Efficacy of positive psychotherapy on time perspective and psychological capital of mothers of

children with special learning disorder

Seyeda Mohadese Abaie1 , Nasrin Bagheri2
1. Master's Student in Clinical Psychology, Rodhan Branch, Islamic Azad University, Rodhan, Iran. E-mail: St.sm_abaie@riqu.ac.ir
2. Assistant Professor, Department of Psychology, Roudhen Branch, Islamic Azad University, Roudhen, Iran. E-mail: Na.Bagheri@iau.ac.ir

ARTICLE INFO ABSTRACT

Article type: Background: Positive psychology is a branch of psychology that focuses on personality strengths
Research Article and behaviors that allow people to build meaningful and purposeful lives to move beyond survival
to flourishing.
Article history: Aims: The purpose of this research was to determine the effectiveness of positive psychology on the
Received 18 January perspective of time and psychological capital of mothers of children with special learning disabilities.
2024 Methods: This research was an experimental study with a semi-experimental design and a pre-test-
Received in revised form post-test type with a control group. The statistical population of the present study was all the mothers
14 February 2024 of children with special learning disorders in Tehran. The sample size of the study was considered
Accepted 19 March 2024 equal to 30 people using the available random sampling method. The method of data collection
Published Online 21 included: library and field. In this research, two psychological capital questionnaires by Lutans,
December 2024 Lutans Keely and Lutans Burt (2004) and Zimbardo and Boyd's (1999) time perspective were used
as data collection tools. Research data were analyzed using the Statistical Package in Social Sciences,
Keywords: version 21 (SPSS). To describe the data, statistical indicators of mean and standard deviation were
positive psychology, used in the pre-test and post-test phases. In order to check the normality of the research variables, the
time perspective, Kalmogorov Smirnov test was used and in order to check the homogeneity of the variances, the
psychological capital, Levine test was used. Also, in order to compare the average scores of the two experimental and
specific learning disorder control groups and the effect of the pre-test scores and other intervening variables on the post-test,
covariance analysis was used.
Results: The results showed that positive psychology training has a positive and significant effect on
the perspective of time and psychological capital of mothers of children with specific learning
disabilities.
Conclusion: According to the results of the research, it can be said that positive psychology can
improve the perspective of time and psychological capital of mothers of children with special learning
disorders.
Citation: Abaie, S.M., & Bagheri, N. (2024). Efficacy of positive psychotherapy on time perspective and psychological capital of mothers of
children with special learning disorder. Journal of Psychological Science, 23(142), 2557-2569. 10.52547/JPS.23.142.2557
Journal of Psychological Science, Vol. 23, No. 142, 2024
© The Author(s). DOI: 10.52547/JPS.23.142.2557

 Corresponding Author: Nasrin Bagheri, Assistant Professor, Department of Psychology, Roudhen Branch, Islamic Azad University, Roudhen,
Iran.
E-mail: Na.Bagheri@iau.ac.ir, Tel: (+98) 9122477417

2557
Journal of
Vol. 23, No. 142, 2024
Psychological Science
Extended Abstract way to reach the goal and determine the paths towards
the goal in order to succeed (hope) and 4- endure and
Introduction return to the normal state after suffering hardships
When Samuel Kirk addressed a meeting of parents, and problems (resilience) (Shafiei et al., 2019).
professionals, and others in Chicago in 1963, he On the other hand, psychological capital is one of the
stated that he chose the term learning disability to indicators of positivism psychology, which is defined
identify the children he was discussing (Ahmadi et by characteristics such as a person's belief in his
al., 2022). There is a growing concern about children abilities to achieve success, being persistent in
and adolescents with learning disabilities, because pursuing goals, creating positive documents about
they have many problems in learning academic and himself, and enduring problems. Also, having
other skills, despite having the mental aptitude to psychological capital enables people to cope better
learn them. But the conundrum of children with with stressful situations, to be less stressed, to have
extraordinary learning difficulties is not a new one. high strength against problems, to have a clear view
Over the years, children from all walks of life have about themselves and to be less affected by daily
experienced difficulties in learning (Elami et al., events. Therefore, such people have higher
2019). Learning disorders are one of the most psychological health. In this context, mental health
important problems that determine the academic fate can be increased by looking at time and creating a
of students (Golestaneh et al., 2020). Learning positive attitude towards the future using positive
disability also brings problems beyond academic psychology (Nasiri Takami et al., 2019).
problems. A comprehensive understanding of the Time perspective is a concept for time perception that
mystery of learning disability requires attention to the has been highlighted in the last decade. Time
social, emotional and behavioral climate of a child's perspective consists of psychological present
life (Ebrahimi Bakht et al., 2019). Most children with experience and looking at the past and future in the
learning disabilities belong to families that did not present time (Mirghafari et al., 2020). Newer
have the necessary emotional bonds with their parents perspectives define time perspective as a cognitive
during their growth. In other words, these children do structure, a motivation that varies from person to
not have pleasant memories and experiences in terms person. Currently, one of the most extensive concepts
of emotional-psychological connections with their is presented by Zimbardo and Boyd (1999). They
parents. In many cases, they have been blamed, define time perspective as "an unconscious process
humiliated, threatened and possibly physically by which the continuous flow of personal and social
punished by their parents (Sadri et al., 2021). experiences is assigned to time periods, or time
Recent research on parents of children with specific frames, and helps events find direction, coherence,
learning disabilities shows that mothers of these and meaning." They do (Pourabdel et al., 2015).
children experience higher stress compared to Positive psychology is one of the newest branches of
mothers of normal children and other children with psychology that focuses on human success; While
special needs or chronic diseases, among which many branches of psychology focus on abnormal
increasing psychological capital can be effective. behaviors, this branch, instead of paying attention to
Nejat Thabet et al., 2018), psychological is a human inabilities and weaknesses, focuses on human
combined and interconnected structure that includes abilities; Abilities such as living happily, enjoying,
four perceptual-cognitive components, namely hope, problem solving and optimism (Sharifi Alun Abadi et
self-efficacy, resilience and optimism. Psychological al., 2022). One of the techniques of positive
capital is the development of a positive psychological psychology is positive psychotherapy or positive
state of an individual whose characteristics are 1- thinking, which was presented by Seligman, Rashid
having self-confidence (self-efficacy), 2- creating a and Parks (2006), which, despite its short life, has
positive record of present and future successes various applications in the field of practice, especially
(optimism), 3- being persistent and steadfast. on the in the field of treatment, and Many researches have

2558
Journal of
Vol. 23, No. 142, 2024
Psychological Science
been concluded (Niknam, 2018). Positive thinking size was 30 people according to semi-experimental
means looking at events with the knowledge that, research, and the sampling method was available. The
although good and bad exist together in the world, it implementation method was such that first the
is better for us to emphasize the good and have a good questionnaires (time perspective and psychological
image of ourselves, not to always blame ourselves; It capital) were administered to the mothers of children
means to think well of others and have a good opinion with specific learning disabilities, then the people
of them and deal with others in a positive way. In whose time perspective and psychological capital
other words, positive thinking means having a scores were lower than the average were identified,
positive inner balance and maintaining calmness and among them 30 People were randomly selected and
composure in the face of problems (Ovidi et al., divided into two equal groups, and one group was
2019). determined as the experimental group and the other
The research of Chakhsi et al. (2019) titled the group as the control group. The independent variable
effectiveness of positive psychotherapy on the (positive psychotherapy) was implemented on them
happiness and psychological well-being of people and the control group did not receive treatment. Then,
with depressive symptoms showed that positive in the post-test stage, dependent variables (time
psychotherapy increases the happiness and perspective and psychological capital) were
psychological well-being of people with depressive performed on both groups. In order to collect data,
symptoms. In another research, like Azimi et al.'s psychological capital questionnaires by Luthans et al.
research (2017), it was shown that the method of (2004) and Zimbardo and Boyd (1999) time
teaching positivity skills can be used as an efficient perspective list were used.
method to reduce irrational beliefs and increase the
happiness of delinquent teenagers. Results
In the research of Sohrabi Smroud and Jafari Roshan As can be seen, there is no significant difference in
(2015) regarding the effectiveness of positive group the amount of variables of time perspective and
psychotherapy on the resilience, happiness and psychological capital in the pre-test stage in the two
general health of women with addicted spouses, they control and experimental groups. However, the
found that the average scores of resilience, happiness amount of psychological capital variable in the post-
and general health in the post-test of the experimental test stage in the experimental group has increased
group were It was significantly higher than the mean significantly compared to the control group, and the
post-test scores of the control group. Islamic time perspective variable has increased in the post-
Research and colleagues (2018) found the test stage in the experimental group compared to the
effectiveness of teaching positivity on creativity in control group.
their research. Also, in the research of Lu et al. (2016) Considering that in Levin's test, the probability value
under the title of the effectiveness of positive is higher than the level of 0.05, the result is that the
psychological interventions on patients' depression, assumption of equality of variances of the two groups
they found that this type of intervention is effective in is confirmed, which is another prerequisite of the
reducing depression and increasing well-being. Based analysis of covariance test.
on this, the current research aims to investigate the According to F= 39.14 and considering that the
effectiveness of positive psychotherapy on the probability value is less than 0.05 level, the research
perspective of time and psychological capital of hypothesis is confirmed with 0.95 confidence, and the
mothers of children with special learning disabilities. result is that positive psychology training has an
effect on the psychological capital of mothers of
Method children. It is affected by specific learning disorders.
The present research was a semi-experimental study In fact, positive psychology training improves the
with a pre-test-post-test design, the statistical psychological capital of mothers of children with
population included all mothers of children with special learning disabilities.
specific learning disabilities in Tehran, the sample

