Gaan na inhoud

Indusvalleibeskawing

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Indusvalleibeskawing

Streek Indiese subkontinent
Tydperk Bronstydperk
Datum C. 3300–1700 v.C.
Ruïnes van Mohenjo-daro in Pakistan wat opgegrawe is. Dit wys die Groot Bad op die voorgrond.

Die Indusvalleibeskawing was ’n beskawing uit die Bronstydperk (3300–1300 v.C.) in hoofsaaklik die noordwestelike streke van Suid-Asië, van wat vandag Noordoos-Afganistan tot Pakistan en Noordwes-Indië is.[1] Saam met Antieke Egipte en Mesopotamië was dit een van drie vroeë beskawings van die Ou Wêreld en, van die drie, die mees uitgestrekte.[2] Dit het floreer in die vallei van die Indusrivier, wat deur die hele lengte van Pakistan vloei, en aan ’n stelsel van riviere wat eens deur die streek gekronkel het.[3][4][5]

Die verdroging van die streek in die 3de millennium v.C. kon die rede gewees het vir die aanvanklike verstedeliking wat met die beskawing verbind word, maar kon ook eindelik gelei het tot die beskawing se ondergang en die verspreiding van die bevolking ooswaarts.[6][7][8]

Op sy hoogtepunt kon die beskawing meer as 5 miljoen bewoners gehad het.[9] Hulle het nuwe tegnieke in handwerk en metallurgie ontwikkel. Die Indus-stede was bekend vir hul stedelike beplanning, huise van gebakte stene, uitgebreide dreineringstelsels, watertoevoerstelsels en groepe groot, nieresidensiële geboue.[10]

Die Indusvalleibeskawing is ook bekend as die Harappabeskawing, genoem na Harappa, die eerste van die terreine in die gebied wat in die 1920's uitgegrawe is in wat toe bekend was as die Pandjab-provinsie van Brits-Indië (nou Pakistan).[11] Die ontdekking van Harappa en kort daarna Mohenjo-Daro was die hoogtepunt van werk wat in 1861 begin het met die stigting van die Argeologiese Opname van Indië.[12] Uitgrawings van terreine in Harappa duur reeds sedert 1920 voort, met belangrike deurbrake so onlangs as 1999.[13]

Die vroeë Harappa-kulture is voorafgegaan deur plaaslike Neolitiese landboudorpe, waarvan die inwoners na die vallei getrek het.[14][15] In 1999 was reeds meer as duisend stede en nedersettings gevind, waarvan 96 uitgegrawe is[16] – hoofsaaklik in die omgewing van die Indus- en die Ghaggar-Hakra-rivier en hul sytakke.

Omvang

[wysig | wysig bron]
Die ligging van IVB-terreine.

Die Indusvalleibeskawing (IVB) het groot dele van Pakistan, Wes-Indië en Noordoos-Afganistan beslaan. Dit het gestrek van Balochistan in Pakistan in die weste tot Uttar Pradesh in die ooste, Noordoos-Afganistan in die noorde en Maharashtra in die suide.[17] Vanweë die geografie van die Indusvallei was die beskawings wat daar ontstaan het, in baie dieselfde situasie as dié in Egipte en Peru, met ryk landbougrond wat omring is deur hooglande, woestyn en die oseaan. Ander, afgeleë nedersettings is gevind tot in Turkmenistan. Die meeste was aan riviere geleë, maar ook aan die antieke seekus,[18] soos Balakot,[19] en op eilande, soos Dholavira.[20]

Dit het floreer in die bekkens van die Indusrivier, wat in die lengte deur Pakistan vloei, en aan ’n stelsel standhoudende riviere wat hoofsaaklik deur moesonreëns gevoed is en wat eens in die nabyheid van die seisonale Ghaggar-Hakrarivier in Noordwes-Indië en Oos-Pakistan gevloei het.[3][4]

Volgens sommige argeoloë is meer as 500 Harappa-terreine ontdek aan die uitgedroogde rivierbeddings van die Ghaggar-Hakrarivier en sy sytakke,[21] in teenstelling met net sowat 100 aan die Indus en sy sytakke;[22] hulle dink dus die naam Indus-Ghaggar-Hakra- of Indus-Saraswati-beskawing is meer gepas. Ander glo daar was geen latere nedersettings in die Ghaggar-Hakra-woestyngebied wat die antieke terreine versteur het nie en dit is hoekom daar meer ongerepte terreine in dié gebied ontdek is.[23]

Ontdekking en opgrawings

[wysig | wysig bron]
Indusvallei-pottebakkersware, 2500–1900 v.C.
Indusvallei-seëls met ’n bul, olifant en renoster, 2500–1900 v.C.
’n Rekonstruksie van die alledaagse lewe van die Indusvalleibeskawing (Nasionale Wetenskapsentrum, Delhi, Indië).

