నమో తస్స భగవతో అరహతో సమ్మాసమ్బుద్ధ స్స

వినయపిటకే

పారాజికపాళి

వేరఞ్జ కణ్డం

౧. తేన సమయేన బుద్ధో భగవా వేరఞ్జా యం విహరతి నళేరుపుచిమన్ద మూలే మహతా

భిక్ఖు సఙ్ఘేన సద్ధిం పఞ్చమత్తే హి భిక్ఖు సతేహి. అస్సోసి ఖో వేరఞ్జో బ్రా హ్మణో – ‘‘సమణో ఖలు,
భో, గోతమో సక్యపుత్తో సక్యకులా పబ్బజితో వేరఞ్జా యం విహరతి నళేరుపుచిమన్ద మూలే
మహతా భిక్ఖు సఙ్ఘేన సద్ధిం పఞ్చమత్తే హి భిక్ఖు సతేహి. తం ఖో పన భవన్తం గోతమం ఏవం
కల్యాణో కిత్తి సద్దో అబ్భుగ్గతో – ‘ఇతిపి సో భగవా అరహం సమ్మాసమ్బుద్ధో విజ్జా చరణసమ్పన్నో
సుగతో లోకవిదూ అనుత్త రో పురిసదమ్మసారథి సత్థా దేవమనుస్సానం బుద్ధో భగవా [భగవాతి
(స్యా॰), దీ॰ ని॰ ౧.౧౫౭, అబ్భుగ్గతాకారేన పన సమేతి]. సో ఇమం లోకం సదేవకం సమారకం
సబ్రహ్మకం సస్సమణబ్రా హ్మణిం పజం సదేవమనుస్సం సయం అభిఞ్ఞా సచ్ఛికత్వా పవేదేతి. సో
ధమ్మం దేసేతి ఆదికల్యాణం మజ్ఝేకల్యాణం పరియోసానకల్యాణం సాత్థం సబ్యఞ్జ నం;
కేవలపరిపుణ్ణం పరిసుద్ధం బ్రహ్మచరియం పకాసేతి; సాధు ఖో పన తథారూపానం అరహతం
దస్సనం హో తీ’’’తి.

౨. [ఇతో పరం యావ పారా॰ ౧౫-౧౬ పదక్ఖిణం కత్వా పక్కామీతి పాఠో అ॰ ని॰ ౮.౧౧]
అథ ఖో వేరఞ్జో బ్రా హ్మణో యేన భగవా తేనుపసఙ్కమి; ఉపసఙ్కమిత్వా భగవతా సద్ధిం
సమ్మోది. సమ్మోదనీయం కథం సారణీయం వీతిసారేత్వా ఏకమన్తం నిసీది . ఏకమన్తం నిసిన్నో
ఖో వేరఞ్జో బ్రా హ్మణో భగవన్తం ఏతదవోచ – ‘‘సుతం మేతం, భో గోతమ – ‘న సమణో గోతమో
బ్రా హ్మణే జిణ్ణే వుడ్ఢే మహల్ల కే అద్ధ గతే వయోఅనుప్పత్తే అభివాదేతి వా పచ్చుట్ఠే తి వా ఆసనేన
వా నిమన్తే తీ’తి. తయిదం, భో గోతమ, తథేవ? న హి భవం గోతమో బ్రా హ్మణే జిణ్ణే వుడ్ఢే
మహల్ల కే అద్ధ గతే వయోఅనుప్పత్తే అభివాదేతి వా పచ్చుట్ఠే తి వా ఆసనేన వా నిమన్తే తి?
తయిదం, భో గోతమ, న సమ్పన్నమేవా’’తి.

‘‘నాహం తం, బ్రా హ్మణ, పస్సామి సదేవకే లోకే సమారకే సబ్రహ్మకే

సస్సమణబ్రా హ్మణియా పజాయ సదేవమనుస్సాయ యమహం అభివాదేయ్యం వా
పచ్చుట్ఠే య్యం వా ఆసనేన వా నిమన్తే య్యం. యఞ్హి , బ్రా హ్మణ, తథాగతో అభివాదేయ్య వా
పచ్చుట్ఠే య్య వా ఆసనేన వా నిమన్తే య్య, ముద్ధా పి తస్స విపతేయ్యా’’తి.

౩. ‘‘అరసరూపో భవం గోతమో’’తి? ‘‘అత్థి ఖ్వేస, బ్రా హ్మణ, పరియాయో యేన మం

పరియాయేన సమ్మా వదమానో వదేయ్య – ‘అరసరూపో సమణో గోతమో’తి. యే తే, బ్రా హ్మణ,
రూపరసా సద్ద రసా గన్ధ రసా రసరసా ఫో ట్ఠ బ్బరసా తే తథాగతస్స పహీనా ఉచ్ఛిన్నమూలా
తాలావత్థు కతా అనభావంకతా [అనభావకతా (సీ॰) అనభావంగతా (స్యా॰)] ఆయతిం
అనుప్పాదధమ్మా. అయం ఖో, బ్రా హ్మణ, పరియాయో యేన మం పరియాయేన సమ్మా
వదమానో వదేయ్య – ‘అరసరూపో సమణో గోతమో’తి, నో చ ఖో యం త్వం సన్ధా య వదేసీ’’తి.

౪. ‘‘నిబ్భోగో భవం గోతమో’’తి? ‘‘అత్థి ఖ్వేస, బ్రా హ్మణ, పరియాయో యేన మం

పరియాయేన సమ్మా వదమానో వదేయ్య – ‘నిబ్భోగో సమణో గోతమో’తి. యే తే, బ్రా హ్మణ,
రూపభోగా సద్ద భోగా గన్ధ భోగా రసభోగా ఫో ట్ఠ బ్బభోగా తే తథాగతస్స పహీనా ఉచ్ఛిన్నమూలా
తాలావత్థు కతా అనభావంకతా ఆయతిం అనుప్పాదధమ్మా. అయం ఖో, బ్రా హ్మణ, పరియాయో
యేన మం పరియాయేన సమ్మా వదమానో వదేయ్య – ‘నిబ్భోగో సమణో గోతమో’తి, నో చ ఖో
యం త్వం సన్ధా య వదేసీ’’తి.