2559
Journal of
Vol. 23, No. 142, 2024
Psychological Science
Table 1. One-way covariance analysis of psychological capitals
Sources of changes Sum of squares Degrees of freedom Average of squares Fisher Sig Effect intensity
Corrected model 0.976 2 0.486 27.111 0.000 -
Width from the origin 0.274 1 0.273 15.536 0.001 -
Psychological capitals pre-test 0.062 1 0.062 7.386 0.009 -
group (independent variable) 0.701 1 0.701 39.149 0.000 0.633
error 0.781 27 0.017 - - -
Total 153.102 30 - - - -
Total corrected 1.478 29 - - - -

Table 2. One-way covariance analysis of time perspective

Sources of changes Sum of squares Degrees of freedom Average of squares Fisher Sig Effect intensity
Corrected model 0.789 2 0.377 6.052 0.006 -
Width from the origin 1.284 1 1.281 19.428 0.000 -
Time perspective pre-test 0.118 1 0.118 3.617 0.042 -
group (independent variable) 0.721 1 0.721 11.634 0.002 0.510
error 1.631 27 0.066 - - -
Total 189.172 30 - - - -
Total corrected 2.498 29 - - - -

According to F = 11.634 and considering that the means having a proper inner balance and maintaining
probability value is less than 0.05 level, the research calmness and coolness in the face of problems so that
hypothesis is confirmed with 0.95 confidence, and the a person can maintain his personal motivation, take
result is that positive psychology education has an appropriate action and feel good about what he is
effect on the time perspective of mothers of children. doing. In explaining the results, it can be
It is affected by specific learning disorders. In fact, acknowledged that positivity and positive thoughts
positive psychology training improves the time reduce the level of depression and stress, this causes
perspective of mothers of children with special an increase in psychological capital in mothers of
learning disabilities. children with special learning disabilities, therefore,
in the interventions considered for these mothers of
Conclusion children with special learning disabilities Medical
The purpose of this research was to determine the interventions, psychological interventions, especially
effectiveness of positive psychology on the positive psychology topics, including teaching
perspective of time and psychological capital of strategies to combat negative thoughts and positive
mothers of children with special learning disabilities. mental imagery to increase the ability to adapt to
The results of the research showed that positive conditions and situations and face the resulting
psychology has an impact on the perspective of time stressors seem necessary.
and psychological capital of mothers of children with It is obvious that removing the limitations of the
special learning disorders, these findings are in line research is the basis of the subsequent researches and
with the research results of Sharifi Alun Abadi et al. this will lead to the prosperity of science and research.
(2014), Shafiei et al., Ahmadi et al. (2022), Ovidi et The current research is not exempted from these
al. (2019), Chakhsi et al. (2018), Elmi et al. (2019), limitations, including the tool of collecting
Lu et al. (2016) are aligned. In explaining the results, information from the questionnaire and the non-use
it can be acknowledged that positivity means paying of other methods. In order to collect information such
attention to positive things in life and not paying as observation and interview, as well as the present
attention to negative aspects in life. Positivity is not research is limited to a certain part of Iran in terms of
only limited to having certain thoughts, but it is a kind location, and the mothers of children with special
of general approach and orientation about life. By learning disorders in Tehran cannot be a full
teaching positive psychology, mothers of children representative of the whole country. Another
with special learning disabilities learn to think limitation is the reluctance of some subjects to answer
positively about children and to have good faith the relevant questions, and the fact that the respondent
towards them and to treat others positively. Positivity faces a cognitive error in the questionnaire and

2560
Journal of
Vol. 23, No. 142, 2024
Psychological Science
answers the questions with his own understanding,
and on the other hand, it is inevitable to explain his
opinion within the framework of the questionnaire
questions. Slow. It is possible for the respondent to
answer the questions with the error of laziness,
moderation, or strictness.
Finally, according to the results of the research, it is
suggested that positive psychology, which is based on
principles and assumptions, is in some way opposed
to the principles and assumptions of normal
psychology, especially clinical psychology. Should
be taken seriously, because mothers of children with
specific learning disorders bear a lot of psychological
pressure. Mothers of children with special learning
disorder are looking for more happiness, more
pleasure, and more satisfaction than to reduce their
sadness and worry. They are looking for building
their strengths rather than correcting their
weaknesses. They are looking for a meaningful and
purposeful life. It is obvious that these conditions
cannot be achieved simply by removing pain and
discomfort.

Ethical Considerations
Compliance with ethical guidelines: The necessary permits to
conduct the research have been approved and issued by the
Islamic Azad University, Roudhan branch. The current research
was carried out in compliance with ethical standards, including
obtaining informed consent from the subject, obtaining written
consent from mothers of children with special learning
disabilities, confidentiality of information, and voluntary entry
and exit of participants from the study.
Funding: This research is without financial support.
Authors’ contribution: The first author and the guidance of the
second author have been extracted.
Conflict of interest: The authors also declare that there is no
conflict of interest in the results of this research.
Acknowledgments: The researchers feel it their duty to express
their sincere thanks to all the mothers of children with special
learning disabilities and the professors and specialists who
participated in this research, who provided the necessary
cooperation for the implementation of the research.

2561
‫اثربخشی رواندرمانگری مثبتنگر بر چشمانداز زمان و سرمایه روانشناختی مادران کودکان با اختالل یادگیری خاص‬
‫‪2‬‬
‫سیده محدثه آبایی‪ ،1‬نسرین باقری‬
‫‪ .1‬دانشجوی کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی‪ ،‬واحد رودهن‪ ،‬دانشگاه آزاد اسالمی‪ ،‬رودهن‪ ،‬ایران‪.‬‬
‫‪ .2‬استادیار‪ ،‬گروه روانشناسی‪ ،‬واحد رودهن‪ ،‬دانشگاه آزاد اسالمی‪ ،‬رودهن‪ ،‬ایران‪.‬‬

‫چکیده‬ ‫مشخصات مقاله‬

‫زمینه‪ :‬در زمینه مطالعه تأثیر پروتکلهای روان درمانی‪ ،‬توجه به ابعاد متعدد رفاه روانی برای مادران کودکان با اختالل یادگیری خاص از‬ ‫نوع مقاله‪:‬‬
‫اهمیت برخوردار است‪ .‬مادران این کودکان غالباً با چالشهای عاطفی و روانشناختی منحصربهفردی مواجه هستند که میتواند بر نگرش‬ ‫پژوهشی‬
‫زمانی و سطوح سرمایه روانشناختی آنها تأثیر گذارد‪ .‬با این حال‪ ،‬مطالعات کمی بهطور ویژه بر رویکردهای مثبتنگر در میان این گروه و‬
‫تأثیرات بالقوه آن بر افق دید زمانی و سرمایه روانی آنها تمرکز داشتهاند‪.‬‬ ‫تاریخچه مقاله‪:‬‬
‫هدف‪ :‬هدف از انجام این پژوهش بررسی تعیین اثربخشی روانشناسی مثبتنگر بر چشمانداز زمان و سرمایه روانشناختی مادران کودکان با‬ ‫دریافت‪1002/10/28 :‬‬

‫اختالل یادگیری خاص بود‪.‬‬ ‫بازنگری‪1002/11/26 :‬‬

‫روش‪ :‬این پژوهش از نوع مطالعات آزمایشی با طرح نیمهآزمایشی و از نوع پیشآزمون‪-‬پسآزمون با گروه کنترل بود‪ .‬جامعه آماری‬ ‫پذیرش‪1002/12/29 :‬‬