Die ruïnes van Harappa is in 1842 deur Charles Masson beskryf in sy Narrative of Various Journeys in Balochistan, Afghanistan, and the Punjab, waar inwoners gepraat het van ’n antieke stad wat sowat 41 km lank is. In 1856 het Alexander Cunningham, later direkteurgeneraal van die argeologiese opmeting van Noord-Indië, Harappa besoek waar die Britse ingenieurs John en William Brunton die spoorlyn van die Oos-Indiese Spoorwegmaatskappy tussen die stede Karachi en Lahore aangelê het.

John het geskryf nadat hy baie gedink het oor waar hulle ballas vir die spoorlyn kon kry, het hy gehoor van die ruïnes van ’n antieke stad met die naam Brahminabad naby die spoorlyn. Toe hy die stad besoek, het hy baie stene gevind en, oortuig daarvan dat daar ’n groot steengroef was, is al die stene gebruik vir die maak van ballas.[24]

’n Paar maande later het sy broer William se spoorlyn gevorder tot by ’n ander antieke stad, waarvan stene reeds deur dorpenaars van die nabygeleë Harappa gebruik is. Hierdie stene is gebruik vir ballas vir die lyn tussen Karachi en Lahore.[24]

In 1872 tot '75 het Cunningham die eerste Harappa-seël gepubliseer. In 1912 is nog soortgelyke seëls deur John Faithfull Fleet ontdek, en dit het gelei tot ’n argeologiese veldtog onder sir John Hubert Marshall. Hy en ander het in 1921 opgrawings in Harappa begin doen en geboue en artefakte van ’n antieke beskawing ontdek. Kort hierna is soortgelyke ontdekkings by Mohenjo-Daro gedoen. Teen 1931 was ’n groot deel van Mohenjo-Daro opgegrawe, maar opgrawings het voortgeduur tot in 1944.

Ná onafhanklikwording is die grootste deel van die uitgrawings geërf deur Pakistan, waar die meeste terreine geleë was. Opgrawings van hierdie tyd af sluit in dié in 1949 onder Wheeler, die argeologiese raadgewer vir die Pakistanse regering.

Buiteposte van die Indusvalleibeskawing is opgegrawe so ver wes as Sutkagan Dor in Balochistan, Pakistan, so ver noord as Shortugai in die huidige Afganistan, so ver oos as Alamgirpur, Uttar Pradesh in Indië, en so ver suid as Malwan, in die moderne Surat in Indië.[25]

In 2010 het groot vloede Haryana in Indië getref en die argeologiese terrein Jognakhera verwoes waar kopersmeltoonde van amper 5 000 jaar gelede ontdek is. Die terrein van die Indusvalleibeskawing is getref deur water van byna 3 m hoog toe die Sutlej Yamuna-kanaal oorvloei.[26]

Geskiedenis

[wysig | wysig bron]

Die stede van die Indusvalleibeskawing het "sosiale hiërargieë, ’n skryfstelsel, groot beplande stede en langafstandhandel gehad, wat maak dat argeoloë hulle beskou as ’n volwaardige 'beskawing'".[27] Die middelfase van die Harappa-beskawing het geduur van omstreeks 2600 tot 1900 v.C. Met inbegrip van die voorloper- en opvolgerbeskawings – die Vroeë en Laat Harappa onderskeidelik – het die hele Indusvalleibeskawing vermoedelik geduur van die 33ste tot die 14de eeu v.C.