౫. ‘‘అకిరియవాదో భవం గోతమో’’తి? ‘‘అత్థి ఖ్వేస, బ్రా హ్మణ, పరియాయో యేన మం

పరియాయేన సమ్మా వదమానో వదేయ్య – ‘అకిరియవాదో సమణో గోతమో’తి. అహఞ్హి ,
బ్రా హ్మణ, అకిరియం వదామి కాయదుచ్చరితస్స వచీదుచ్చరితస్స మనోదుచ్చరితస్స.
అనేకవిహితానం పాపకానం అకుసలానం ధమ్మానం అకిరియం వదామి. అయం ఖో, బ్రా హ్మణ,
పరియాయో యేన మం పరియాయేన సమ్మా వదమానో వదేయ్య – ‘అకిరియవాదో సమణో
గోతమో’తి, నో చ ఖో యం త్వం సన్ధా య వదేసీ’’తి.

౬. ‘‘ఉచ్ఛేదవాదో భవం గోతమో’’తి? ‘‘అత్థి ఖ్వేస, బ్రా హ్మణ, పరియాయో యేన మం

పరియాయేన సమ్మా వదమానో వదేయ్య – ‘ఉచ్ఛేదవాదో సమణో గోతమో’తి. అహఞ్హి ,
బ్రా హ్మణ, ఉచ్ఛేదం వదామి రాగస్స దోసస్స మోహస్స. అనేకవిహితానం పాపకానం
అకుసలానం ధమ్మానం ఉచ్ఛేదం వదామి. అయం ఖో, బ్రా హ్మణ, పరియాయో యేన మం
పరియాయేన సమ్మా వదమానో వదేయ్య – ‘ఉచ్ఛేదవాదో సమణో గోతమో’తి, నో చ ఖో యం
త్వం సన్ధా య వదేసీ’’తి.

౭. ‘‘జేగుచ్ఛీ భవం గోతమో’’తి? ‘‘అత్థి ఖ్వేస, బ్రా హ్మణ, పరియాయో యేన మం

పరియాయేన సమ్మా వదమానో వదేయ్య – ‘జేగుచ్ఛీ సమణో గోతమో’తి. అహఞ్హి , బ్రా హ్మణ,
జిగుచ్ఛామి కాయదుచ్చరితేన వచీదుచ్చరితేన మనోదుచ్చరితేన. అనేకవిహితానం పాపకానం
అకుసలానం ధమ్మానం సమాపత్తి యా జిగుచ్ఛామి. అయం ఖో, బ్రా హ్మణ, పరియాయో యేన
మం పరియాయేన సమ్మా వదమానో వదేయ్య – ‘జేగుచ్ఛీ సమణో గోతమో’తి, నో చ ఖో యం
త్వం సన్ధా య వదేసీ’’తి.

౮. ‘‘వేనయికో భవం గోతమో’’తి? ‘‘అత్థి ఖ్వేస, బ్రా హ్మణ, పరియాయో యేన మం

పరియాయేన సమ్మా వదమానో వదేయ్య – ‘వేనయికో సమణో గోతమో’తి. అహఞ్హి , బ్రా హ్మణ,
వినయాయ ధమ్మం దేసేమి రాగస్స దోసస్స మోహస్స. అనేకవిహితానం పాపకానం
అకుసలానం ధమ్మానం వినయాయ ధమ్మం దేసేమి. అయం ఖో, బ్రా హ్మణ, పరియాయో యేన
మం పరియాయేన సమ్మా వదమానో వదేయ్య – ‘వేనయికో సమణో గోతమో’తి, నో చ ఖో యం
త్వం సన్ధా య వదేసీ’’తి.

౯. ‘‘తపస్సీ భవం గోతమో’’తి? ‘‘అత్థి ఖ్వేస, బ్రా హ్మణ, పరియాయో యేన మం

పరియాయేన సమ్మా వదమానో వదేయ్య – ‘తపస్సీ సమణో గోతమో’తి . తపనీయాహం,
బ్రా హ్మణ, పాపకే అకుసలే ధమ్మే వదామి, కాయదుచ్చరితం వచీదుచ్చరితం మనోదుచ్చరితం.
యస్స ఖో, బ్రా హ్మణ , తపనీయా పాపకా అకుసలా ధమ్మా పహీనా ఉచ్ఛిన్నమూలా
తాలావత్థు కతా అనభావంకతా ఆయతిం అనుప్పాదధమ్మా తమహం తపస్సీతి వదామి.
తథాగతస్స ఖో, బ్రా హ్మణ, తపనీయా పాపకా అకుసలా ధమ్మా పహీనా ఉచ్ఛిన్నమూలా
తాలావత్థు కతా అనభావంకతా ఆయతిం అనుప్పాదధమ్మా. అయం ఖో, బ్రా హ్మణ, పరియాయో
యేన మం పరియాయేన సమ్మా వదమానో వదేయ్య – ‘తపస్సీ సమణో గోతమో’తి, నో చ ఖో
యం త్వం సన్ధా య వదేసీ’’తి.

౧౦. ‘‘అపగబ్భో భవం గోతమో’’తి? ‘‘అత్థి ఖ్వేస, బ్రా హ్మణ, పరియాయో యేన మం
పరియాయేన సమ్మా వదమానో వదేయ్య – ‘అపగబ్భో సమణో గోతమో’తి. యస్స ఖో,
బ్రా హ్మణ, ఆయతిం గబ్భసేయ్యా పునబ్భవాభినిబ్బత్తి పహీనా ఉచ్ఛిన్నమూలా తాలావత్థు కతా
అనభావంకతా ఆయతిం అనుప్పాదధమ్మా తమహం అపగబ్భోతి వదామి. తథాగతస్స ఖో,
బ్రా హ్మణ, ఆయతిం గబ్భసేయ్యా పునబ్భవాభినిబ్బత్తి పహీనా ఉచ్ఛిన్నమూలా తాలావత్థు కతా
అనభావంకతా ఆయతిం అనుప్పాదధమ్మా. అయం ఖో, బ్రా హ్మణ, పరియాయో యేన మం
పరియాయేన సమ్మా వదమానో వదేయ్య – ‘అపగబ్భో సమణో గోతమో’తి, నో చ ఖో యం త్వం
సన్ధా య వదేసి’’.

