4

Pag-aari ng Pamahalaan
HINDI IPINAGBIBILI

Health
Ikalawang Markahan - Modyul 2
Linggo 2-3: Mikrobyong Maliliit,
Nakasasakit

Kagawaran ng Edukasyon Republika ng Pilipinas

Health – Grade 4
Alternative Delivery Mode
Ikalawang Markahan - Modyul 2: Mikrobyong Maliliit, Nakasasakit
Unang Limbag, 2020

Paunawa hinggil sa karapatang – sipi. Isinasaad ng Seksyong 176 ng Batas ng

Pambansa Bilang 8293: Hindi maaaring magkaroon ng karapatang-isip sa ano mang akda ng
Pamahalaan ng Pilipinas. Gayon pa man, kailangan muna ang pahintulot ng pamahalaan o
tanggapan kung saan ginawa ang isang akda upang magamit sa pagkakakitaan ang
nasabing akda. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan ay ang
patawan ng bayad na royalty bilang kondisyon.

Ang mga akda / materyales (mga kwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng
produkto o brand names, tatak o trademarks, atbp.) na ginamit sa aklat na ito ay sa
nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsikapang mahanap at mahingi ang
pahintulot ng mga may karapatang-ari upang magamit ang mga akdang ito. Hindi inaangkin ni
kinakatawan ng mga tagapaglathala (publishiers) at may-akda ang karapatang-aring iyon.

Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon – Division of Valencia City

Schools Division Superintendent: Rebonfamil R. Baguio

Development Team of the Module

Authors: Rechel A. dela Luna

Editor: Marina A. Impig

Reviewers: Freddie L. Palapar – PSDS

Verginia B. De Asis

Illustrator: Agnes Valerie D.Noval

Layout Artists: John Rimmon I. Taquiso

Management Team:
Chairperson: Rebonfamil R. Baguio
Schools Division Superintendent
Co-Chairperson: Eugene I. Macahis, Jr.
Asst. Schools Division Superintendent
Members: Jayvy C. Vegafria, CID Chief ES
Jourven B. Okit, EPS – MAPEH
Analisa C. Unabia, EPS – LRMS
Joan Sirica V. Camposo, Librarian II
Israel C. Adrigado, PDO II

Inilimbag sa Pilipinas ng:

Department of Education - Division of Valencia City
Office Address: Lapu-lapu Street, Poblacion, Valencia City 8709
Telefax: (088) 828-4615
Website: deped-valencia.org

1
 4
Health
Ikalawang Markahan - Modyul 2
Linggo 2-3: Mikrobyong Maliliit,
Nakasasakit

Ang kagamitan sa pagkatutong ito ay magkatuwang na

inihanda ta sinuri ng mga guro mula sa mga pampublikong
paaralan. Hinihikayat namin ang mga guro at iba pang
propesyonal na nasa larangan ng Edukasyon na magpadala
ng kanilang puna o komento at rekomendasyon sa Kagawaran
ng Edukasyon sa pamamagitan ng email na ito:
region10@deped.gov.ph.

Lubos naming pinapahalagahan ang inyong mag puna at

rekomendasyon.

Kagawaran ng Edukasyon Republika ng Pilipinas

2
3
Panimula

Mga mag-aaral, ang modyul na ito ay ginawa para sa inyo. Ito

ay makatutulong na mapadali ang inyong pag-unawa sa mga araling
nakapapaloob dito.

Ang gagawain niyo lamang ay basahin at intindihin nang mabuti

ang mga panuto sa bawat gawain upang makamit ang mithiin ng
modyul na ito.

Sa modyul na ito ay nakikilala ang iba’t ibang ahente ng

nakakahawang sakit bagama’t hindi nakikita, ang mga ito ay
mapanganib. Kaya ihanda ang sarili para sa mabisang pagkatuto,
masaya at kawili-wiling karanasan.

Mga paalala sa mga Guro

Inirerekomenda na masubaybayan ang

lahat ng mga gawain ng mga mag-aaral
upang lubusang mapakinabangan nila ang
nilalaman ng modyul na ito.

4
i
 Alamin

Naranasan mo na bang mahawaan ng sakit?

Paano ba ito nakuha?

Ano ang iyong dapat gawin para maiwasan ang mga ito?

Mga layunin sa pagkatuto:

Nakikilala ang iba’t ibang ahente ng nakakahawang sakit.

Upang makamit ang layunin na inilalahad sa itaas, gawin ang

sumusunod na mga hakbang:

• Basahin at unawain nang mabuti ang aralin.

• Sundin at gawin ang inilalahad na panuto sa bawat pagsasanay.

• Sagutin ang lahat na mga Gawain.

