makapapahamak sa mga tagapagbatid Kailangang
respetuhin ang kanilang karapatan sa privacy.
impormasyon hanggang sa pagbuo ng pahayag ng kaalaman
Gumamit ng alyas sa pangalan at lugar kung
 Sa pagsusuri ng mga nakalap na datos, hinahanapan nararapat.
ng mananaliksik ng kaugnayan sa isa’t isa ang mga 7. Gumamit ng mga sipi mula sa mga tagapagbatid at
datos at bumubuo siya ng buod hinggil dito. eksperto para patotohanan at palakasin ang mga
 Gabay niya ang mga layon ng pananaliksik sa punto, argument, o pahayag.
paguugnay-ugnay at pagbubuod ng mga datos. 8. Gumamit ng isang estilong pansanggunian, lalo na
 Ang mga kaugnayan at buod na ito ang gagamitin kung kanakailangan (halimbawa sa journal article).
niya sa pagtukoy ng mga pangunahing tema ng May tatlong kilalang estilong pangsanggunian na
naprosesong impormasyon at sa pagbuo ng pahayag ginagamit sa mga journal, term paper, aklat,
ng kaalaman. manwal at iba pang publikasyon: modern languages
association (MLA) American psychological
PARAAN NG PAGPOPROSESO NG IMPORMASYON association (APA), at Chicago manual of styles
AT SA PAGBUBUOD NG PAHAYAG NG KAALAMAN (CMS).
Pinakaimportante sa lahat ng konsiderasyon sa pagsususlat
Pag-uugnay-ugnay ng Impormasyon ang mga katunayan at datos na magpapatibay sa pahayag at
kaalaman. Higit sa gramatika, dulog at estilo, mas importante
1. Maaring palitawin ang iba’t ibang aspekto ng
ugnayan ng mga impormasyon kagaya ng ang kapanssi paniwalang paglalahad. ang kapanipaniwala ay
pagkakatulad at pagkakaiba, bentahe at disbentahe, “nakasalig sa mga katayuan”.
ibat ibang anggulo at anyo/mukha, pgatatguyod o
pagsalungat/pagttol, pagbatikos, paglilinaw,
pagpapalalim, mga hakbang sa isang proseso, at YUNIT III: MGA GAWING PANGKOMUNIKASYON
elborasyon.
NG MGA PILIPINO
2. Paggamit ng semantikong relasyon sa pagitan ng
mga impormasyon ni Spradley (1979). TSISMISAN: Istoryahan ng Buhay-Buhay ng mga
3. Maaring gumamit ng pamamaraan ng coding na Kababayan
angkop sa disenyo ng pananaliksik. Tsimisan
Pagbubuod ng impormasyon
- Ay itinuturing na isang pagbabahaginan ng
1. Sa paggawa ng buod sa pangkalahatan, basahin impormasyong ang katotohanan ay di-tiyak. (Ito ay
nang mabuti ang teksto bago tukuyin ang mga impormal na gawain na nagbabahagi ng hindi balitong
suisng salita, ang paksang pangungusap, at ang impormasyon at kaalaman hingil sa specific na paksa
pinakatema. Bago sulatin ang buod, palitawin muna ito ay mga impormasyon na buhat sa mga na
ang koneksiyon ng mga susing salita, ang paksang obserbahan nakita, or napakinig ng isang tao na
pangungusap, at/o ang mga tema upang malaman
ginawa upang makapang-inlang at makapang-loko ng
ang sintesis o pinakapunto ng teksto.
isang specific na tao and at the same time ay
2. Kahingian ng ilang uri ng materyal ang angkop na makapanira ng personal napamumuhay ng isnag taong
elemento at estruktura ng buod. tampok sa mga impormasyon na binabahagi ng
3. Sa pagbubuod ng teksto mula sa panayam, agent/marites)
talakayan, at iba pang etnograpikong pamamaraan
ng pangangalap ng datos, ang coding ay isang TSISMIS – ay maaaring totoo, bahagyang totoo, binaluktot na
mabisang paraan dahil ang hinahantungan ng huling katotohanan, dinagdagan o binawasang kato-tohanan, sariling
sikulo nito ay ang buod o ubod ng teksto. interpretasyon sa nakita o narinig, pawing haka-haka, sadyang
