ELEKTRİK İÇ TESİSAT

PROJELERİNİN İNCELENMESİ
Aydınlatma Hesabı

• Önemli Maddelerin Yansıtma Katsayıları

2
En az Aydınlatma Şiddeti Tablosu

Bazı mekanların asgari aydınlatma şiddetleri, E

3
Oda Aydınlatma Verimi Tablosu

k değerlerine göre oda aydınlatma verimi η

4
Çeşitli Lambaların Güç ve Işık Akıları
Tablosu

5
Aydınlatma Hesabı Formülleri

Oda İndeksi

Bu değerler kullanılarak, oda indeksi k değeri hesaplanır.

6
Armatürün Çalışma Düzlemine Uzaklığı
Her armatür yerine monte edildiğinde lamba
genellikle
tavandan 10 ile 60 cm aşağıdadır. B tipi glop
armatürlerde mesafe alınmaz, ama örneğin avizeler
için tij boyu 60 cm alınabilir. Çalışma düzlemi de
genellikle
masa boyu olan yerden 70- 80 cm olarak düşünülür.
Oturma düzleminde de 50 – 60 cm düşünülebilir.

7
8
 Gerekli Toplam Işık Akısı

Ampul Sayısı
Ampul sayısı, gerekli toplam ışık akısının lambanın ışık akısına oranı
olarak tanımlanabilir.

9
Armatür Sayısının Belirlenmesi
Daha önce oda indeksi k değerini hesaplamıştık, bilinen değerler yardımı
ile kullanılacak armatür sayısı (n) hesaplanır.

η = oda aydınlatma verimini temsil eder. Büyüklüğü tavanın, duvarın,

zeminin yansıtma faktörüne ve oda indeksinin değeri ile doğru orantılı
olarak değişir. η değeri de oda aydınlatma verimi tablosundan seçilir.

φ = oda için seçilen, aydınlatma malzemesinin yapısına ve gücüne

bağlı olarak değişen ışık akısıdır. Işık akısı birimi lümendir.
Hesapladığımız k değerine göre, tablodan η değeri belirlenir.
Aydınlatma şiddetleri tablosundan, aydınlanacak oda için gerekli
olan E (aydınlatma şiddeti:Lüks) değeri seçilir. Aydınlatma için
kullanılacak malzeme seçildikten sonra, seçilen malzemenin cinsine
ve gücüne göre değişen ışık akısı tablodan belirlenir. Bilinen bu
değerlere göre odanın yeterli şiddetle aydınlatılması için gereken
lamba sayısı hesaplanır.
10
Oluşan Aydınlık Şiddeti
Oluşan aydınlık şiddeti, ampul sayısı belli olduktan
sonra kaç lüks bir düzey elde ettiğimizin
hesaplanmasıdır.

11
12
13
14
15
⚫ Yapı Bağlantı Hattı (Beslenme Hattı): Dağıtım şebekesi ile
yapı giriş hattı arasındaki bağlantı hattıdır.
⚫
Yapı Bağlantı Kutusu (Ana Buat veya Kofre) : Yapıların
elektrik tesisini şebekeye bağlayan, sigortaların tesis edilmesini
ve aynı zamanda genel elektrik şebekesinden tüketim tesisine
elektrik enerjisi verilmesini sağlayan bir düzendir.
⚫
Ana Kolon Hattı: Kofreden tüketicinin ilk dağıtım noktasına
(ana tablo) kadar olan besleme hattıdır.
⚫
Ana Dağıtım Tablosu (Ana Tablo): Yapıdaki diğer bütün
dağıtım tablolarını besleyen, üzerinde sayaçlar, sigortalar ve kaçak
akım koruma rölelrinin vb. bulunduğu tablodur.

16
⚫ Kolon Hattı: Ana tablo ile dağıtım tablolarını birleştiren hattır.

