Wikipedia

Nederlandse Ryk

oorsese gebiede wat deur die Nederland beheer was

Die Nederlandse Ryk (Nederlands-koloniale Rijk) het bestaan uit oorsese grondgebied wat deur die Republiek van die Sewe Verenigde Nederlande, en later, die moderne Nederland vanaf die sewentiende eeu tot die mid-1950's beheer is. Die Nederlanders het die voorbeeld van die Portugese Ryk en die Spaanse Ryk gevolg om 'n oorsese koloniale ryk op te bou. Hiermee saam het die Nederlanders se kennis van die seevaart, handeldryf en die opkoms van nasionalisme, baie goed te pas gekom. Die land se strewe om van die juk van Spaanse oorheersing vry te kom het die nasionalisme nog verder aangeblaas. Sy aan sy met die Britse Ryk se koloniale uitbreiding, het die Nederlanders aanvanklik koloniale eiendomme op die grondslag van onregstreekse staatskapitalistiese korporatiewe kolonialisme deur die Verenigde Oos-Indiese Kompanjie en die Nederlandse Wes-Indiese Kompanjie bedryf. Nederlandse verkenningsvaarte van seevaarders soos Willem Barentsz, Henry Hudson en  Abel Tasman het 'n magdom nuwe gebiede aan die Europeërs bekend gestel. In besonder die nuwe gebiede in die Arktiese Oseaan, Noord-Amerika, in die, Stille Oseaan,  Australië, en Nieu-Seeland.

Met die Nederlandse Vloot wat sedert die laat sestiende eeu in 'n magtige seemag ontwikkel het, het die Nederlanders, gedurende die tweede helfte van die sewende eeu, die wêreldhandel begin oorheers in 'n kulturele bloeitydperk wat bekend staan as die Goue Eeu. Die Nederlanders het die meeste van sy koloniale besittings, sowel as sy status as 'n wêreldmag, aan die Britte moes afstaan. Dit was in die tyd met die val van die Metropool aan die hand van die Franse magte tydens die Franse Rewolusionêre Oorloë. Die herwonne gedeeltes van die Nederlandse Ryk, en in besonder die Nederlands-Indië en Suriname, het onder die bewind van Nederland gebly tot die val van Europese imperialisme na die Tweede Wêreldoorlog. Sedert die 1950's is Nederland omvorm na 'n konstituerende land wat die Koninkryk van die Nederlande geword het.  Sedert 10 Oktober 2010 is die lande binne die Koninkryk van die Nederlande:

Die formele deklarasie van onafhanklikheid van die Nederlandse provinsies van die Spaanse koning, Filips II van Spanje.

Opkoms van die Nederlandse heerskappy (1602–1652)

wysig
  • As gevolg van probleme met interne wedywering tussen organisasies vir skeepsroetes en handelsgebiede is die Verenigde Oos-Indiese Kompanjie ( Verenigde Oost-Indische Compagnie, VOC) in 1602 gestig. Die handves, wat aan die skeepsvaartorganisasie toegeken is, het volmag gebied vir 'n voorlopige tydperk van 21 jaar om alle Nederlandse handel en navigasie oos van die Kaap die Goeie Hoop en wes van die Straat van Magellaan te beheer. Die direkteure van die maatskapy, die Here XVII, het die regte gekry om:
  • Om forte en vestings te bou,
  • Om verdragte te sluit,
  • Om beide 'n leër en 'n vloot op die been te bring,
  • En om verdedigingsoorloë te veg.
 
São Luís, Maranhão- sewentiende eeu

Afrika

wysig

Teen die middel van die sewentiende eeu het Nederland vir Portugal verbygesteek as die dominante rolspeler in die gesogte speserye- en syhandel, en in 1652 is die Kaapkolonie aan die kus van Suid-Afrika as 'n halfwegstasie op die seeroete tussen Europa en Asië gevestig.[1] Namate die eerste setlaars begin uitbeweeg het van die Kompanjie se basis af het wit trekboere na die binneland getrek op soek na groener weivelde. In 1795 het die swaar belaste Boere, wat geen beskerming teen die Afrikane ontvang het nie, alle bande met amptenare van die Kompanjie verbreek en onafhanklike regerings by Swellendam en Graaff-Reinet gaan stig.

Nalatenskap

wysig
 
Hedendaagse lande en federale state wat deur die Nederlanders gekoloniseer was. In die Nederlande word hierdie voormalige kolonies Verwantskapslande genoem.

