Τα μυστικά των ονομάτων των αθηναϊκών πολεμικών πλοίων

 Αποκαλύφθηκαν τα μυστικά των ονομάτων των αθηναϊκών πολεμικών πλοίων: Ψυχολογική στρατηγική

Καλλιτεχνική απεικόνιση μιας αρχαίας αθηναϊκής τριήρους. [Credit: Google Gemini / labrujulaverde.com] Πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο J...

 

Καλλιτεχνική απεικόνιση μιας αρχαίας αθηναϊκής τριήρους.
[Credit: Google Gemini / labrujulaverde.com]

Πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Journal of Maritime Archaeology ανέλυσε 279 ονόματα τριήρων που καταγράφηκαν σε επιγραφές του 4ου αιώνα π.Χ. και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι αρχαίοι Αθηναίοι επέλεγαν προσεκτικά τα ονόματα των πολεμικών τους πλοίων ως ψυχολογικό εργαλείο για να ενώσουν και να εμπνεύσουν τα πληρώματα και να ενισχύσουν το ηθικό και την απόδοσή τους στη μάχη.

Οι τριήρεις ήταν γρήγορα και θανατηφόρα πλοία που κινούνταν από 170 κωπηλάτες και ήταν εξοπλισμένα με έναν χάλκινο έμβολο ικανό να βυθίζει εχθρικά πλοία.

Οι τριήρεις που χρησιμοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια της χρυσής εποχής του αθηναϊκού ναυτικού δεν ήταν μόνο πολύπλοκες μηχανές, αλλά και μια απόδειξη αιώνων ναυτικής τεχνολογικής προόδου. Δεν θα μπορούσαν να υπάρξουν χωρίς τις δημοκρατικές διαδικασίες που επέτρεπαν στους πλούσιους να χρηματοδοτούν ετησίως το ναυτικό και έδιναν τη δυνατότητα σε ανθρώπους από όλες τις κοινωνικές τάξεις να συμμετέχουν - από την κοπή των ξύλων μέχρι τη ναυπήγηση των πλοίων και τη διεξαγωγή πολέμου πάνω σε αυτά. Οι αθηναϊκές τριήρεις ήταν το αποτέλεσμα μιας πολύπλοκης κοινωνίας, ενός καλά οργανωμένου πολιτικού συστήματος και της οικονομικής ή φυσικής συμβολής μεγάλου μέρους του πληθυσμού, λένε οι ερευνητές.

Μια τριήρης σε εικονογράφηση του E. Keble Chatterton (1911).
 [Credit: Internet Archive Book Images / Wikimedia Commons]

Η Αθήνα βασιζόταν στον ισχυρό στόλο της για να διατηρήσει την υπεροχή της στο Αιγαίο και η ήττα στη μάχη μπορούσε να σημάνει ακόμη και την καταστροφή της πόλης. Κάθε λεπτομέρεια ήταν ζωτικής σημασίας - συμπεριλαμβανομένου του ονόματος κάθε πλοίου.

Οι Αθηναίοι ενθαρρύνονταν ακόμη και να ζουν τη ζωή τους σαν να ήταν νησιώτες, γιατί εκεί βρισκόταν τόσο η ταυτότητά τους όσο και η δύναμή τους, εξηγεί η μελέτη.

Τι είδους ονόματα επέλεγαν οι Αθηναίοι για τα πλοία τους;

Η μελέτη, με επικεφαλής τον Γεώργιο Απείτο του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, διαπίστωσε ότι τα ονόματα δεν ήταν τυχαία, αλλά μάλλον εμπίπτουν σε τέσσερις κατηγορίες που σχετίζονται με αξίες, μύθους και άλλα επιθυμητά χαρακτηριστικά της αθηναϊκής κοινωνίας της εποχής.

Μοντέλο ελληνικής τριήρους. Στη μάχη θα μπορούσε να απαλλαγεί από τα κατάρτια και τα πανιά. [Credit: MatthiasKabel / Wikimedia Commons]

Το 24% των ονομάτων ήταν ονόματα θεών και ηρώων, όπως η Αθηνά, η Άρτεμις ή ο Αχιλλέας, συνδέοντας το πλοίο με θεϊκή προστασία ή θρυλικό θάρρος. Είναι ενδιαφέρον ότι ο Ποσειδώνας, ο θεός της θάλασσας, δεν εμφανίζεται ποτέ -ίσως επειδή θεωρούνταν ήδη προστάτης όλων των πλοίων.

Το 19% αναφερόταν σε αφηρημένες ιδιότητες που σχετίζονται με τα αθηναϊκά ιδεώδη, όπως η Δημοκρατία, η Ελευθερία ή η Δικαιοσύνη. Η Δημοκρατία ήταν το πιο συνηθισμένο όνομα, το οποίο αποδόθηκε σε 14 πλοία σε διάστημα άνω των 50 ετών.

