2 Á|üC„ nqTã+<Ûä+ ãT<Ûäyês¡+ 5 E˝…’ 2023

J$‘·+˝À Á|ü‹<ëì˝À b˛{° ñ+≥T+~. á ø=~› düeTj·T+˝À Áù|eT˝À |ü&É‘ês¡T. ø=‘·Ô˝À m ñ<√´>∑ Á|üø£≥q yÓ\Te&çq yÓ+≥H˚, dæ\ãdtì, eT] MTs¡T @ πø≥–]˝À ñHêïs¡T ?
b˛{°<ës¡T\T ô|]π> ø=\~ b˛{° nH˚~ rÁe+ ne⁄ u≤>±H˚ ñ+≥T+~. ‘·|üð ø£<ë! nì n&ç–‘˚, m>±®+ bÕÁ≥Héì |üP]ÔkÕúsTT˝À ne>±Vü≤q Ç|üð&ÉT eTq+ #Ó|üð≈£îqï á Äs¡T πø≥–]˝À¢ì
‘·T+~. á rÁeeTsTTq b˛{°˝À+∫ $CÒ‘·>± ì\ã&Ü m+<äT≈£î ‘·|üð, Ç<ä›s¡+ ø£*ùd düu…®ø˘º &çdüÿdt #˚düTÔ #˚düT≈£î+ {≤s¡T.‘·eT Á|æ|üπswüHé˝À, dæ\ãdt˝À \ø£åD≤\˝À @ ˇø£ÿ πø≥–]øÏ #Ó+~q \ø£åD≤\sTTHê
\+fÒ Ä˝À#·q\T eP´Vü‰\T e÷sêÃ*. ñ<ëVü≤s¡D≈£î Hêï+. Ç~ ñuÛÑj·TT\≈£î ñ|üjÓ÷>∑y˚T ø£<ë! n+≥÷ ø°\ø£eTsTTq yê{Ïì ndü\T e<ä\s¡T. MT$ nsTT‘˚ MTs¡T K∫Ñ·+>± C≤uŸ ø=&É‘ês¡T. ô|’
b˛{° |üØø£å\H˚ rdüT≈£î+<ë+! ñ<√´>±\T e+<ä˝À¢ uÛÑeHê\T ø£&É‘ês¡T. nsTT‘˚ ˇø£<äX¯ <ë{Ïq πø≥–] ªdæµ ' Äs¡T πø≥–] \ø£åD≤\qT ø£*– ñ+&Ü*‡q nedüs¡+
yÓ\Te&ÉT‘·T+{≤sTT. ø±˙ b˛{° e÷Á‘·+ \ø£å˝À¢ ‘·s¡Tyê‘· |ü⁄düÔø±\T, Á|æ|üπswüHé, d”]j·TdtHÓdt n˙ï m _≥T¢ _≥T¢>± #·<äes¡T. #·~yêsê... ø£wüº+. #·ø£ÿ>± ˝Ò<äT. ˇø£ÿ πø≥–] \ø£åD≤\TqT ø£*– ñHêï eTq+
ñ+≥T+~. ø±˙ ˇø£{Ï >∑eTì+#êsê? \ø£å˝À¢ b˛{° b˛sTT Áù|eT eTT~] bÕø±q |ü&ç, ô|[fl #˚düTø=ì ˇø£ nH˚«wæ˝≤>± düu…®≈£îº H˚s¡TÃ≈£î+{≤s¡T. düu…®≈£îº düsêÿØ ø=\Te⁄ kÕ~Û+#·e#·TÃ. eT] MTs¡T @ πø≥–]˝À
nH˚~ X¯ó<ä∆ nã<ä∆+. \ø£å˝À¢ |üØø£å sêkÕÔs¡T. ø±˙ @<√ Á|üsTTy˚{Ÿ C≤uŸ˝À #˚]b˛‘ês¡T. ˝À‘·T˝À¢øÏ yÓ[fl düŒwüºeTsTTq ne>±Vü≤q ‘Ó#·Tà ñHêïs√ ˇø£kÕ] MT≈£î MTπs mø˘‡πs rdüTø√+&ç.
\ø£å˝À¢ b˛{° ø±<äT. MT‘√ bÕ≥T |üØø£å sêdæq Ç˝≤ H˚qT #Ó|üð≈£î+≥÷b˛‘˚ e+<ä˝À¢ #Ó|üŒe#·TÃ. ≈£î+{≤s¡T. >∑eTì+#êsê? ø=+‘·eT+~øÏ ˇπøkÕ] Hê\T¬>’<äT
yês¡+<äs¡÷ MT≈£î b˛{°<ës¡T\T ø±H˚ø±s¡T. ñ<√´>±ìøÏ ø±˙ Hê dü÷º&Ó+{Ÿ‡, eTq s¡|ò”kÕsY ôd’q´+ Ç|ü⁄&ÉT ô|’q πø≥–] ª&çµ ' >∑es¡ïyÓT+{Ÿ ø=\Te⁄\T e#˚ÃkÕÔsTT. n+<äT˝À+∫
<äs¡U≤düTÔ #˚düT≈£îqï yês¡+<äs¡÷ ndü\T b˛{°<ës¡T\T #Ó|üð≈£îqï Äs¡T πø≥–Ø\≈£î #Ó+<äì yês¡sTT m HÓ–{Ïyé yês¡Ô\≈£î #ê˝≤es¡≈£î Á|üuÛ≤$‘·+ ø±s¡T. Ä eTqø=ø£{Ï ÇùdÔ u≤>∑T+&ÉT nqT≈£î+{≤+. ˇø£ C≤ãTπø
ø±H˚ ø±<äT. á b˛{°<ës¡T\T ø±ì yês¡T m˝≤ ñ+{≤s√ ñ+{≤s¡qï $XÊ«dü+ >∑{Ϻ>± Hê≈£îqï~. HÓ–{Ïyé˝À ≈£L&Ü bÕõ{Ïyé yÓ<äT≈£î‘ês¡T. yêfi¯fl≈£î eTq+ ‘·\¢&ç\T¢‘·T+fÒ Hê\T¬>’<äT C≤ãT\T m˝≤
#·÷<ë›+! ñ<√´>±\T ø=+<ä]πø e∫Ã, $T–*q yê]øÏ ‘Ó\TdüT.. <˚ìì m˝≤? ‘·eT ¬øØsYøÏ nqT>∑TD+>± kÕ<Ûä´+? n+fÒ »yêãT #Ó|ü⁄‘êqT. #·÷&É+&ç...