Dağıtım Tablosu: Bağımsız bölümleri, konutlarda daireleri, iş

yerlerinde atölyeleri vb. besleyen ve üzerinde sigortalar, kaçak akım
koruma röleleri vb. cihazların bulunduğu tablodur.
⚫
Işık Linye Hattı: Dağıtım tablosundan son aydınlatma aygıtının
(armatür) bağlandığı kutuya (baut) kadar olan hatlardır.
⚫
Işık Sorti Hattı: Linye hattı ile aydınlatma aygıtı arasındaki
bağlantı hattıdır.
⚫
Priz Linye Hattı: Dağıtım tablosundan son prizin bağlandığı
kutuya (buat)
kadar olan hatlardır.
⚫
Priz Sorti Hattı: Priz linyesinden prizlere ayrılan hatlardır.
⚫
Buat: Ek kutusu anlamında olup, kabloların bağlandığı kutuya
denir.

17
18
BAĞLAMA AYGITLARI

a) ANAHTARLAR

Elektrik tesislerinde standartlara uygun anahtarlar kullanılmalıdır.

Anahtarlar anma akımının ve geriliminin üstündeki değerlerde kullanılamazlar.
Anahtarlar
kullanılma amacına uygun güçte seçilmelidir.
Anahtarların normal olarak toprağa göre gerilim altında bulunan bütün kutupları
aynı zamanda açılıp kapanmalıdır.
Anma gerilimi 250 V'ye kadar olan elektrik devrelerinde kullanılacak anahtarların
anma
akımı 10'A'dan aşağı olmamalıdır.
Nötr hatları topraklanmış olan sabit tesislerde, anahtarlar faz iletkenleri
üzerine konulmalıdır.
Nötr hatları topraklanmamış olan sabit tesislerde, faz ve nötr hatlarını aynı anda
açıp kapayan anahtarlar kullanılmalıdır.

19
BAĞLAMA AYGITLARI
a) ANAHTARLAR

Anahtarlar, işletmede meydana gelen titreşimlerle yada kendi ağırlıkları ile

kendiliğinden açılıp kapanmayacak nitelikte olmalıdır.
Anahtarların hareket eden kolları, çalıştırma zincirleri ve benzeri gibi el ile dokunulan
metal parçalan yalıtkan ara parçalarla (örneğin porselen izolatörlere) anahtar
gövdesinden ayrılmış olmalıdır.
Sıcaklıkları 60° C' nin üstünde olan yerlerde, sıcak yerler için elverişli anahtarlar
(örneğin porselen yalıtkan!) anahtarlar) kullanılmalıdır.
Anahtarların bir ucuna birden fazla iletken bağlanamaz.Yani anahtar, dağıtım kutusu
olarak
kullanılamaz.
Topraklanmış tesiste sıfır iletkenleri hiçbir şekilde kesilemez ve bu iletken üzerine
anahtar konulamaz. x) ikinci (tali) dağıtım tablolarında kullanılacak anahtarlar tercihen
pako şalter yada ev tipi devre kesici olmalıdır.
Aydınlatma devrelerinde termik ve magnetik koruyuculu anahtar kullanıldığında
bunun ayrıca sigorta ile korunması gerekmez.
Anahtardan, anahtar altı prize geçiş yapılamaz. Bu priz bulunduğu konum bakımından
bu
adı almıştır. Anahtara ve anahtar altı prize gelen besleme iletkenleri normal olarak
ayrı borular içinde çekilir

20
b) YOL VERİCİLER VE AYAR AYGITLARI
Bu aygıtlar yürürlükteki standartlara yada tanınan yabancı standartlara uygun olmalıdır.
Çalışırken ısı çıkaran yol verici ve ayar aygıtları, kullanıldıkları yer izin verilmeyecek
derecede ısınmayacak nitelikte seçilmeli ve yerleştirilmelidir.
Yol verici ve ayar aygıtları, ait oldukları motor ve devrelere uygun boyut ve
nitelikte seçilmelidir.
Kendi transformatörü bulunan tüketicilerde doğrudan (direkt) yol verilebilecek en büyük
kısa devre senkron motor gücü tüm işletme yükleri devrede iken, en büyük güçlü
motorun
devreye girmesi durumunda transformatör empedansları dahil, yol alan motorda, yol
alma
akımında bağıl gerilim %15'i aşmamak koşulu ile tüketici tarafında belirlenir.
Kendi transformatörü bulunmayan tüketicilerde, doğrudan yol verilecek en büyük kısa
devre asenkron motor gücü köy ve benzeri yerlerde 7.5 kW, alçak gerilim şebekesi hava
hattı olan kasaba ve şehirlerde 15 kW, alçak gerilim şebekesi yeraltı kablosu olan
kasaba ve şehirlerde 30 kW“tır. Ancak motorun gücü transformatörün gücünün
%10"nu aşamaz.