Άλλο ένα 12% αναφερόταν σε έννοιες που σχετίζονται με το φως και τη δύναμη, όπως η Αυγή, το Φως ή Νίκη, προκαλώντας δύναμη και επιτυχία. Το όνομα Νίκη ήταν τόσο δημοφιλές που υπήρχαν δύο πλοία που το έφεραν ταυτόχρονα.

Και το υπόλοιπο 4% έφερε ονόματα ζώων, όπως Λέαινα ή Φίδι, που συμβόλιζαν την αγριότητα και την πονηριά.

Μια στρατηγική ψυχολογικού πολέμου

Αλλά γιατί να ξοδέψετε χρόνο για να επιλέξετε εκατοντάδες διαφορετικά ονόματα; Η έρευνα δείχνει ότι αυτό ήταν μια στρατιωτική τακτική. Οι ναύτες, που συχνά βρίσκονταν μακριά από την πατρίδα τους και αντιμετώπιζαν θανάσιμες μάχες, είχαν ανάγκη να νιώθουν μέρος κάποιου μεγαλύτερου πράγματος. Το όνομα του πλοίου τους έδινε ταυτότητα και υπερηφάνεια.

Η σύγχρονη τριήρης Ολυμπιάς στο λιμάνι.
[Credit: Γιώργος Ε. Κορωναίος / Wikimedia Commons]

Σύγχρονες μελέτες δείχνουν ότι οι ομάδες με ισχυρή ταυτότητα αντέχουν καλύτερα το άγχος στη μάχη. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι τριήρεις είχαν επίσης μάτια ζωγραφισμένα στην πλώρη και διακοσμήσεις που τις έκαναν να φαίνονται «ζωντανές». Η ονοματοδοσία τους ενίσχυε αυτή την ιδέα, μετατρέποντας το πλοίο σε προστατευτικό σύμβολο.

Επιπλέον, αν ένα πλοίο κέρδιζε μάχες, το όνομά του κληρονομούσαν διαδοχικά τα νέα πλοία, ώστε να διατηρείται το ηθικό των ναυτικών.

Το πλήρωμα κάθε τριήρους αντικαθίστατο κάθε χρόνο, μαζί με τον τριήραρχο. Η τοποθέτηση κάθε ναυτικού κάτω από το προστατευτικό πέπλο αυτού που αντιπροσώπευε το όνομα του πλοίου δημιουργούσε μια σταθερή και συνεκτική μονάδα μέσω κοινών αγώνων - ταχύτερα από την απλή εξοικείωση μεταξύ τους, εξηγούν οι ερευνητές.

Η ονοματοδοσία στρατιωτικών πλοίων είναι κάτι που συνέβαινε πριν και μετά την κλασική Αθήνα - ακόμη και σήμερα, καταλήγουν. Ονομάζουμε πλοία για να τιμήσουμε τους ήρωες του παρελθόντος μας με τον ίδιο τρόπο που οι Αθηναίοι τίμησαν τον Αχιλλέα και τον Αίαντα; Το να δίνουμε εμπνευσμένα ονόματα σε πολεμικά πλοία παραμένει, μέχρι σήμερα, ένας τρόπος για να ενώσουμε τους ανθρώπους κάτω από έναν κοινό σκοπό.

Διαβάστε εδώ τη σχετική επιστημονική δημοσίευση.

Apeitos, G. Names of Athenian Triremes: Investigating Group Cohesiveness and Social Identity in the Athenian Navy of the 4th Century BC. J Mari Arch 20, 179–199 (2025). doi.org/10.1007/s11457-025-09439-5

Πηγή: LBV Magazine

https://anaskafi.blogspot.com/2025/05/blog-post_62.html?fbclid=IwY2xjawKlVl1leHRuA2FlbQIxMABicmlkETBUQnZxNjl1M1c3OXpWSXJXAR7WdHHKgrKVACYQVeaP7P719PD-iQbGCoJ6fC1CAGsNmiOKn70m0d0Y-8NLkw_aem_V0AA4TxCZX6ZH2LFLduw5Q

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Τα μυστικά των ονομάτων των αθηναϊκών πολεμικών πλοίων"

ΜΑΝΙΑΤΙΚΑ ΕΠΩΝΥΜΑ

 

Τα γνήσια μανιάτικα ονόματα δεν έχουν καμιά ιδιαίτερη κατάληξη πριν το 1600. Ιδιαίτερα όσα είναι γνήσια επώνυμα και όχι πατρωνυμικά.