πø≥–] 1 ' m+<äT≈£î sêe≥˝Ò¢<ä+fÒ eTq+ #Ó|üð≈£îqï Äs¡T πø≥ eT\#·Tø√yê˝À Mfi¯fløÏ HÓ–{Ïyé Áô|ò+&é‡ ñ+&És¡T. >∑{Ϻ>± ≈£Ls=Ãì ˇø£ |üP´Vü≤+ Á|üø±s¡+ Á|æ|üπswüHé #˚ùdÔ,
☯ ñ<√´>±ìøÏ <äs¡U≤düTÔ #˚düT≈£î+{≤s¡T. ø±˙ ø=+‘· ‘=* C≤uŸ sêe≥y˚T ø£wüº+... e∫Ã+<ë? Äqø£ MTs¡T
ø±˝≤ìøÏ <äs¡U≤düTÔ #˚düT≈£îqï $wüj·÷ìï |üP]Ô>± @ |üØø£å sêùdÔ Ä ñ<√´>∑+ edüTÔ+~. ‘=*C≤uŸ MTøÏ#˚Ã
eTs¡∫b˛‘ês¡T. eT∞fl m>±®+ &˚{Ÿ sê>±H˚ dü]>±Z ø±ìŒ¤&ÓHé‡ n˝≤+{Ï~. Ä ø±ìŒ¤&ÓH釽À mìï ø=\Te⁄
z |ü~ùV≤qT s√E\ eTT+<äT Á|æù|s¡e⁄‘ês¡T. Ç˝≤ \sTTHê kÕ~Û+#·>∑\+.
>∑sTT‘˚ |òü*‘·+ m˝≤ ñ+≥T+<√ MT≈£î ‘Ó\TdüT. Ç|üð&ÉT düsêÿØ ø=\Te⁄\T #˚kıÔqï yês¡+<äs¡÷
πø≥–] 2 ' yêfi¯fl Á|æ|üπswüHé ø±\+˝À Ç+‘· ô|<ä› ñ<√´>±\qT
☯ ñ<√´>∑ |üØø£å\øÏ Á|æù|s¡e⁄‘·THêïqT nì }fiÀfl kÕ~ÛkÕÔeTì nqTø√˝Ò<äT ø£<ë! ø±˙ ø±ìŒ¤&ÓH金√
yês¡+<ä]ø° #Ó|ü⁄‘ês¡T. ø£q|ü&çq yês¡+<ä]ø° ñHêïs¡T. me¬sìï yÓ≥ø±sê\T #˚dæHê, yê]yÓ’|ü⁄ ˇø£ÿ
#Ó|ü⁄‘ês¡T. ø±˙ ∫es¡˝À |üØø£å sêj·Ts¡T. @y√ kÕ] n˝≤ #·÷dæ }s¡T≈£îHêïs¡T. Ä #·÷|ü⁄˝À ø√{Ï
düeTdü´\T dü]>±Z n<˚ düeTj·÷ìøÏ #·T≥Tº nsê∆\T+&É#·TÃ. Ä nsê∆\T C≤uŸ kÕ<Ûäq‘√ s¡TEe⁄
eTTfÒºkÕÔsTT. nj·÷´sTT.
πø≥–] 3 ' H˚qT #Ó|ü⁄‘êqT $q+&ç! eTq+ me]˙ @eTH√
☯ Çø£ eT÷&√ πø≥–]øÏ #Ó+~q yês¡T..... ñ<√´>∑ <ä›äu≤“! n|ü⁄&ÉT yêfi¯ófl eTq\˙ @eTqs¡T. ˇø£ÿkÕ]>±
Á|üø£≥q yÓ\Te&çq ø=‘·Ô˝À Á|æ|üπswüHé <äTeTTà eTq+ C≤uŸ ø=≥º>±H˚ }s¡T ñ*øÏÿ|ü&Ü*. X¯Á‘·Te⁄\T
˝Ò|ü⁄‘ês¡T. nôVAsêÁ‘·T\T ø£wüº|ü&ç #·<äTe⁄‘ês¡T. ôd’‘·+ ùdïVü≤+ #˚j·÷*. Ä! C≤uŸ edüTÔ+<ë? nì
ø±˙ ∫es¡˝À @<√ ˇø£ HÓ–{Ïyé yês¡Ô≈£î BsêÈ\T rùdyê]øÏ ~eTà ‹s¡>±*. n~MTs¡T #˚ùd |üì
$|üØ‘·+>± Á|üuÛ≤$‘·+ nsTT Á|æ|üπswüHéì |üP]Ô>± <ë«sêH˚ #ÓbÕŒ*. m>±®+ sêdæ MTs¡T XÊ{ÏôdŒ¤Ì nsTT‘˚
|üø£ÿq ô|fÒºkÕÔs¡T. C≤uŸ e∫ÃqfÒºqì >∑T]Ô+#·+&ç.
