BANGHAY ARALIN SA FILIPINO-BAITANG 8

Kwarter: 2 Linggo: 3 Petsa: Nobyembre 23-24, 2022

I. Layunin

 Nasusuri nang pasulat ang papel na ginampanan ng sarsuwela sa

pagpapataas ng kamalayan ng mga Pilipino sa kultura ng iba’t ibang rehiyon
sa bansa.
 Naiuugnay ang tema ng napanood na programang pantelebisyon sa akdang
tinalakay.

II. Paksang Aralin

 Paksa: SARSWELA
 Mga Sanggunian: ADM sa Filipino 8, Pluma 8
 Kagamitang Pampagtuturo: aklat, modyul, activity sheets

III. Pamamaraan

A. Pagbabalik-aral

Panuto: Ibigay ang opinyon at kahulugan ng mga salitang sinalungguhitan sa

pahayag.

Oh, mundong sinungaling! Sa bawat sandaling ligayang tinatamo ng dibdib,

ay tinutunungan kapagdaka ng matinding dusa! Magdaraya ka! Ang tuwang
idinudulot mo sa amin ay maitutulad sa bango ng bulaklak, na sa sandaling oras ay
kusang lumilipas.
Bahagi ng akdang “Walang Sugat ʺ

1. Ano ang iyong masasabi sa pahayag ng talata?

2. Ibigay ang kahulugang denotasyon at konotasyon ng salitang bulaklak.

Denotasyon:
Konotasyon:

3. Ibigay ang kasingkahulugan at kasalungat na kahulugan ng salitang dusa.

Kasingkahulugan:_
Kasalungat na Kahulugan:
B. Paglalahad

SEVERINO REYES

Si Severino Reyes, o mas kilala bilang Lola Basyang, ay itinuturing na ama ng

Sarsuwelang Tagalog. Isa siyang mahusay na direktor at manunulat ng dula.
Nagsimulang mabasa ang mga kuwento ni Lola Basyang noong 1925 habang
siya ay punong-patnugot sa Liwayway at kinailangan niyang punan ng kuwento
ang isang maliit na espasyo sa isang pahina ng magasin. Nakasulat siya ng 26 na
sarsuwela. Unang inilimbag ang “Walang Sugat” noong 1898 at unang
itinanghal noong 1902 sa Teatro Libertad. Tinalakay ng sarsuwela ang
pagmamalupit ng mga paring Kastila sa mga bilanggong Pilipino dahilan sa
kanilang pagiging makabayan. Ang sarsuwela bagamat ipinakilala noong
panahon ng Españ ol ay namulaklak noong Panahon ng Himagsikan at ng
Amerikano. Punong-puno ito ng pag-iibigan at tunggalian. Ayon sa kasaysayan
nito, ito ay sinasabing hinago ng mga Españ ol sa opera ng Italya sapagkat
magkahalo ang diyalogong ginagamit dito
－patula at pasalita.

Ang mga tagpo ay magkahalong seryoso at katawa-tawa. Melodrama kung ito

ay tawagin o kaya’y tragikomedya. Hango sa tunay na buhay ang paksa nito at
kung minsan ay nasosobrahan naman sa damdamin, lalo na sa pag-ibig kaya
nagiging soap operatic. Kadalasan ang sarsuwela ay nagtatapos palagi sa
masayang pagwawakas, kasiyahan o nakaaaliw na tagpo. Ang tunggalian ng
sarsuwela ay pahaplis at pahapyaw lamang. Ito ay ipinangalan sa la Zarzuela ng
Espanya.

Lubos itong kinagigiliwan ng mga Pilipino dahil tayo ay likas na mahilig sa awit
at sayaw. Dahil dito, sumikat si ‘Atang Dela Rama’ at itinagurian siyang “Reyna ng
Sarsuwela” sa Pilipinas.
 Atang Dela Rama

Unti-unting nanghina ang Sarsuwela ng dumating ang ‘bodabil’ (vaudeville)

o ‘stage show’. Lalong nawalan ng manonood ang teatrong musikal nang
dumating ang mga pelikula. Ipinatigil ng mga Amerikanong mananakop ang
mga sarsuwela noon, dahil ginagamit ito ng mga Pilipino para ipakita ang mga
kalupitan at di- makatarungang karanasan na dinanas sa ilalim ng pananakop
ng mga Kastila at Amerikano. At sa pagtatapos ng dula ay ipinapakita na ang
mga Pilipino ay nagwawagi laban sa banyagang mga mananakop. Noong 2011
kinilala ng National Commission for Culture and Arts na isa sa mga pamanang
kultura ang sarsuwela. Kinilala din ng UNESCO ang sarsuwela bilang
pambansang teatro at opera ng Pilipinas. Gaya ng ibang panitikan, ang
karamihan sa mga dulang itinatanghal ay hango sa totoong buhay.