1) Γιατί τα από το βυζαντινό -άκιος προερχόμενα σε -άκης (και -άκος μεταγενέστερα) μανιάτικα ονόματα είναι πριν το 1600 πατρωνυμικά, και όχι επώνυμα. Περίπου το ίδιο συμβαίνει σε άλλες Ελληνικές «ατόφιες» περιοχές όπως η Αθήνα (τότε), το Μεσολόγγι, ο Μιστράς, το Ναύπλιο. Τελευταίοι που «κόλλησαν» το -άκης είναι οι Κρητικοί κι οι Αρβανίτες της Β. Ελλάδας (Θράκη κ.λ.π.) γι’ αυτό και το διατηρούν μιας και ενώθηκαν τελευταίοι με την Ελλάδα και το «κόλλησαν» αργότερα στα ονόματα τους ομαδικά.

Το -άκιος είναι βαφτιστικό αυτών πού λέγονταν «Ρωμιοί» δηλ. των απογόνων των κατοίκων του Ελλαδικού χώρου απ’ το 212 ως τον 10ο αιώνα μ.Χ. Από κει κι ύστερα γίνεται βαφτιστικό και πατρωνυμικό και από κει πατρωνυμικό και επώνυμο με τη μορφή του -άκης και -άκος. Το -άκος το πρόσθεσαν οι Μανιάτες μετά το ‘21 μιας και τόχαν κι αυτό σε μικρότερη κλίμακα και εναλλακτικά με το -άκης για να δείξουν ιδιαίτερη καταγωγή, αφού και το παλιό τους -άκης το είχαν ήδη από παλιά ή αντιγράψει απ’ αυτούς πολλοί άλλοι.

Έτσι πολλοί πού το όνομα τους ήταν σε -άκης το άλλαξαν σε -άκος. Αυτό συνέβαινε μέχρι και το 1960 (π.χ. ο Μιχαλιόλας έγινε μετά το 1930 Μιχαλολιάκος και «επέστρεψε» στο Μιχαλόλιας μετά το 1960. Ο Μπόφος έγινε Μποφάκος και «επέστρεψε» στο Μπόφος τώρα τελευταία. Ο Μουσούρος έγινε Μουσουράκος και ξανάγινε Μουσοϋρος ή Κάσσης (το παλιότερο του) μετά το 1970. Ο Γιατράκης τόκαμε Γιατράκος μετά το 1880 και το κρατά. Ο Λεοντακιανάκης τόκαμε Λεοντακιανάκος (δύο αδέρφια γράφονται ο ένας έτσι ο άλλος αλλιώς) . Ο Στρατογιαννάκης τόκαμε Στρατογιαννάκος και πλήθος άλλοι.

Επειδή όμως και οι κάτοικοι της Λακεδαίμονας είχαν από παλιά το –άκης, όπως κι οι Μανιάτες, για να μοιάσουν κι αυτοί με τους Μανιάτες, θαύμαζαν, ζήλευαν ή φοβόντουσαν τους άγριους ορεσίβιους — μην ξεχνάμε ότι οι Μανιάτες λεγόντουσαν, στην Επανάσταση του 1821 και πριν, επίσημα Σπαρτιάτες (η σημερινή Σπάρτη δεν υπήρχε) και συνοίκησαν κι αυτοί στην νέα Σπάρτη (1834 κ.ε.), μιας και η παροιμία τους αυτών των ίδιων λέει «ΟΙ Μανιάτες στη Βουλή κι οι Σπαρτιάτες; στη βοσκή», έπιασαν κι αυτοί και κάνανε τα ονόματά τους (με πιο φανατισμό απ’ τους ίδιους τους Μανιάτες) τώρα στον εικοστό αιώνα κι αυτοί σε —άκος. Ιδιαίτερα η πλευρά των Μπαρδουνοχωριών —Βόρ. Γυθείου— Β. Ταϋγέτου και Σπάρτης.

Έτσι οι σε -άκος πλήθυναν στη Λακωνία, χωρίς όμως όσοι τόχαν νάνε Μανιάτες, παρά μόνο σε πολύ μικρό ποσοστό. Αντίθετα στους Μέσα Μανιάτες (κι όσους απ’ τους Σπαρτιάτες τάχαν πριν από το 1821) διατηρήθηκε και το -άκης εξ ίσου με το -άκος. Αλλά στη Μέσα Μάνη όπως είπαμε το -άκης ήταν πατρωνυμικό και τόχαν όλοι. Τα πραγματικά ονόματά τους ήταν σε άλλες καταλήξεις που θα πούμε αμέσως μετά την επόμενη παράγραφο.