πø≥–] 4 ' Ç|üð&ÉsTT‘˚ C≤uŸ kÕ<Ûäq≈£î zs¡TŒ uÛÑj·T+ø£s¡+>±
☯ ø£q|ü&çq Á|ü‹ |ü⁄düÔø±HÓï˝≤¢ #·<äTe⁄‘·÷ |æôV≤#Y&ç ñ+&Ü*. m+‘· zs¡TŒ n+fÒ >±+BÛ>±]øÏ ñqï+‘·
#˚ùdyês¡Tyês¡T eT] ø=+<äs¡T. M] s¡÷yéT ˝…’ÁãØ zs¡TŒ. uÛÑ÷<˚$≈£îqï+‘· zs¡TŒ. á zs¡TŒ m+‘·{ÏB
e÷~]>± ñ+≥T+~. Ç˝≤+{Ï yês¡T $|üØ‘·+>± n+fÒ m>±®+˝À MTs¡T _≥Tº _≥TºøÏ Äq‡sY #˚düT≈£î+≥÷
f…ÆyéT y˚dtº #˚düT≈£î+{≤s¡T. b˛‘·T+{≤s¡T. n˝≤+{Ï >=|üŒ zs¡TŒ. $ÁX¯$T+#·ì
πø≥–] 5 ' ø£wüº+ ‘·|üŒ≈£î+&Ü MT≈£î $»j·÷ìï n+~düTÔ+~. Ä
☯ Á|æ|üπswüHéøÏ ôV’≤<äsêu≤<é #˚s¡T≈£î+{≤s¡T. j·TT<ä∆ $»j·T+ J$‘·+˝Àì mH√ï ø£cÕº\qT rs¡TdüTÔ+~.
ÁbÕ‹|ü~ø£q ÇHédæº≥÷´{Ÿ\øÏ |ò”E\T ø£&É‘ês¡T. –]˝À¢ @<√ ˇø£ πø≥–]øÏ #Ó+~ ñ+&É≥+ e\¢ ñ<√´>∑ n˝≤+{Ïyê]ì Ms¡T m+≥sYf…ÆHé #˚j·Ts¡T. Á|æ|üπswüHé #˚ùd≥|ü⁄&ÉT eTq˝À rÁeeTsTTq ˇ‹Ô&ç
dü]>±Z Hê\T>∑+fÒ Hê\T>∑T s√E\T d”]j·Tdt>± kÕ<Ûäq˝À yÓqø£ã&ÉT‘·THêïs¡ì e÷Á‘·+ #Ó|üŒ>∑\qT. πø≥–] ªÇµ ' ñ+≥T+~. >∑es¡ïyÓT+≥T ‘·«s¡>± H√{Ï|òæπøwüHé‡ Çe«<äT.
ø√∫+>¥øÏ yÓfi¯‘ês¡T. Ä ‘·sê«‘· me]e÷{À $ì ñ<√´>∑ kÕ<Ûä≈£î\T m˝≤ ñ+{≤s¡+fÒ ' m Á|æ|üπswüHé˝À {≤¬sZ{Ÿ‡ ô|≥Tº≈£î+{≤s¡T. Äs¡Tq÷s¡ Ç+{À¢ yêfi‚flyÓ÷ Ä>∑s¡T. dü]›#Ó|üŒ˝Òø£ dü‘·eT‘·eTyê«*‡
eTs√ ÇHédæº≥÷´{ŸøÏ yÓ[fl nø£ÿ&Ü |ò”CŸ ø£{Ϻ ...... πø≥–] m ' sTTHê nqT≈£îqï düeTj·÷ìøÏ {≤¬sZ{Ÿ |üPs¡Ôyê« edüTÔ+~. HÓ\HÓ˝≤ &ÉãT“\T n&É>±\+fÒ m˝≤>√
Ç˝≤ ø£{°º ø£{°º ÇHédæº≥÷´{Ÿ\øÏ eTVü‰sê» b˛wü m eTT+<äT ‘·eT |ü¢dt\T, yÓTÆqdt\T uÒØE y˚düT *‡+<˚. ˝Òø£b˛‘˚ ìÁ<ä |ü≥º<äT. |ü≥º≈£L&É<äT ≈£L&Ü! ñ+≥T+~. n˝≤ n&É>∑{≤ìøÏ eTqdüT˝À e+<ä
≈£î\T>± e÷s¡‘ês¡T. ≈£î+{≤s¡T. ªHÓeTà~>± ñ+&É+&çµ nqï≥T¢ ñ+{≤s¡T. πø≥–] ªm|òtµ ' j·TT<ë∆\T #˚j·÷*. MT≈£î ‘Ó\TkÕ? Á|ü‹ ìs¡T<√´– á
πø≥–] 6 ' ‘·«s¡|ü&És¡T. &ÉãT“\T ≈£L&Ü C≤>∑s¡Ô>± Ks¡Tà m düu…®≈£îº\øÏ dü+ã+~Û+∫ M\sTTq+‘· ‘·≈£îÿe>± <äX¯qT nqTuÛÑ$+∫q yêπs. <˚e⁄&ÉT düèwæº+∫q
☯ eT]ø=+<äs¡T+{≤s¡T, d”]j·Tdt>± Á|æ|üπswüHé ô|&É‘ês¡T. ‘·«s¡|ü&ç, ‘·T[fl|ü&ç me]˙ @e÷{≤ |ü⁄düÔø±\T #·<äTe⁄‘ês¡T. πøe\+ ø±HÓ‡|tº‘√ ≈£L&ç <äT'U≤\T qT+&ç >±˙, eTq≈£î ‘Ó*d”, ‘Ó*j·Tø£ eTqô|’
#˚j·Te\dæq düeTj·T+˝À J$‘·+˝ÀH˚ ø°\ø£ nqs¡T. ñqï ãTø˘‡ e÷Á‘·y˚T #·<äTe⁄‘·÷, #·~$qy˚ e∫Ã|ü&˚ <äT'U≤\ qT+&ç >±˙, eTq+ ãj·T≥
eTsTTq düeTj·T+˝À j·÷e‘Y J$‘êìï XÊdæ+#˚ πø≥–] ª_µ ' |ü~kÕs¡T¢ #·<äTe⁄‘ês¡T. |ü&Ü\+fÒ düsêÿØ ø=\Te⁄ nedüs¡+. eTq e÷≥≈£î
$\Te ñ+{≤\Hêï, eTq+ #˚ùd |üì |ü~eT+~ø°
X¯Øs¡+ eT]j·TT eTqdüT ¬s+&É÷ nqTdü+<Ûëq+
#˚düT≈£î+fÒH˚ nqT≈£îqï \øå±´ìï kÕ~Û+#·>∑\+.
e÷qdæø£+>± Ä˝À∫kÕÔ+. X¯Øs¡+‘√ |üì #˚kÕÔ+.