C. Pagtatalakay

Ang Sarsuwela ay nagbibigay sa atin ng tiwala para mahalin ang sariling

bayan at mga taong ating minamahal, ipinapakita ang sitwasyon ng mga
Pilipino sa mga kuwento ng pag-ibig at kontemporaryong isyu. Narito ang ilan
sa mga halimbawa ng Sarsuwela.

Mula sa Luzon, narito ang piling bahagi ng sarsuwelang

“Tanikalang Ginto”
ni Juan Abad

Balak magpakasal sina K’Ulayaw (simbolo ng rebolusyonaryo) at Liwanag simbolo

ng tunay na pagmamahal sa bayan na pilit hinaharangan ni Maimbot (simbolo ng mga
Amerikano.) Naging kasabwat ni Maimbot si Nagtapon (simbolo ng mga Pilipinong
taksil) na kapatid ni K’Ulayaw sa planong paglalayo ng magkasintahan. Sinuhulan ni
Maimbot si Liwanag ng tanikalang ginto at sandaling nasilaw dito. At sa huli, namatay
si K’Ulayaw sa kamay ni Nagtapon. Sa sobrang pagkalungkot, magpapakamatay din
dapat si Liwanag ngunit pinigilan siya ni Diwa (simbolo ng patuloy na pakikipaglaban)

Nasasalamin natin dito ang pagkamakabayan at katapangan o kabayanihan

ng mga Pilipino, ipinapakita nila ang pagmamahal sa bayan sa pakikipaglaban
kahit buhay pa nila ang kapalit makamtan lang ang inaasam na kalayaan. Sa
kabila ng pagtataksil at korupsyon, matiyaga silang naghintay at hindi nawalan
ng pag-asa
na darating din ang kanilang pinakamimithi na kalayaan. Nariyan din ang
kasal na kung saan bahagi ng kultura nating mga Pilipino na tanda ng
sakramentong pinag-isa ang dalawang taong nagmamahalan.

https:onebigblog2008.wordpress.com/tanikalang ginto

Mula sa rehiyon III, narito naman ang buod ng itinuturing na unang sarsuwela ng
Kapampangan.

“Ang Tagatagpi”
Mariano Proceso Byron Pabalan

Iniisip ni Juana na hiwalayan ang asawang si Diego dahil sa suspetsang may ibang
babae ito. Dumating si Sianang, ang kasambahay ng mag-asawa.Nang umalis na si
Juana, dumating si Pablo, isa ring kasambahay at lihim na kasintahan ni Sianang.
Hábang nagpapalitan silá ng matatamis na salitâ ay
dumating bigla si Diego at nagtago sa ilalim ng sopa si Pablo. Nang itanong ni
Diego kung ano ang sanhi ng kaluskos sa bahay, sinabi ni Sianang na ang ásong si
Managpe ang sanhi. Ngunit, biglang nabahing si Pablo at nabisto ang
magkasintahan. Hábang pinagagalitan ni Diego ang mga kasambahay, umuwi si
Juana at siyá namang napagalitan ni Don Diego dahil sa kawalan ng kaayusan sa
bahay sanhi ng pagseselos nitó. Natapos ang dula na humihingi ang mga tauhan
ng paumanhin sa magulong kinahinatnan ng kanilang búhay.
https://philippineculturaleducation.com.ph/pabalan-mariano-proceso-byron/

Nasasalamin natin dito ang suliraning pampamilya na pagseselos at maling akala

ngunit sa bandang huli ay nanaig ang pagmamahal, pagpapakumbaba at
pagpapatawad.

