Baltiese Duitsers
| Baltiese Duitsers Deutsch-Balten | |
|---|---|
 | |
| Totale bevolking: | ~10 000 |
| Belangrike bevolkings in: |  Letland ~3 311 Litaue 2 000 Estland 1 870 Duitsland onbekend
|
| Taal: | Duits |
| Geloofsoortuiging: | Christendom (Evangelies-Luthers, Rooms-Katoliek, Ortodoks) |
| Verwante etniese groepe: | Duitsers, Estlanders, Lette, Litauers |
Baltiese Duitsers was oorspronklik 'n Duitssprekende minderheid in die gebied van die huidige Estland en Letland wat vanaf die 12de eeu geïmmigreer en as heersende klas groot invloed op die kultuur en taal van die inheemse Estiese en Letse bevolking uitgeoefen het.
Baltiese Duitsers het die adelsklas en grotendeels ook die bourgeoisie in die oorspronklike Baltiese provinsies Koerland, Lyfland, Estland en Ösel (tans Saaremaa) gevorm, maar het geen beduidende rol in Litaue gespeel nie.
Bekende Balties-Duitse persoonlikhede sluit die skrywer Werner Bergengruen, Siegfried von Vegesack, Robert Gernhardt en Gertrud von den Brincken, die regsgeleerde Boris Meissner, die chemikus Wilhelm Oswald, die dierkundige en ekoloog Jakob Johann von Uexküll, die komediant Heinz Erhardt, die Russiese admiraal (en bevelhebber van die Baltiese Vloot in die Eerste Wêreldoorlog) Nikolai von Essen, die Russiese generaal-veldmaarskalk Michael Barclay de Tolly, die ontdekkingsreisiger Adam Johann von Krusenstern, die religieus-politieke profeet en skryweres Juliane von Krüdener, die Struve-dinastie van sterrekundiges, die generaal Władysław Anders, maar ook die Nasionaal-Sosialistiese ideoloog Alfred Rosenberg in.
Geskiedenis
[wysig | wysig bron]Vanaf die laat 12de eeu het die eerste Duitse setlaars hulle tydens die kolonisasie van Oos-Europa, wat vanuit die Heilige Romeinse Ryk deurgevoer en ook deur verowerings van die Swaardridderorde bevorder is, in die Baltiese lande gevestig. Die kolonisasiebeleid van die Swaardridderorde was uiteindelik nie soos dié van die Duitse Orde in Pruise deur 'n assimilering van die inheemse bevolking gekenmerk nie, en die orde is ná 'n reeks verpletterende militêre nederlae met die Duitse Orde verenig.
Die Duitse immigrante het hulle, in suid-noordelike rigting, in die historiese geweste Koerland, Lyfland en Estland asook op die eiland Ösel (Saaremaa) gevestig en die heersende klas in hierdie gebiede geword. Die destydse Estland het die huidige noordelike deel van die Republiek van Estland behels, Lyfland het gebiede soos die huidige Suid-Estland en Noord-Letland, Koerland die res van die Baltiese gebied behels. Daar was egter geen Duitse immigrasie in Litaue nie.
Die Duitssprekende ridders het as adellikes oor 'n lang tydperk oor die inheemse boere (lyfeienes) geheers. Die Baltiese Hansestede – waaronder Reval, Riga en Dorpat – het oor 'n uitgebreide netwerk van ambagsmanne en koopmans asook welvarende en invloedryke burgers beskik. Die voorouers van die huidige Baltiese Duitsers was oorwegend in die landbou- en handelsektor as landbesitters en koopmans werksaam – in teenstelling met Duitse immigrante in Rusland.
Volgens die geheime ooreenkoms tussen Adolf Hitler en Josef Stalin is die meeste Baltiese Duitsers voor en tydens die Tweede Wêreldoorlog na die Duitse Ryk gerepatrieer.
Taal
[wysig | wysig bron]Baltiese Duitsers praat oorwegend Hoogduits (dikwels met 'n Baltiese aksent), 'n minderheid ook Nederduits.
Huidige situasie
[wysig | wysig bron]Tans is daar nog klein Duitssprekende minderhede in die Baltiese lande. Volgens die laaste sensus van 2000 was daar 1 870 Duitssprekendes in Estland en 3 311 in Letland (sensus van 2004). Daar is ook enkele duisend Duitse moedertaalsprekers in Litaue. Hierdie Duitssprekendes is nogtans dikwels geen Baltiese Duitsers nie, maar immigrante uit Russiese gebiede soos Siberië en Kasakstan.