4. Iwasan ang mapanlahat na pahayag kung kakaunti di-totoo, o inimbentong kwento. (Ayon nga sa slide na to ang
lang ang bilang ng kalahok o tinanong. pangunahing layunin ng mis ay makapanglinlang ng isang tao
Pagbuo ng pahayag ng kaalaman at makapanira ng isnag specific na tao na siyang
pangunahing tauhan sa impormasyong binabanggit)
Subalit siguradong ito ay may pinagmulan o pinanggalingan, Kodigo Sibil – ang karapatan ng bawat isa na maproteksyunan
mauuri sa tatlo; ang kanyang dignidad, personalidad, pribadong pamumuhay,
at kapayapaan ng isip.
(1) Obserbasyon ng unang tao o grupong nakakita o
nakarinig sa itsitsismis; (Mostly na binabahagi natin Artikulo 26 – Sinasabi na ang mga sumusunod na
sa tuismis ay nakutu napakinig at na-obserbahan magkakatulad na akto, bagamat hindi maituturing na krimen
lang natin) ay maaaring makabuo ng isang dahilan ng aksyon (cause of
action) para sa mga danyos, pagtutol at iba pang kaluwagan:
(2) Imbentong pahayag ng isang naglalayong
makapanirang-uri sa kapuwa; (minsan ang bunga ng 1. Panunubok sa pribadong buhay ng iba;
tsimis ay dulot ng inggit or intriga ng isang tao sa
2. Panghihimasok o pang-iistorbo sa pribadong buhay o
taong kanyang sinisiraan)
ugnayang pampamilya ng iba;
(3) Pabrikadong teksto ng nagmamanipula o
3. Pang-iintriga na dahilan kung bakit ang isang
nanlilinlang sa isang grupo o sa madla. (Ang tsismis
indibidwal ay iiwasan ng kanyang kaibigan;
daw ay isang impormasyon na nagmamanipula ng
ideas and impormasyon or pagkakakilala ng isang 4. Pang-aasar o pamamahiya sa iba dahil sa kanyang
tao sa isa pang tao). paniniwalang pangrelihiyon, mababang antas ng
pamumuhay, lugar ng kapanganakan, pisikal na
INTRIGA – ay isang uri ng tsismis na nakasisira sa
depekto, at iba pangpersonal na kondisyon.
reputasyon o pagkakaibigan (paguusisa hingil sa buhay ng
inag tao or sa mga pagyayaring nagaganap sa buhay niya. Na Artikulo 353
nagreresulta sa pagbuo ng mga negatibong idea hingil sa
Libel – ay isang pampubliko at malisyosong mga paratang sa
taong ito na nagiging dahilan sa pagkasira ng reputasyon or
isang krimen o isang bisyo o depekto na maaaring
pagkakaibigan dalawnag tao.) Negative din yung mga info na
makatotohanan o kaya ay haka-haka o anumang kilos,
meron dito
pagkukulang, kondisyon, katayuan, o kalagayan na naging
TSISMIS – ay maituturing na isang hamon sa pag-alam o dahilan ng kasiraang-puri, pangalan o pagpapasala sa isang
paglalantad sa katotohanan, lalo na kung may katuturang likas o huridikal na tao, o upang masira ang alaala ng isang
panlipunan ang paksa namayapa na (salin mula sa Artikulo 353, RPC).
(Minsan nagiging positibo ang outcome ng tsismis once na - Itinuturing na LIBELO ang isang akto kung ang mga
ang tatumia ay punapatungkol sa gawaing panlipunan or paninira ay pinaraan sa pasulat o broadcast na
pumapaksa sa katuturang panlipunan na nagiging dahilan ng midyum
pagkakaron natin ng awareness hingil dun sa isang usapin)
SLANDER/Oral Defamation
(nagiging negatibo lang yung tsismis pag ito ay continuously
circulating ng mga maling impormasyon na nagiging dahilan - Oral defamation naman kung ang gagamitin na
sa pagkasira ng isang tao o nagiging masama yung tingin sa midyum ay pasalita. (continuously spreading sa
isang individual na tampok dun sa tsismis) pamamagitan ng pagsasalita)