21
c) FİŞ VE PRİZ DÜZENLERİ
( Değişik fıkra : RG 25/10/1996- 22798) İç tesislerde kullanılacak fış ve prizler
standartlara uygun olmalı ve bunların topraklama kontağı koruyucu kontak
bulunmalıdır.
İç tesislerde kullanılacak fış ve prizlerin anma değerleri 10 A'in altında olamaz. Belirli
bir
cihaz için öngörülen prizlerin anma akımları cihaz gücü ile uygun olacak ve bu
prizlerin
anma akımları 16 A'in altında olmayacaktır.
Koruma iletkenleri fış ve prizlerin toprak işareti bulunan yerlerine bağlanmalıdır.
Elektrik tesislerinde lambaların duy ve soketlerine takılı prizler kullanılamaz. Aynı
şekilde sabit fişleri bulunan çok prizler de kullanılamaz.
Prizler dağıtım kutusu olarak kullanılamaz.
Bir fişe birden fazla sabit olmayan iletken bağlanamaz. Bu şekildeki birkaç
iletkenin bağlanması için yapılan özel fişler bu hükmün dışındadır.
Sıva altı tesislerde prize bağlanan iletkenlerin üzerindeki yalıtkanların prizin
tutturma parçaları ile zedelenmemesine dikkat edilmelidir.
Büyük salonlarda zemine bu amaç için yapılmış olanlar kullanılmak ve gerekli
koruyucu tedbirler alınmak şartı ile priz tesis edilebilir.( Değişik fıkra : RG
08/12/2000- 24254)

22
Konutlarda salonlar (20 m2 den büyük alanlı) ve mutfak için en az ikişer, odalar ve
banyo için en az birer priz tesis edilmelidir. Barakalar, basit köy evleri hariç olmak üzere
ayrıca; çamaşır makinesi, bulaşık makinesi ve Müstakil linyeden için üç adet ayrı linye
tesis edilmelidir. Müstakil linyeden beslenen bu prizlerin güçleri, söz konusu elektrikli
cihazların aşağıda verilen güçlerinden az olamaz.

GÜCÜ (KW)
Çamaşır Makinesi 2.5
Bulaşık Makinesi 2.5
Elektrikli Fırın/Ocak 2.0

(Değişik fıkra: RG 04/04/1986- 19068) Konutlar ile kreş, çocuk yuvası ve okul
gibi çocukların bulunduğu yerlerde prizlerin perdeli (shutter) tip olması tavsiye
edilir.

