Η Γυναίκα της Πάτρας

Μετά από αρκετή προσπάθεια, κατάφερα επιτέλους να δω τη "Γυναίκα της Πάτρας" στο Από Μηχανής Θέατρο σε σκηνοθεσία της Λένας Κιτσοπούλου και ερμηνεία της Ελένης Κοκκίδου. Η παράσταση βασίζεται στις συνεντεύξεις της πατρινής πόρνης Πανωραίας στο Γιώργο Χρονά (οι οποίες εκδίδονταν σε συνέχειες στο περιοδικό Οδός Πανός το 1984) όταν η πρώτη ζούσε -κατεστραμμένη οικονομικά- από τη φιλανθρωπία της γειτονιάς της.

Είχα ακούσει πάρα πολλά για την παράσταση, για την τρομερή της επιτυχία, για την εξαιρετική ερμηνεία της Κοκκίδου. Τίποτα δεν ήταν υπερβολή. Η Κιτσοπούλου σκηνοθέτησε μια παράσταση καθηλωτική και σκληρή σα γροθιά στο στόμα, σκιαγραφώντας το πρόσωπο της Πανωραίας ως αμετανόητης και θεούσας πόρνης που με την προσωπική της ηθική και θυμοσοφία ανατέμνει τη μεταπολεμική ελληνική κοινωνία.

Η Ελένη Κοκκίδου ερμήνευσε μεγαλοφυώς το πορτρέτο της θαρραλέας αυτής γυναίκας, που το εξωπραγματικό κάλλος της και η φιλήδονη φύση της την οδηγούν εν τέλει στην πορνεία. Γιατί η Πανωραία δεν είναι μια συνηθισμένη πόρνη που βορυγκομά τα βάσανά της. Αντιθέτως! Είναι μια γυναίκα που δε μετανιώνει, ούτε μεμψιμοιρεί. Διηγείται το βίο της μ' ένα λόγο ωμό και απογυμνωμένο, χωρίς να κρύβει ούτε να ωραιοποιεί, χωρίς να δικαιολογείται ή να εκλιπαρεί τον οίκτο της κοινωνίας. Γεμάτη σοφία και ποιητικότητα -σαν όλες τις λαϊκές γυναίκες της επαρχίας που παρότι αμόρφωτες όταν διηγούνται ηχεί από μέσα τους η φωνή του ραψωδού- θεολογεί ακατάπαυστα, νοσταλγεί, ανακαλεί τις θύελλες της ζωής της, κλαίει, θυμώνει, καταριέται, χορεύει, τραγουδάει, αισθάνεται, θυμάται τις ευτυχισμένες στιγμές, ξαναζεί τον αισθησιασμό και τον έρωτα που της καθόρισε τη ζωή. Μια ζωή πολύπαθη, γεμάτη πόνο και τραγωίδες που ποτέ όμως δεν κατάφεραν να της στερήσουν τη λαχτάρα της να ζήσει. "Μόνο η πουτάνα η αγάπη" όπως επαναλάμβανε διαρκώς τη λύγισε, μόνο τις συμπληγάδες της αγάπης δε μπόρεσε να περάσει αλώβητη...

Όλα τα παραπάνω η Κοκκίδου κατάφερε να τα αποδώσει αριστετεχνικά στην ερμηνεία της, με το σώμα και τη φωνή της, τις κινήσεις και την ακίνητη στάση της, το υγρό βλέμμα και τον ιδρώτα της, το τραγούδι και το χορό της (συγκλονιστικές οι στιγμές που παρασυρμένη από τις αναμνήσεις της αρχίζει να τραγουδά ή να χορεύει με μανία), αποφεύγοντας τις μελό ευκολίες ενός τέτοιου αβανταδόρικου ρόλου κι επιμένοντας στην πιο ωμή φυσικότητα που έχω δει ποτέ στο θέατρο. Ένα αληθινό μάθημα υποκριτικής, μια κάταθεση ψυχής που με τράνταξε και με άφησε αφωνο με τη δύναμή της...