Τα οικογενειακά των Μανιατών όλων ήταν σε -ιάνος (ιταλόμορφα). Χωρίς κανείς να γράφεται στα χαρτιά έτσι, ανήκει σε μία (με στενή ή ευρεία έννοια) οικογένεια πούχει καταλήξεις σε -ιάνος (θηλ. -άνιζα) (Νικλιάνος, Τσουλιάνος. Μιχαλακιάνος. Μπαθριάνος. Ρικιάνος. Γιαννουκιάνος. Ζερβακιάνος). Το -ιάνος σημαίνει σύνολο ανθρώπων πούχουν συγγένεια εξ αίματος (άσχετο αν πολλοί «κολλούσαν» με τον καιρό, λόγω συμμαχίας ή αγχιστείας σώγαμπροι). Έτσι·. όλοι οι Μανιάτες οποιοδήποτε επώνυμο κι αν έχουν η οικογενειακή τους κατάληξη είναι -ιάνος, όσο κι αν διευρυνθεί γενεαλογικά.

Μιχαλίτσης, το μέλος της οικογένειας: Μιχαλιτσιάνος.

Δρακουλάκος, το μέλος της οικογένειας: Δρακουλιάνος.

Λεφατζής. το μέλος της οικογένειας: Λεφαγγιάνος.

Κάσσης. το μέλος της οικογένειας: Καχιάνος.

Μπράτης, το μέλος της οικογένειας: Μπραϊτιάνος.

Καγιάλες. το μέλος της οικογένειας: Καγιαλιάνος.

Αρμυράντες, το μέλος της οικογένειας: Αρμυραντιάνος.

Λιόπουλος, το μέλος της οικογένειας:Λιοπουλιάνος.

Οι συνοικισμοί πάλι πούχουν το όνομά τους από οικογένειες έχουν κατάληξη σε -ιάνικα: Κριελιάνικα. Σκαφιδιάνικα, Μερμηγκιάνικα. Νομίζω ότι όπου υπάρχουν στον Ελλαδικό χώρο τόποι ή χωριά με τέτοια κατάληξη μαρτυρούν μανιάτικη παρουσία εκεί.

2) Το —έας είναι παλαιά μανιάτικη κατάληξη (πριν το 1600 υπήρχε κι αλλού ίσως.) . Είναι αποκλειστικά σχεδόν μανιάτικη σήμερα. Όπου υπάρχει άνθρωπος σε —έας είναι Μανιάτης 99%. Συναντιέται συχνότερα μετά το 1800 στη Μεσσηνιακή Μάνη πριν ήταν εναλλακτικό με το —άκης. Στη Μέσα Μάνη σπανιότερο μετά το 1800. Το —έας προέρχεται από περιγραφικό (μεγεθυντικό σωματικών ή άλλων γνωρισμάτων) επίθετο, όπως π.χ. Αχειλαρέας (αυτός πούχει μεγάλα χείλη) , Κοιλαρέας, Παδαρέας, Μυταρέας κλπ. Έτσι έχομε το Καβλέας, Χορταρέας κλπ. και μετά, τα πατρωνυμικά Χρηστέας, Χριστοδουλέας, Σαραντέας πού γίνονται μετά και καταληκτικά επιθέτων (αν και το —έας είναι μεγεθυντικό, ενώ το -άκιος σμικρυντικό ωστόσο εναλλάσσονται) :Βαχαβιολέας, Κουρέας (από το Κούρος = κόκορας), Αρκουδέας, Κατσουλέας κλπ.

3) Τα σε —όγιαννης δείχνουν σίγουρη μεσομανιάτικη καταγωγή. Οι υπόλοιποι Ελλαδίτες έχουν την ίδια κατάληξη άλλα με άλλο τονισμό (-όγιαννης). Φραγκόγιαννης, Βαβουλόγιαννης, Βιτσιλόγιαννης, Γιωργουλόγιαννης, Λυκόγιαννης, Αγριόγιαννης, Λιόγιαννης, Ψουρόγιαννης, Κλεφτόγιαννης, Καλογερόγιαννης κλπ. (Πρβλ. τα Κεφαλογιάννης, Βαρδινογιάννης, Τσιρογιάννης, Κοντογιάννης).

4) Τα σε -όλιας δείχνουν σίγουρη μανιάτικη καταγωγή (τα μη μανιάτικα είναι σε -ολιάς). Το β’ συνθετικό είναι Λίας = Ηλίας (εκτός Μάνης είναι Λιάς). Έτσι: Μπουρόλιας. Πετρόλιας, Μιχαλόλιας κλπ. Τα σε -όκωτσος -όπετρος κλπ. γίνονται ανάλογα: Κουφόπετρος, Πηλόκωτσος κι όχι Κουφοπέτρος.

5) Τα σε -όδημας (β’ συνθ. είναι Δήμας) το ίδιο με τα προηγούμενα: Γιαννακόδημας Χουλόδημας, Παπαδόδημας κλπ. πρβλ.

εκτός Μάνης: Μπρεδήμας, Κατσαδήμας.