J$‘·+˝À eTq+ #˚ùd Á|ü‹ eTTK´yÓTÆq |üì @<äsTTHê
Á|æ|üπswüHé˝À ªe÷qdæø£+µ eTTK´+ ñ|üjÓ÷>∑|ü&Ü\Hêï n~ >∑es¡ïyÓT+{Ÿ C≤uŸ‘√H˚
kÕ<Ûä´+.
Hê\Tπ>fi¯fl qT+&ç H√{Ï|òæπøwüHé‡ ø=s¡≈£î m<äTs¡T
Vü≤s¡D≈£î H√{Ï|òæπøwüHé\T Ä\dü´+ ne⁄‘·÷ ñHêïsTT. yÓfi≤Ôs¡T. ø±˙ ◊.m.mdt. nyê«\qï e÷qdæø£ ‘·|üq #·÷düTÔ, eTTK´+>± Á>∑÷|t`2 ø=s¡≈£î ø£fi¯ófl ø±j·T\T
K∫Ñ·+>± eTqdüT ô|{≤º*‡+<˚. ñ<√´>∑ kÕ<ÛäHê ø±#˚˝≤ m<äTs¡T #·÷düTÔ, #·÷dü÷Ô nÁ|üj·T‘·ï+>± ø£fi¯fl
Á|æ|üπswüHé˝À X¯Øs¡+ ø£Hêï eTqdüT \>∑ï+ nH˚~ #ê˝≤ á f…q¸Héì uÛÑ]+#˚ e÷qdæø£ zs¡TŒ eTTK´+. ãs¡dtº n˝≤H˚ ñ+≥T+~. eT∞fl dæ$˝Ÿ‡ sêkÕÔs¡T. ákÕ]
ne«≈£L&É<äT. Ç+ø± eTq+ Á|üXÊ+‘·+>± Á|æ|üπswüHé ◊.m.mdt. ø=&É‘ês¡T. Ç~ #ê˝≤eT+~˝À »]–+~. yÓ+ã&ç ˙fi¯ófl e#˚à <äX¯ qT+&ç MTs¡T |ü&çq ø£cÕºìøÏ
#ê˝≤ ø°\ø£+. m+‘·>± düº&û MT<ä <äèwæº ô|{≤º\+fÒ, πs|ü{Ï s√Eq MT q+ãsYì ù||üsY˝À #·÷düTø=ì
|üø£ÿq @+ »s¡T>∑T‘·T+<√ ≈£L&Ü ‘Ó*j·T≈£L&É<äT. #˚düTÔ+{≤eTT. Vü≤sƒê‘·TÔ>± @<√ ˇø£ düeTdü´ e∫Ã|ü&ÉT ˇø£ÿ Á>∑÷|t`2 H√{Ï|òæπøwüHé ø=s¡≈£î m.|æ.˝À ñ<√´>±
‘·T+~. eT∞fl <ëì qT+&ç ‘˚s¡Tø=ì Á|æ|üπswüHéì >±&çq s¡T∆\T >∑‘· Hê\T>∑T dü+e‘·‡sê\ qT+&ç m<äTs¡T#·÷düTÔ nÁ|üj·T‘·ï+>± n|üð&ÉT ≈£L&Ü ø£fi¯fl˙fi‚fl ô|≥Tºø=H˚
n+‘·>± ©q+ ø±yê*. n+<äTø£ì Á|æ|üπswüHéøÏ dæ<ä∆ <äX¯≈£î #˚s¡T≈£î+{≤s¡T. yÓTT<ä{Ï ø£˙ïfi¯ófl Äy˚<äq ø±>±,
eTj˚T´≥|ü⁄&ÉT eTqdüT bıs¡˝À¢ì Ç‘·s¡ |üìøÏsêì |ü{≤º\+fÒ e÷qdæø£ zs¡TŒ nedüs¡+. e÷qdæø£+>± Hêïs¡T. á Hê\T>∑T dü+e‘·‡sê\˝À yê]ì Á|æ|üπswüHé
eTq+ m+‘· ã\+>± ñ+{≤yÓ÷ $»j·÷\T ≈£L&Ü ˝ÀH˚ |ü{Ϻ ñ+∫+~ yê]≈£îqï nbÕs¡yÓTÆq e÷qdæø£ ¬s+&√ ø£˙ïfi¯ófl Äq+<äu≤cÕŒ\T.
e÷*Hê´\qT &ç©{Ÿ #˚j·÷*. m≈£îÿe>± f…q¸Hé\T, Ä Äq+<äu≤cÕŒ\T <ä>∑Zs¡˝ÀH˚
>∑+<äs¡>√fi¯ |ü]dæú‘·T\T eT<Ûä´ eTqeTT+&Ésê<äT. ñ+fÒ n+‘˚ ã\+>± \_ÛkÕÔsTT. ø=+<ä]ì #·÷düTÔ+{≤+. ã\y˚T ‘·|üŒ Ç+πøB ø±<äT. eTq+ J$‘·+˝À #˚ùd Á|ü‹
ñ<√´>∑ |üØø£å\T sêdæ ¬s+&ÉT eT÷&ÉTkÕs¡T¢ C≤uŸ eTTK´yÓTÆq |üì˝À d”]j·TdtHÓdt n<˚q+&ç e÷qdæø£ ñHêïsTT.