Mula sa Luzon, narito ang piling bahagi ng sarsuwelang

Paglipas ng Dilim
ni Precioso Palma

Si Don Torcuato at ang kanyang pamilya ay may problemang pampinansiyal. Bilang

karagdagan sa kanilang problemang pampinansyal, si Caridad - ang anak na babae nina
Don Torcuato at Donya Carmen - ay nabuntis ni Don Juanito. Kaya naman, sa handaan ni
Makairog, sinimulan ni Don Torcuato, Donya Carmen, at Caridad ang kanilang plano
 upang hikayatin si Makairog na maging kasintahan ni Caridad. Ang kanilang plano na
gawin kay Makairog na isang panakip-butas para sa pagbubuntis ni Caridad ay
nadiskubre. At sa wakas, ay natuloy ang pag-iibigan nina Estrella at Makairog nang sa
dulo ng dula ay ipinakita ang kanilang pag-iisang dibdib.
https://brainly.ph/question/2416995

Nasasalamin natin ang kultura at mga katangian dito na

⚫ Mahilig sa handaan ang mga Pilipino bilang paraan ng pakikisalamuha
sa kapwa.
⚫ Tibay ng tiwala at pagmamahal sa isang relasyon ay hindi basta
natitibag hadlangan man ng maraming pagsubok.
⚫ Ang kasal na kung saan patunay na tayong mga Pilipino ay naniniwalang
may Diyos at pinagpapala ang may basbas ng sakramentong ito.

D.Pagpapayaman

Salamin ng kultura sa isang bansa ang sarsuwela. Nagpapakita ito ng

karaniwang tagpuan, pagpapahalaga, pag-uugali o paraan ng pamumuhay ng
mga tao. Nabasa at natalakay na natin ang sarsuwelang “Walang Sugat “ni
Severino Reyes sa ikaapat na modyul kaya batid kong alam mo na ang isasagot
sa aking
hihilingin ngayon. Narito ang buod ng ʺWalang Sugat.ʺ

Magkaharap noon sina Julia at Tenyong habang nagbuburda ang dalaga ng biglang
dumating ang kaibigan nitong si Lucas na nagbalita na nadakip ang kanyang ama dahil
napagkamalan itong isang tulisan, napatay ang ama niya na si Kapitan Inggo nais
maghiganti ni Tenyong kahit labag sa sa kalooban ng kanyang kasintahan na si Julia at
inang si kapitana Puten ay wala silang nagawa.
Nagkalayo sina Julia at Tenyong at habang malayo sila sa isat-isa ay may dumating
namang manliligaw si Julia isang mayaman na si Miguel. Sa paglaon ay itinakda ang
kanilang kasal kaya nagpadala ng liham si Julia kay Lucas para ipaalam na siya ay
ikakasal na ngunit di ito nasagot ni Tenyong sapagkat biglang nagkaroon ng labanan.
Ibinilin na lamang ni Tenyong na darating siya sa araw ng kasal ni Julia. Inakala ni Julia
na patay na si Tenyong kaya labag man sa kanyang kalooban ay kailangan niyang
magpakasal kay Miguel.Nang araw ng kasal dumating si Tenyong sa simbahan na
duguan na anyong mamatay na pinatawag ang kura upang makapangumpisal si
Tenyong. Ang huling kahilingan ni Tenyong ay ikasal siya kay Julia, pumayag naman si
Tadeo ang ama ni Miguel at Juana ina ni Julia sapagkat mamatay din naman si Tenyong
at makakasal din sa kanyang anak. Ngunit biglang bumangon si Tenyong at nagsigawan
ang lahat ng Walang Sugat! Walang Sugat! Nilinlang lang pala ni Tenyong ang lahat
upang siya ay makasal kay Julia.

Lagyan ng √ kung ang kaugalingan ay katanggap-tanggap at X kung di

katanggap-tanggap.
 1. Ang pagbibigay ng alaala sa isang minamahal.

2. Ang pagpapadama ng paninibugho sa kasintahan.

3. Ang pagtalikod sa mga minamahal sa buhay para sa bayan.

4. Pagtawag ng Pilibustero sa tao kung sumulat ay maraming K.

5. Ang pagpaparusa sa mga bilanggo sa pamamagitan ng pagpalo.

6. Ang pagkakaisa upang maghimagsik laban sa mga prayle.

7. Ang paggamit ng isip sa halip na puso kapag may lalaking mangingibig.

8. Ang pagpapasa-Diyos sa mga mapang-abuso.

9. Ang pagpili ng magulang ng mapapangasawa ng anak.

10. Pag-iisip ng paraan upang mahadlangan ang pagpapakasal

ng kasintahan

Piliin mo sa mga sumusunod ang kultura o kaugalingang nagpapakita ng pag-

ibig sa bayan. Titik lamang ang isulat sa iyong sagutang papel.