6) Τα σε -όγγονας είναι όλα μανιάτικα σίγουρα όσο κανένα άλλο (β’ συνθετικό: όγγονας): Παπαδόγγονας, Δημαρόγγονας, Λιακόγγονας.

7) Τα σε -έλος. Μοιάζουν με άλλα ανάλογα εκτός Μάνης π.χ. των νησιών): Ταυραντζέλος, Μπαθρέλος, Καπαρέλος, Κατσιβαρδέλος (ας σημειωθεί ότι μόνο η κατάληξη είναι ιταλόμορφη η υπόλοιπη ρίζα Ελληνική).

Τα σε -άρος είναι χαρακτηριστικά μανιάτικα: Καλονάρος (Καλονιοί), Λαουνάρος, Κατσικάρος, Τσιμπιδάρος, Καπερνάρος, Τορνάρος, Σκανταλάρος, Αντώναρος, Κουτριγάρος, Καναβάρος, Κοντράρος.

Μερικά είναι παρατσούκλια που δίνονταν λόγω ομοιότητας με διάσημους άντρες.

9) Σε -ούρος (μη έχοντας όμως σχέση ή ρίζα τους με ιταλικά) : Κουμουνδούρος, Μουσούρος, Γιαννακούρος και Φατούρος, Φερεντούρος, Πατσούρος (που έχουν ιταλική ρίζα).

10) ιταλοκατάληκτα σε -ούτσος (χωρίς ιταλική ρίζα): Μαυρούτσος, Καρλούτσος.

11) Σε -ώτσος: Κοτρώτσος, Βρώτσος.

12) Σε -άτσος: Κουβάτσος.

13) Σε –ούνος: Μπουφούνος, Τσατσαρούνος.

14) Σε -ούζος: Κωσταντούζος, Αραούζος κλπ.

15) ιταλόμορφα: Κοβορίνος, Μπαλίνης, Κάσσης( , Δεκούλος, Αλετουράνος, Μονέδας, Μαντούβαλος( , Ρίτσος( , Καντήρος( , Ρόζος, Βεντίκος( , Μπουρίκος( , Σάσσαρης, Μαγγιόρος, Μπαλιτσάρης( , Τσαπατσάρης( , Βαραμέντης, Δραγουμάνος, Ντουρέκας( , Μέντισης(=Γιατράκης).

16) Ξενικά: Νίκλος, Γαλλάκος, Γουλλιέρμος, Μόσκοβος, Ντούβας, Νέγκας, Μπράτης, Σκλαβούνος, Αρναούτης, Αρβανίτης, Καντραμπασιάνος, Σερεμετάκης, Καούρης, Μπραίμης, Κασίμης, Μπερδέσης( , Καραντάνης, Μπιράκος( , Μουσούλης, Αχριάνης, Σαλούφας( , Χασανάκος, Σμαηλιάνος, Καραμαλής, Μουσταφάς, Κιοπέης, Μπουραζάνης( , Νταϊφάς, Καραμάνης, Σαλίχος, Κατσίρης, Μορφίρης( , Μποντίλας, Μποζαγριέγος, Σιβίλιας, Κατελάνος, Αρμυράντες( , Μπουδιγάδες (μετά Βουδιγάρης), Κάρλες, Καγιάλες, Κατσαφάδος, Κατραμάδος.

17) Βυζαντινά: Κοσμάς, Πόθος, Πάτρος (Πάτρων), Μόφορης, Δεμέστιχας, Γερακάρης, Μεσίσκλης, Λυμπέρης, Παντελέος, Καπηλωρύχος( .

18) Σε -αίος: Κουτσιλαίος, Κοτιλαίος, Γιαμπαίος.

19) Τα σε -όπουλος είναι πατρωνυμικά, αλλά σπανιότατα επίθετα: Γεωργόπουλος, Μιχαλόπουλος, Δικαιόπουλος. Θάλεγε κανείς ότι ενώ στην υπόλοιπη Ελλάδα τα πατρωνυμικά -όπουλος έγιναν επίθετα, στην Μάνη «δεν πρόφτασαν» να γίνουν.

Κανένα από τα ξενικά επώνυμα δεν σημαίνει ξενική καταγωγή παρά μόνο σε σπανιότατες περιπτώσεις. Έδιναν ξενικό ή Ελληνικό παρατσούκλι σε ντόπιους Μανιάτες, επειδή έμοιαζαν στο παρουσιαστικό ή ήταν οπαδοί με κάποιον διάσημο άντρα έλληνα ή ξένο της εποχής τους (π.χ. Κουμουνδούρος, Μουσούρος, Καλλέργης). Αυτό συμβαίνει ως και σήμερα.