Sa mga mapaglaro ang isipan na sangkot sa social marketing, - CYBEL LIBEL – naman is yung ginagamitan ng
puwede ring magamit ang tsismis para takamin ang mga tao technology example ay posting sa fb
hinggil sa isang bagong teknolohiyang panlipunang maaaring
YUNIT III: MGA GAWING PANGKOMUNIKASYON
ilako para mapakinabangan ng marami.(By the use of social
media, magagamit natin si tsismis as INSTRUMENT para NG MGA PILIPINO (Umpukan: Usapan, Katuwaan at
mapayabong or mapaganda yung sales ng isang product or Iba pa sa Malapitang Salamuhaan)
business)
UMPUKAN
LEGAL NA AKSYON AT MGA PATAKARAN NA
KAUGNAY NG TSISMIS - Ay impormal paglalapit ng tatlo o higit pang tao na
magkakakilala para magusap na magkakaharap. (Isa
- Mukha mang simpleng bagay ang pangtsitsismis, ito ay
din siyang IMPORMAL na gawain pero may instances
maaaring makasama kung sumobra. Maaari itong
din na NAGIGING FORMAL DIN SIYA. Ito ay gawaing
makasira ng reputasyon ng isang tao at lubhang
pengkomunikasyon ng mga Pilipino na WALANG
makaapekto sa kalagayan ng pinag-uusapan.
SPECIFIC NA PAKSA na tampok)
- Ang mga tsismis na naglalayong makasakit ng tao at
nakahahamak ng dignidad ay itinuturing na paninirang Nagiging Kalahok Sa Umpukan – ay iyong mga kusang
puri at may mga legal na aksyon na maaaring gawin lumapit para makiumpok, mga di-sadyang nagkalapit-lapit, o
upang labanan ito at ipagtanggol ang sarili gaya ng mga biyayang lumapit.
pagsampa ng kasong libel o slander. Sa pagkakataong hindi kakilala ang lumapit, siya ay
masasabing isang USISERO na ang tanging magagawa’y
amnood at making sa mga nag-uumpukan; kung siya ay UMPUKAN – naman ay pagbubuong ng groupon kung saan
sasabat, posibleng magtaas ng kilay ang mga naguumpukan at may pag-uusapan pero di un pormal Pero meron din naman
isiping siya ay intrimitida, atribida o pabida. (Mostly ditto ay tinatawag na pormal na meron naman SPECIF NA PAKSA.
magkakakilala na yung kalahok) Ang kanilang pagkakatulad ay parehas silang
gawaing pang kumunikasyon na kung saan na parehas
Kagaya sa tsismisan, walang tiyak o planadong daloy impormal. At isang gawain na pwedeng magbahagi ng
ang pag-uusap sa umpukan. Subalit di kagaya sa una, ang impormasyon
umpukan ay puwedeng dumako rin sa seryosong talakayan, YUNIT III: MGA GAWING PANGKOMUNIKASYON
mainit na pagtatalo, masayang biruan, malokong kantiyawan, NG MGA PILIPINO (Talakayan: Masisinang Palitan at
at maging sa laro at kantahan. (Ex. Groupings) Talaban ng Kaalaman)
Ang paksa ng usapan sa umpukan ay hindi rin TALAKAYAN - pagpapalitan ng ideya sa pagitan ng dalawa
planado o pinag-isipang mabuti maaaring tungkol sa buhay- o higit pang kalahok na nakatuon sa tukoy na paksa. Ito ay
buhay ng mga tao sa komunidad, magkakaparehong interes ng maaring pormal o impormal at pwedeng harapan o mediado o
mga nag-uumpukan, o mga bagong mukha at pangyayari sa ginamitan ng anumang medya. (Impormal pag walang paksa
paligid. at pormal pag meron) (Pormal, F2F klase direktang
talakayan o pagsasama sama sa isang bulwaga) (Impormal,
Sa isang komunidad at maging sa iba’t ibang lugar sa
gumagamit ng platform o teknolohiya upang magbahagi ng
loob nito kagaya ng paaralan at tambayan sa kanto, ang
impormasyon hinggil sa paksang tinatalakay)
umpukan ay isang masasabing isang ritwal ng mga Pilipino
para mapanatili at mapalakas ang ugnayan sa kapuwa. (dahil Pormal na Talakayan
sa mga pentong pagyayare nalbabahagi natin yung mga idees
- karaniwang nagaganap sa mga itinakdang pagpupulong
or impormasyon na meron tayo na magiging dahilan kung
at sa mga palabas sa telebisyon at programa sa radio
bakit nagkakaroon ng pagkakaunawaan and at the same time
kung saan pinipili ang mga kalahok.
mapapakita mo kung sino at ano ka na sa partiamaraan
nagkakaroon ng connection at ugnayan ta nagreresulta sa Impormal na talakayan
pagiging kampante sa isat isa dun sa member or mga kasapi
- madalas nangyayari sa umpukan, at minsan sa tsismisan
nung umpukan)
o di sinasadyang pagkikita kaya may posibilidad na
DALAWANG URI NG UMPUKAN hindi lahat ng kalahok ay mapipili.