Verskeie indelings word gebruik vir die tydperk van die Indusvalleibeskawing.[15][28] Die algemeenste is die Vroeë, Ontwikkelde en Laat Harappa-fases.[29] Volgens ’n alternatiewe benadering deur Shaffer word die breë Indusvalleitradisie in vier eras verdeel, die Voor-Harappa (vroeë kospoduserende era) en die Regionalisasie-, Integrasie- en Lokalisasie-era, wat min of meer ooreenstem met die Vroeë, Ontwikkelde en Laat Harappa.[14][30]

Datum Fase Era
7000–5500 v.C. Voor-Harappa Mehrgarh I (akeramiek-Neolitikum) Vroeë kosproduserende era
5500–3300 v.C. Mehrgarh II-VI (keramiek-Neolitikum) Regionalisasie-era
c. 4000–2500/2300 v.C. (Shaffer)[31]
c. 5000–3200 v.C. (Coningham & Young)[32]
3300–2800 v.C. Vroeë Harappa Harappa 1 (Ravi-fase; Hakrawarekultuur)
2800–2600 v.C. Harappa 2 (Kot Diji-fase, Nausharo I, Mehrgarh VII)
2600–2450 v.C. Ontwikkelde Harappa (Indusvalleibeskawing) Harappa 3A (Nausharo II) Integrasie-era
2450–2200 v.C. Harappa 3B
2200–1900 v.C. Harappa 3C
1900–1700 v.C. Laat Harappa (Begraafplaas H);
Okerkleur-pottebakkersware-kultuur 		Harappa 4 Lokalisasie-era
1700–1300 v.C. Harappa 5
1300–300 v.C. Na-Harappa Geverfde grysware
Noordelike swart, gepoleerde ware (Ystertydperk)
Ystertydperk Indië 		Vediese tydperk
Tweede verstedeliking

Voor-Harappa – Mehrgarh

[wysig | wysig bron]

Mehrgarh is ’n Neolitiese (7000 v.C. tot c. 2500 v.C.) terrein wes van die Indusvallei, naby die hoofstad van die Kacchi-distrik in Pakistan, op die Kacchi-vlakte naby Balochistan.[33] Volgens Ahmad Hasan Dani, emeritus professor van die Quaid-e-Azam-universiteit in Islamabad, het die ontdekking van Mehrgarh "die hele begrip van die Indusvalleibeskawing verander. Daar het ons die hele sekwensie, reg van die begin van die gevestigde dorpslewe af."[27] Mehrgarh is een van die vroegste terreine met bewyse van landbou- en veeboerdery in Suid-Asië.[34][35][36][37] Volgens Parpola het dié kultuur na die Indusvallei migreer en die Indusvalleibeskawing geword.[38]

Mehrgarh is beïnvloed deur die Nabye Oosterse Neolitikum,[39] met ooreenkomste wat graanvariëteite, vroeë fases van landbou, pottebakkersware, ander argaeologiese artefakte, sommige plante en tropdiere betref.[40] Gallego Romero et al. (2011) merk op "die vroegste bewyse van beesboerdery in Suid-Asië is uit die Indusrivier-terrein Mehrgarh en dateer van 7 000 jaar gelede."[41]

Vroeë Harappa

[wysig | wysig bron]
Die Vroeë Harappa-tydperk, c. 3300–2600 v.C.

Die Vroeë Harappa-Ravi-fase, wat genoem is na die nabygeleë Ravirivier, het geduur van omstreeks 3300 tot 2800 v.C.. Dit is verwant aan die Hakra-fase van die Ghaggar-Hakra-riviervallei in die weste, en was voor die Kot Diji-fase (2800–2600 v.C., Harappa 2), wat genoem is na ’n terrein in Noord-Sindh, Pakistan, naby Mohenjo-Daro. Die vroegste voorbeelde van die Indusskrif dateer van die 3de millennium v.C.[42][43]

Handelsnetwerke het hierdie kultuur verbind met verwante streekkulture en verafgeleë bronne van grondstowwe, onder meer vir die maak van krale. In dié tyd het dorpenaars verskeie gewasse begin groei, onder meer ertjies, sesamsaad, dadels en katoen, en verskeie diere makgemaak, soos die waterbuffel. Vroeë Harappa-gemeenskappe het teen 2600 v.C. groot stedelike sentrums geword,[44][45] en toe het die Ontwikkelde Harappa-fase begin.

Ontwikkelde Harappa

[wysig | wysig bron]
Mohenjo-Daro.
Die Ontwikkelde Harappa-fase, c. 2600–1900 v.C.