౧౧. ‘‘సేయ్యథాపి, బ్రా హ్మణ, కుక్కుటియా అణ్డా ని అట్ఠ వా దస వా ద్వాదస వా. తానస్సు
కుక్కుటియా సమ్మా అధిసయితాని సమ్మా పరిసేదితాని సమ్మా పరిభావితాని. యో ను ఖో
తేసం కుక్కుటచ్ఛాపకానం పఠమతరం పాదనఖసిఖాయ వా ముఖతుణ్డ కేన వా అణ్డ కోసం
పదాలేత్వా సో త్థి నా అభినిబ్భిజ్జే య్య, కిన్తి స్వాస్స వచనీయో – ‘‘జేట్ఠో వా కనిట్ఠో వా’’తి?
‘‘జేట్ఠో తిస్స, భో గోతమ, వచనీయో. సో హి నేసం జేట్ఠో హో తీ’’తి. ‘‘ఏవమేవ ఖో అహం,
బ్రా హ్మణ, అవిజ్జా గతాయ పజాయ అణ్డ భూతాయ పరియోనద్ధా య అవిజ్జ ణ్డ కోసం పదాలేత్వా
ఏకోవ లోకే అనుత్త రం సమ్మాసమ్బోధిం అభిసమ్బుద్ధో . స్వాహం, బ్రా హ్మణ, జేట్ఠో సేట్ఠో
లోకస్స’’.
 ‘‘ఆరద్ధం ఖో పన మే, బ్రా హ్మణ, వీరియం [విరియం (సీ॰ స్యా॰)] అహో సి అసల్లీనం,
ఉపట్ఠి తా సతి అసమ్ముట్ఠా [అప్పముట్ఠా (సీ॰ స్యా॰)], పస్సద్ధో కాయో అసారద్ధో , సమాహితం
చిత్తం ఏకగ్గం. సో ఖో అహం, బ్రా హ్మణ, వివిచ్చేవ కామేహి వివిచ్చ అకుసలేహి ధమ్మేహి
సవితక్కం సవిచారం వివేకజం పీతిసుఖం పఠమం ఝానం ఉపసమ్పజ్జ విహాసిం.
వితక్కవిచారానం వూపసమా అజ్ఝత్తం సమ్పసాదనం చేతసో ఏకోదిభావం అవితక్కం అవిచారం
సమాధిజం పీతిసుఖం దుతియం ఝానం ఉపసమ్పజ్జ విహాసిం. పీతియా చ విరాగా ఉపేక్ఖకో చ
విహాసిం సతో చ సమ్పజానో, సుఖఞ్చ కాయేన పటిసంవేదేసిం , యం తం అరియా ఆచిక్ఖన్తి –
‘ఉపేక్ఖకో సతిమా సుఖవిహారీ’తి తతియం ఝానం ఉపసమ్పజ్జ విహాసిం. సుఖస్స చ పహానా
దుక్ఖస్స చ పహానా పుబ్బేవ సో మనస్సదోమనస్సానం అత్థ ఙ్గ మా అదుక్ఖమసుఖం
ఉపేక్ఖా సతిపారిసుద్ధిం చతుత్థం ఝానం ఉపసమ్పజ్జ విహాసిం.

౧౨. ‘‘సో ఏవం సమాహితే చిత్తే పరిసుద్ధే పరియోదాతే అనఙ్గ ణే విగతూపక్కిలేసే

ముదుభూతే కమ్మనియే ఠితే ఆనేఞ్జ ప్పత్తే పుబ్బేనివాసానుస్సతిఞాణాయ చిత్తం
అభినిన్నామేసిం. సో అనేకవిహితం పుబ్బేనివాసం అనుస్సరామి , సేయ్యథిదం – ఏకమ్పి
జాతిం ద్వేపి జాతియో తిస్సోపి జాతియో చతస్సోపి జాతియో పఞ్చపి జాతియో దసపి
జాతియో వీసమ్పి జాతియో తింసమ్పి జాతియో చత్తా లీసమ్పి జాతియో పఞ్ఞా సమ్పి జాతియో
జాతిసతమ్పి, జాతిసహస్సమ్పి జాతిసతసహస్సమ్పి, అనేకేపి సంవట్టకప్పే అనేకేపి వివట్టకప్పే
అనేకేపి సంవట్టవివట్టకప్పే – ‘అముత్రా సిం ఏవంనామో ఏవంగోత్తో ఏవంవణ్ణో ఏవమాహారో
ఏవంసుఖదుక్ఖప్పటిసంవేదీ ఏవమాయుపరియన్తో ; సో తతో చుతో అముత్ర ఉదపాదిం;
తత్రా పాసిం ఏవంనామో ఏవంగోత్తో ఏవంవణ్ణో ఏవమాహారో ఏవంసుఖదుక్ఖప్పటిసంవేదీ
ఏవమాయుపరియన్తో ; సో తతో చుతో ఇధూపపన్నోతి. ఇతి సాకారం సఉద్దే సం అనేకవిహితం
పుబ్బేనివాసం అనుస్సరామి. అయం ఖో మే, బ్రా హ్మణ, రత్తి యా పఠమే యామే పఠమా విజ్జా
అధిగతా, అవిజ్జా విహతా, విజ్జా ఉప్పన్నా, తమో విహతో, ఆలోకో ఉప్పన్నో – యథా తం
అప్పమత్త స్స ఆతాపినో పహితత్త స్స విహరతో. అయం ఖో మే, బ్రా హ్మణ, పఠమాభినిబ్భిదా
అహో సి కుక్కుటచ్ఛాపకస్సేవ అణ్డ కోసమ్హా .
 ౧౩. ‘‘సో ఏవం సమాహితే చిత్తే పరిసుద్ధే పరియోదాతే అనఙ్గ ణే విగతూపక్కిలేసే
ముదుభూతే కమ్మనియే ఠితే ఆనేఞ్జ ప్పత్తే సత్తా నం చుతూపపాతఞాణాయ చిత్తం
అభినిన్నామేసిం . సో దిబ్బేన చక్ఖు నా విసుద్ధే న అతిక్కన్త మానుసకేన [అతిక్కన్త మానుస్సకేన