5 ii
Icons sa Modyul

Alamin Ang bahaging ito ay naglalaman ng

layunin sa pagkatuto na inihanda
upang maging gabay sa iyong
pagkatuto.
Subukin Ito ay mga pagsasanay na sasagutin
upang masukat ang iyong dating
kaalaman at sa paksang tatalakayin

Balikan Ang bahaging ito ay may kaugnayan

sa nakaraang aralin at sa iyong
bagong matututunan

Tuklasin Ipakikilala ang bagong aralin sa

pamamagitan ng gawaing pagkatuto
bago ilahad ang paksang tatalakayin

Suriin Ito ay pagtatalakay sa pamamagitan

ng gawain sa pagkatuto upang
malinang ang iyong natuklasan sa
pag-unawa sa konsepto.
Pagyamanin Ito ay mga karagdagang gawain na
inihanda para sa iyo upang ikaw ay
magiging bihasa sa mga kasanayan.

Isaisip Mga gawaing idinisenyo upang

maproseso ang inyong natutunan
mula sa aralin.

Isagawa Ito ay mga gawaing dinisenyo upang

maipakita ang iyong mga natutunan
na kasanayan at kaalaman at ito ay
magamit sa totoong sitwasyon.
Tayahin Ang pagtatasang ito ay ginamit
upang masusi ang inyong antas ng
kasanayan sa pagkamit ng layunin
sa pagkatuto
Karagdagang Ito ay mga karagdagang gawaing
Gawain pagkatuto na dinisenyo upang mas
mahasa ang iyong kasanayan at
kaalaman.

6 iii
 Subukin

Panuto: Sagutin kung tama o mali. Isulat sa patlang ang

tamang sagot

_________ 1. Ang virus, bacteria, fungi at bulate ay isang pathogens.

_________ 2. Ang kapaligiran ay hindi nakakaapekto sa mga

nakakahawang sakit.

_________ 3. Ang bulate ay maaaring makikita sa ating katawan.

_________ 4. Ang taong may mahinang resistensya ay madaling

nakakapitan ng mikrobyo.

_________ 5. Mahalagang malaman ang mga elemento ng pagkalat

ng mikrobyo upang maiwasang magkasakit.

Aralin Mikrobyong Maliliit,

7
iv
 1 Nakasasakit
Ang sakit ay may mikrobyong dala ng mga hayop at mga taong
may karamdaman. Ito ay maaaring makuha sa ating kapaligiran.
Maaari rin itong mailipat sa mga taong mahihina ang resistensiya.

Sa yunit na ito ay nakikilala ang iba’t ibang ahente ng

nakakahawang sakit. Inaasahan din na makatutulong ang yunit na ito
upang higit na pahalagahan at isagawa ang mga gawaing
pangkalusugan laban sa mga sakit.

Balikan

May dalawang uri ang sakit. Ito ay ang hindi nakakahawa kung
saan hindi naisasalin o naipapasa ang sakit at ang nakakahawang
sakit, ito ay ang naipapasa ng isang tao, hayop o bagay sa ibang tao.

Paano ba naipapasa ang sakit mula sa tao papunta sa ibang

tao?

Anu-ano ang mga elemento sa pagkalat nito?

Anu-ano ang uri ng mikrobyo?

8
 Tuklasin

Panuto: Tingnan ang mga larawan. Pagkatapos, sagutin

ang mga tanong.

 Batay sa mga larawan, ano-ano ang dahilan ng pagkakasakit ng

isang tao?

__________________________________________________

__________________________________________________

 Ano-ano ang mga nakakahawang sakit na maaaring makuha sa

mga nasa larawan?

___________________________________________________

___________________________________________________

 Kung ikaw ang nasa sitwasyon sa larawan, ano ang iyong

gagawin upang makaiwas sa nakakahawang sakit?

___________________________________________________

___________________________________________________

___________________________________________________

Suriin
9
 Ano-ano ang mahalagang elemento sa pagkalat ng
nakahahawang sakit at karamdaman?

1. Ang susceptible host o sinomang tao ay maaaring kapitan ng

pathogen o mikrobyo. Kung malusog ang isang tao, hindi siya
madaling dapuan ng sakit. Samantala, madaling kapitan ng
nakakahawang sakit ang isang taong mahina ang resistensya.

2. Ang mikrobyo (Pathogens) ay mga mikrobyong nagdudulot ng

sakit tulad ng virus, bakterya, fungi at parasite. Sa sobrang liit, ang
mga ito ay makikita lamang sa pamamagitan ng mikroskopyo. May
iba’t ibang hugis, sukat, at anyo ang mikrobyo. Ito ay sanhi ng
pagkakasakit ng isang tao.

Mga uri ng Mikrobyo (Pathogens):

a. Virus – pinakamaliit na mikrobyo na makikita lamang sa

pamamagitan ng mikroskopyo. Nagiging sanhi nito ang ubo,
trangkaso, tigdas, beke, at bulutong-tubig.

b. Bacteria – mas malaki ito kaysa sa virus at nabubuhay

kasama ng hangin, tubig, at lupa. Nagiging sanhi nito ang
tuberculosis, ubong may tunog, at diphtheria.

c. Fungi – tila halamang mikrobyo na nabubuhay at mabilis

dumami sa madidilim at mamasa-masang lugar. Nagiging
sanhi nito ang alipunga at iba pang sakit sa balat.

d. Bulate (Parasitic Worms) - pinakamalaking pathogen na

nabubuhay sa intestinal walls at nakikipag agawan sa
sustansya para sa katawan. Ang Ascaris, Tapeworm at
Roundworm ay mga halimbawa nito.