\ø£å´ kÕ<Ûäq ø£wüºeTe⁄‘·T+~.
b˛{° |üØø£å\ Á|æ|üπswüHé˝À n+<äs¡÷ MTs¡T #·~$q sêø£b˛sTTHê, eT∞fl Á|üj·T‘·ï+ #˚dæ sê´+ø£s¡¢ e⁄‘ês¡T. <äèwæº ˝Òø£b˛‘˚ #˚ùd @ |üì ≈£L&Ü ndü‡\T dü¬ø‡dt ø±<äT. Væ≤düºØ s¡|ò” kÕsY,
{≤|æπø‡ #·<äTe⁄‘ês¡T. Ç+#·T$T+#·T>± düu…®≈£îº ˇø£fÒ á »Øï˝À yê]ì |ü{Ϻ ñ+#˚~ e÷qdæø£ ã\y˚T. ãTTwüß\T ns¡D≤´\˝À ‘·|üdüT‡ #˚düTÔ+{≤s¡T. Ä ‘·b˛
ñ<ëVü≤s¡D≈£î dæ$˝Ÿ‡ sêkÕÔs¡T. ◊.m.mdtì Ä•kÕÔs¡T. ã\+ yê]øÏ n<äT“¤‘· X¯≈£îÔ\qT #˚≈£L]à ô|&ÉT‘·T+~. ndæôdº+{Ÿ Ábıô|òdüsY
ñ+≥T+~. ø±˙ ø=+<ä]πø ñ<√´>±\T m+<äT≈£î edüTÔ
HêïsTT? n+fÒ yê]˝À e÷qdæø£ ã\+ m≈£îÿe. ñ<ë ø±ì ◊.|æ.mdt. edüTÔ+~. ◊.|æ.mdt. Áf…Æì+>¥øÏ ≈£L&Ü b˛{° |üØø£å\ Á|æ|üπswüHé ≈£L&Ü ‘·|üdüT‡ ˝≤+{Ï<˚! ôd˝Ÿ: 9848827238
8 Á|üC„ nqTã+<Ûä+ ãT<Ûäyês¡+ 5 E˝…’ 2023

&çõ≥˝Ÿ Ç+&çj·÷ #˚j·T&ÜìøÏ ì+|üe\dæq <äs¡U≤düTÔ bòÕs¡eTTqT m á`Áø±+‹ |ü<∏äø£+˝À uÛ≤>∑+>± 44 yÓ÷&É˝Ÿ $TwüHé 6. düe÷#ês¡ kÕ+πø‹ø£‘· <ë«sê ñbÕ~ ø£\Œq
uÛ≤s¡‘·<˚XÊìï &çõ≥˝…’CÒwüHé #˚j·T&É+ ø√dü+ düs¡∞ø£]+#·&É+ ÁbÕC…≈£îº\T neT\T #˚düTÔHêïs¡T. n$ n˙ï $$<Ûä m <˚X¯+˝À ñqï j·TTe‘·≈£î ◊{Ï ˝Ò<ë ◊{° Ä<Ûë]‘·
Á|ü<ÛëqeT+Á‹ qπs+Á<äyÓ÷B >±s¡T 1 E˝…’ 2015q m <äs¡U≤düTÔ bòÕs¡+ n+<ä]ø° ns¡›eTj˚T´˝≤ &çC…’Hé <äX¯˝À¢ neT\T ne⁄‘·÷ ñHêïsTT. yê{Ï˝À s¡+>±˝À¢ ñbÕ~ neø±XÊ\ ø£\Œq≈£î nedüs¡yÓTÆq
eT<Ûä´Á|ü<˚XŸ˝Àì Ç+&√sY˝À ¬s+&ÉT Á>±eT #˚j·T&É+, nedüs¡yÓTÆq+‘·, kÕ<Ûä´yÓTÆq+‘· ‘·≈£îÿe 1. πø+Á<ä$TwüHé yÓ÷&é ÁbÕC…≈£îº\T ` 13 kÕ+πø‹ø£ •ø£åD n+~+#·&É+˝À á \ø£å´ kÕ<Ûäq˝À
|ü+#êsTTr˝À¢ M&çjÓ÷ ø±qŒ¤¬sHé‡ <ë«sê á düe÷#ês¡+ ùdø£]+∫ ns¡TΩ\qT m+|æø£ #˚ùd˝≤ ñ<ë: á`düHédü<é, á`Ä|ò”dt, á n+XÊ\T Á|ü<Ûëq+>± ù|s=ÿHêïs¡T.
|ü<∏äø±ìï ÁbÕs¡+_Û+#ês¡T. #·÷&É&É+. á`u≤+øÏ+>¥, ô|q¸Hé yÓTT<ä˝…’q$. 1. e÷s¡TeT÷\ Á>±e÷\˝Àì Á|ü»\≈£î ◊{Ï •ø£åD
\øå±´\T : m <äs¡U≤düTÔ\ |ü]dæú‹ì ÄHé˝…’Hé˝À m|üŒ{Ïø£|üð&ÉT 2. sêÅwüº $TwüHé yÓ÷&é ÁbÕC…ø˘º\T ` 17 n+~+#·&É+
1. &çõ≥˝Ÿ s¡+>∑+˝À uÛ≤s¡‘YqT ã˝Àù|‘·+ #˚j·T&É+ |ü]o*+#·Tø√e#·TÃ. ñ<ë : Ád”Ô, •X¯ó dü+πøåeT n_Ûeè~∆, Á>±MTD≤_Ûeè~∆, 2. 5 dü+. ø±\+˝À ø√{Ï eT+~ $<ë´s¡T∆\≈£î •ø£åD
2. &çõ≥˝Ÿ ˝≤ø£sY, á`$<ä´, á`yÓ’<ä´+, yêDÏ»´+, m dü]º|òæπø≥T¢, $<ë´dü+ã+<Ûä &çÁ^\T, >∑T]Ô+|ü⁄ |üÁ‘ê\T á`$<ÛëHé n+~+#·&É+