(క॰)] సత్తే పస్సామి చవమానే ఉపపజ్జ మానే హీనే పణీతే సువణ్ణే దుబ్బణ్ణే . సుగతే దుగ్గతే
యథాకమ్మూపగే సత్తే పజానామి – ‘ఇమే వత భోన్తో సత్తా కాయదుచ్చరితేన సమన్నాగతా
వచీదుచ్చరితేన సమన్నాగతా మనోదుచ్చరితేన సమన్నాగతా అరియానం ఉపవాదకా
మిచ్ఛాదిట్ఠి కా మిచ్ఛాదిట్ఠి కమ్మసమాదానా; తే కాయస్స భేదా పరం మరణా అపాయం దుగ్గతిం
వినిపాతం నిరయం ఉపపన్నా. ఇమే వా పన భోన్తో సత్తా కాయసుచరితేన సమన్నాగతా
వచీసుచరితేన సమన్నాగతా మనోసుచరితేన సమన్నాగతా అరియానం అనుపవాదకా
సమ్మాదిట్ఠి కా సమ్మాదిట్ఠి కమ్మసమాదానా; తే కాయస్స భేదా పరం మరణా సుగతిం సగ్గం
లోకం ఉపపన్నా’తి. ఇతి దిబ్బేన చక్ఖు నా విసుద్ధే న అతిక్కన్త మానుసకేన సత్తే పస్సామి
చవమానే ఉపపజ్జ మానే హీనే పణీతే సువణ్ణే దుబ్బణ్ణే . సుగతే దుగ్గతే యథాకమ్మూపగే సత్తే
పజానామి. అయం ఖో మే, బ్రా హ్మణ, రత్తి యా మజ్ఝిమే యామే దుతియా విజ్జా అధిగతా,
అవిజ్జా విహతా, విజ్జా ఉప్పన్నా, తమో విహతో, ఆలోకో ఉప్పన్నో – యథా తం అప్పమత్త స్స
ఆతాపినో పహితత్త స్స విహరతో. అయం ఖో మే, బ్రా హ్మణ, దుతియాభినిబ్భిదా అహో సి
కుక్కుటచ్ఛాపకస్సేవ అణ్డ కోసమ్హా .

౧౪. ‘‘సో ఏవం సమాహితే చిత్తే పరిసుద్ధే పరియోదాతే అనఙ్గ ణే విగతూపక్కిలేసే

ముదుభూతే కమ్మనియే ఠితే ఆనేఞ్జ ప్పత్తే ఆసవానం ఖయఞాణాయ చిత్తం అభినిన్నామేసిం.
సో ‘ఇదం దుక్ఖ’న్తి యథాభూతం అబ్భఞ్ఞా సిం, ‘అయం దుక్ఖసముదయో’తి యథాభూతం
అబ్భఞ్ఞా సిం, ‘అయం దుక్ఖనిరోధో’తి యథాభూతం అబ్భఞ్ఞా సిం, ‘అయం దుక్ఖనిరోధగామినీ
పటిపదా’తి యథాభూతం అబ్భఞ్ఞా సిం; ‘ఇమే ఆసవా’తి యథాభూతం అబ్భఞ్ఞా సిం, ‘అయం
ఆసవసముదయో’తి యథాభూతం అబ్భఞ్ఞా సిం, ‘అయం ఆసవనిరోధో’తి యథాభూతం
అబ్భఞ్ఞా సిం, ‘అయం ఆసవనిరోధగామినీ పటిపదా’తి యథాభూతం అబ్భఞ్ఞా సిం. తస్స మే
ఏవం జానతో ఏవం పస్సతో కామాసవాపి చిత్తం విముచ్చిత్థ భవాసవాపి చిత్తం విముచ్చిత్థ
అవిజ్జా సవాపి చిత్తం విముచ్చిత్థ . విముత్త స్మిం విముత్త మితి ఞాణం అహో సి. ‘ఖీణా జాతి,
వుసితం బ్రహ్మచరియం, కతం కరణీయం, నాపరం ఇత్థ త్తా యా’తి అబ్భఞ్ఞా సిం. అయం ఖో మే,
బ్రా హ్మణ, రత్తి యా పచ్ఛిమే యామే తతియా విజ్జా అధిగతా, అవిజ్జా విహతా, విజ్జా ఉప్పన్నా,
తమో విహతో, ఆలోకో ఉప్పన్నో – యథా తం అప్పమత్త స్స ఆతాపినో పహితత్త స్స విహరతో.
అయం ఖో మే, బ్రా హ్మణ, తతియాభినిబ్భిదా అహో సి – కుక్కుటచ్ఛాపకస్సేవ అణ్డ కోసమ్హా ’’తి.

౧౫. ఏవం వుత్తే , వేరఞ్జో బ్రా హ్మణో భగవన్తం ఏతదవోచ – ‘‘జేట్ఠో భవం గోతమో, సేట్ఠో
భవం గోతమో! అభిక్కన్తం, భో గోతమ, అభిక్కన్తం, భో గోతమ!! సేయ్యథాపి, భో గోతమ,
నిక్కుజ్జి తం వా ఉక్కుజ్జే య్య, పటిచ్ఛన్నం వా వివరేయ్య, మూళ్హస్స వా మగ్గం ఆచిక్ఖేయ్య,
అన్ధ కారే వా తేలపజ్జో తం ధారేయ్య – చక్ఖు మన్తో రూపాని దక్ఖన్తీ తి, ఏవమేవం భోతా గోతమేన
అనేకపరియాయేన ధమ్మో పకాసితో . ఏసాహం భవన్తం గోతమం సరణం గచ్ఛామి ధమ్మఞ్చ
భిక్ఖు సఙ్ఘఞ్చ. ఉపాసకం మం భవం గోతమో ధారేతు అజ్జ తగ్గే పాణుపేతం సరణం గతం.
అధివాసేతు చ మే భవం గోతమో వేరఞ్జా యం వస్సావాసం సద్ధిం భిక్ఖు సఙ్ఘేనా’’తి. అధివాసేసి
భగవా తుణ్హీభావేన. అథ ఖో వేరఞ్జో బ్రా హ్మణో భగవతో అధివాసనం విదిత్వా ఉట్ఠా యాసనా
భగవన్తం అభివాదేత్వా పదక్ఖిణం కత్వా పక్కామి.