23
d) SİGORTALAR
Elektrik hatları eriyen telli sigortalar yada kesiciler ile korunmalıdır.
Sigortalar, koruyacakların iletkenlerin ve aygıtların tehlikeli biçimde ısınmalarını
önleyecek nitelikte seçilmelidir.
Bakır iletkenlerin dayanabileceği en büyük sürekli akımlarla bu iletkenleri
koruyacak sigortaların anma akımları çizelge - 13'de verilmiştir.
Elektrik tesislerinde yamanmış yada üzerine tel sarılarak köprülenmiş sigortalar
kullanılamaz.
İletken kesitlerinin akım tüketilen yerlere doğru küçüldüğü noktalara
sigorta konulmalıdır.
Sigortalar ve kesiciler korunacak hattın başına konulmalıdır. Şebekeden sigortaya gelen
faz iletkeni her zaman sigorta gövdesinin alt kontağına bağlanmalıdır. Sigortalı
anahtarlar
açıldıktan sonra sigorta elemanı gerilim altında kalmamalıdır.
Priz devreleri aydınlatma devrelerinden ayrı olacaktır. Ancak zorunlu durumlarda ve
tablolardan her birinde yalnız bir priz bulunması durumunda aydınlatma devresine en
çok bir priz bağlanabilir. Gerektiğinde priz devresine de bir lamba bağlanabilir.(Değişik
fıkra: RG 04/04/1986- 19068) Yapı bağlantı hatları ve kullanılacak iletkenlerin kesiti
bakır gereç için en az 6 mm2 alüminyum gereç için en az 10 mm2 olmalıdır.
Kolon hatları için kullanılacak bakır iletkenlerin kesiti en az 4 mm2 olmalıdır.
Bu hatlar için seçilen iletkenlerin korunması için kullanılacak aşırı akım aygıtlarının
anma akımları iletkenini kesitine göre çizelge-13'den seçilecektir.

24
Kolon hatları, kısa devre kesme kapasitesi yeterli ev tipi devri kesiciler varsa, bunlarla
korunacaktır. Bu kesicilerin kısa devre akımları en az 10 kA olacaktır. Kısa devre
kapasitesi yeterli olan ev tipi devre kesici bulunmaması durumunda, tel sarılmamış
eriyen telli sigorta kullanılabilir. Aydınlatma sortileri için en az 1.5 mm2 ve aydınlatma
linyeleri için en az 2.5 m2 kesitli bakır iletkenleri kullanılacaktır. Seçilmiş olan bu
iletkenlerin korunması için kullanılacak aşırı akım koruma aygıtlarının anma akımları,
iletkenini kesitine göre çizelge 13'den seçilecektir. Aydınlatma linye hatları ev tipi devre
kesiciler ile korunacaktır. Bu kesicilerin kısa devre akımları en az olacaktır. Priz sortiler
ve linyeleri için en az 2.5 mm2 kesitli yalıtılmış bakır iletkenler kullanılacaktır. Priz linye
hatları ev tipi devre kesicilerle korunacaktır. Bu kesicilerin kısa devre akımları en az 3
kA
olacaktır.(Değişik fıkra: RG 04/04/1986- 19068) Bir aydınlatma linyesine bağlanacak
sorti sayısı, linyenin yükü (gücü) ve gerilim düşümüne bağlı olarak belirlenir. Aydınlatma
gücü,
aydınlatma hesabı yapılan binalarda bu hesap sonucunda elde edilir. Kullanılışı
bakımından özel bir durumu olmayan küçük alanlı yapı birimleri için aydınlatma hesabı
yapılması gerekmeyebilir. Aydınlatma hesabı yapılmayan yerler için aydınlatma gücü, m2
başına en az 12W(12V/m2) alınarak belirlenecektir. Konutlarda en az iki adet aydınlatma
linyesi bulunacaktır. Flüoresan lambaların görünen güçlerini belirlenmesinde ilgili Türk
standardı
esas alınacaktır. ( Değişik fıkra : RG 25/10/1996- 22798)
Bir priz linyesine bağlanacak sorti sayısı, priz güçleri bir fazlı priz için en az 300W
(konutlarda müstakil linyeden beslenen priz güçleri hariç), üç fazlı priz için en az 600
W olmak üzere ihtiyaca göre belirlenecektir.
25
Belirlemede linye yükü ve gerilim düşümü de göz önünde bulundurulacaktır. (Şantiye
elektrik tesislerinde kullanılan bir yerde priz güç hesabına katılmaz) Prizlere
bağlanacak aygıtlar belli ise sorti sayısı bunların miktarına göre belirlenecektir.
Aydınlatma ve priz devrelerine bağlanacak sorti sayısı bir fazlı devrelerde aydınlatma
için 9, priz için 7'den fazla olmayacaktır. Buşonlu sigortalar, buşona uygun vidalı kontak
elemanları ile
donatılacaktır.Yay, vida, para ve benzeri gibi cisimler bu amaçla kullanılamaz.Tablolara
takılmış ev tipi devre kesiciler, kumanda anahtarı olarak kullanılamaz. İç tesislerde
bıçaklı
sigorta açık tipteki sigortalar rasgele dokunmaya karşı tedbir alınmadan
kullanılamaz. Topraklanmış iletkenlere sigorta konulamaz. Doğru akımla çalışan çok
iletkenli yada alternatif akımla çalışan çok fazlı sistemlerde sıfır iletkenine sigorta
konulamaz. Hava
hatlarından ayrılan bağlantı hatlarının ayrılma noktalarına yada hatların yapılara
girdiği yerlere