‫پژوهش حاضر‪ ،‬کلیه مادران کودکان با اختالل یادگیری خاص شهر تهران در سال ‪ 1001‬بود‪ .‬حجم نمونه پژوهش با روش نمونهگیری‬ ‫انتشار برخط‪1001/10/01 :‬‬

‫تصادفی در دسترس برابر با ‪ 10‬نفر در نظر گرفته شد‪ .‬ابزار گردآوری دادهها در این تحقیق دو پرسشنامه سرمایه روانشناختی (لوتانز و همکاران‪،‬‬
‫کلیدواژهها‪:‬‬
‫‪ )2002‬و سیاهه چشمانداز زمان (زیمباردو و بوید‪ )1999 ،‬استفاده شد‪ .‬دادههای پژوهش با استفاده از نسخه ‪ 21‬نرمافزار (‪ )SPSS‬مورد تجزیه‬
‫روانشناسی مثبتنگر‪،‬‬
‫و تحلیل قرار گرفت‪.‬‬
‫چشمانداز زمان‪،‬‬
‫یافتهها‪ :‬نتایج نشان داد که آموزش روانشناسی مثبتنگر بر چشمانداز زمان و سرمایه روانشناختی مادران کودکان با اختالل یادگیری خاص‬
‫سرمایه روانشناختی‪،‬‬
‫تأثیر مثبت و معنادار دارد (‪.)p> 0/06‬‬
‫اختالل یادگیری خاص‬
‫نتیجهگیری‪ :‬نتایج حاصل از این پژوهش نشاندهنده تأثیر مثبت رواندرمانی مثبتنگر بر افزایش سطوح سرمایه روانشناختی و بهبود‬
‫چشمانداز زمانی در مادران دارای فرزندان با اختالل یادگیری خاص است‪ .‬این یافتهها از کاربست و اهمیت استفاده از رویکردهای مثبتنگر‬
‫در مداخالت روانشناختی حمایت میکنند‪ ،‬که می توانند به عنوان راهکاری مؤثر برای تقویت تواناییهای مقابلهای و بهزیستی روانشناختی‬
‫در این جامعه مورد استفاده قرار گیرند‪.‬‬
‫استناد‪ :‬آبایی‪ ،‬سیده محدثه؛ و باقری‪ ،‬نسرین (‪ .)1001‬اثربخشی رواندرمانگری مثبتنگر بر چشمانداز زمان و سرمایه روانشناختی مادران کودکان با اختالل یادگیری خاص‪ .‬مجله علوم‬
‫روانشناختی‪ ،‬دوره ‪ ،21‬شماره ‪.2659-2662 ،102‬‬
‫مجله علوم روانشناختی‪ ،‬دوره ‪ ،21‬شماره ‪DOI: 10.52547/JPS.23.142.2557 .1001 ،102‬‬

‫© نویسندگان‪.‬‬

‫‪ ‬نویسنده مسئول‪ :‬نسرین باقری‪ ،‬استادیار‪ ،‬گروه روانشناسی‪ ،‬واحد رودهن‪ ،‬دانشگاه آزاد اسالمی‪ ،‬رودهن‪ ،‬ایران‪ .‬رایانامه‪Na.Bagheri@iau.ac.ir :‬‬
‫تلفن‪09122022012 :‬‬

‫‪2652‬‬
 ‫سیده محدثه آبایی و نسرین باقری‬ ‫اثربخشی رواندرمانگری مثبتنگر بر چشمانداز زمان و سرمایه روانشناختی‪...‬‬

‫خوشبینی را در بر میگیرد‪ .‬سرمایه روانشناختی توسعه یک حالت‬ ‫مقدمه‬

‫روانشناسانه مثبت فردی که ویژگیهای آن شامل داشتن اعتماد به نفس‬ ‫اختالل یادگیری‪ 1‬اصطالحی گسترده و پیچیده‪ ،‬شامل مشکالت گوناگونی‬
‫(خودکارآمدی)‪ ،‬ایجاد یک اسناد مثبت در موفقیتهای حال و آینده‬ ‫است که بر فرآیند کسب دانش و مهارتهای تحصیلی اثر میگذارد‪ .‬زمانی‬
‫(خوشبینی)‪ ،‬پشتکار و ثابت قدم بودن در راه رسیدن به هدف و تعیین‬ ‫که این اختالالت معرفی شدند‪ ،‬برچسبی بود برای توصیف کودکانی که به‬
‫مسیرها به سوی هدف به منظور موفقیت (امیدواری) و تحمل کردن و به‬ ‫نظر میرسید با وجود هوش متوسط یا باالتر‪ ،‬در یادگیری دچار چالشاند‪.‬‬
‫وضعیت عادی برگشتن بعد از تحمل مصیبتها و مشکالت (تابآوری)‬ ‫چنین کودکانی نه تنها در زمینههای تحصیلی با دشواری مواجهاند‪ ،‬بلکه‬
‫است (شفیعی و همکاران‪.)1199 ،‬‬ ‫اغلب در جنبههای اجتماعی‪ ،‬عاطفی و حتی ورزشی نیز متحمل آسیبهایی‬
‫از دیگر سو سرمایه روانشناختی یکی از شاخصهای روانشناسی مثبتگرا‬ ‫میشوند (احمدی و همکاران‪ .)1001 ،‬این مسأله بر کیفیت زندگی‬
‫میباشد که با ویژگیهایی از قبیل باور فرد به تواناییهایش برای دستیابی‬ ‫کودکان و خانوادههای آنان به طور چشمگیری تأثیر میگذارد و باعث‬
‫به موفقیت‪ ،‬داشتن پشتکار در دنبال کردن اهداف‪ ،‬ایجاد اسنادهای مثبت‬ ‫میشود که درک وجوه مختلف این اختالالت از اهمیت ویژهای برای‬
‫درباره خود و تحمل کردن مشکالت تعریف میشود (شفیعی و همکاران‪،‬‬ ‫جامعه بهرهمند گردد‪ .‬نگرانی فزایندهای در مورد کودکان و نوجوانان دچار‬
‫‪ .)1199‬همچنین برخوردار بودن از سرمایه روانشناختی افراد را قادر می‬ ‫ناتوانیهای یادگیری وجود دارد‪ ،‬زیرا در یادگیری مهارتهای تحصیلی و‬
‫سازد تا عالوه بر مقابله بهتر در برابر موقعیتهای استرسزا‪ ،‬کمتر دچار‬ ‫مهارتهای دیگر‪ ،‬بهرغم داشتن استعداد ذهنی برای آموختن آنها‪،‬‬
‫تنش شده‪ ،‬در برابر مشکالت از توان باالیی برخوردار باشند‪ ،‬به دیدگاه‬ ‫مشکالت بسیار زیادی دارند (المی و همکاران‪ .)2019 ،‬اختالالت یادگیری‬
‫روشنی در مورد خود برسند و کمتر تحت تأثیر وقایع روزانه قرار بگیرند‪،‬‬ ‫یکی از معضالت مهم و تعیین کننده سرنوشت تحصیلی دانشآموزان به‬
‫لذا اینگونه افراد دارای سالمت روانشناختی باالتری نیز هستند‪ ،‬در این‬ ‫شمار میآید (گلستانه و همکاران‪ .)2020 ،‬ناتوانی یادگیری معضالتی فراتر‬
‫زمینه میتوان با چشمانداز زمان و ایجاد نگرش مثبت به آینده با استفاده از‬ ‫از مشکالت درسی نیز به همراه دارد‪ .‬درک جامع ناتوانی یادگیری مستلزم‬
‫روانشناسی مثبت نگر سالمتروان را افزایش داد (نصیریتاکامی و‬ ‫توجه به جو اجتماعی‪ ،‬عاطفی و رفتاری زندگی کودک است (ابراهیمی‬
‫همکاران‪.)1199 ،‬‬ ‫بخت و همکاران‪ .)2019 ،‬اغلب کودکان دارای اختالل یادگیری متعلق به‬
‫چشمانداز زمانی‪ ،‬مفهومی برای ادراک زمان است که در دهه اخیر برجسته‬ ‫خانوادههایی هستند که در دوران رشد خود پیوندهای عاطفی الزم با والدین‬
‫شده است‪ .‬چشمانداز زمان متشکل از تجربه حال حاضر روانشناختی و‬ ‫خود را نداشتهاند‪ .‬به عبارت دیگر این کودکان از نظر ارتباطات عاطفی‪-‬‬
‫نگریستن به گذشته و آینده در زمان حال است (میرغفاری و همکاران‪،‬‬ ‫روانی با والدینشان‪ ،‬خاطرات و تجارب خوشایندی ندارند‪ .‬آنها در‬
‫‪ .)2020‬دیدگاههای جدیدتر چشمانداز زمان را به عنوان ساختاری شناختی‪،‬‬ ‫بسیاری موارد از سوی والدین مورد سرزنش‪ ،‬تحقیر‪ ،‬تهدید و احیاناً تنبیه‬
‫انگیزشی که از فردی به فرد دیگر متفاوت است تعریف میکنند‪ .‬در حال‬ ‫بدنی واقع شدهاند (صدری و همکاران‪ .)1000 ،‬پژوهشهای اخیر در مورد‬
‫حاضر یکی از گستردهترین مفاهیم توسط زیمباردو و بوید (‪ )1999‬ارائه‬ ‫والدین کودکان دچار اختالل یادگیری خاص‪ ،‬نشان میدهد که مادران این‬
‫شده است‪ .‬آنها چشمانداز زمان را به عنوان "فرآیندی ناخودآگاه که به‬ ‫کودکان در مقایسه با مادران کودکان عادی و سایر کودکانی که نیازهای‬
‫موجب آن جریان مستمر تجارب شخصی و اجتماعی به دورههای زمانی‪،‬‬ ‫ویژه یا بیماریهای مزمن دارند استرس باالتری را تجربه میکنند‪ ،‬که در‬
‫یا چهارچوب زمانی اختصاص مییابند‪ ،‬و کمک میکند که وقایع جهت‪،‬‬ ‫این میان افزایش سرمایههای روانشناختی میتوان مؤثر باشد (نجاتثابت و‬
‫مجله علوم روانشناختی‪ ،‬دوره ‪ ،21‬شماره ‪1001 ،102‬‬