౧౬. తేన ఖో పన సమయేన వేరఞ్జా దుబ్భిక్ఖా హో తి ద్వీహితికా సేతట్ఠి కా సలాకావుత్తా న

సుకరా ఉఞ్ఛేన పగ్గహేన యాపేతుం. తేన ఖో పన సమయేన ఉత్త రాపథకా [ఉత్త రాహకా

(సీ॰)] అస్సవాణిజా [అస్సవణిజా (క॰)] పఞ్చమత్తే హి అస్ససతేహి వేరఞ్జం వస్సావాసం

ఉపగతా హో న్తి . తేహి అస్సమణ్డ లికాసు భిక్ఖూ నం పత్థ పత్థ పులకం [పత్థ పత్థ మూలకం (క॰)]
పఞ్ఞ త్తం హో తి. భిక్ఖూ పుబ్బణ్హసమయం నివాసేత్వా పత్త చీవరమాదాయ వేరఞ్జం పిణ్డా య
పవిసిత్వా పిణ్డం అలభమానా అస్సమణ్డ లికాసు పిణ్డా య చరిత్వా పత్థ పత్థ పులకం ఆరామం
ఆహరిత్వా ఉదుక్ఖలే కోట్టేత్వా కోట్టేత్వా పరిభుఞ్జ న్తి . ఆయస్మా పనానన్దో పత్థ పులకం సిలాయం
పిసిత్వా భగవతో ఉపనామేతి. తం భగవా పరిభుఞ్జ తి.
 అస్సోసి ఖో భగవా ఉదుక్ఖలసద్దం. జానన్తా పి తథాగతా పుచ్ఛన్తి , జానన్తా పి న పుచ్ఛన్తి ;
కాలం విదిత్వా పుచ్ఛన్తి , కాలం విదిత్వా న పుచ్ఛన్తి ; అత్థ సంహితం తథాగతా పుచ్ఛన్తి , నో
అనత్థ సంహితం. అనత్థ సంహితే సేతుఘాతో తథాగతానం. ద్వీహి ఆకారేహి బుద్ధా భగవన్తో భిక్ఖూ
పటిపుచ్ఛన్తి – ధమ్మం వా దేసేస్సామ, సావకానం వా సిక్ఖా పదం పఞ్ఞ పేస్సామాతి
[పఞ్ఞా పేస్సామాతి (సీ॰ స్యా॰)]. అథ ఖో భగవా ఆయస్మన్తం ఆనన్దం ఆమన్తే సి – ‘‘కిం ను ఖో
సో , ఆనన్ద , ఉదుక్ఖలసద్దో ’’తి? అథ ఖో ఆయస్మా ఆనన్దో భగవతో ఏతమత్థం ఆరోచేసి . ‘‘సాధు
సాధు, ఆనన్ద ! తుమ్హే హి, ఆనన్ద సప్పురిసేహి విజితం. పచ్ఛిమా జనతా సాలిమంసో దనం
అతిమఞ్ఞి స్సతీ’’తి.

౧౭. అథ ఖో ఆయస్మా మహామోగ్గల్లా నో [మహామోగ్గలానో (క॰)] యేన భగవా

తేనుపసఙ్కమి; ఉపసఙ్కమిత్వా భగవన్తం అభివాదేత్వా ఏకమన్తం నిసీది. ఏకమన్తం నిసిన్నో
ఖో ఆయస్మా మహామోగ్గల్లా నో భగవన్తం ఏతదవోచ – ‘‘ఏతరహి, భన్తే , వేరఞ్జా దుబ్భిక్ఖా
ద్వీహితికా సేతట్ఠి కా సలాకావుత్తా . న సుకరా ఉఞ్ఛేన పగ్గహేన యాపేతుం. ఇమిస్సా, భన్తే ,
మహాపథవియా హేట్ఠి మతలం సమ్పన్నం – సేయ్యథాపి ఖుద్ద మధుం అనీలకం ఏవమస్సాదం.
సాధాహం, భన్తే , పథవిం పరివత్తే య్యం. భిక్ఖూ పప్పటకోజం పరిభుఞ్జి స్సన్తీ ’’తి. ‘‘యే పన తే,
మోగ్గల్లా న, పథవినిస్సితా పాణా తే కథం కరిస్ససీ’’తి? ‘‘ఏకాహం, భన్తే , పాణిం
అభినిమ్మినిస్సామి – సేయ్యథాపి మహాపథవీ. యే పథవినిస్సితా పాణా తే తత్థ
సఙ్కామేస్సామి. ఏకేన హత్థే న పథవిం పరివత్తే స్సామీ’’తి. ‘‘అలం, మోగ్గల్లా న, మా తే రుచ్చి
పథవిం పరివత్తే తుం. విపల్లా సమ్పి సత్తా పటిలభేయ్యు’’న్తి . ‘‘సాధు, భన్తే , సబ్బో భిక్ఖు సఙ్ఘో
ఉత్త రకురుం పిణ్డా య గచ్ఛేయ్యా’’తి. ‘‘అలం, మోగ్గల్లా న, మా తే రుచ్చి సబ్బస్స భిక్ఖు సఙ్ఘస్స
ఉత్త రకురుం పిణ్డా య గమన’’న్తి .