ΥΓ: Αναρωτιέμαι αν το έργο είχε την ίδια επίδραση και στους υπόλοιπους θεατές. Αν κρίνω από τις αντιδράσεις και τα σχόλια καθόλη τη διάρκεια της παράστασης μάλλον όχι. Μπορώ να πω ότι ήμασταν το πιο αμήχανο κοινό που έχω ζήσει ποτέ σε θέατρο.

Οι περισσότεροι γελούσαν δυνατά στις πιο ακατάλληλες στιγμές, διασκέδαζαν μικροαστικά με τη λαϊκή προφορά της Πανωραίας, σχολιάζαν με γελάκια καθωσπρεπισμού την αθυροστομία της, παραξενεύονταν με την αγάπη της για το δημοτικό τραγούδι και το χορό. Λες και πρώτη φορά τους αποκαλυπτόταν αυτή η πλευρά της Ελλάδας, λες και δεν έιχαν ξανακούσει τετοια γλώσσα.

Αντιμετώπιζαν το πορτρέτο της αυθεντικής αυτής γυναίκας ως γραφικό, ως άλλη μια ημίτρελη από τα "Παρατράγουδα" της Πάνια, σαν κάτι ανοίκειο και συνεπώς αφύσικο. Αλήθεια τόσο πολύ μας έχει εκφυλίσει το lifestyle και ο νεοπλουτισμός που ξεχάσαμε το σχετικά πρόσφατο παρελθόν μας; Ή έχουμε γίνει τόσο αστοί που χλεβάζουμε τη λαϊκότητα λες και δεν τη συναντούμε παντού στην ελληνική επαρχία, λες και δεν τη ζήσαμε στην οικογένειά μας στο χωριό, όλοι μάλλον στο Κολωνάκι μεγαλώσαμε. Εκτός κι αν έχουμε μάθει την αλήθεια των άλλων να τη χειριζόμαστε ως φάρσα κανιβαλίζοντάς την σα να βλέπουμε ταινία στα Village ή dvd στο σπίτι...

---

Αερικό του Θανάση Παπακωνσταντίνου. Ερμηνεία: Ελένη Κοκκίδου, από την εκπομπή "Έχει γούστο" με καλεσμένους το Γιώργο Χρονά και την Ελένη Κοκκίδου. Πρώτη ερμηνεία: Μελίνα Κανά στο άλμπουμ "Λάφυρα" (1998).
Η γυναίκας της Πάτρας του Γιωργου Χρονά, σε σκηνοθεσία Λένας Κιτσοπούλου και ερμηνεία Ελένης Κοκκίδου. Από Μηχανής Θέατρο, Ακαδήμου 13, Κεραμεικός. Παραστάσεις: Πέμπτη, Παρασκευή, Σάββατο και Δευτέρα στις 21.00 και Κυριακή στις 19.00. Μέχρι 31 Μαΐου.
Το ομώνυμο βιβλίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Οδός Πανός.

Την όχθη θα την περάσουμε πεζή

Κι ήθελε ακόμη πολύ φως να ξημερώσει.
Όμως εγώ
Δεν παραδέχτηκα την ήττα.

Σα να γυρίζεις από πεδίο μάχης. Δεν σ' αδικώ.
Μπορεί να είναι όλα γύρω μας μάχες σε ένα ακήρυχτο πόλεμο, άνθρωπος ενάντια στον άνθρωπο.
Ή μπορεί να μην είναι όλα παρά μόνο εκδρομές σε ένα μοναχικό ταξίδι, από το πουθενά στο πουθενά.

Και τι μ' αυτό
δεν είναι λόγος να αναβληθεί η εκδρομή

Τι κι αν υπάρχει μονάχα ένας οπαδός



Δεν μας φοβίζουνε τα κύματα.
Οι εθνικόφρονες είναι χαζοί.
Τα πούλμαν ας μείνουνε ακίνητα.
Την όχθη θα την περάσουμε
πεζή.

---

"Η εκδρομή", ποίηση Γιώργου Χρονά, μουσική και ερμηνεία Μάνου Χατζιδάκι, από το έργο «ΚΟΙΝΟΣ ΒΙΟΣ» (έργο 33, 1977). Πρώτη εμφάνιση στη δισκογραφία το 1999 στο άλμπουμ "Μάνος Χατζιδάκις 2000 Μ.Χ."