|ü]bÕ\q e+{Ï ùde\˙ï Çø£ô|’ ÄHé˝…’Hé <ë«sê e+{Ï eTTK´yÓTÆq |üÁ‘ê\T ÄHé˝…’Hé˝À dü+øÏå|üÔ+ 3. Ç+{ÏÁπ>f…&é $TwüHé yÓ÷&é ÁbÕC…≈£îº\T ` 14 3. áXÊq´ sêÅcÕº\˝À ◊{Ï, ◊{Ï Ä<Ûë]‘· ùde\qT
n+~+#˚˝≤ #·s¡´\T rdüTø√e&É+. #˚düTø√e#·TÃ. Bì eT÷\+>± á|üÁ‘ê\qT ñ<ë : á`ø±eTsY‡, Ç+&çj·÷ b˛s¡º˝Ÿ, á`ø√s¡Tº\T eT]+‘· n_Ûeè~∆ |üs¡#·&É+
3. ãVæ≤s¡+>∑ Á|ü<˚XÊ\˝À yÓ’ô|ò’ kÂø£s¡´+ ø£*Œ+#·&É+ 4. 3 \ø£å\ eT+~ ◊{Ï ùde\ &Ó*eØ @C…+{Ÿ‡≈£î
4. 2.5 \ø£å\ bÕsƒ¡XÊ\\≈£î yÓ’ô|ò’ ø£HÓø£åqT¢ HÓ’|ü⁄D√´_Ûeè~∆ ø±s¡´Áø£eT+˝À uÛ≤>∑+>± •ø£åD
5. 2020 Hê{ÏøÏ $<˚XÊ\ qT+&ç m\Áø±ºìø˘ |ü]ø£sê\T 5. f…*ø±+ s¡+>±ìøÏ nedüs¡yÓTÆq e÷qe
~>∑TeT‹ Ä|æy˚j·T&É+ eqs¡T\qT n+~+#˚ ñ<˚›X¯´+‘√ 5 \ø£å\ eT+~
6. 2.5 \ø£å\ Á>±e÷\≈£î Áu≤&éu≤´+&é ø£HÓø£åqT¢ Á>±MTD ÁXÊ$Tø£ »HêuÛ≤≈£î •ø£åD
ø£*Œ+#·&É+. 6. m\Áø±ºìø˘ |ü]ø£sê\ dü«<˚oj·T+>± ‘·j·÷]
7. Á>±MTD $<ë´s¡Tú\≈£î ◊{Ï •ø£åD n+~+#·&É+ <˚X¯+˝À m\Áø±ºìø˘ edüTÔe⁄\ ‘·j·÷Øì Áb˛‘·‡Væ≤+
8. Hê\T>∑T \ø£å\ Á|üC≤ n+‘·sê®\ \uÛÑ´‘ê πø+Á<ë\ #·&É+ Bì Á|ü<Ûëq ñ<˚›X¯´+. 2020 Hê{ÏøÏ m˝≤+{Ï
@sêŒ≥T m\Áø±ºìø˘ edüTÔe⁄\qT ~>∑TeT‹ ˝Ò≈£î+&Ü #·÷&É&É+
9. düsêÿs¡T düØ«düT\qT f…ø±ï\J <ë«sê Á|ü»\≈£î dü÷ú\, Ä]∆ø£ e´edüú\T, e´j·÷\qT ‘·–Z+#·&É+.
n+<äTu≤≥T˝ÀøÏ ‘˚e&É+ 7. dü‘·«s¡ |òü*‘· ø±s¡´Áø£e÷\T
10.1.5 \ø£å\ b˛kÕº|ò”düT\qT eT©º düØ«dt πø+Á<ë\ m nìï $X¯«$<ë´\j·÷˝À¢ yÓ’ô|ò’ kÂø£s¡´+ ø£*Œ+#·&É+
@sêŒ≥T. ñqï‘· Á|üe÷D≤\‘√ Á|üuÛÑT‘·« á`yÓTsTT˝Ÿ‡qT
&çõ≥˝Ÿ Ç+&çj·÷≈£î }‘·+ : s¡÷bı+~+#·&É+
mÁu≤&é u≤´+&é s¡Vü≤<ës¡T\T m Á|ü»\≈£î n+<äTu≤≥T˝À yÓ’ô|ò’ kÂø£sê´\qT
mbò˛Hé\≈£î j·T÷ìes¡‡˝Ÿ j·÷¬ø‡dt n+~+#·&É+
m|ü_¢ø˘ Ç+≥¬sï{Ÿ j·÷¬ø‡dt ø±s¡´Áø£eT+ m bÕsƒ¡XÊ\\≈£î n+~+#˚ bÕsƒ¡´|ü⁄düÔø±\qT
mÇ`bÕ\Hê f…ø±ï\J <ë«sê Á|üuÛÑT‘·«+ dü+düÿs¡D\T &çõ≥©ø£]+#·&É+
mÇ`Áø±+‹ ùde\ m\Áø±ºìø˘ &Ó*eØ 9. n+<ä]ø° düe÷#ês¡+

ôd’Hé‡   f…ø±ï\J
mm\Áø±ºìø˘ ‘·j·÷] m Á|üuÛÑT‘·« |ü<∏äø£+ nsTTHê Áô|’y˚≥T |ü<∏äø£+ nsTTHê
mHÓ{Ÿ Js√ ~>∑TeT‘·T\T. APPSC, TSPSC Á|ü‹ |ü<∏äø£+ >∑T]+∫q yÓTT‘·Ô+ düe÷#ês¡+ yê]
&çõ≥˝Ÿ Ç+&çj·÷˝À Á|ü<Ûëq uÛ≤>±\T (eT÷\düú+uÛ≤\T)
1.yÓTTu…’˝Ÿ ø£HÓøϺ${Ï :
m <˚X¯yê´|üÔ+>± nìï ÁbÕ+‘ê\ yê]ì yÓTTu…’˝Ÿ
Á>∑÷|t`1, Á>∑÷|t2 ÄHé˝…’Hé yÓuŸôd’{Ÿ\ <ë«sê Çe«ã&ÉT‘·T+~.