‫انسجام و معنا یابند" تعریف میکنند (پورعبدل و همکاران‪.)2016 ،‬‬ ‫همکاران‪ ،)1198 ،‬سرمایه روانشناختی سازهای ترکیبی و بهم پیوسته است‬
‫که چهار مؤلفه ادراکی‪-‬شناختی یعنی امید‪ ،‬خودکارآمدی‪ ،‬تابآوری و‬

‫‪1‬‬
‫‪. Learning disorders‬‬

‫‪2651‬‬
‫سیده محدثه آبایی و نسرین باقری‬ ‫اثربخشی رواندرمانگری مثبتنگر بر چشمانداز زمان و سرمایه روانشناختی‪...‬‬

‫زنانی که از این شیوه درمان بهره بردند‪ ،‬بیشتر از گروهی است که چنین‬ ‫روانشناسی مثبت یکی از جدیدترین شاخههای روانشناسی است که بر‬
‫مداخلهای دریافت نکردهاند‪ .‬همچنین اسالمی و همکاران در سال ‪ 1198‬به‬ ‫موفقیت انسان تمرکز دارد؛ درحالیکه بسیاری از شاخههای روانشناسی بر‬
‫این مباحث اضافه کردند که آموزش مثبتنگری میتواند بر خالقیت افراد‬ ‫رفتارهای نابهنجار تمرکز مینمایند‪ ،‬این شاخه‪ ،‬به جای توجه به ناتوانیها‬
‫نیز تأثیر به سزایی داشته باشد‪ .‬این نتیجهگیری نشان میدهد که تأثیرات‬ ‫و ضعفهای بشری‪ ،‬روی تواناییهای انسان متمرکز شده است؛ توانایی‬
‫رواندرمانی مثبتنگر میتواند در حوزههای گستردهتری از تنها رفاه و‬ ‫هایی از قبیل شاد زیستن‪ ،‬لذّت بردن‪ ،‬قدرت حل مسئله و خوشبینی‬
‫شادکامی به ابعاد دیگر شکوفایی فردی نیز برسد‪ .‬در همین راستا‪ ،‬پژوهشی‬ ‫(شریفی علونآبادی و همکاران‪ .)1001 ،‬یکی از فنون روانشناسی‬
‫انجام شده توسط لو و همکاران در سال ‪ 2015‬نشان داد که مداخالت مبتنی‬ ‫مثبتنگر‪ ،‬رواندرمانی مثبتنگر یا مثبتاندیشی است که توسط سلیگمن‬
‫بر روانشناسی مثبتنگر میتوانند به طور مؤثری در کاهش عالئم افسردگی‬ ‫و همکاران (‪ )2005‬ارائه شد‪ ،‬که بهرغم عمر کوتاه خود‪ ،‬کاربستهای‬
‫و ارتقاء بهزیستی فردی به کار گرفته شوند‪ .‬اما چالش مهمی که همچنان‬ ‫متنوعی در حیطه عمل به ویژه در عرصه درمان داشته و به پژوهشهای‬
‫پیشرو قرار دارد این است که آیا این روشهای مثبتنگر در زمینه خاصی‬ ‫متعددی منتهی شده است (نیکنام‪ .)1198 ،‬مثبتاندیشی یعنی نگاه به‬
‫که با چالشهای عینی مواجه هستند‪ ،‬همانند مادران کودکان دارای‬ ‫رویدادها با این معرفت که‪ ،‬اگرچه خوب و بد با هم در دنیا وجود دارند‪،‬‬
‫اختالالت یادگیری خاص‪ ،‬کارایی دارند یا خیر‪ .‬مطالعه حاضر در نظر دارد‬ ‫ولی بهتر است بر خوبی تأکید شود و تصور خوبی از خویش داشت؛ به‬
‫تا به این پرسش مهم پاسخ دهد و اثربخشی این رویکرد درمانی را بر دو‬ ‫عبارت دیگر نیک اندیشیدن دربارهی دیگران و حسن ظن داشتن به آنها‬
‫جنبه مهم چشمانداز زمان و سرمایه روانشناختی در این گروه از مادران‬ ‫و با دیگران به صورت مثبت برخورد کردن‪ .‬به عبارتی مثبتاندیشی یعنی‬
‫ارزیابی کند‪ .‬این مطالعه میکوشد تا به شناخت دقیقتری از چگونگی تأثیر‬ ‫برخورداری از تعادل درونی مثبت و حفظ آرامش و خونسردی در مواجهه‬
‫این درمانها بر پیچیدگیهای روانشناختی و عملکرد روزمره این قشر برسد‬ ‫با مشکالت (اویدی و همکاران‪.)2019 ،‬‬
‫و چارچوبی معتبر برای مداخالت آتی فراهم آورد‪ .‬سؤال اصلی که مطالعه‬ ‫در دهههای اخیر‪ ،‬شاهد تحوالت چشمگیری در حوزه روانشناسی و‬
‫حاضر به دنبال پاسخ به آن است این میباشد که تا چه اندازه رواندرمانی‬ ‫رواندرمانی بودهایم که نگاهی نو بر مسئله مقابله با چالشهای روانی ارائه‬
‫مثبتنگر میتواند بر چشمانداز زمانی و بهبود سرمایههای روانشناختی‬ ‫میدهد‪ .‬برجسته در این بین‪ ،‬پژوهشهایی است که رواندرمانی مثبتنگر‬
‫مادران کودکان با اختالل یادگیری خاص تأثیر بگذارد و پویاییهای‬ ‫را به عنوان یک رویکرد پشتیبانی کننده برای افزایش رفاه روانشناختی و‬
‫زندگی آنها را بهبود بخشد؟‬ ‫شادکامی بررسی میکنند‪ .‬به عنوان مثال‪ ،‬مطالعه انجام شده توسط چاخسی‬
‫و همکاران در سال ‪ 2019‬بر روی این موضوع تمرکز داشته و به نتایج قابل‬
‫روش‬ ‫توجهی دست یافته است که نشان میدهد چنین رویکرد درمانی میتواند‬
‫الف) طرح پژوهش و شرکتکنندگان‪ :‬پژوهش حاضر نیمه آزمایشی با‬
‫شاخصهای شادکامی و بهزیستی روانی را در میان افراد دارای نشانههای‬
‫طرح پیشآزمون‪-‬پسآزمون بود‪ ،‬جامعه آماری شامل تمامی مادران‬
‫افسردگی بهطور قابل مالحظهای ارتقاء بخشد‪ .‬در ادامه‪ ،‬عظیمی و همکاران‬
‫کودکان با اختالل یادگیری خاص شهر تهران در سال ‪ 1001‬بود‪ ،‬حجم‬
‫نیز در سال ‪ 1192‬پا را فراتر نهاده و نشان دادند که آموزش مهارتهای‬
‫نمونه طبق پژوهشهای نیمه آزمایشی ‪ 10‬نفر در نظر گرفته شد‪ ،‬شیوه نمونه‬
‫مثبتنگری به نوجوانان بزهکار میتواند در کاهش نگرشها و باورهای‬
‫گیری در دسترس بود‪ .‬روش اجرا بدین گونه بود که ابتدا پرسشنامهها‬
‫غیرمنطقی و افزایش شادکامی آنان مؤثر واقع شود‪ .‬همین رویه در مطالعهای‬
‫مجله علوم روانشناختی‪ ،‬دوره ‪ ،21‬شماره ‪1001 ،102‬‬