Από το βιβλίο του Κυριάκου Δ. Κάσση «Μοιρολόγια της Μέσα Μάνης Α’» Αθήνα 1979.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ " ΜΑΝΙΑΤΙΚΑ ΕΠΩΝΥΜΑ "

Τοπωνύµια από ονόµατα εξερευνητών ~

 ΣΥΝΗΘΗΣ τρόπος ονοµασίας µιας περιοχής που ανακαλυπτόταν για πρώτη φορά κατά τη διάρκεια των µεγάλων εξερευνήσεων ήταν να πάρει το όνοµα τού εξερευνητή-θαλασσοπόρου που την ανακάλυψε. Το όνοµα αυτό δινόταν άλλοτε απευθείας από τον εξερευνητή, άλλοτε αργότερα προς τιµήν του.

Η Αµερική (νεολατινικό America) οφείλεται στο όνοµα τού Ιταλού θαλασσοπόρου Amerigo Vespucci (1454-1512), ο οποίος πραγµατοποίησε τρία ταξίδια στην αµερικανική ήπειρο και παρέπλευσε τη δυτική ακτή τής Ν. Αµερικής το 1501.

Το όνοµα του Βερίγγειου πορθµού µεταξύ ΒΑ. Ρωσίας και Δ. Αλάσκας (από το γαλλικό détroit de Béring ή το γερµανικό Beringstraße) οφείλεται στον Δανό εξερευνητή και χαρτογράφο Vitus J. Bering (1681-1741), που ηγήθηκε δύο εξερευνητικών αποστολών στην περιοχή για λογαριασµό τού τσάρου Πέτρου τού Μεγάλου και τής Ρωσικής αυτοκρατορίας.

Το όνοµα Βερµούδες τής βρετανικής αποικίας στην Καραϊβική προέρχεται από το επώνυµο τού Ισπανού θαλασσοπόρου Χουάν δε Μπερµούδεθ (Juan de Bermúdez), ο οποίος ανακάλυψε το νησί το 1505.

Το όνοµα Κολοµβία υιοθετήθηκε από τη χώρα το 1819 προς τιµήν τού σπουδαίου εξερευνητή Χριστόφορου Κολόµβου, ο οποίος εξερεύνησε τις ακτές της στο τέταρτο ταξίδι του (1502-1504).

____

Είναι σύνηθες, επίσης, να έχουν το όνοµα θαλασσοπόρου συστάδες νησιών που ανακαλύφθηκαν κατά τις εξερευνήσεις.

Από τον πλοίαρχο Τζέιµς Κουκ (James Cook) πήραν το όνοµά τους οι Νήσοι Κουκ (Cook Islands), σύµπλεγµα από 24 ατόλες και νησιά κοντά στη Νέα Ζηλανδία.

Οµοίως, οι Νήσοι Μάρσαλ, µεταξύ τής Χαβάης και τής Παπούας-Νέας Γουινέας, πήραν το όνοµα τού Βρετανού εξερευνητή Τζον Μάρσαλ (John Marshall), ο οποίος έφτασε στη χώρα το 1788.

Η Τασµανία, µεγάλο νησί νοτίως τής Αυστραλίας, έχει το όνοµα τού Ολλανδού θαλασσοπόρου Άµπελ Τάσµαν (Abel Tasman), ο οποίος πρώτος σηµείωσε την ύπαρξη του νησιού το 1642.

Το Κιριµπάτι, νησιωτική χώρα τού Ειρηνικού Ωκεανού αποτελούµενη από 33 νησιά, οφείλει το όνοµά του σε τοπική παραφθορά τού αγγλικού Gilbert (islands), από το επώνυµο τού Άγγλου θαλασσοπόρου Τόµας Γκίλµπερτ (Thomas Gilbert), ο οποίος διέπλευσε το αρχιπέλαγος αυτών των ατολών το 1788 και στη συνέχεια τις περιέγραψε.

____________________

από το βιβλίο

Γ. Μπαμπινιώτη «Λεξικό των Κυρίων Ονομάτων»

https://pixabay.com/.../map-discovery-america-ship.../...

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ " Τοπωνύµια από ονόµατα εξερευνητών ~"

ΠΩΣ Ο ΑΡΧΑΙΟΣ ΟΙΝΟΣ ΕΓΙΝΕ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΡΑΣΙ

 Το κρασί ονομάζεται "οίνος".

Πώς καταλήξαμε όμως να τον λέμε "κρασί";

Οι αρχαίοι Έλληνες είχαν κρασί πολύ πιο δυνατό από το σύγχρονο.

Επειδή ήταν και της φιλοσοφίας "μέτρον ἄριστον" συνήθιζαν να το ανακατεύουν με νερό, ώστε να μην τους μεθάει και να το απολαμβάνουν σιγά -σιγά.

Το ρήμα που σημαίνει "ανακατεύω" στα αρχαία είναι το "κεράννυμι".