26
İç Tesisat ile İlgili Yönetmelik Maddeleri

⚫ Şebeke: Akım kaynağından tüketim araçlarının bağlantı ucuna

kadar olan hava hatları ve kabloların tümüdür .
⚫ Ana Kolon hattı: İşletmeye ait besleme noktasından (ana buat)
tüketicinin ilk dağıtım noktasına (ana tablo, sayaç) kadar olan
besleme hattıdır.
⚫ Kolon Hattı: Tüketiciye ait ilk dağıtım noktası ile öteki
dağıtım noktaları arasındaki yada tablolar arasındaki hatlardır.
⚫ Linye Hattı: Dağıtım Kablosundan son aydınlatma aygıtı
(armatürü) yada prizin bağlandığı kutuya (buat) kadar olan
hatlardır.
⚫ Sorti Hattı: Linye hattı ile aydınlatma aygıtı yada priz
arasındaki bağlantı hattıdır.
⚫ Konutlarda salonlar (20 m2 den büyük alanlı) ve mutfak için en az
ikişer, odalar ve banyo için en az birer priz tesis edilmelidir.
Barakalar, basit köy evleri hariç olmak üzere ayrıca; çamaşır
makinesi, bulaşık makinesi ve müstakil linyeden için üç adet ayrı
linye tesis edilmelidir.
27
 GÜCÜ (KW)
⚫ Çamaşır Makinesi 2.5
⚫ Bulaşık Makinesi 2.5
⚫ Elektrikli 2.0
Fırın/Ocak

⚫ Aydınlatma sortileri için en az 1.5 mm2 ve aydınlatma linyeleri için

en az 2.5 m2 kesitli bakır iletkenleri kullanılacaktır.
⚫ Priz sortiler ve linyeleri için en az 2.5 mm2 kesitli yalıtılmış
bakır iletkenler kullanılacaktır.
⚫ Bir aydınlatma linyesine bağlanacak sorti sayısı, linyenin yükü (gücü)
ve gerilim düşümüne bağlı olarak belirlenir.Aydınlatma hesabı
yapılmayan yerler için aydınlatma gücü, m2 başına en az
12W(12V/m2) alınarak (akkor lamba için) belirlenecektir. Konutlarda
en az iki adet aydınlatma linyesi bulunacaktır.
⚫ Bir priz linyesine bağlanacak sorti sayısı, priz güçleri bir fazlı priz için
en az 300W (konutlarda müstakil linyeden beslenen priz güçleri
hariç), üç fazlı priz için en az 600 W olmak üzere ihtiyaca
göre belirlenecektir.
28
29
Aydınlatma linyesi ve aydınlatma sortisi

30
 ⚫ Aydınlatma ve priz devrelerine bağlanacak sorti sayısı bir
fazlı
devrelerde aydınlatma için 9, priz için 7'den fazla olmayacaktır.
⚫ Pratikte aydınlatma için 6 ya priz için 4 şeklinde
yapılmaktadır.

Eşzamanlı yükün (gücü) belirlenmesi:

⚫ Eşzamanlı güç (aynı zamanda çekilen güç), kurulu güç değeri
eşzamanlılık katsayısı ile çarpılarak bulunur. Konutlarda kurulu
güç genel olarak aydınlatma gücü, priz gücü ve biliniyorsa
elektrikli ev aletlerinin gücünden oluşur.
⚫ -Konutlarda bir dairenin
Kurulu gücün 8 kW'ye eşzamanlı
kadar olanyükünün
bölümübelirlenmesinde
%60
aşağıdaki eşzamanlılık katsayıları esas alınmalıdır.
için %
⚫ -Binanın
Gücüneşzamanlı
kalan bölümü
yükünüiçinbelirlenmesi için aşağıdaki 40
eşzamanlılık katsayıları esas alınmalıdır.