3. Ang Kapaligiran ay isang elemento sa pagkalat ng mikrobyo na

maaaring sumasama sa himpapawid at hangin (airborne), at tubig
(waterborne).

Pagyamanin

10
 Panuto: Buuin ang mga letra upang mabuo ang tamang salita
sa tulong ng katangian o paglalarawan.

Ginulong Titik Nabuong Salita Katangian/Paglalarawan

dahilan ng pagkakasakit ng
MKIYORBO isang tao
nakatutulong upang maalis
SOBAN ang mikrobyo
VRUIS isang uri ng mikrobyo
SIKAT dulot ng mikrobyo, bacteria,
fungi, parasite, at virus
BEKTAYRA isa pang uri ng tagapagdala
ng sakit
gamit sa paglilinis ng mga
TIUBG kamay

Isaisip

Panuto: Punan ang nawalang letra upang makabuo ng wastong

salita.
1. V _____ _____ U _____ - pinakamaliit na mikrobyo na makikita
lamang sa pamamagitan ng mikroskopyo

2. _____ A _____ T _____ R _____ A – mas malaki ito kaysa virus at

nabubuhay kasama ng hangin, tubig at lupa.

3. B _____ _____ A _____ E – pinakamalaking pathogen na

nabubuhay sa intestinal walls at nakikipag-agawan sa sustansiya para
sa katawan.

4. _____ U _____ ______ I – tila halamang mikrobyo na nabubuhay

at mabilis dumami sa madilim at mamamsa-masang lugar.

5. P _____ T _____ _____ G _____ _____ _____ S - halimbawa nito

ay virus, bacteria, fungi at bulate.

Isagawa

11
 Panuto: Magbigay ng katangian ng pathogens.

Karaniwang Dulot
Pathogens Katangian
na Sakit

Virus

Fungi

Bacteria

Bulate

Tayahin

12
 Panuto: Hanapin sa Hanay B ang organismong inilalarawan sa
Hanay A. Isulat ang letra ng tamang sagot sa patlang.

Hanay A Hanay B

____ 1. Organismong nagdudulot A. Bacteria

ng sakit.

____ 2. Pinakamalaking organismong B. Fungi

nagdudulot ng sakit at umaagaw
sa sustansiya sa katawan. C. Mikrobyo
D. Bulate
____ 3. Pinakamaliit, magaan at E. Virus
pinakamabilis na organismong F. Kapaligiran
nagdudulot ng sakit.

____ 4. Organismong nabubuhay at

dumarami sa mga mamasa-masa
at madidilim na lugar .

____ 5. Organismong nagdudulot ng

sakit na karaniwang humahalo sa
hangin, lupa, at mga pagkain.

Karagdagang Gawain

13
 Ano ang gagawin mo upang makaiwas sa nakakahawang sakit?
Isulat ang sagot sa loob ng graphic organizer.

1. Host 6. Pathogens
2. Mikrobyo 7. Virus
3. Fungi 8. ubo
4. Bulate 9. alipunga
5. Kapaligiran 10. airborne

K A P A T H O G E N S

B A L A T F N U Z A M

A L P B F U U B G I I

I I B A U N P O U R K

R P U C L G L A T E R

B U L T E I A O M B O

O N A E N P G V A O B

R G T R S A U I J R Y

N A E I T T R R R N O

E D D A O H I U G A L

H O S T H O V S H P N

Susi sa Pagwawasto

Tiyahin
14 1. C
2. D
3. E
 Subukin
1. tama
2. mali
3. tama
4. tama
5. tama

TUKLASIN
1.
2.
3.
4.
5.

PAGYAMANIN
1. mikrobyo 6. tubig
2. sabon Karagdagang Gawain
3. virus K A P A T H O G E
B A L A T F N U Z
4. sakit A L P B F U U B G
5. bakterya I I B A U N P O U
R P U C L G L A T
B U L T E I A O M
Isaisip O N A E N P G V A
1. virus R G T R S A U I J
2. bakterya N A E I T T R R R
3. bulate E D D A O H I U G
H O S T H O V S H
4. virus
5. pathogen

Tayahin
Pathogens Katangian Karaniwang dulot na sakit
Virus
Fungi
Bacteria
Bulate

Sanggunian:

Taño, Mila C., et.al.,(2015). Edukasyong Pangkatawan at

Pangkalusugan 4, Kagamitan ng Mag-aaral VICARISH
Publication and Trading, Inc.
15
16
 For inquiries and feedback, please write or call:

Department of Education – Division of Valencia City

Lapu - Lapu Street, Poblacion, Valencia City 8709

Telefax: (088) 828 - 4615

17