Sápmi
Artihkal lea 4 jagi boaris.

Skääʹlǯ jie leäkku šõkknam 60 ekka tâʹvv jooǥǥin – Ǩiõčč video: skaaʹlǯi suõusid noorât da šõddeet mâʹŋŋlest laboratoriost

Skääʹlǯ taarbše eeʹžžedkueʹl, luõzz šõkknummša. Pueʹtti eeʹjjest nuõrr skaaʹlǯid puuʹtet mååust Sämma.

Jokihelmisimpukka eli raakku
Skääʹlǯ lie norrum jooǥǥâst plastikkskallu. Ko čääʹʒʒ temperatuur čuässan, cerggte skääʹlǯ suõuseez čäcca skääl sizz. Govva: Sara Wesslin / Yle
  • Sara Kelemeny

Aanar Låttjooǥǥ pååʹnnest ooʒʒât sami vaarvuâlaž jokkskaaʹlǯid. Låttjooǥǥâst norrum skääʹlǯ lie joba 200 âkksa, ko täk jie leäkku piâssâm šõkkned tâʹvvčaaʹʒʒin joba 60 ekka.

Jyväskylä universiteeʹtt tuʹtǩǩeei Jouni Salonen mušttal, što jeäʹrben Låttjooǥǥ skääʹlǯ taarbše luõzz eeʹžžedkueʹllen.

– Ko Ruõšš beäʹlnn raʹjješ 60-lååǥǥast čääʹccviõkkstroiʹttlid, ij luõss leäkku piâssâm kuärŋŋad Låttjoʹǩǩe ni vooʹps. Tõn rääʹjest skaaʹlǯin jie leäkku leämmaž šõkknummša taarbšum eeʹžžedkueʹl. Täin jooǥǥin skääʹlǯ jie vueiʹt teänab šõkkned, mušttal Jouni Salonen.

Jokihelmisimpukka eli raakku Luttojoen pohjassa.
Jokkskäʹlǯǯ lij rääuhtum obb Tâʹvv-Eurooppâst. Govva: Sara Wesslin / Yle
Jyväskylän yliopiston tutkija Jouni Salonen.
Tuʹtǩǩeei Jouni Salonen lij Sääʹmest noorrmen skaaʹlǯi suõusid. Govva: Sara Wesslin / Yle

Skääʹlǯ taarbše luõssnääʹl šõkknummša. Tän tuʹtǩǩeemhaʹŋǩǩõõzz täävtõssân lij noorrâd skaaʹlǯi suõusid nuʹtt, što tõid vuäiʹtte šõddeed laboratoriost õõutâst luõzzivuiʹm.

Skääʹlǯ lie norrum jooǥǥâst plastikkskallu. Ko čääʹʒʒ temperatuur čuässan, cerggte skääʹlǯ suõuseez skääl sizz. Teʹl suõusid noorât pipeeʹttin da vuejtet Jyväskylä universiteeʹtt laboratoriooʹje, koʹst skääʹlǯ vuäiʹtte šõddâd luõzzi suuʹdin.

– Tuʹtǩǩeemstroiʹttlest mij põõžžtep suõusid luõzzid. Eeʹjj ääiʹj tõk naʹddjâʹtte kuõʹlin da tuäiv mieʹldd kâʹčče akvaario pånna. Toʹben mij noorrâp tõid da puʹhttep mååust Sämma nuõrr skäʹlǯǯen, särnn Salonen.

Tutkija Jouni Salonen kerää pipetillä raakkujen toukkia.
Jouni Salonen vuârdd, što skääʹlǯ cerggte suõusid skääll ponnsa. Govva: Sara Wesslin / Yle
Jokihelmisimpukka eli raakku
Suõus lie nuʹtt occkaž, što čõõʹlmin tõid lij vaiggâd vueiʹnned. Govva: Sara Wesslin / Yle

Skaaʹlǯid piijât mååust joʹǩǩe juäʹtǩǩed jieʹllmeez suõusi noorrmõõžž mâŋŋa. Skääʹlǯest lij tääʹrǩes tuâjj čääʹccõõzzi puʹtsteeʹjen. Ko skaaʹlǯi kåårmlaač mäʹcce tiiʹǩ, tõk jeäʹlle joba čuõʹđid iiʹjjid.

Tuʹtǩǩeei åskk, što tät lij šiõǥǥ vueʹǩǩ seeilted vaarvuâlaž skääʹlǯ õinn pueʹtti čueʹđ eeʹjj.

– Täk vuäʹmm skääʹlǯ õinn tuejjee suõusid, da ååskam, što lij vueiʹtlvaž nääiʹt jeällted skäʹlǯǯpopulaatio Lääʹddjânnmest, mušttal Salonen.

Tuåimteei Sara Wesslin jieʹli Låttjooǥǥ kuâŋŋsest seuʹrrjeʹmmen, mäʹhtt skääʹlǯai suõusid noorât.