Oor die algemeen is die Hollanders nie baie trots oor hulle koloniale verlede nie en daar bestaan reeds sedert die 1960's 'n anti-koloniale gevoel onder die bevolking. Daarom word die koloniale geskiedenis nie in die Nedederlandse geskiedenisboeke vervat nie. Dié perspektief het verander met die eerste minister, Jan Peter Balkenende se omstrede uitspraak dat die "Kompanjie-mentaliteit" teruggebring behoort te word.[2][3]

Nederlandse diaspora

wysig

In sommige Nederlandse kolonies is daar nog groot etniese groepe van Nederlandse nageslagte uit die dae van Nederlandse setlaars wat uitgewyk het. In Suid-Afrika is daar die Boere en die Kaapse Hollanders wat kollektief bekend staan as die Afrikaners. In Sri Lanka is dit die Burgermense, die Indomense van Indonesië en die Kreole van Suriname is 'n gemengde ras van Nederlandse afkoms.

 
Voortrekkers in Suid-Afrika
 
Nederlandse gesin in Java- 1902

'n Kenmerkende tipe argitektuur is tydens die Nederlandse kolonisasie in Suid-Afrika geskep wat tot vandag nog baie merkbaar is, naamlik die Kaaps-Hollandse boustyl. Dié soort van argitektuur is nog te siene in geskiedkundige ou dorpies soos Stellenbosch, Swellendam, Tulbach en Graaff-Reinet. In die voormalige Nederlandse hoofstad, Kaapstad, is daar niks noemenswaardige oor uit die tyd van die Here XVII se dae nie, behalwe die Kasteel die Goeie Hoop.

Lees ook

wysig

Verwysings

wysig
  1. ↑ Taylor (2001), p.250.
  2. ↑ "A 2011 series of critical analysis featured in Inside Indonesia, the English-language media forum of the Indonesian Resources and Information Program". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 30 Junie 2011. Besoek op 11 Februarie 2016.
  3. ↑ van Leeuwen, Lizzy.

Bibliografie

wysig
  • Ammon, Ulrich (2005). Sociolinguistics.
  • Baker, Colin (1998). Encyclopedia of Bilingualism and Bilingual Education. Multilingual Matters.
  • Booij, G.E. (1995). The Phonology of Dutch.
  • Boxer, C.R. (1965). The Dutch Seaborne Empire 1600–1800. Hutchinson.
  • Boxer, C.R. (1969). The Portuguese Seaborne Empire 1415–1825. Hutchinson.
  • Davies, K.G. (1974). The North Atlantic World in the Seventeenth Century. University of Minnesota.
  • McEvedy, Colin (1988). The Penguin Historical Atlas of the North America. Viking.
  • McEvedy, Colin (1998). The Penguin Historical Atlas of the Pacific. Penguin.
  • Ostler, Nicholas (2005). Empires of the Word: A Language History of the World. Harper Collins.
  • Rogozinski, Jan (2000). A Brief History of the Caribbean. Plume.
  • SarDesai, D.R. (1997). Southeast Asia: Past and Present. Westview.
  • Scammel, G.V. (1989). The First Imperial Age: European Overseas Expansion c. 1400–1715. Routledge.
  • Sneddon, James (2003). The Indonesian Language: Its History and Role in Modern Society. UNSW Press.
  • Shipp, Steve (1997). Macau, China: A Political History of the Portuguese Colony's Transition to Chinese Rule. McFarland.
  • Taylor, Alan (2001). American Colonies: The Settling of North America. Penguin.
  • Vickers, Adrian (2005). A History of Modern Indonesia. Cambridge University Press. ISBN 0-521-54262-6.

Notas

wysig

Nog leesstof

wysig
  • Andeweg, Rudy B.; Galen A. Irwin (2005). Governance and Politics of the Netherlands (2nd ed.). Palgrave Macmillan. ISBN 1-4039-3529-7.
  • Boxer, C. R. (1957). The Dutch in Brazil, 1624–1654. Oxford: Clarendon.
  • Bromley, J.S.; E.H. Kossmann. Britain and the Netherlands in Europe and Asia.
  • Corn, Charles. The Scents of Eden: A History of the Spice Trade.
  • Elphick, Richard; Hermann Giliomee (1989). The Shaping of South African Society, 1652–1840 (2nd ed.). Cape Town: Maskew Miller Longman. ISBN 0-8195-6211-4.
  • Gaastra, Femme S. (2003). The Dutch East India Company. Zutphen, Netherlands: Walburg.
  • Postma, Johannes M. (1990). The Dutch in the Atlantic Slave Trade, 1600–1815. Cambridge, U.K.: Cambridge University Press. ISBN 0-521-36585-6.
  • Wesseling, H.L. Imperialism and Colonialism: Essays on the History of Colonialism.
  • Dewulf, J. The Many Meanings of Freedom: The Debate on the Legitimacy of Colonialism in the Dutch Resistance, 1940–1949 in Journal of Colonialism and Colonial History, Vol. 12, Nr. 1, Spring 2011

Eksterne skakels

wysig
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Nederlandse_Ryk&oldid=2562233"