Bìø√dü+ zô|Hé &˚{≤ bÕ¢{ŸbòÕ+
http://data.gov.in qT s¡÷bı+~+#ês¡T.
düØ«düT\qT n+~+#·&ÜìøÏ >±qT nqTdü+<Ûëq Á|üX¯ï\T
kÂø£sê´\T ˝À|æ+∫q ÁbÕ+‘ê\ ô|’ Á|ü‘˚´ø£ <äèwæº uÛÖ‹ø£+>± düeT]Œ+#ê*‡q nedüs¡+ ñ+&É<äT. yÓTT<ä˝…’q$. 1. &çõ≥˝Ÿ Ç+&çj·÷qT ÁbÕs¡+_Û+∫q ‘˚~
ô|≥º&É+. m bÂs¡dü+ã+<Ûä ùdyê y˚~ø£\qT yêDÏ»´|üs¡yÓTÆq 4. Áu≤&é u≤+&é ôV’≤y˚ : m. 1 E˝…’ 2015 _. 1, pHé 2015
m düe÷#ês¡ kÕ+πø‹ø£ s¡+>±˝À¢ $|ü¢yê‘·àø£ e÷s¡TŒ\ ùde\‘√ nqTdü+<Ûëq+ #˚j·T&É+. m <˚X¯ yê´|üÔ+>± 2,50,000 Á>±eT |ü+#êsTTr\qT dæ. 1, E˝…’, 2016 &ç. 1, E˝…’, 2017
e\¢ Á|ü|ü+#·y˚T ˇø£ ≈£îÁ>±eT+>± e÷s¡T‘·Tqï ‘·s¡T düMTø£]+#˚ düe÷#ês¡+, nìï &˚{≤uÒdt $esê\T, H˚wüq˝Ÿ n|òæwæj·T˝Ÿ ô|ò’ãsY HÓ{ŸesYÿ <ë«sê 2. &çõ≥˝Ÿ Ç+&çj·÷ ø±s¡´Áø£e÷ìøÏ eT÷\düÔ+uÛÑ+>±
D+˝À uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À düTe÷s¡T 55,619 Á>±e÷ e÷qT´e˝Ÿ s¡÷|ü+˝À ø±≈£î+&Ü m\Áø±ºìø˘ s¡÷|ü+ nqTdü+<Ûëq+. BìøÏ &çbÕsYºyÓT+{Ÿ Ä|òt f…*ø£ ù|s=ÿqã&çq ø±s¡´Áø£eT+ @~?
\≈£î yÓTTu…’˝Ÿ ùde\ ø=s¡‘· ñ+~. áXÊq´ ˝À ñ+#ê*. @C…˙‡\˝À »]π> Á|ür ˝≤y˚<˚M eT÷´ìπøwüHé‡ dü+düú H√&É˝Ÿ &çbÕsYºyÓT+{Ÿ>± 1. á`>∑e¬sïHé‡ 2. á`Áø±+‹
ÁbÕ+‘ê\ düeTÁ>∑ n_Ûeè~∆ ø±s¡´Áø£e÷˝À¢ uÛ≤>∑+>± dü«j·T+#ê*‘·+>± ñ+≥÷ düeTs¡∆e+‘·+>± ìs¡« |üì#˚düTÔ+~. 3. yÓTTu…’˝Ÿ ø£HÓøϺ${Ï
á dü<äTbÕj·÷\T ˝Òì Á>±e÷˝À¢ yÓTTu…’˝Ÿ ùde\qT Væ≤+#·ã&ÉT‘·÷ Á|ü‹ bÂs¡T&çøÏ >√#·s¡eTj˚T´˝≤ m |ü≥ºD ÁbÕ+‘ê\ yês¡+<ä]ø° Áu≤&é u≤´+&é 4. ◊{Ï˝À ñbÕ~ ø£\Œq
n+<äCÒj·÷\ì Á|ü‹bÕ~+#ês¡T. áXÊH˚´‘·s¡ ñ+&Ü*. kÂø£sê´\ ø£\Œq. m. 1 eT]j·TT 2 _. 1 eT]j·TT 3
ÁbÕ+‘ê˝À¢ Ç≥Te+{Ï Á>±e÷\≈£î <äX¯\ yêØ>± 3. Ç`Áø±+‹ : m H˚wüq˝Ÿ ÇqŒ¤πsàwüHé ÇHéÁbòÕÁdüºø£ÃsY <ë«sê <˚X¯ dæ. 1,2,3 &ç. 1,2,3,4
yÓTTu…’˝Ÿ ùde\T n+~+#·qTHêïs¡T. m uÛ≤s¡‘· Á|üuÛÑT‘·«+ n‘·´+‘· Á|ü‹cÕº‘·àø£+>± ÁbÕs¡+ yê´|üÔ+>± ñqï HÓ{ŸesYÿ, øö¢&é ùde\≈£î dü+u+~Û+ 3. m\Áø±ºìø˘ edüTÔe⁄\ ~>∑TeT‹ì @ dü+e‘·‡s¡+
á ø±s¡´ø£˝≤bÕ\T ìs¡«Væ≤+#·&ÜìøÏ H√&É˝Ÿ _Û+∫q &çõ≥˝Ÿ Ç+&çj·÷ ø±s¡´Áø£eT+˝À Ç~ ∫q eTÚ*ø£ edü‘·T\qT nqTdü+<Ûëq+. |òü*‘·+>± es¡≈£î Ä|æy˚j·÷\ì \ø£å´+>± ô|≥Tº≈£îHêïs¡T?
&çbÕsYºyÓT+{Ÿ>±ªª&çbÕsYºyÓT+{Ÿ Ä|òt f…*ø£eT÷´ì n‘·´+‘· eTTK´yÓTÆq~. Á>±eT |ü+#êsTTr\ qT+&ç $$<Ûä Á|üuÛÑT‘·« m. 2020 _. 2019
πøwüHéµµ |üì#˚düTÔ+~. <˚X¯yê´|üÔ+>± á`>∑e¬sïHé‡, yÓTTu…’˝Ÿ >∑e¬sïHé‡, >∑T&é $uÛ≤>±\ìï+{Ï eT<Ûä´ y˚>∑e+‘·yÓTÆq nqTdü+<Ûëq+. dæ. 2021 &ç. 2022
2. á`>∑e¬sïHé‡ : >∑e¬sïHé‡\|ü≥¢ ñqï ÄeX¯´ø£‘·, Ä<äs¡D <äècÕº´ øö¢&é y˚~ø£\ qT+&ç nedüs¡yÓTÆq düVü‰j·T 4. &çõ≥˝Ÿ Ç+&çj·÷ ñqï‘·kÕúsTT ø£$T{Ï yÓTT<ä{Ï
m á ø±s¡´Áø£eT+ <ë«sê \_›<ës¡T\qT m+|æø£ á`Áø±+‹ |ü<∏äø£+˝Àì eTTK´ n+XÊ\qT πø+Á<ä düVü≤ø±sê\T n+~+#·&ÜìøÏ M\e⁄‘·T+~. BìøÏ düe÷y˚X¯+ ‘˚~?
