Igor Strawinski

Igor Fjodorowitsj Strawinski (tradisionele Afrikaanse spelling; Duits: Igor Strawinski of Strawinsky; Frans: Igor Stravinsky, Strawinsky of Stravinski; Engels: Igor Stravinsky; Russies: Игорь Фёдорович Стравинский, getranslitereer: Igorʹ Fëdorovič Stravinskij; Russiese uitspraak: [ˌiɡərʲ ˌfʲjodɐrɐvʲɪtɕ strɐˈvʲinskʲɪj]; * 17 Junie (5 Junie volgens die Juliaanse kalender) 1882; † 6 April 1971) was 'n Russiese, later Franse en Amerikaanse komponis, pianis en dirigent. Hy word algemeen beskou as een van die belangrikste en invloedrykste komponiste van die 20ste eeu asook as een van die belangrikste verteenwoordigers van die Nuwe Musiek-styl.

Igor Fjodorowitsj Strawinski
Igor Strawinski, foto sonder datum
Agtergrondinligting
Gebore	17 Junie 1882 Oranienbaum, Rusland
Sterf	6 April 1971 New York, Verenigde State
Genres	Klassieke musiek, Nuwe Musiek
Beroep(e)	Komponis, pianis, dirigent
Jare aktief	1910–1971
Assosiasies	Ballets Russes

Strawinski se loopbaan as komponis is deur sy verskeidenheid van musiekstyle gekenmerk. Hy het internasionale bekendheid met drie ballette verwerf wat hy in opdrag van die impresiario Sergei Diaghilef gekomponeer het en wat vir die eerste keer deur Diaghilev se balletgeselskap Ballets Russes in Parys opgevoer is: L'oiseau de feu ("Die Vuurvoël", 1910), Pétrouchka ("Petroesjka", 1911) en Le Sacre du printemps ("Die Lentewyding", 1913).

Die laasgenoemde ballet het die manier, waarop latere komponiste oor ritmiese struktuur gedink het, ingrypend verander en het aan Strawinski sy reputasie as musikale rewolusionêr besorg wat die grense van musikale ontwerp verskuif het. Sy "Russiese fase" is in die 1920's deur 'n periode opgevolg waartydens hy hom op neo-klassieke musiek toegespits het. Werke uit hierdie periode maak dikwels gebruik van tradisionele musiekvorme soos concerto grosso, fuga en simfonie en bring hulde aan die musiek van vroeëre meesters soos Johann Sebastian Bach en Pjotr Tsjaikofski.

In die 1950's het Strawinski seriële prosedure begin volg. Sy werke uit hierdie periode toon kenmerke van sommige van sy vroeëre komposisies: ritmiese energie, die konstruksie van uitgebreide melodiese ideeë uit enkele selle met twee of drie note en die klaarheid van vorme, instrumentasie en musikale uiting.

Volgens sy wens het Strawinski sy laaste rusplek op die Venesiaanse begraafeiland San Michele gevind, nie ver van Sergei Diaghilev se graf nie.

Die Franse tydperk

Na die Eerste Wêreldoorlog het Strawinski van Switserland na Frankryk verhuis, waar hy vir die volgende 20 jaar gewoon het en waartydens hy die Russiese kenmerke in sy musiek ten gunste van Neo-Klassisistiese elemente laat vaar het. So byvoorbeeld is die musiek van die ballet Pulcinella (1920) op werke van Pergolesi gebaseer, terwyl die Symphonie de psaumes ("Simfonie van Psalms"; 1930) heelwat kenmerke van die Gregoriaanse koorsang bevat.

Sy laaste ballet vir Diaghilef se Ballet Russes, ApolIon Musagète (1928), toon ooreenkomste met Mozart. Die opera Oedipus Rex (na Sophokles se drama; 1928) is op 'n teks van Jean Cocteau gebaseer, maar in Latyns vertaal Strawinski het nou ook 'n bestaan as dirigent en konsertpianis gemaak, en 'n aantal werke uit hierdie tydperk het hy eintlik vir homself geskryf:

Konsert vir klavier en blaasinstrumente (1924), Sonate vir klavier (1924), Serenade in A-majeur vir klavier (1925) en Konsert vir twee solo-klaviere (1935), wat hy saam met sy seun Soulima (geb. 1910) tydens konsertreise in Europa en Suid-Amerika (1936) uitgevoer het. Hy het gereeld deur Europa getoer, maar Noord-Amerika ook in 1925, 1935 en 1937 besoek.

Die Amerikaanse tydperk

In 1938 en 1939 het Strawinski se oudste dogter, sy vrou en sy moeder kort na mekaar gesterf, en met die uitbreek van die Tweede Wêreldoorlog in September 1939 het hy na die VSA verhuis en hom in 1940 met sy tweede vrou in Hollywood gevestig, waar hy vir meer as 25 jaar gebly het.

Gedurende die oorlogsjare het Strawinski 'n paar simfoniese werke gekomponeer, en na die oorlog het hy 'n aantal van sy vroeë werke hersien. Tussen 1948 en 1951 het hy aan sy opera The rake's progress, met 'n teks deur W.H. Auden en Chester Kallmann, gewerk. Die opera is deur William Hogarth se skildersiklus uit die 18e eeu geïnspireer. In 1948 het Strawinski 'n artistieke verbintenis begin met die dirigent Robert Craft (geb. 1923), wie se geesdrif vir die musiek van Webern, Schoenberg en Berg 'n nuwe fase in Strawinski se skeppingslewe ingelui het.

Die Canticum Sacrum (1955) en die ballet Agon (1957) is deur sy eerste volkome seriële (gebaseer op notereekse) werke gevolg: Threni (1958), Movements (1959), Variations (1964) en Requiem Canticles (1966), wat net so ʼn belangrike deel van sy oeuvre as die meesterstukke uit sy vroeëre tydperk uitmaak. In 1962 het Strawinski en Craft 'n reeks konserte in Suid-Afrika gelei. Hoewel sy gesondheid geleidelik verswak het namate hy sy 90e lewensjaar genader het, was hy tot so laat as 1970 met transkripsies van Bach-werke besig. Strawinski is op 6 April 1971 in New York oorlede en is op die eiland San Michele in Venesië begrawe.

Waardering

Strawinski se skeppingslewe het oor 'n tydperk van 60 jaar gestrek en oor die lang tyd is die oorspronklikheid en die krag van sy werke gehandhaaf. Hy het opeenvolgende geslagte musici verbyster met sy vermoë om sy musikale denke te verander en te vernuwe.

Sy musiek het 'n kliniese klank; die orkes bestaan gewoonlik uit 'n betreklik klein groepie instrumente sodat musikale timbre nooit dig word nie maar selfs in die deurdringendste fortissimo gedetailleerd bly. Strawinski word allerweë as een van die voorste komponiste van die 20ste eeu beskou.

Bronnelys

• Malherbe, Jubero: Igor Stravinsky (1882 - 1971). In: Lantern. Tydskrif vir Kennis en Kultuur. Jaargang 32, nr. 1, Desember 1982
• Wêreldspektrum, 1982, ISBN 0908409656, volume 24, bl. 171

Sien ook

• Lys van komponiste

Eksterne skakels

• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Igor Strawinski.