A. Pagbubuwis ng buhay para sa kalayaan ng bansa.

B. Pananatili sa Pilipinas kahit malaki ang kikitain sa ibang bansa.

C. Pagbabayad ng buwis.

D. Pagtangkilik sa mga produkto ng bansa.

E. Pagsunod sa batas.

F. Pagtulong sa kapwa.

G. Matapat na pagtupad sa tungkulin.

H. Paggalang sa watawat.

I. Pangangalaga sa mga likas na kayamanan ng bansa.

J. Pagsunod sa mga magulang.

E.Paglalapat

Gawain A. Panuto: Manood ng iyong paboritong telenobela. Pagkatapos, suriin

 at tukuyin o ibigay ang kultura o mga kaugaliang Pilipinong napakaloob dito.

Pamagat ng napanood:

1.

2.

3.

4.

5.
Gawain B. Panuto: Balikan muli ang nabasang akdang Walang Sugat ni
Severino Reyes. Batay sa tema nito, iugnay sa programang pantelebisyong ang
iyong napanood. Patunayan ang iyong sagot.

Walang Sugat ni Severino Reyes Pamagat ng Napanood

Tema: Tapat na Pagmamahalan ni Julita at

Tenyong Tema:

Pagpapatunay sa kaugnayan ng dalawang akda:

F.Paglalahat

Panuto: Dugtungan ang mga sumusunod na pahayag upang mabuo ang

inaasam na karunungan.

1. Natutuhan ko na….

2. Mahalaga ang aking natutuhan dahil…

 3. Gagamitin ko ang aking natutuhan para sa…

4. Pauunlarin ko ang aking natutunan sa pamamagitan ng…

IV. Pagtataya

Gawain A. Panuto: Suriin at tukuyin ang kultura at mga kaugaliang Pilipino na

inyong mababasa sa sarsuwelang ito. Isulat sa nakalaang bahagi.

“Dalagang Bukid”
Hermogenes E. Ilagan

Umiikot ang Dalá gang Bú kid kay Angelita, isang dalagang nagbebenta ng
bulaklak sa may kabaret. Dahil sa angking kagandahan niya, maraming lalaki
ang umibig, at isa na rito si Don Silvestre. Ngunit, lihim na mahal ni Angelita
si Cipriano, isang
binatang nag-aaral ng abogasya. Tutol ang mga magulang ni Angelita kay
Cipriano, bilang kaniyang mangingibig dahil mas gusto nila para sa dalaga si
Don Silvestre. Dahil sa dami ng pera ni Don Silvestre, nagawa niyang
paghiwalayin ang magkasintahan at umasang lalapit ang loob ni Angelita sa
kaniya. Ngunit hindi
nagtagumpay si Don Silvestre sa kaniyang plano. Nang pinilit ng mga magulang
ni Angelita na ipakasal kay Don Silvestre, ay kanyang ibinunyag na siya ay
nauna nang nagpakasal kay Cipriano, na lingid sa kaalaman ng karamihan ay
tapos pala ng abogasya. Kaya, bilang isang maginoo ay binati rin ni Don
Silvestre ang dalawa.
https://tl.wikipedia.org/wiki/Dalagang_Bukid
1.
2.
3.

Gawain B.
Panuto: Gamit ang Venn Diagram, isulat ang pagkakatulad at pagkakaiba ni Angelita
sa kababaihan sa kasalukuyan. Gayahin ang pormat.

Kababaihan sa
kasalukuyan
 tulad

Pagkakaib
V. Takdang -Aralin a Pagkakaib
a
Panuto. Pagsasalaysay muli sa mga mahalagang pangyayari at impormasyon
tungkol sa paksang sarsuwela, gamit ang tsart sa ibaba. Ang iyong pagsasalaysay
ay iwawasto sa nakabatay na rubrik.

KAHULUGAN AT AMA NG ELEMENTO KAHALAGAHAN NG

KASAYSAYAN SARSUWELA NG SARSUWELA
SARSUWELA