౧౮. అథ ఖో ఆయస్మతో సారిపుత్త స్స రహో గతస్స పటిసల్లీనస్స ఏవం చేతసో పరివితక్కో
ఉదపాది – ‘‘కతమేసానం ఖో బుద్ధా నం భగవన్తా నం బ్రహ్మచరియం న చిరట్ఠి తికం అహో సి;
కతమేసానం బుద్ధా నం భగవన్తా నం బ్రహ్మచరియం చిరట్ఠి తికం అహో సీ’’తి? అథ ఖో ఆయస్మా
సారిపుత్తో సాయన్హసమయం [సాయణ్హసమయం (సీ॰)] పటిసల్లా నా వుట్ఠి తో యేన భగవా
తేనుపసఙ్కమి; ఉపసఙ్కమిత్వా భగవన్తం అభివాదేత్వా ఏకమన్తం నిసీది. ఏకమన్తం నిసిన్నో
ఖో ఆయస్మా సారిపుత్తో భగవన్తం ఏతదవోచ – ‘‘ఇధ మయ్హం, భన్తే , రహో గతస్స పటిసల్లీనస్స
ఏవం చేతసో పరివితక్కో ఉదపాది – ‘కతమేసానం ఖో బుద్ధా నం భగవన్తా నం బ్రహ్మచరియం న
చిరట్ఠి తికం అహో సి, కతమేసానం బుద్ధా నం భగవన్తా నం బ్రహ్మచరియం చిరట్ఠి తికం అహో సీ’తి.
‘కతమేసానం ను ఖో, భన్తే , బుద్ధా నం భగవన్తా నం బ్రహ్మచరియం న చిరట్ఠి తికం అహో సి,
కతమేసానం బుద్ధా నం భగవన్తా నం బ్రహ్మచరియం చిరట్ఠి తికం అహో సీ’’’తి?

‘‘భగవతో చ, సారిపుత్త , విపస్సిస్స భగవతో చ సిఖిస్స భగవతో చ వేస్సభుస్స

బ్రహ్మచరియం న చిరట్ఠి తికం అహో సి. భగవతో చ, సారిపుత్త , కకుసన్ధ స్స భగవతో చ
కోణాగమనస్స భగవతో చ కస్సపస్స బ్రహ్మచరియం చిరట్ఠి తికం అహో సీ’’తి.

౧౯. ‘‘కో ను ఖో , భన్తే , హేతు కో పచ్చయో, యేన భగవతో చ విపస్సిస్స భగవతో చ

సిఖిస్స భగవతో చ వేస్సభుస్స బ్రహ్మచరియం న చిరట్ఠి తికం అహో సీ’’తి? ‘‘భగవా చ, సారిపుత్త ,
విపస్సీ భగవా చ సిఖీ భగవా చ వేస్సభూ కిలాసునో అహేసుం సావకానం విత్థా రేన ధమ్మం
దేసేతుం. అప్పకఞ్చ నేసం అహో సి సుత్తం గేయ్యం వేయ్యాకరణం గాథా ఉదానం ఇతివుత్త కం
జాతకం అబ్భుతధమ్మం వేదల్లం. అపఞ్ఞ త్తం సావకానం సిక్ఖా పదం. అనుద్ది ట్ఠం పాతిమోక్ఖం.
తేసం బుద్ధా నం భగవన్తా నం అన్త రధానేన బుద్ధా నుబుద్ధా నం సావకానం అన్త రధానేన యే తే
పచ్ఛిమా సావకా నానానామా నానాగోత్తా నానాజచ్చా నానాకులా పబ్బజితా తే తం
బ్రహ్మచరియం ఖిప్పఞ్ఞే వ అన్త రధాపేసుం. సేయ్యథాపి, సారిపుత్త , నానాపుప్ఫాని ఫలకే నిక్ఖిత్తా ని
సుత్తే న అసఙ్గ హితాని తాని వాతో వికిరతి విధమతి విద్ధంసేతి. తం కిస్స హేతు? యథా తం
సుత్తే న అసఙ్గ హితత్తా . ఏవమేవ ఖో, సారిపుత్త , తేసం బుద్ధా నం భగవన్తా నం అన్త రధానేన
బుద్ధా నుబుద్ధా నం సావకానం అన్త రధానేన యే తే పచ్ఛిమా సావకా నానానామా నానాగోత్తా
నానాజచ్చా నానాకులా పబ్బజితా తే తం బ్రహ్మచరియం ఖిప్పఞ్ఞే వ అన్త రధాపేసుం.

‘‘అకిలాసునో చ తే భగవన్తో అహేసుం సావకే చేతసా చేతో పరిచ్చ ఓవదితుం.

భూతపుబ్బం, సారిపుత్త , వేస్సభూ భగవా అరహం సమ్మాసమ్బుద్ధో అఞ్ఞ తరస్మిం భింసనకే
[భీసనకే (క॰)] వనసణ్డే సహస్సం భిక్ఖు సఙ్ఘం చేతసా చేతో పరిచ్చ ఓవదతి అనుసాసతి –
‘ఏవం వితక్కేథ, మా ఏవం వితక్కయిత్థ ; ఏవం మనసికరోథ, మా ఏవం మనసాకత్థ
[మనసాకరిత్థ (క॰)]; ఇదం పజహథ, ఇదం ఉపసమ్పజ్జ విహరథా’తి. అథ ఖో, సారిపుత్త ,
తస్స భిక్ఖు సహస్సస్స వేస్సభునా భగవతా అరహతా సమ్మాసమ్బుద్ధే న ఏవం
ఓవదియమానానం ఏవం అనుసాసియమానానం అనుపాదాయ ఆసవేహి చిత్తా ని
విముచ్చింసు. తత్ర సుదం, సారిపుత్త , భింసనకస్స వనసణ్డ స్స భింసనకతస్మిం హో తి – యో
కోచి అవీతరాగో తం వనసణ్డం పవిసతి, యేభుయ్యేన లోమాని హంసన్తి . అయం ఖో, సారిపుత్త ,
హేతు అయం పచ్చయో యేన భగవతో చ విపస్సిస్స భగవతో చ సిఖిస్స భగవతో చ
వేస్సభుస్స బ్రహ్మచరియం న చిరట్ఠి తికం అహో సీ’’తి.