1. SALAMYAAN - Sa mga pormal na talakayan, karaniwan nang may

itinalaganag tagapagdaloy (facilitator) na tiyak sa
- Ay isang halimbawa ng tradisyon kung saan tampok ang kaayusan ng daloy ng diskusyon.
umpukan. Pinag-aralan ni Petras (2010) ang salamyaan
- Sa kabilang dako, ang tagumpay sa talakayan katulad ng
sa Marikina bilang pagpopook sa siyudad sa
anumang sining ay mahirap bigyan ng tiyak na
kamalayang- bayan ng mga mamamayan nito.
pagkakahulugan, bagama’t may mga mangilan-ngilang
2. UB-UFON katangian ng mabuting pagtalakay.

- Komunikasyong pangkumunidad kung saan tampok din 1. Aksesibilidad

ang umpukan at iba pang kagawiang pangkomunikasyon - Pagiging komportable ng mga mag-aaral sa kanilang
ng mga tubong Kadaclan sa Barlig, Bontoc, Mt. partisipasyon sa talkayan sa punto ng walang pangamba na
Province na naninirahan sa Siyudad ng Baguio sa nagingibabaw sa kanilang pagpapahayag.
dahilang pang-ekonomik.
2. Hindi palaban
BUOD
- May mga pagkakataong nagiging mainit ang talakayan
TSISMIS – ay impormal na gawain na pwedeng totoo at subalit hindi dapat dumating sa punto na nawawalan ng
handi totoo. Ito din po ay yung mga kuro-kuro ng mga tao magalang na tono, paraan ng pagpapahayag ng bawat
hinggil sa isang tao na maaaring makasira ng kanyang kasali sa talakayan; mainit ang pagtalakay subalit
personal na buhay. DALAWANG KASO NA PWEDENG nananatili ang paggalang.
ISUMPA 3. Baryasyon ng ideya
- sa mga taong nagkakalat ng tsismis ito ay LIBEL AT
ORAL DEFAMATION. - Mahalaga ang baryasyon o ang pagkakaiba-iba ng
LIBEL – ay pasulat o pagboboardast pananaw ng mga pahayag upang matamo ang higit na
ORAL DEFAMATION – ay sa pagsasalita malalim na pagtalakay.
Gawain kung saan pagbabahagi ng misinformation
base sa mga nacobserbahan at narinnig or nakikita. 4. Kaisahan at pokus