Η μετοχή του Παρακειμένου μας δίνει τον τύπο "κε-κρα-μένος" (αυτός που έχει ανακατευθεί), ενώ το ουσιαστικό που παράγεται είναι η "κρᾶ-σις".

Βλέπετε τώρα από πού προέκυψε η ρίζα της λέξεως (ΚΡΑ);

Κι έτσι έχουμε: "κρα - σί".

Η Ελληνική γλώσσα, ωστόσο, είναι τόσο πλούσια, ώστε για κάθε ιδιαίτερο "ανακατεύω" έχει και διαφορετική λέξη.

Δηλαδή:

"κεράννυμι"= ανακατεύω υγρό με υγρό.

"φύρομαι" = ανακατεύω υγρό με στερεό (π.χ. "αιμόφυρτος").

"μίγνυμι" = ανακατεύω στερεό με στερεό (π.χ. "μίγμα").

Ας πούμε, λοιπόν, πριν τσουγκρίσουμε τα ποτήρια με το κρασάκι μας "εὐοῖ εὐάν!", όπως έλεγαν οι πρόγονοί μας... είναι άλλωστε το επιφώνημα από το οποίο προκύπτει το..."εβίβα"!

Στην φωτογραφία:

Τετράδραχμο Χαλκιδαικό,

Κανάτα κρασιού με δύο τσαμπιά σταφύλια στα πλάγια.

490 π.Χ. - 480 π.Χ.

Ιερά Ελλάς

 Σπυρίδων Καλμπαρης

 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "ΠΩΣ Ο ΑΡΧΑΙΟΣ ΟΙΝΟΣ ΕΓΙΝΕ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΡΑΣΙ"

ΤΑ ΟΝΟΜΑΤΑ ΤΩΝ ΝΗΣΙΩΝ

 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "ΤΑ ΟΝΟΜΑΤΑ ΤΩΝ ΝΗΣΙΩΝ"

ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ – 3/16 Δεκεμβρίου 1912: Ναυμαχία της Έλλης, ο θρίαμβος του “Αβέρωφ”

Στον Α’ Βαλκανικό Πόλεμο, μετά από αδράνεια δύο μηνών, που του στοίχισε την επικράτηση του ελληνικού στόλου και την απώλεια όλων σχεδόν των νησιών του Αιγαίου, ο τουρκικός στόλος, κινείται επιθετικά υπό την πίεση της κοινής γνώμης και τις εντολές του σουλτάνου.

Οι Τούρκοι παρέτασαν ένα καταδρομικό στόλου (“Μετζηντιέ”) και τέσσερα θωρηκτά (“Μπάρμπαρος Χαϊρεντίν”, “Τουρκούτ Ρεΐς” καθώς και τα παλιότερα “Μεσουντιέ” και “Ασαρ-ι-Τεβφίκ”), με τη συνοδεία τεσσάρων αντιτορπιλικών. Ο ελληνικός στόλος ήταν μικρότερος αριθμητικά και σε ισχύ πυρός, με ένα θωρακισμένο καταδρομικό (“Γ. Αβέρωφ”) και τρία θωρηκτά παράκτιας άμυνας (τα αναβαθμισμένα “Ύδρα”, “Σπέτσαι” και “Ψαρά”), συνοδευόμενα επίσης από τέσσερα αντιτορπιλικά.

“Η ναυμαχία της Έλλης”, πίνακας του Β. Χατζή, Ναυτικό Μουσείο Ελλάδας

Στις 8 το πρωΐ της 16ης Δεκεμβρίου (3η Δεκεμβρίου με το παλιό Ιουλιανό ημερολόγιο που χρησιμοποιούσε ακόμη η Ελλάδα), ο τουρκικός στόλος εξήλθε από τα Δαρδανέλια με το λάβαρο του Οθωμανού ναυάρχου Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσσα να κυματίζει. Ο καθαρός καιρός έκανε την στήλη καπνού των φουγάρων αμέσως διακριτή και ο ελληνικός στόλος που ναυλοχούσε στη Λήμνο, βγήκε προς συνάντησή του.

Συγκριτικός πίνακας του ελληνικού και τουρκικού στόλου το 1912

Στις 9:22, ο τουρκικός στόλος άνοιξε πυρ από τα 12.500 μέτρα αλλά τα πυρά του από μεγάλη απόσταση ήταν αρκετά άστοχα. Ο Ναύαρχος Κουντουριώτης από το “Αβέρωφ” κατηύθυνε με μεγαλύτερη πειθαρχία τη μάχη. Ο “Αβέρωφ” άνοιξε πρώτος πυρ στις 9:25 ακολουθούμενος από τα υπόλοιπα θωρηκτά. Δέκα λεπτά μετά, με πλήγματα που κατέστρεψαν τις καλωδιώσεις τηλεπικοινωνιών του “Αβέρωφ”, ο Κουντουριώτης ανυπόμονος από την αργή κίνηση των παλιών θωρηκτών έστειλε σήμα με σηματωρό «αναλαμβάνω ανεξάρτητη δράση» και σπάζοντας το σχηματισμό, ανέπτυξε μεγάλη ταχύτητα και κινήθηκε μόνος κατά του εχθρικού στόλου.