౨౦. ‘‘కో పన, భన్తే , హేతు కో పచ్చయో యేన భగవతో చ కకుసన్ధ స్స భగవతో చ
కోణాగమనస్స భగవతో చ కస్సపస్స బ్రహ్మచరియం చిరట్ఠి తికం అహో సీ’’తి? ‘‘భగవా చ,
సారిపుత్త , కకుసన్ధో భగవా చ కోణాగమనో భగవా చ కస్సపో అకిలాసునో అహేసుం సావకానం
విత్థా రేన ధమ్మం దేసేతుం. బహుఞ్చ నేసం అహో సి సుత్తం గేయ్యం వేయ్యాకరణం గాథా
ఉదానం ఇతివుత్త కం జాతకం అబ్భుతధమ్మం వేదల్లం, పఞ్ఞ త్తం సావకానం సిక్ఖా పదం, ఉద్ది ట్ఠం
పాతిమోక్ఖం. తేసం బుద్ధా నం భగవన్తా నం అన్త రధానేన బుద్ధా నుబుద్ధా నం సావకానం
అన్త రధానేన యే తే పచ్ఛిమా సావకా నానానామా నానాగోత్తా నానాజచ్చా నానాకులా
పబ్బజితా తే తం బ్రహ్మచరియం చిరం దీఘమద్ధా నం ఠపేసుం. సేయ్యథాపి, సారిపుత్త ,
నానాపుప్ఫాని ఫలకే నిక్ఖిత్తా ని సుత్తే న సుసఙ్గ హితాని తాని వాతో న వికిరతి న విధమతి న
విద్ధంసేతి. తం కిస్స హేతు? యథా తం సుత్తే న సుసఙ్గ హితత్తా . ఏవమేవ ఖో, సారిపుత్త , తేసం
బుద్ధా నం భగవన్తా నం అన్త రధానేన బుద్ధా నుబుద్ధా నం సావకానం అన్త రధానేన యే తే పచ్ఛిమా
సావకా నానానామా నానాగోత్తా నానాజచ్చా నానాకులా పబ్బజితా తే తం బ్రహ్మచరియం చిరం
దీఘమద్ధా నం ఠపేసుం. అయం ఖో, సారిపుత్త , హేతు అయం పచ్చయో యేన భగవతో చ
కకుసన్ధ స్స భగవతో చ కోణాగమనస్స భగవతో చ కస్సపస్స బ్రహ్మచరియం చిరట్ఠి తికం
అహో సీ’’తి.
 ౨౧. అథ ఖో ఆయస్మా సారిపుత్తో ఉట్ఠా యాసనా ఏకంసం ఉత్త రాసఙ్గం కరిత్వా యేన
భగవా తేనఞ్జ లిం పణామేత్వా భగవన్తం ఏతదవోచ – ‘‘ఏతస్స, భగవా, కాలో! ఏతస్స, సుగత,

కాలో! యం భగవా సావకానం సిక్ఖా పదం పఞ్ఞ పేయ్య [పఞ్ఞా పేయ్య (సీ॰ స్యా॰)], ఉద్ది సేయ్య
పాతిమోక్ఖం, యథయిదం బ్రహ్మచరియం అద్ధ నియం అస్స చిరట్ఠి తిక’’న్తి . ‘‘ఆగమేహి త్వం,
సారిపుత్త ! ఆగమేహి త్వం, సారిపుత్త ! తథాగతోవ తత్థ కాలం జానిస్సతి. న తావ, సారిపుత్త ,
సత్థా సావకానం సిక్ఖా పదం పఞ్ఞ పేతి ఉద్ది సతి [న ఉద్ది సతి (సీ॰)] పాతిమోక్ఖం యావ న
ఇధేకచ్చే ఆసవట్ఠా నీయా ధమ్మా సఙ్ఘే పాతుభవన్తి . యతో చ ఖో, సారిపుత్త , ఇధేకచ్చే
ఆసవట్ఠా నీయా ధమ్మా సఙ్ఘే పాతుభవన్తి , అథ సత్థా సావకానం సిక్ఖా పదం పఞ్ఞ పేతి ఉద్ది స్సతి
పాతిమోక్ఖం తేసంయేవ ఆసవట్ఠా నీయానం ధమ్మానం పటిఘాతాయ. న తావ, సారిపుత్త ,
ఇధేకచ్చే ఆసవట్ఠా నీయా ధమ్మా సఙ్ఘే పాతుభవన్తి యావ న సఙ్ఘో రత్త ఞ్ఞు మహత్తం పత్తో హో తి.
యతో చ ఖో, సారిపుత్త , సఙ్ఘో రత్త ఞ్ఞు మహత్తం పత్తో హో తి అథ ఇధేకచ్చే ఆసవట్ఠా నీయా ధమ్మా
సఙ్ఘే పాతుభవన్తి , అథ, సత్థా సావకానం సిక్ఖా పదం పఞ్ఞ పేతి ఉద్ది సతి పాతిమోక్ఖం తేసంయేవ
ఆసవట్ఠా నీయానం ధమ్మానం పటిఘాతాయ. న తావ, సారిపుత్త , ఇధేకచ్చే ఆసవట్ఠా నీయా
ధమ్మా సఙ్ఘే పాతుభవన్తి , యావ న సఙ్ఘో వేపుల్ల మహత్తం పత్తో హో తి. యతో చ ఖో, సారిపుత్త ,
సఙ్ఘో వేపుల్ల మహత్తం పత్తో హో తి, అథ ఇధేకచ్చే ఆసవట్ఠా నీయా ధమ్మా సఙ్ఘే పాతుభవన్తి , అథ
సత్థా సావకానం సిక్ఖా పదం పఞ్ఞ పేతి ఉద్ది సతి పాతిమోక్ఖం తేసంయేవ ఆసవట్ఠా నీయానం
ధమ్మానం పటిఘాతాయ. న తావ, సారిపుత్త , ఇధేకచ్చే ఆసవట్ఠా నీయా ధమ్మా సఙ్ఘే
పాతుభవన్తి , యావ న సఙ్ఘో లాభగ్గమహత్తం పత్తో హో తి. యతో చ ఖో, సారిపుత్త , సఙ్ఘో
లాభగ్గమహత్తం పత్తో హో తి, అథ ఇధేకచ్చే ఆసవట్ఠా నీయా ధమ్మా సఙ్ఘే పాతుభవన్తి , అథ సత్థా
సావకానం సిక్ఖా పదం పఞ్ఞ పేతి ఉద్ది సతి పాతిమోక్ఖం తేసంయేవ ఆసవట్ఠా నీయానం ధమ్మానం
పటిఘాతాయ. న తావ, సారిపుత్త , ఇధేకచ్చే ఆసవట్ఠా నీయా ధమ్మా సఙ్ఘే పాతుభవన్తి , యావ
న సఙ్ఘో బాహుసచ్చమహత్తం పత్తో హో తి. యతో చ ఖో, సారిపుత్త , సఙ్ఘో బాహుసచ్చమహత్తం
పత్తో హో తి, అథ ఇధేకచ్చే ఆసవట్ఠా నీయా ధమ్మా సఙ్ఘే పాతుభవన్తి , అథ సత్థా సావకానం
సిక్ఖా పదం పఞ్ఞ పేతి ఉద్ది సతి పాతిమోక్ఖం తేసంయేవ ఆసవట్ఠా నీయానం ధమ్మానం
పటిఘాతాయ. నిరబ్బుదో హి, సారిపుత్త , భిక్ఖు సఙ్ఘో నిరాదీనవో అపగతకాళకో సుద్ధో సారే
పతిట్ఠి తో. ఇమేసఞ్హి , సారిపుత్త , పఞ్చన్నం భిక్ఖు సతానం యో పచ్ఛిమకో భిక్ఖు సో సో తాపన్నో
అవినిపాతధమ్మో నియతో సమ్బోధిపరాయణో’’తి.