‫(چشمانداز زمان و سرمایه روانشناختی) روی مادران کودکان با اختالل‬

‫دیگر توسط سهرابی اسمرود و جعفری روشن که در سال ‪ 1196‬انجام شد‬
‫یادگیری خاص منتخب اجرا شد‪ ،‬سپس افرادی که نمره چشمانداز زمان و‬
‫و به ارزیابی تأثیر رواندرمانی گروهی مثبتنگر بر تابآوری‪ ،‬شادکامی و‬
‫سرمایه روانشناختی آنها از متوسط پایین تر بود مشخص‪ ،‬از بین آنها ‪10‬‬
‫سالمت عمومی زنانی که همسرشان معتاد بودند‪ ،‬صحت این امر را تأیید‬
‫نفر به صورت تصادفی انتخاب و به دو دسته مساوی تقسیم و به حکم قرعه‬
‫میکند‪ .‬این پژوهش نشان داد که تغییرات مثبت در ویژگیهای فوق در‬

‫‪2650‬‬
 ‫سیده محدثه آبایی و نسرین باقری‬ ‫اثربخشی رواندرمانگری مثبتنگر بر چشمانداز زمان و سرمایه روانشناختی‪...‬‬

‫سیاهه چشمانداز زمان ‪ :)TPI(2‬سیاهه چشمانداز زمان زیمباردو و بوید‬ ‫یک گروه به عنوان گروه آزمایش و گروه دیگر به عنوان گروه کنترل‬
‫(‪ )1999‬یک ابزارخودگزارشدهی شامل ‪ 55‬سؤال است که پنج خرده‬ ‫مشخص شد‪ .‬متغیر مستقل (رواندرمانی مثبتنگر) بر روی آنها اجرا و‬
‫مقیاس گذشتهی منفی‪ ،‬گذشتهی مثبت‪ ،‬حال لذتگرایانه‪ ،‬حال قضا و‬ ‫گروه کنترل درمانی دریافت نکرد‪ .‬سپس در مرحله پسآزمون متغیرهای‬
‫قدری و آینده و دیدگاه زمانی متعالی را در طیف لیکرت پنج درجهای «‪=1‬‬ ‫وابسته (چشمانداز زمان و سرمایه روانشناختی) روی هر دو گروه (آزمایش‬
‫بسیار نادرست» تا «‪ =6‬بسیار درست» مورد ارزیابی قرار میدهد‪ .‬زیمباردو‬ ‫و کنترل) اجرا شد‪.‬‬
‫و بوید (‪ )1999‬ضـریب آلفای کرونباخ برای خرده مقیاسهای گذشتهی‬
‫ب) ابزار‬
‫منفی گذشتهی مثبت‪ ،‬حال لذتگرایانه‪ ،‬حال قضا و قدری و آینده بهترتیب‬
‫پرسشنامه سرمایه روانشناختی‪ :)PCQ( 1‬پرسشنامه سرمایه روانشناختی‪،‬‬
‫برابر ‪ 0/0،20/0،29/0،80/82‬و ‪ 0/22‬گزارش کردند‪ .‬ساختار پنج عاملی‬
‫توسط فرد لوتانز و همکارانش در سال ‪ 2002‬توسعه یافت‪ .‬این آزمون با‬
‫این سیاهه با استفاده از تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی در مطالعه زیمباردو‬
‫هدف اندازهگیری چهار بعد اساسی سرمایه روانشناختی که شامل‬
‫و بوید (‪ )1999‬مورد تأیید قرار گرفته است‪ .‬در پژوهش تقیلو و لطیفی‬
‫است‪.‬‬ ‫خودکارآمدی‪ ،‬امید‪ ،‬تابآوری و خوشبینی است‪ ،‬طراحی شده‬
‫(‪ ،)1196‬ضریب آلفای کرونباخ برای خرده مقیاسهای گذشتهی منفی‪،‬‬
‫آزمون شامل ‪ 20‬سؤال است‪ ،‬که به تساوی میان این چهار بعد تقسیم‬
‫گذشتهی مثبت‪ ،‬حال لذتگرایانه‪ ،‬حال قضا و قدری و آینده به ترتیب‬
‫میشوند‪ .‬هر بعد با ‪ 5‬پرسش ارزیابی و اندازهگیری میگردد‪ .‬نمرهگذاری‬
‫‪ 0/80‬و ‪ 0/81 ،0/81 ،0/26/،0/21‬بدست آمد‪.‬‬
‫آزمون بر اساس مقیاس لیکرت صورت میگیرد و پاسخدهندگان برای هر‬
‫پروتکل آموزشی و راهنمایی مثبتنگر گروهی سلیگمن (‪ :)2002‬پروتکل‬
‫سؤال یک ارزیابی میدهند که اغلب از ‪( 1‬کامالً مخالفم) تا ‪( 5‬کامالً‬
‫آموزشی و راهنمایی مثبتنگر گروهی توسط سلیگمن ارائه شد که هدف‬
‫موافقم) متغیر است‪ .‬بر این اساس‪ ،‬حداقل نمره ممکن برای هر بعد ‪ 5‬و‬
‫از این پروتکل ترغیب افراد به شناخت و استفاده از نقاط قوت شخصی‬
‫حداکثر نمره ‪ 15‬است؛ در نتیجه‪ ،‬حداقل نمره کلی میتواند ‪ 20‬و حداکثر‬
‫خود‪ ،‬همچنین آموزش راههای مقابلهای مبتنی بر نظریههای روانشناسی‬
‫نمره ‪ 100‬باشد‪ .‬روایی و پایایی پرسشنامه سرمایه روانشناختی بهطور گسترده‬
‫مثبتگرا میباشد که در پژوهش حاضر در ‪ 5‬جلسه ‪ 50‬دقیقهای اجرا شده‬
‫ای تحت بررسی قرار گرفته است‪ .‬روایی‪ ،‬که نشاندهنده میزان دقت تست‬
‫است‪.‬‬
‫در اندازهگیری مفهوم مورد نظر است‪ ،‬اغلب از طریق تحلیل سازه و تحلیل‬
‫برای توصیف دادهها از شاخصهای آماری میانگین و انحراف معیار‪ ،‬در‬
‫که ‪PCQ‬‬ ‫عاملی تأییدی ارزیابی شده است‪ .‬این بررسیها نشان دادهاند‬
‫مراحل پیشآزمون و پسآزمون استفاده شد‪ .‬به منظور بررسی نرمال بودن‬
‫مؤلفههای سرمایه روانشناختی را با دقت باالیی اندازهگیری میکند‪ .‬پایایی‬
‫متغیرهای پژوهش از آزمون کلموگروف اسمیرنف و به منظور بررسی‬
‫‪ ،PCQ‬که میزان ثبات نتایج آزمون بر در زمان را نشان میدهد‪ ،‬معموالً با‬
‫تجانس واریانسها از آزمون لوین استفاده گردید‪ .‬همچنین به منظور مقایسه‬
‫استفاده از آلفای کرونباخ بررسی شده است‪ .‬آلفای کرونباخ برای این‬
‫میانگین نمرات دو گروه آزمایش و کنترل و اثر نمرات پیشآزمون و سایر‬
‫پرسشنامه‪ ،‬به طور کلی باال است و معموالً باالتر از ‪ 0/20‬گزارش شده‪ ،‬که‬
‫متغیرهای مداخلهگر بر پسآزمون‪ ،‬از تحلیل کوواریانس استفاده شد‪ .‬نرم‬
‫نشاندهنده سطح قابل قبولی از پایایی برای این آزمون است‪ .‬در این مطالعه‬
‫افزار مورد استفاده ‪ Spss21‬بود‪.‬‬
‫نیز میزان پایایی برای کل آزمون ‪ 0/29‬برآورد شد‪ .‬لوتانز و همکاران طی‬

‫یافتهها‬ ‫مطالعات مختلف خود نشان دادند که ‪ PCQ‬میتواند به عنوان یک ابزار‬

‫مجله علوم روانشناختی‪ ،‬دوره ‪ ،21‬شماره ‪1001 ،102‬‬

‫در ادامه به بررسی شاخصهای توصیفی در متغیرهای مورد مطالعه در‬ ‫مؤثر برای ارزیابی سرمایه روانشناختی و توسعه برنامههای مداخالتی که به‬
‫پژوهش پرداخته شده است‪.‬‬ ‫بهبود عملکرد شغلی کمک میکند‪ ،‬استفاده شود‪.‬‬

‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪. Time Perspective Inventory‬‬ ‫‪. Psychological Capital Questionnaire‬‬

‫‪2656‬‬
‫سیده محدثه آبایی و نسرین باقری‬ ‫اثربخشی رواندرمانگری مثبتنگر بر چشمانداز زمان و سرمایه روانشناختی‪...‬‬

‫جدول ‪ .1‬پروتکل آموزشی و راهنمایی مثبتنگر سلیگمن (‪)2002‬‬

‫اهداف و محتوا‬ ‫جلسه‬
‫استفاده کردن از تواناییها‪ :‬پرسشنامه تواناییها ‪ VIA‬را اجرا کنید تا ‪ 6‬توانایی برتر خود را ارزیابی کنید و راههایی بیابید‬
‫هفته اول‪:‬‬
‫تا از آن تواناییها در زندگی روزمره تان بیشتر استفاده کنید‪.‬‬
‫سه چیز خوب‪ :‬هر روز سه چیز خوب را که اتفاق می افتد بنویسید و این موضوع را که چرا اتفاق افتادند را بنویسید‪.‬‬ ‫هفته دوم‪:‬‬
‫خالصه زندگی‪ :‬تصور کنید که بعد از یک زندگی رضایت بخش و مثمر ثمر مرده داید‪ .‬در آگهی تحریمتان میخواهید‬
‫هفته سوم‪:‬‬
‫چه چیزی بگویید‪ .‬در ‪ 1‬یا ‪ 2‬صفحه آنچه دوست دارید بیشتر در مورد شما به یاد آورده شود را بنویسید‪.‬‬
‫مالقات قدردانی‪ :‬فردی را بیابید که خیلی قدردان او هستید‪ ،‬اما هرگز به خوبی از او سپاسگزاری نکردهاید‪ .‬برای او یک‬
‫هفته چهارم‪:‬‬
‫نامه بنویسید که قدردانی شما را توصیف میکند و آن نامه را با تلفن یا به صورت رودررو برای آن فرد بخوانید‪.‬‬
‫پاسخ دادن فعال یا سازنده‪ :‬یک پاسخ فعال یا سازنده پاسخی است که در آن شما در برابر اخبار خوب از جانب فردی‬
‫دیگر به صورت مثبت و مشتاقانه که قابل رویت است واکنش نشان میدهید‪ .‬حداقل روزی یکبار به فردی که میشناسید‬ ‫هفته پنجم‪:‬‬
‫به صورت فعال و سازنده پاسخ دهید‪.‬‬
‫حس ذائقه‪ :‬یکبار در روز زمانی را اختصاص دهید تا از چیزی که معموالً در طی انجام آن عجله میکنید لذت ببرید‬
‫(برای مثال‪ :‬خوردن گوشت‪ ،‬یک دوش گرفتن‪ ،‬قدم زدن)‪ .‬وقتی آن کار در حال انجام است‪ ،‬بنویسید چه کاری کردید‪،‬‬
‫هفته ششم‪:‬‬
‫چگونه آن را به نحو متفاوتی انجام دادید‪ ،‬و در مقایسه با وقتی که به طور سرسری از روی آن عبور میکردید‪ ،‬این کار‬
‫چه احساسی به شما میدهد‪.‬‬

‫جدول ‪ .2‬توصیف متغیرهای پژوهش به تفکیک گروههای مورد مطالعه‬

‫کشیدگی‬ ‫کجی‬ ‫انحرف معیار‬ ‫میانگین‬ ‫تعداد‬ ‫مرحله‬ ‫گروه‬ ‫متغیر‬
‫‪-1/195‬‬ ‫‪0/022‬‬ ‫‪0/12‬‬ ‫‪2/12‬‬ ‫‪16‬‬ ‫پیشآزمون‬
‫کنترل‬
‫‪-1/100‬‬ ‫‪0/226‬‬ ‫‪0/10‬‬ ‫‪2/12‬‬ ‫‪16‬‬ ‫پسآزمون‬
‫چشمانداز زمان‬
‫‪-1/698‬‬ ‫‪-0/058‬‬ ‫‪0/18‬‬ ‫‪2/11‬‬ ‫‪16‬‬ ‫پیشآزمون‬
‫آزمایش‬
‫‪-0/902‬‬ ‫‪0/900‬‬ ‫‪0/11‬‬ ‫‪2/90‬‬ ‫‪16‬‬ ‫پسآزمون‬
‫‪-0/028‬‬ ‫‪1/180‬‬ ‫‪0/11‬‬ ‫‪2/02‬‬ ‫‪16‬‬ ‫پیشآزمون‬
‫کنترل‬
‫‪-1/010‬‬ ‫‪0/012‬‬ ‫‪0/11‬‬ ‫‪2/02‬‬ ‫‪16‬‬ ‫پسآزمون‬
‫سرمایه روانشناختی‬
‫‪-1/219‬‬ ‫‪0/112‬‬ ‫‪0/12‬‬ ‫‪2/15‬‬ ‫‪16‬‬ ‫پیشآزمون‬
‫آزمایش‬
‫‪-1/195‬‬ ‫‪0/022‬‬ ‫‪0/25‬‬ ‫‪1/09‬‬ ‫‪16‬‬ ‫پسآزمون‬

‫برای بررسی همگنی واریانس گروهها از آزمون لوین استفاده شد‪ .‬با توجه‬ ‫همانطورکه مالحظه میشود مقدار متغیرهای چشماندازه زمان و سرمایه‬
‫به اینکه در آزمون لوین‪ ،‬مقدار احتمال از سطح ‪ 0/06‬بیشتر برآورد شد‪،‬‬ ‫روانشناختی در مرحله پیشآزمون در دو گروه کنترل و آزمایش تفاوت‬
‫این نتیجه حاصل میگردد که فرض برابری واریانسهای دو گروه تأیید‬ ‫معنیداری وجود ندارد‪ .‬اما مقدار متغیر سرمایههای روانشناختی در مرحله‬
‫میشود که یکی دیگر از پیششرطهای آزمون آنالیز کوواریانس میباشد‪.‬‬ ‫پسآزمون در گروه آزمایش نسبت به گروه کنترل افزایش محسوسی یافته‬
‫برای بررسی همگنی شیب خط رگرسیون با توجه به اینکه مقدار احتمال از‬ ‫است و متغیر چشمانداز زمان در مرحله پسآزمون در گروه آزمایش نسبت‬
‫‪ 0/06‬بیشتر برآورد شد‪ ،‬میتوان نتیجه گرفت که فرضیه صفر مورد قبول و‬ ‫به گروه کنترل افزایش یافت‪ .‬یکی از پیششرطهای استفاده از آزمون‬
‫فرضیه مقابل رد میشود و پیشفرض همگونی شیب خط رگرسیون رعایت‬ ‫کوواریانس‪ ،‬نرمال بودن توزیع آماری متغیرهای تحقیق میباشد‪ .‬به این‬
‫شده است‪ .‬همچنین نتیجه بررسی فرض خطی بودن همبستگی متغیر‬ ‫منظور با استفاده از آزمون کالموگروف اسمیرنوف‪ ،‬نرمال بودن متغیرها را‬
‫مجله علوم روانشناختی‪ ،‬دوره ‪ ،21‬شماره ‪1001 ،102‬‬

‫همپراش و متغیر مستقل نشان داد که مقدار احتمال از سطح ‪ 0/06‬کمتر می‬ ‫مورد سنجش قرار گرفت‪ .‬نتایج نشان داد که مقدار احتمال در هیچ کدام‬
‫باشد و در واقع مقدار ‪ f‬متغیر همپراش معنیدار میباشد و این نتیجه حاصل‬ ‫از متغیرها معنیدار نشده است (مقدار احتمال بزرگتر از سطح خطای ‪0/06‬‬
‫میگردد که پیشفرض خطی بودن همبستگی متغیر همپراش و متغیر مستقل‬ ‫میباشد) که نشان دهنده نرمال بودن متغیرهای تحقیق میباشد که یکی از‬
‫برقرار میباشد‪.‬‬ ‫پیش شرطهای استفاده از آزمون آنالیز کوواریانس میباشد‪.‬‬

‫‪2655‬‬
 ‫سیده محدثه آبایی و نسرین باقری‬ ‫اثربخشی رواندرمانگری مثبتنگر بر چشمانداز زمان و سرمایه روانشناختی‪...‬‬