31
32
 Gerilim düşümü
⚫ İç tesis hatlarında sürekli en büyük işletme akımı ile işletme
gerilimine
göre yüzde gerilim düşümü,
-Yapı bağlantı ve
Aydınlatma kutusu ile tüketim araçları arasında:
priz devreleri % l,5'i
için %3
-Motor devreler 'ü,
için geçmemelidir.
⚫ Elektrik iç tesislerinde gerilim düşümlerini hesaplanmasında
aşağıdaki
⚫ formüller kullanılabilir:
-Bir fazlı alternatif akım
tesislerinde:

33
Yukarıdaki formüllerde
e: Gerilim düşümü (Volt)
L: Hat uzunluğu (metre)
I: Akım şiddeti (amper)
U: İşletme gerilimi (üç
fazlı şebekelerde faz
arası gerilimi) (volt)
Cosϑ : Güç katsayısı
N: Güç (Watt)
X: Özgül iletkenlik katsayısı (m/ohm.mm2)-bakır
için = 56 m/ohm.mm2 alınır) 34
Akım Kontrolü Hesabı

Akım kontrolü hesabı ana kolon ve kolon hatlarında kullanılan

kabloların akım taşıma kapasitelerinin test edilmesidir. Bir anlamda
kullanılan iletken kesitinin uygunluğunun onaylanmasıdır. Hesaplama;
besleme geriliminin 1 Faz ve ya 3 faz olmasına göre yapılır. Faz
adedine göre formüller ;

3 faz 1 faz
için; için,

35
 Zayıf Akım Tesisleri
⚫ Hoparlör ve anten tesisleri, çağırma tesisleri, alan tesisleri, arama
tesisleri, yangın ihbar ve alarm tesisleri ve benzeri tesislerin
yapılmasında yürürlükteki Bayındırlık ve İskan Bakanlığı
"Elektrik Tesisatı Genel Teknik Şartnamesi" esas alınacaktır.
⚫ Bina içi telefon tesisleri PTT 'ce hazırlanan ve onaylanan
" Bina içi
Telefon Tesisatı (Ankastre) Şartnamesi" ne uygun olmalıdır.

Elektrik Projeleri Uygulama Standartları

⚫ Proje ölçekleri, mimari planlara uygun olacak ve en azından
aşağıdaki ölçeklere uyulacaktır.
◦ Vaziyet Planları: 1/1000
◦ Kat Planları: 1/50
◦ Ayrıntılar: 1/20

36
 Elektrik Projeleri Uygulama Standartları
⚫ Proje ölçekleri, mimari planlara uygun olacak ve en azından
aşağıdaki ölçeklere uyulacaktır.

◦ Vaziyet Planları: 1/1000

◦ Yapının yerleşim bölgesindeki konumudur ve hazırlanan
projeyle birlikte yetkili kuruluşa teslim edilir.