౨౨. అథ ఖో భగవా ఆయస్మన్తం ఆనన్దం ఆమన్తే సి – ‘‘ఆచిణ్ణం ఖో పనేతం, ఆనన్ద ,

తథాగతానం యేహి నిమన్తి తా వస్సం వసన్తి , న తే అనపలోకేత్వా జనపదచారికం పక్కమన్తి .
ఆయామానన్ద , వేరఞ్జం బ్రా హ్మణం అపలోకేస్సామా’’తి. ‘‘ఏవం భన్తే ’’తి ఖో ఆయస్మా ఆనన్దో
భగవతో పచ్చస్సోసి. అథ ఖో భగవా నివాసేత్వా పత్త చీవరమాదాయ ఆయస్మతా ఆనన్దే న
పచ్ఛాసమణేన యేన వేరఞ్జ స్స బ్రా హ్మణస్స నివేసనం తేనుపసఙ్కమి; ఉపసఙ్కమిత్వా పఞ్ఞ త్తే
ఆసనే నిసీది. అథ ఖో వేరఞ్జో బ్రా హ్మణో యేన భగవా తేనుపసఙ్కమి ; ఉపసఙ్కమిత్వా
భగవన్తం అభివాదేత్వా ఏకమన్తం నిసీది. ఏకమన్తం నిసిన్నం ఖో వేరఞ్జం బ్రా హ్మణం భగవా
ఏతదవోచ – ‘‘నిమన్తి తమ్హ తయా, బ్రా హ్మణ , వస్సంవుట్ఠా [వస్సంవుత్థా (సీ॰ స్యా॰ క॰)],
అపలోకేమ తం, ఇచ్ఛామ మయం జనపదచారికం పక్కమితు’’న్తి . ‘‘సచ్చం, భో గోతమ,
నిమన్తి తత్థ మయా వస్సంవుట్ఠా ; అపి చ, యో దేయ్యధమ్మో సో న దిన్నో. తఞ్చ ఖో నో
అసన్తం, నోపి అదాతుకమ్యతా, తం కుతేత్థ లబ్భా బహుకిచ్చా ఘరావాసా బహుకరణీయా.
అధివాసేతు మే భవం గోతమో స్వాతనాయ భత్తం సద్ధిం భిక్ఖు సఙ్ఘేనా’’తి. అధివాసేసి భగవా
తుణ్హీభావేన. అథ ఖో భగవా వేరఞ్జం బ్రా హ్మణం ధమ్మియా కథాయ సన్ద స్సేత్వా సమాదపేత్వా
సముత్తే జేత్వా సమ్పహంసేత్వా ఉట్ఠా యాసనా పక్కామి. అథ ఖో వేరఞ్జో బ్రా హ్మణో తస్సా
రత్తి యా అచ్చయేన సకే నివేసనే పణీతం ఖాదనీయం భోజనీయం పటియాదాపేత్వా భగవతో
కాలం ఆరోచాపేసి – ‘‘కాలో, భో గోతమ, నిట్ఠి తం భత్త ’’న్తి .

౨౩. అథ ఖో భగవా పుబ్బణ్హసమయం నివాసేత్వా పత్త చీవరమాదాయ యేన వేరఞ్జ స్స

బ్రా హ్మణస్స నివేసనం తేనుపసఙ్కమి; ఉపసఙ్కమిత్వా పఞ్ఞ త్తే ఆసనే నిసీది సద్ధిం భిక్ఖు సఙ్ఘేన.
అథ ఖో వేరఞ్జో బ్రా హ్మణో బుద్ధ ప్పముఖం భిక్ఖు సఙ్ఘం పణీతేన ఖాదనీయేన భోజనీయేన సహత్థా
సన్త ప్పేత్వా సమ్పవారేత్వా భగవన్తం భుత్తా విం ఓనీతపత్త పాణిం [ఓణీతపత్త పాణిం (క॰)]
తిచీవరేన అచ్ఛాదేసి, ఏకమేకఞ్చ భిక్ఖుం ఏకమేకేన దుస్సయుగేన అచ్ఛాదేసి. అథ ఖో భగవా
వేరఞ్జం బ్రా హ్మణం ధమ్మియా కథాయ సన్ద స్సేత్వా సమాదపేత్వా సముత్తే జేత్వా
సమ్పహంసేత్వా ఉట్ఠా యాసనా పక్కామి. అథ ఖో భగవా వేరఞ్జా యం యథాభిరన్తం విహరిత్వా
అనుపగమ్మ సో రేయ్యం సఙ్కస్సం కణ్ణ కుజ్జం యేన పయాగపతిట్ఠా నం తేనుపసఙ్కమి;
ఉపసఙ్కమిత్వా పయాగపతిట్ఠా నే గఙ్గం నదిం ఉత్త రిత్వా యేన బారాణసీ తదవసరి. అథ ఖో
భగవా బారాణసియం యథాభిరన్తం విహరిత్వా యేన వేసాలీ తేన చారికం పక్కామి.
అనుపుబ్బేన చారికం చరమానో యేన వేసాలీ తదవసరి. తత్ర సుదం భగవా వేసాలియం
విహరతి మహావనే కూటాగారసాలాయన్తి .

వేరఞ్జ భాణవారో నిట్ఠి తో.