eT+Á‹eT+&É* 25`e÷]Ã 2015q ÄyÓ÷~+∫+~. ñ|üjÓ÷>∑|ü&ÉT HÓ{ŸesYÿ\T m. 26`11`2014 _. 25`12`2014
@|” áôd{Ÿ-2023 |òü*‘ê\T Ç|üŒ{Ïπø neT\T˝À ñqï á`>∑e¬sïHé‡ |ü<∏äø±\T, 1. State Wide Area Network (SWAN) dæ. 1`1`2015 &ç. 5`3`2013
Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ áôd{Ÿ 2023 |òü*‘ê\T $&ÉT<ä\ neT\T ø±uÀ‘·Tqï |ü<∏äø±\qT |ü⁄qs¡T<ä∆]+∫ 2. National Knowledge Network (NKN) 5. <˚X¯ bÂs¡T\+<ä]ø° ‘·eT e´øÏÔ>∑‘·yÓTÆq, eTTK´yÓTÆq
j·÷´sTT.áôd{Ÿ sê´+≈£î Ä<Ûës¡+>± bÕ*f…øÏïø˘, yê{ìï+{Ïì á`Áø±+‹ ù|s¡T‘√ neT\T 3.National Optical Fibre Network (NOFN) &Ü≈£î´yÓT+≥¢qT (bÕHéø±s¡T¶, bÕdtb˛sYº, dü]º|òæπø{Ÿ‡)
;md”‡ (e÷´<∏é‡) |üP]Ô#˚dæq $<ë´s¡Tú\≈£î H˚s¡T>± |üs¡TdüTÔHêïs¡T. 4. Government User Network (GUN) düTs¡øÏå‘·+>± ìøÏå|üÔ+ #˚düT≈£îH˚ ñ<˚›X¯´+‘√ ‘Ó∫Ãq
;á/;f…ø˘/;bòÕs¡àd” ø√s¡T‡˝À¢ ¬s+&√ dü+e‘·‡s¡+˝À má |ü<∏äø£+˝Àì eTTU≤´+XÊ\T : 5. The Megh Raj Cloud ø±s¡´Áø£eT+
Á|üy˚XÊ\T ø£*ŒkÕÔs¡T. áôd{Ÿ |üØø£å pHé 20q 1. $&ç ùde\T ø±≈£î+&Ü düMTø£è‘· ùde\T 5. n+‘·sê®\+ n+<äTu≤≥T ø±s¡´Áø£eT+ : m. mygov.in _. e-sign framework
ìs¡«Væ≤+#ês¡T. á |üØø£å≈£î yÓTT‘·Ô+ sêÁwüº yê´|üÔ+>± n+~+#·&É+ m Á|ü»\+<ä]ø° ø±e\dæq nedüsê\qT n+‘·sê®\ dæ. Digilocker &ç. Iusser.com
38,181eT+~ <äs¡U≤düTÔ #˚düTø√>± yê]˝À 34,503 2. ‘·s¡T®e÷ ø±≈£î+&Ü |ü]es¡Ôq e÷<Ûä´eT+>± n+~+#˚ ø±s¡´Áø£eT+ Ç~. á
eT+~ $<ë´s¡T∆\T |üØø£å≈£î Vü‰»s¡j·÷´s¡T. M]˝À 3. &çe÷+&é≈£î ‘·–q ◊dæ{Ï eTÚ*ø£ edü‘·T\ ø£\Œq ø±s¡´Áø£e÷ìï 2 $uÛ≤>±\T>± #˚|ü&ÉT‘·THêïs¡T. n$ »yêãT\T
u≤\Ts¡T 25,902 eT+~, u≤*ø£\T 8,601 eT+~ 4. øö¢&é ùde\qT n+~+#·&É+ 1. ñeTà&ç ùdyê πø+Á<ë\T
ñHêïs¡T. M]˝À 31,933 eT+~ $<ë´s¡Tú\T ns¡Ω‘· 5. yÓTTu…’˝Ÿ≈£î ‘=* ÁbÕ<Ûëq´‘· 2. b˛kÕº|ò”düT ãVüQfi¯ ùdyê πø+Á<ë\T. 1)m, 2)&ç, 3)m,
kÕ~Û+#ês¡T. yê]˝À 23,748 eT+~ u≤\Ts¡T, 8,185 6. dü‘·«s¡ |ü]o\Hê nqTeT‘·T\T m Á|üuÛÑT‘·« yêDÏ»´ ùde\T n˙ï ˇπø πø+Á<ä+˝À 4)m, 5)dæ.
u≤*ø£\T ñHêïs¡T. yÓTT‘·Ô+ 92.55 XÊ‘·+ ñrÔs¡í‘· 7. Á|üe÷D≤\qT, ìj·Te÷\qT ‘·|üŒìdü] #˚j·T&É+ \_Û+#˚˝≤ ñeTà&ç ùdyê πø+Á<ë\qT e÷sêÃs¡T.
qyÓ÷<Ó’+~. á |òü*‘ê\T n~Ûø±]ø£ yÓuŸôd’{Ÿ˝À #Óø˘ 8. kÕúìø£ uÛ≤wü≈£î ÁbÕ<Ûëq´‘· n˝≤π> <˚X¯+˝À ñqï 1,50,000 b˛kÕº|ò”düT\qT SHAIK HUSSAIN
#˚düTø√e#·TÃ. 9. uÛÑÁ<ä‘·, m\Áø±ºìø˘ &˚{≤ |ü]s¡ø£åD ãVüQfi¯ ùdyê πø+Á<ë\T>± e÷sêÃs¡T. Subject Expert