37
⚫ Projelerde kullanılan tüm elemanların yerleri tam olarak belirtilecek
ve
en azından aşağıdaki standartlara uyulacaktır;
◦ Anahtarlar, 110 cm. yukarda,
◦ Prizler, zeminden 40 cm. yukarda,
◦ Aplikler, zeminden 190 cm. yukarda,
◦ Tablolar, zeminden 200 cm. yukarda,
◦ Buatlar, zeminden 220 cm. yukarda,
◦ Yukarıdaki elemanlar, kapılardan 30 cm, duvar birleşim
noktalarından
ve pencerelerden 50 cm. uzakta olacaktır.
⚫ Projelerde kullanılan tüm pano ve dağıtım kutuları, özel harf ve
yazılarla kodlandırılacaktır.
⚫ Kat tabloları girişinde, 30 mA. eşik korumalı kaçak akım koruma
rölesi
kullanılacaktır. Ana tabloda ise 300 mA. eşik korumalı kaçak akım
koruma rölesi kullanılacaktır. Kesme kapasitesi imalat sınırını aştığı
durumlarda, ana tablo yükleri bölünerek 300 mA. eşik korumalı
kaçak akım koruma rölesi kullanılacaktır.
38
⚫ Aydınlatma ve priz linyeleri ile priz sortileri en az 2,5 mm²
kesitinde bakır iletkenle tesis edilecektir. Bütün prizler, toprak hatlı
olacaktır. Banyolarda en az iki (çamaşır makinası ve elektrikli
şofben gücüne uygun), mutfakta ise en az üç bağımsız priz linyesi
(bulaşık makinası, elektrikli fırın ve elektrikli su ısıtıcısı gücüne
uygun) olacaktır. Prizlerin kullanma amacı ve güçleri belirtilecek,
kullanma amacı belli olmayan
priz güçleri bir fazlı priz için en az 300 watt, üç fazlı priz için en az
600 watt kabul edilecektir. Priz linyelerine en çok yedi priz
bağlanabilecek, ancak priz güçleri toplamı 2000 VA.'yı
geçemeyecektir.
⚫ Projelerde, ana besleme, kolon, en uzun ve en yüklü linye hattı
için gerilim düşümü hesabı yapılacaktır. İletken kesitleri, ayrıca
akıma göre kontrol edilecektir. Ana besleme hattı ve kolon hatları
için, talep faktörleri dikkate alınacak ve gerilim düşümü talep
faktörüne göre hesaplanacaktır.
⚫ Kolon şeması, mimari kat sayısına uygun olarak çizilecek, tabloların
isimleri, güçleri, sigorta ve şalter anma değerleri, ana tablodan
itibaren kolon hattı uzunluğu, kesiti ve cinsi ile ana tabloda hangi
faza bağlı olduğu ve sayaç anma akımları belirtilecektir.
39
⚫ Projelerde mimari planlar 0.2 mm,
⚫ kuvvetli akın kolon hatları 0.6 mm,
⚫ linyeler 0.4-0.5 mm,
⚫ Zayıf akım hatları 0.2-0.3 mm kalınlıkta çizgi ile çizilmiş,
⚫ Eğer çizim elektronik ortamda yapılmamış ise bütün yazılarda
şablon kullanılması gerekmektedir.

⚫ Projelerde iletken renk kodları aşağıdaki şekilde belirtilmek

zorundadır;Üç fazlı sistemlerde; koruma iletkeni yeşil bantlı sarı,
nötr iletkeni açık mavi, faz iletkenleri TSE standartlarına uygun
olarak R -gri, S -siyah,T -kahverengi seçilecektir.
⚫ Üç fazlı sistemin devamı durumundaki bir fazlı sistemde, faz iletkeni
gri veya kahverengi seçilecektir.
⚫ Özel durumlarda ise kullanılan iletken renkleri tanımlanacaktır.