‫جدول ‪ :3‬تحلیل کوواریانس یکطرفه سرمایههای روانشناختی‬

‫شدت اثر‬ ‫‪Sig‬‬ ‫فیشر‬ ‫میانگین مربعات‬ ‫درجهآزادی‬ ‫مجموع مربعات‬ ‫منابع تغییرات‬ ‫متغیر‬
‫‪-‬‬ ‫‪0/000‬‬ ‫‪22/111‬‬ ‫‪0/085‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪0/925‬‬ ‫مدل تصحیح شده‬
‫‪-‬‬ ‫‪0/001‬‬ ‫‪16/615‬‬ ‫‪0/221‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪0/220‬‬ ‫عرض از مبدأ‬
‫‪-‬‬ ‫‪0/009‬‬ ‫‪2/185‬‬ ‫‪0/052‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪0/052‬‬ ‫پیش آزمون سرمایههای روانشناختی‬
‫‪0/511‬‬ ‫‪0/000‬‬ ‫‪19/109‬‬ ‫‪0/201‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪0/201‬‬ ‫گروه (متغیر مستقل)‬ ‫سرمایههای روانشناختی‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪0/012‬‬ ‫‪22‬‬ ‫‪0/281‬‬ ‫خطا‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪161/102‬‬ ‫مجموع‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪29‬‬ ‫‪1/028‬‬ ‫کل تصحیح شده‬
‫‪-‬‬ ‫‪0/005‬‬ ‫‪5/062‬‬ ‫‪0/122‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪0/289‬‬ ‫مدل تصحیح شده‬
‫‪-‬‬ ‫‪0/000‬‬ ‫‪19/028‬‬ ‫‪1/281‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1/280‬‬ ‫عرض از مبدا‬
‫‪-‬‬ ‫‪0/002‬‬ ‫‪1/512‬‬ ‫‪0/118‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪0/118‬‬ ‫پیش آزمون چشمانداز زمان‬
‫‪0/610‬‬ ‫‪0/002‬‬ ‫‪11/510‬‬ ‫‪0/221‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪0/221‬‬ ‫گروه (متغیر مستقل)‬ ‫چشمانداز زمان‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪0/055‬‬ ‫‪22‬‬ ‫‪1/511‬‬ ‫خطا‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪189/122‬‬ ‫مجموع‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪29‬‬ ‫‪2/098‬‬ ‫کل تصحیح شده‬

‫و همکاران (‪ ،)1199‬صدری و همکاران (‪ ،)1000‬احمدی و همکاران‬ ‫با توجه به میزان ‪ F= 19/10‬و با توجه به اینکه مقدار احتمال از سطح ‪0/06‬‬
‫(‪ ،)1001‬اویدی و همکاران (‪ ،)2019‬چاخسی و همکاران (‪ ،)2018‬المی و‬ ‫کمتر میباشد با ‪ 0/96‬اطمینان فرضیه تحقیق تأیید میگردد و این نتیجه‬
‫همکاران (‪ ،)2019‬لو و همکاران (‪ )2015‬همسو میباشد‪ .‬در تبیین نتایج‬ ‫حاصل میگردد که آموزش روانشناسی مثبتنگر بر سرمایههای‬
‫میتوان اذعان داشت که مثبتنگری یعنی توجه به امور مثبت در زندگی و‬ ‫روانشناختی مادران کودکان با اختالل یادگیری خاص تأثیر دارد‪ .‬در واقع‬
‫نپرداختن به جنبههای منفی در زندگی‪ .‬مثبتنگری صرفاً در داشتن افکاری‬ ‫آموزش روانشناسی مثبتنگر موجب بهبود سرمایههای روانشناختی مادران‬
‫خاص خالصه نمیشود‪ ،‬بلکه نوعی رویکرد و جهتگیری کلی درباره‬ ‫کودکان با اختالل یادگیری خاص میگردد‪.‬‬
‫زندگی است‪ .‬با آموزش روانشناسی مثبتنگر مادران کودکان با اختالل‬ ‫با توجه به میزان ‪ F= 11/510‬و با توجه به اینکه مقدار احتمال از سطح ‪0/06‬‬
‫یادگیری خاص مثبت اندیشیدن دربارهی کودکان و حسن ظن داشتن به‬ ‫کمتر میباشد با ‪ 0/96‬اطمینان فرضیه تحقیق تأیید میگردد و این نتیجه‬
‫آنها و با دیگران بهصورت مثبت برخورد کردن را میآموزند‪ .‬مثبتنگری‬ ‫حاصل میگردد که آموزش روانشناسی مثبتنگر بر چشمانداز زمان مادران‬
‫به معنای برخورداری از تعادل درونی مناسب و حفظ آرامش و خونسردی‬ ‫کودکان با اختالل یادگیری خاص تأثیر دارد‪ .‬در واقع آموزش روانشناسی‬
‫در مواجهه با مشکالت برای اینکه فرد بتواند انگیزهی شخصی خود را حفظ‬ ‫مثبتنگر موجب بهبود چشمانداز زمان مادران کودکان با اختالل یادگیری‬
‫کند‪ ،‬به اقدام مناسب بپردازد و از عملی که انجام میدهد احساس خوبی‬ ‫خاص میگردد‪.‬‬
‫داشته باشند‪ .‬در تبیین نتایج میتوان اذعان داشت مثبتنگری و تفکرات‬
‫مثبت باعث کاهش میزان افسردگی‪ ،‬استرس میشود این امر موجب افزایش‬
‫بحث و نتیجهگیری‬
‫هدف از انجام این پژوهش بررسی تعیین اثربخشی روانشناسی مثبتنگر بر‬
‫سرمایههای روانشناختی در مادران کودکان با اختالل یادگیری خاص‬
‫چشمانداز زمان و سرمایه روانشناختی مادران کودکان با اختالل یادگیری‬
‫مجله علوم روانشناختی‪ ،‬دوره ‪ ،21‬شماره ‪1001 ،102‬‬

‫میگردد ازاینرو در مداخالت در نظر گرفته شده برای این مادران کودکان‬
‫خاص بود‪ .‬نتایج پژوهش نشان داد روانشناسی مثبتنگر بر چشمانداز زمان‬
‫با اختالل یادگیری خاص بر مداخالت پزشکی‪ ،‬مداخالت روانشناختی‬
‫و سرمایه روانشناختی مادران کودکان با اختالل یادگیری خاص تأثیر دارد‪،‬‬
‫خصوصاً مباحث روانشناسی مثبتگرا شامل آموزش راهکارهای مبارزه با‬
‫این یافتهها با نتایج پژوهش شریفی علونآبادی و همکاران (‪ ،)1001‬شفیعی‬
‫افکار منفی و تصویرسازی ذهنی مثبت جهت افزایش قدرت سازگاری با‬

‫‪2652‬‬
‫سیده محدثه آبایی و نسرین باقری‬ ‫اثربخشی رواندرمانگری مثبتنگر بر چشمانداز زمان و سرمایه روانشناختی‪...‬‬