Θωρηκτό “Ύδρα”, αρχείο Πολεμικού Ναυτικού.

Εκμεταλλευόμενος την ευκινησία του, χαρακτηριστικό των ιταλικών σχεδιάσεων, ο “Αβέρωφ” διασταύρωσε τον τουρκικό σχηματισμό θέτοντάς τον μεταξύ διασταυρούμενων πυρών, δικών του και των άλλων τριών ελληνικών θωρηκτών. Ο ελιγμός “Τ” που, είχε εφαρμοστεί από τον ναύαρχο Νέλσωνα στο Τραφάλγκαρ και τους Ιάπωνες στη ναυμαχία της Τσουσίμα, έθεσε σε πολύ δύσκολη θέση τους Τούρκους, που ανέκρουσαν και κινήθηκαν προς τα μικρασιατικά παράλια, ώστε να τεθούν υπό το προστατευτικό πυρ των παρακτίων πυροβολαρχιών.

Το τουρκικό θωρηκτό “Turgutreis”, πρώην γερμανικό SMS “Wiessenburg”, σε μεταπολεμική φωτογραφία. Επέζησε των Βαλκανικών και του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Τα πυροβόλα του σώζονται ακόμα τοποθετημένα σε σταθερά πυροβολεία στην είσοδο των Δαρδανελίων.

Οι πυροβολαρχίες είχαν σχεδιαστεί και κατασκευαστεί από τη γερμανική στρατιωτική αποστολή, που επέβλεπε την αναδιοργάνωση του Οθωμανικού στρατού και ναυτικού (ήταν η ίδια που είχε οργανώσει και τις οχυρώσεις στο Μπιζάνι) και έθεταν τα Δαρδανέλια υπό μια εξαιρετικά αποτελεσματική κάλυψη (θα φαινόταν τέσσερα χρόνια μετά στην εκστρατεία της Καλλίπολης). Ο “Αβέρωφ” καταδίωξε από κοντά τον τουρκικό στόλο βάλλοντας συνεχώς μέχρι που άρχισε να δέχεται πυρά από τα τουρκικά φρούρια. Στο σημείο αυτό και έχοντας εκπληρώσει την αποστολή του, ο Κουντουριώτης γύρισε πίσω.

“Με την δύναμην του Θεού, τας ευχάς του Βασιλέως μας και εν ονόματι του Δικαίου, πλέω μεθ’ ορμής ακαθέκτου και με την πεποίθησιν της νίκης εναντίον του εχθρού του Γένους”, το ιστορικό σήμα του ναυάρχου Παύλου Κουντουριώτη.

Η ναυμαχία της «Έλλης», όπως ονομάστηκε, αφού έλαβε χώρα στο στόμιο του Ελλησπόντου, έληξε με νίκη του ελληνικού στόλου. Ήταν η πρώτη φορά που κατίσχυε του τουρκικού μετά από την ελληνική επανάσταση (δεν υπήρξαν ναυτικές συγκρούσεις κατά τον πόλεμο του 1897) και αν και κανένα πλοίο δεν βυθίστηκε, η τακτική νίκη ήταν ξεκάθαρα ελληνική. Μικρές ζημιές είχαν δεχθεί τα ελληνικά πλοία με απώλειες 2 νεκρούς και 6 τραυματίες ενώ οι τουρκικές ήταν βαρύτερες, με 59 νεκρούς και τραυματίες, οι περισσότεροι από τη ναυαρχίδα “Μπάρμπαρος Χαϊρεντίν”, που δέχτηκε και τα σοβαρότερα πλήγματα.

Η νίκη του ελληνικού ναυτικού θα επιβεβαιωθεί στη δεύτερη έξοδο των Τούρκων στη ναυμαχία της Λήμνου (5/18 Ιανουαρίου) και θα σημάνει την πλήρη επικράτηση των Ελλήνων στο Αιγαίο και στην επικράτηση των Βαλκανίων συμμάχων στην ξηρά, λόγω της αδυναμίας των Οθωμανών να μεταφέρουν ενισχύσεις δια θαλάσσης.

 https://military-history.gr/1912-12-16-battle-elli/

Στάθης Βασιλείου

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ – 3/16 Δεκεμβρίου 1912: Ναυμαχία της Έλλης, ο θρίαμβος του “Αβέρωφ”"