40
 Maliyet Hesabı (Keşif Özeti Yapma)
⚫ Çizdiğimiz aydınlatma projesinin uygulandığını düşünürsek,
projemizde yer alan her çizimin, her elemanın, her işçiliğin bir
maliyeti olacaktır.
⚫ Maliyet hesabı bir tesiste kullanılacak malzemelerin ve bunların
yerine montajı için alınacak bedellerin belirlenerek, bu tesisin
hangi maliyete bitirileceğinin saptanmasıdır.
⚫ Formları ve Şartnameleri Hazırlama
⚫ Hazırlanan tesisat projelerinin kontrol, onay ve denetimi için
gerekli
kurumlara verilmesi için bazı formlar düzenlenir. Bunlar;
⚫ Proje onayı için dilekçe
⚫ Abone olmak için dilekçe
⚫ İşe başlama bildirimi
⚫ İşi bitirme bildirimi
⚫ Teknik uygulama sorumluluk belgesi
⚫ Maliye bilgi formu olarak sayılabilir.
41
Buatlar
Buatlar (ek kutusu), elektrik tesisatında iletkenlerin birbiri ile
bağlantısının yapıldığı kutudur. Eklerin, buat dışında başka bir
yerde
yapılması yasaktır. Buat kullanım yerine göre farklı ölçülerde ve
tiplerde
olabilir.
 Çeşitleri ve Standart Boyutları
Buatlar kullanıldıkları tesisatın yapısına ve kullanıldıkları yere
göre
norm buat (derin), kare buat, tünel buat, kontralı buat, sıva üstü
buat, antigron buat, dahili tip galvanizli çelik buat, harici tip buat,
kondulet buat olmak üzere çeşitlere ayrılır.
⚫ Norm Buat: Dairesel tip buat türüdür. Boruların giriş çapına göre
buat boru girişleri de farklı çaplarda olur. Buatlar, boru giriş sayısı
dikkate alınarak birden fazla (2–3–4) girişli olarak imal edilirler.
Derinlik olarak 37 mm ve çap olarak 70 mm ebatlarında
üretilmektedir.
⚫ Kare Buat: Kare buat, tesisatta iletken bağlantısı çok olan yerlerde
kullanılır. Örneğin; ana dağıtım noktalarında (kolon hatlarında, linye 42
Tünel Buat:Tünel buatlar, dairesel buat çeşidi olup boru girişleri kare
buat girişinin aynısıdır. Boru girişi, buat üzerindeki dairesel kısımları kesici
yardımı ile açarak yapılır. Buat derinliği 42 mm ve dış çap uzunluğu 80
mm dir.
Kontralı Buat: Kontralı buatın yapısı tünel buata benzer.Yapı olarak tek
farkı, alttan girişinin de olmasıdır. Buat derinliği 42 mm ve dış çap
uzunluğu 80 mm’dir.

43
⚫ Sıva Üstü Buat: Sıva üstü buatlar daha çok eski yapılarda
görülmektedir. Günümüzde de sıva üstü tesisatlarda kullanımı mevcuttur.
Buat çapı 52 mm ve derinliği 18 mm’dir.
⚫ Antigron Buat: Nemli yerlerde kullanılır. Sıva üstü elektrik
tesisatında kullanılır. Kare ve dairesel olmak üzere iki tipte
üretilir. Dairesel olanları 70, 90 mm, 3 girişli ve 4 girişli olarak
üretilir. Antigron kare buatların
boyutları 85x85, 100x100, 180x110 mm’dir.
⚫ Dahili Tip Galvanizli Çelik Buat: Galvanizli çelik buatlar 1.6 mm
kalınlıktaki galvanizli çelikten, tek bir parçadan preslenerek imal
edilmiş olup en ağır şartlara göre dizayn edildiğinden yüksek
mekanik dirence sahiptir. Galvanizli çelik boru tesisatında kullanılır.
⚫ Harici Tip Buat: Harici tip buat, gri renk fırın boyalı dökme
alüminyumdan imal edilmiş olup kesinlikle paslanmaz ve harici
hava şartlarına karşı son derece dayanıklıdır. Sıva üstü tesisatta
kullanılır. 102x102 ve 102x51 mm ebatlarında üretilmektedir.
⚫ Kondulet Buat: Dökme alüminyumun gri epoksi fırın boya ile
boyanmasıyla imal edilen tesisatta dirsek olarak dönüşlerde, kablo
çekmede, tesisat içindeki kablolara ek yapmada ve bakımda kolaylık
sağlamaktadır. 1/2" ile 1"(inç) arasında değişik ebatlarda
44
⚫ Projelerde, ana besleme, kolon, en uzun ve en yüklü linye hattı
için gerilim düşümü hesabı yapılacaktır. İletken kesitleri, ayrıca
akıma göre kontrol edilecektir.

⚫ Ana besleme hattı ve kolon hatları için, talep faktörleri dikkate

alınacak ve gerilim düşümü talep faktörüne göre hesaplanacaktır.

45