Róbert 2. Skotakonungur
Róbert 2. (2. mars? 1316 – 19. apríl 1390) var konungur Skotlands frá 22. febrúar 1371 til dauðadags og var fyrsti konungurinn af Stúart-ættinni.
Róbert var sonur Walter Stewart, stallara Skotlands, og konu hans Marjorie Bruce, dóttur Róberts 1. Skotakonungs. Hann er almennt talinn hafa fæðst 2. mars 1316, eftir að móðir hans féll af hestbaki. Hún dó sama dag eða stuttu síðar. Róbert 1. átti engan son á lífi en hafði gert bróður sinn, Játvarð, að erfingja sínum. Játvarður féll þó í bardaga á Írlandi árið 1318 og þá var Róbert útnefndur arftaki afa síns. Hann var ríkiserfingi til 5. mars 1324 en þá eignaðist afi hans soninn Davíð með seinni konu sinni. Staða stallara gekk í erfðir í Skotlandi og þegar faðir Róberts lést 1326 varð hann stallari, 10 ára að aldri, og var í umsjá afa síns. Árið 1329 dó Róbert 1. og Davíð varð konungur en Róbert yngri fór í fóstur til föðurbróður síns, Sir James Stewart.
Edward Balliol, sonur Jóhanns Balliol sem verið hafði Skotakonungur 1292-1296 gerði tilkall til krúnunnar og naut stuðnings Játvarðar 3. Englandskonungs. Hann gerði innrás í Skotland og varð vel ágengt. Í orrustunni á Halidon Hill 1333 barðist Róbert með James frænda sínum, sem féll þar og Balliol lagði lendur hans undir sig en Róbert komst undan til Dumbartonkastala þar sem Davíð konungur hafði búist til varnar. Davíð flúði síðar til Frakklands en hinn ungi stallari varð eftir og barðist við Balliol og Englendinga með misjöfnum árangri. Davíð 2. sneri aftur frá Frakklandi 1341 en í bardaganum við Nevilles Cross 17. október 1346 var hann tekinn til fanga en Róbert stallari komst undan.
Davíð konungur var fangi Englendinga í 11 ár en Róbert stýrði Skotlandi. Eftir að Davíð sneri aftur var mikil spenna á milli þeirra frændanna því að Skotar höfðu neyðst til að skuldbinda sig til að greiða mjög hátt lausnargjald fyrir konunginn og Davíð, sem var barnlaus, vildi leysa málið með því að gera einhvern af Plantagenet-ætt að arftaka sínum ef hann eignaðist ekki börn. Róbert var löglegur arftaki hans og vildi það að sjálfsögðu ekki. Hann gerði skammvinna uppreisn 1363 en samdi þó við frænda sinn og ríkti friður milli þeirra eftir það. Davíð dó óvænt 1371 og Róbert varð þá konungur, 55 ára gamall.
Englendingar héldu þá enn stórum landsvæðum í Skotlandi en Róbert tókst að ná þeim aftur að mestu á næstu árum án þess að beinlínis kæmi til stríðs við Englendinga. Elsti sonur konungs, jarlinn af Carrick (seinna Róbert 3.) var ósammála föður sínum um hvernig staðið skyldi að átökum við Englendinga og var auk þess orðinn leiður á langlífi föðurins svo að hann gerði hallarbyltingu í félagi við aðalsmenn. Völdin voru tekin af gamla manninum þótt hann héldi konungstigninni og fengin Carrick og síðar bróður hans, hertoganum af Albany. Róbert 2. lést vorið 1390 í Dundonaldkastala.
Róbert hafði gengið að eiga Elizabeth Muir árið 1336 en kirkjan viðurkenndi ekki hjónaband þeirra svo að hún taldist fylgikona hans. Árið 1349 fengu þau svo páfabréf um að þeim væri leyft að giftast löglega og börn þeirra skyldu verða skilgetin. Elizabeth lést nokkrum árum síðar og varð aldrei drottning. Róbert giftist aftur 1355 Euphemiu de Ross (d. 1386).
Róbert og Elizabeth áttu að minnsta kosti fjóra syni og sex dætur sem upp komust. Þar á meðal voru John jarl af Carrick, sem varð Róbert 3. Skotakonungur, Róbert hertogi af Albany, sem varð ríkisstjóri fyrir þrjá Skotakonunga, og Alexander jarl af Buchan, sem þekktur var fyrir harðneskju og grimmd. Með Euphemiu átti Róbert tvo syni og þrjár dætur. Yngri sonur hans, Walter jarl af Atholl, var píndur til bana 1437 fyrir þátt sinn í morðinu á bróðursyni sínum, Jakobi 1.
Heimildir
[breyta | breyta frumkóða]- Fyrirmynd greinarinnar var „Robert II of Scotland“ á ensku útgáfu Wikipedia. Sótt 12. maí 2010.
| Fyrirrennari: Davíð 2. |
|
Eftirmaður: Róbert 3. | |||