- Mahalaga ang papel ng dalubguro o ng tagapamagitan

upang hindi mawala sa punto ng usapin na kabilang mga
 mga baryasyon ng ideyang ipinapahayag sa malayang - Ang pulong bayan ay pagtitipon ng isang grupo ng mga
pagtalakay. mamayan sa itinakdang oras at lunan upang pag-usapan
nang masinsinan, kabahalaan, problema, programa at
Ang hindi pagkakaunawaan ng mga tao sa kanilang iba pang usaping pangpamayanan.
pananampalataya, teyoriya, salita at gawa ay sadyang di na
maiwasan sa buhay ng tao simula pa sa unang panahon - Madalas itong isinasagawa kapag may programang
hanggang sa katapusan ng mundo, kaya kinakailangan ang pinaplano o isasakatuparan, may mga problemang
patnubay at gabay upang maiwasan ang di pagkakaunawaan kailangang lutasin at may mga batas na ipatutupad sa
kadalasan ay nagiging sanhi ng pagkakaroon ng hidwaan sa isang komunidad.
isa’t-isa.
- Ito ay pagpupulong ng mga taong naninirahan sa isang
YUNIT III: MGA GAWING PANGKOMUNIKASYON bayan upang pag-usapan ang mga suliranin, hakbang at
NG MGA PILIPINO (Pagbabahay-bahay: Pakikipag- maging ang mga inaasahang pagbabago.
kapwa sa Kanyang Tahana’t Kaligiran)

PAGBABAHAY-BAHAY

- Isa pa sa mahahalagang gawing pangkomunikasyon ng

mga Pilipino

- Ito ay ang pagdalaw o pagpunta ng isang tao o grupo sa

mga bahay sa isang pamayanan para maghatid ng
mahalagang impormasyon, magturo ng isang
teknolohiya, kumonsulta sa mga miyembro ng pamilya
hinggil sa isyu o programa, mangungumbinsi sa pagsali
sa isang paligsahan o samahan, o manghimok na
tumangkilik sa isang produkto, kaisipan, gawain o
adbokasiya.

- ay isa sa mga mainam na estratehiyang

pangkomunikasyon na maaaring isagawa ng
pamahalaan, non government organization, at iba pang
samahan o institusyon na may mga proyekto hinggil
dito.

- Sa kabilang banda, ang pagbabahay-bahay ay madalas

isinasagawa ng mga kinatawan ng ahensiya ng
pamahalaan, pribadong institusyon, o nongovernment
organization na may tiyak na layong panlipunan na
nangangailangan ng kontribsyon, pakikiisa, at
pakikipagtulungan ng mga residente ng isang
komunidad.

Estratehikong Estilo

- Sa pagbabahay-bahay ay kahilantulad din ng

pangingitbahay: mas personal at impormal, may
pagkamusta sa buhay ng pamilyang dinalaw, at lapat sa
araw-araw na alalahanin ng pamilya ang takbo ng
usapan.

YUNIT III: MGA GAWING PANGKOMUNIKASYON

NG MGA PILIPINO (PULONG-BAYAN: Marubdod na
Usapang Pampamayanan)

PULONG BAYAN

- Ang isa pang mahalagang gawaing pangkomunikasyon

ng mga Pilipino. Karaniwan itong isinasagawa bilang
isang anyo ng konsultasyon sa mga mamayan o
particular na pangkat upang tugun o paghandaan ang
isang napakahalagang usapin.