‫روانشناختی زیادی تحمل میکنند‪ .‬مادران کودکان با اختالل یادگیری‬ ‫شرایط و موقعیت ها و رویارویی با عوامل استرسزای ناشی از آن ضروری‬
‫خاص در پی خشنودی بیشتر‪ ،‬لذت بیشتر و رضایتمندی بیشترند تا صرف‬ ‫به نظر میرسد‪ .‬بدیهی است که رفع محدودیتهای پژوهش زیربنای‬
‫کمتر کردن غم و نگرانی آنان به دنبال ساخت نقاط قوتند نه اصالح نقاط‬ ‫پژوهشهای بعدی قرار میگیرد و این امر موجب شکوفایی در امر علم و‬
‫ضعفشان‪ ،‬آن ها به دنبال زندگی معنادار و دارای قصد و هدفمندند‪ .‬بدیهی‬ ‫پژوهش خواهد بود پژوهش حاضر نیز از این محدودیتها مستثنی نبوده‬
‫است که این شرایط بهسادگی و با رفع درد و ناراحتی حاصل نمیشوند‪.‬‬ ‫است و از آن جمله ابزار گردآوری اطالعات پرسشنامه و عدم استفاده از‬
‫سایر روشها برای جمعآوری اطالعات همچون مشاهده و مصاحبه و‬
‫مالحظات اخالقی‬
‫همچنین تحقیق حاضر از نظر مکانی صرفاً محدود به بخش خاصی از ایران‬
‫پیروی از اصول اخالق پژوهش‪ :‬مجوزهای الزم جهت انجام پژوهش از سوی‬
‫دانشگاه آزاد اسالمی واحد رودهن تأیید و صادر شده است‪ .‬پژوهش حاضر با رعایت‬ ‫میباشد و مادران کودکان با اختالل یادگیری خاص شهر تهران نمیتواند‬
‫موازین اخال قی شامل کسب رضایت آگاهانه آزمودنی‪ ،‬اخذ رضایت کتبی از مادران‬ ‫نماینده کاملی در کل کشور باشد‪ .‬از دیگر محدودیتها عدم تمایل برخی‬
‫کودکان با اختالل یادگیری خاص‪ ،‬محرمانه بودن اطالعات و ورود و خروج داوطلبانه‬ ‫از آزمودنیها به پاسخگویی سؤاالت مربوطه و اینکه پاسخدهنده در‬
‫شرکتکنندگان از پژوهش اجرا شد‪.‬‬
‫پرسشنامه با خطای ادراکی مواجه میشود و با درک خاص خود به سؤاالت‬
‫حامی مالی‪ :‬این پژوهش بدون حمایت مالی میباشد‪.‬‬
‫پاسخ میدهد و از سوی دیگر ناگریز است در چارچوب سؤاالت پرسشنامه‬
‫نقش هر یک از نویسندگان‪ :‬نویسنده اول و به راهنمایی نویسنده دوم استخراج شده‬
‫است‪.‬‬
‫نظر خود را تبیین کند‪ .‬ممکن است پاسخدهنده با خطای سهلگیری‪،‬‬
‫تضاد منافع‪ :‬نویسندگان همچنین اعالم میدارند که در نتایج این پژوهش هیچگونه تضاد‬ ‫متوسطگیری و یا سختگیری به سؤاالت پاسخ دهد‪ .‬در نهایت با توجه به‬
‫منافعی وجود ندارد‪.‬‬ ‫نتایج پژوهش پیشنهاد میشود روانشناسی مثبت که مبتنی بر اصول و‬
‫تشکر و قدردانی‪ :‬پژوهشگران بر خود وظیفه میدانند از تمامی مادران کودکان با‬ ‫مفروضههایی است به نوعی در تقابل با اصول و مفروضههای روانشناسی‬
‫اختالل یادگیری خاص و اساتید و متخصصان امر شرکتکننده در این پژوهش که‬
‫معمولی و بهویژه روانشناسی بالینی قرار گیرد همینطور پیشنهاد میشود‬
‫همکاری الزم را برای اجرای پژوهش داشتند‪ ،‬صمیمانه تشکر و سپاسگزاری نمایند‪.‬‬
‫آموزش مثبتنگری را در مراکز مختص کودکان با اختالل یادگیری خاص‬
‫جدی گرفته شود‪ ،‬زیرا مادران کودکان با اختالل یادگیری خاص فشارهای‬

‫مجله علوم روانشناختی‪ ،‬دوره ‪ ،21‬شماره ‪1001 ،102‬‬

‫‪2658‬‬
 ‫سیده محدثه آبایی و نسرین باقری‬ ...‫اثربخشی رواندرمانگری مثبتنگر بر چشمانداز زمان و سرمایه روانشناختی‬

‫منابع‬ Azimi, D., Gadimi, S., Khazan, K. and Dargahi, S. (2017).

The Role of Psychological Capitals and academic
‫ دین و روانشناسی مثبت‬.)1001( .‫ ریحانه‬،‫ زهرا؛ ولیپور‬،‫ سها؛ شب خیز‬،‫احمدی‬ motivation in academic vitality and decisional
procrastination in nursing students. Journal of
،‫ مطالعات راهبردی علوم انسانی و اسالمی‬،‫ شادکامی و خوش بینی‬،‫گرا‬ Educational Development, 12(3), 143-153, [in
.09 Persian]. https://www.sid.ir/paper/208161/fa
Chakhssi, F., Kraiss, J. T., Sommers-Spijkerman, M., &
https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/2046824
Bohlmeijer, E. T. (2018). The effect of positive
‫ مقایسه‬.)1001( .‫ مژگان‬،‫ اصغر؛ عارفی‬،‫ محسن ؛ آقایی‬،‫شریفی علون ابادی‬
psychology interventions on well-being and distress
‫ مثبتنگر و چشمانداز‬،‫اثربخشی آموزش گروهی سرزندگی تحصیلی‬ in clinical samples with psychiatric or somatic
‫زمان بر اضطراب تحصیلی و فرسودگی تحصیلی دانشآموزان پسر پایه‬ disorders: a systematic review and meta-analysis.
BMC psychiatry, 18(1), 211.
.189-121 ،19 ،‫ راهبردهای شناختی در یادگیری‬،‫نهم‬ https://doi.org/10.1186/s12888-018-1739-2
https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1984320 Ebrahimi Bakht, H., Yarahmadi, H., Asadzadeh, H., &
،‫ بررسی سرمایه روانشناختی در دانشآموزان ابتدایی‬.)1199( .‫ صابر‬،‫شفیعی‬ Ahmadian, H. (2019). The effectiveness of
academic vitality curriculum on students' academic
.60-05 ،)10(2 ،‫پژوهش و مطالعات اسالمی‬ performance, academic motivation and academic
https://joisas.ir/fa/showart- vitality. Teaching Research, 6(2), 163-182.
c8644b9377d9ef71e157755b4c104294 https://doi.org/10.30486/jsrp.2022.1948690.3301
‫ مقایسۀ اثربخشی آموزش‬.)1000( .‫ لورا‬،‫ اصغر؛ گیلیام‬،‫ محمدرضا؛ آقایی‬،‫صدری‬ Elmimanesh, N., & fazelipour, M. (1970). The
Effectiveness of the Positive Thinking Intervention
‫معنامحور تحصیلی و آموزش روانشناسی مثبتنگر بر خوشبینی‬ on Academic Buoyan-cy of PNU Students.
-11 ،22)1( ،‫ پژوهشنامه روانشناسی مثبت‬،‫تحصیلی و معنای تحصیلی‬ Research in School and Virtual Learning, 6(3), 29-
36. https://doi:10.30473/etl.2019.5404
.60 Eslami, M., Dortaj, F., Sadipour, E., & Delavar, A. (2016).
https://doi.org/10.22108/ppls.2021.129078.2133 The causal modeling of academic engagement
‫ رابطه سرمایه روانشناختی‬.)1198( .‫ ارسالن‬،‫ زینالعابدین و محمدی‬،‫نجاتثابت‬ based on personal and social resources among
undergraduate students at Amir Kabir University in
‫ مطالعات‬،‫و رفتار شهروندی سازمانی در وزارت ورزش و جوانان‬
Tehran. Counseling Culture and Psycotherapy,
.102-289 ،)01(18 ،‫راهبردی ورزش و جوانان‬ 7(28), 133-161.
https://faslname.msy.gov.ir/article_308.html Https://doi:10.22054/qccpc.2017.7096
‫ مقایسۀ اثربخشی‬.)1199( .‫ سیاوش‬،‫ غالمرضا؛ طالعپسند‬،‫نصیری تاکامی‬ Golestaneh, S. M., & Behzadi, A. (2019). Effectiveness of
Positive Psychology Intervention training on
‫رواندرمانی مثبتنگر و درمان شناختی رفتاری گروهی بر سرمایههای‬ increasing well-being, academic buoyancy and
،‫ پژوهش نامه روانشناسی مثبت‬،‫روانشناختی نوجوانان با عالئم افسردگی‬ academic achievement in female students.
Quarterly of Applide Psychology, 13(2), 187-208.
.98-29 ،)2(5 https://doi:10.29252/apsy.13.2.187
https://doi.org/10.22108/ppls.2021.117838.1768 Lu, Y. Y., Chen, H. T., Hong, Z. R., & Yore, L. D. (2016).
‫ اثربخشی مداخله مبتنی بر روانشناسی مثبتنگر بر‬.)1198( .‫ ماندانا‬،‫نیکنام‬ Students’ awareness of science teachers’ leadership,
attitudes toward science, and positive thinking.
،‫سرسختی روانشناختی و استرس ادراکشده زنان دارای همسر معتاد‬ International Journal of Science Education, 38(13),
.261-211 ،)60(10 ،‫پژوهشهای نوین روانشناختی‬ 2174-2196. https://
doi:10.1080/09500693.2016.1230792
https://dorl.net/dor/20.1001.1.27173852.1398.14.54.11.6
Pourabdol, S., Sobhi -Gharamaleki, N., & Abbasi, M.
1001 ،102 ‫ شماره‬،21 ‫ دوره‬،‫مجله علوم روانشناختی‬

(2015). A comparison of academic procrastination

References
and academic vitality in students with and without
Awidi, I. T., & Paynter, M. (2019). The impact of a flipped specific learning disorder. Journal of Learning
classroom approach on student learning experience. Disabilities, 4(3), 22-38.
Computers & Education, 128, 269-283. https://jld.uma.ac.ir/article_276.html?lang=en
https://doi.org/10.1016/j.compedu.2018.09.013

2659