Donderstorm
'n Donderstorm of donderweer, is 'n vorm van onweer of swaarweer, wat met weerlig en donderweer gepaard gaan. Donderstorms vind plaas in die nabyheid van cumulonimbuswolke, wat dan ook donderwolke genoem word. Daar is gewoonlik sterk wind en swaar reën of hael of sneeu teenwoordig, maar in sommige gevalle is neerslag heeltemal afwesig. Donderstorms wat na skielike swaar reënval toe lei, word wolkbreuke genoem.
Ontstaan
[wysig | wysig bron]
'n Donderstorm ontstaan wanneer 'n cumulonimbuswolk gevorm word deur die opwaartse beweging van warm, vogtige lug in die atmosfeer. Soos wat die vogtige lug boontoe beweeg, daal die lugdruk, wat die lug laat uitsit en sodoende die temperatuur verlaag.
Wanneer die temperatuur die doupunt bereik, begin kondensasie plaasvind, en word waterdruppels, of klein yskristalletjies gevorm. Omdat die donderwolk deur stygende lug gevorm word, kan sy bopunt hoogtes van meer as 20 km bereik.
Onder die invloed van swaartekrag val die waterdruppels in die wolk na benede, maar terselfdertyd word hulle ook deur die stygende lug boontoe gedra. Uiteindelik word die druppels egter te swaar, en val hulle uit die wolk uit. Terwyl hulle val groei hulle nog verder, deur met ander druppels te bots.
Die vallende druppels trek die lug saam met hulle, en veroorsaak 'n afwaartse lugstroom. Wanneer hierdie lugstroom op die Aarde se oppervlak aankom, sprei hy uit en vorm hy die sterk wind wat met donderstorms gepaard gaan.
Die beweging van die lugstrome binne die wolk, en van die vallende waterdeeltjies, lei na wrywing en die opbou van statiese elektrisiteit. Wanneer die opgeboude elektriese spanning te hoog word, word die spanning deur middel van weerlig ontlaai. Die teenwoordigheid van weerlig is dan ook die kenmerkende eienskap van donderstorms.
Die donderslag
[wysig | wysig bron]Die bekende gerammel wat ons hoor na 'n weerligstraal, is die donderslag. Ons moet in gedagte hou dat die weerlig altyd eerste plaasvind. Teen die tyd dat ons die donderslag boor, is die weerligstraal lankal verby. Donderslae kan geen skade aanrig nie. Dit is slegs wanneer die kragtige elektriese stroom van die terug- of opwaartse straal deur 'n boom of 'n gebou beweeg dat skade deur die weerlig self aangerig word.
Die klankgolwe van die donderslag beweeg taamlik stadig, omtrent 1 km in drie sekondes. As ons die sekondes tel tussen die weerligstraal en die eerste klank van die donderslag, kan ons dus vasstel hoe ver die weerligstraal van ons plaasgevind het. 'n Mens hoef slegs die aantal sekondes deur drie te verdeel om die antwoord in kilometer te kry. As die donderslag 18 sekondes na die weerligstraal volg, weet ons dat dit omtrent 6 km van ons af was.
As die weerligstraal baie ver van ons af plaasvind, sal ons die donderslag glad nie hoor nie. Soms klink dit asof die donderslag vir 'n baie lang tyd aanhou. Dit gebeur wanneer die klankgolwe van verafgeleë geboue of berge teruggekaatsword in die vorm van eggo's .
Bronne
[wysig | wysig bron]- KENNIS, 1980, ISBN 079810824X, volume 2, bl. 249
Eksterne skakels
[wysig | wysig bron]
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Donderstorm.
| Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik vanuit die Engelse Wikipedia vertaal. |