Volgens Giosan et al. (2012) het die stadige suidwaartse beweging van die moesonreëns oor Asië die Indusvalleidorpe aanvanklik in staat gestel om te ontwikkel deur die oorstroming van die Indus en sy sytakke te tem. Vloedondersteunde landbou het gelei tot groot landbousurplusse, wat weer die ontwikkeling van die stede tot gevolg gehad het. Die IVB-inwoners het nie besproeiingstelsels ontwikkel nie en op die seisoenale moesonreëns staatgemaak wat tot somervloede gelei het.[5] Brooke merk verder op die ontwikkeling van gevorderde stede het saamgeval met ’n afname in reënval, wat kon aanleiding gegee het tot ’n reorganisering in groter stedelike sentrums.[8]

Volgens J.G. Shaffer en D.A. Lichtenstein[46] was die Ontwikkelde Harappa-beskawing ’n "vermenging van die Bagor-, Hakra- en Kot Diji-tradisies of "etniese groepe" in die Ghaggar-Hakra-vallei op die grense van Indië en Pakistan".[47]

Teen 2600 v.C. het die Vroeë Harappa-gemeenskappe verander in groot stedelike sentrums soos Harappa, Ganeriwala en Mohenjo-Daro in die hedendaagse Pakistan en Dholavira, Kalibangan, Rakhigarhi, Rupar en Lothal in Indië.[48] Meer as 1 050 stede en nedersettings is al ontdek, hoofsaaklik in die algemene omgewing van die Indus en sy sytakke.

Stede

[wysig | wysig bron]
’n Rekenaarkonstruksie van ’n Harappa-kusnedersetting by Sokhta Koh naby Pasni in Pakistan.
Dholavira se gesofistikeerde reservoir.

’n Gesofistikeerde en tegnologies gevorderde stedelike kultuur is te bespeur in die Indusvalleibeskawing. Dit het gesorg vir die eerste stedelike sentrums in die streek. Die gehalte van stedelike beplanning is hoog en dit is duidelik die doeltreffende munisipale regerings het groot waarde geheg aan higiëne of, alternatiewelik, toegang tot die middele vir godsdiensrituele.

Soos gesien kan word in Harappa, Mohenjo-Daro asook in Rakhigarhi, wat onlangs gedeeltelik opgegrawe is, het die beplanning die wêreld se eerste bekende stedelike sanitasiestelsels ingesluit. In die stad het individuele huise of groepe huise water uit putte gekry. Uit ’n kamer wat lyk of dit vir bad en was gebruik is, is afloopwater na bedekte dreine laat loop wat langs die groot strate voorgekom het. Toegang tot huise is net verkry vanaf binnehowe en kleiner lane. Die huisplanne in sommge hedendaagse dorpe in die streek stem steeds ooreen met dié van Harappa.

Die riool- en dreineringstelsels van die antieke Indusbeskawing was ver meer gevorderd as dié wat in daardie tyd in die Midde-Ooste aangetref is, en selfs meer doeltreffend as dié in baie streke van die hedendaagse Pakistan en Indië. Die gevorderde landbou van die bewoners kan gesien word in hul indrukwekkende skeepswerwe, graanskure, pakhuise, steenplatforms en beskermingsmure. Die enorme mure van die Indusstede het die inwoners waarskynlik teen vloede beskerm en het dalk ook militêre konflik ontmoedig.[49]

Die sogenaamde priesterkoning-standbeeld van Mohenjo-Daro, laat Ontwikkelde Harappa-fase. (Nasionale Museum, Karachi, Pakistan).

Debatte word steeds gevoer oor die doel van die Indusvestings. In teenstelling met die ander beskawings van dié tyd, Antieke Egipte en Mesopotamië, is geen groot monumente gebou nie. Daar is geen duidelike bewyse van paleise of tempels nie, ook nie van konings, leërs of priesters nie. Sommige strukture lyk of hulle graanskure kon wees. In Mohenjo-Daro is ’n enorme bad ontdek wat ’n openbare bad kon gewees het. Hoewel die vestings ommuur was, is dit glad nie duidelik dat dit ter wille van verdediging was nie. Dit kon gebou gewees het om vloedwater weg te keer.

Dit lyk of die meeste stadsinwoners handelaars en ambagslui was wat in goed gedefinieerde buurte gewoon het saam met ander mense in dieselfde beroep. Materiale van verafgeleë plekke is in die stede gebruik vir die maak van seëls, krale en ander voorwerpe. Onder die artefakte wat ontdek is, was pragtige geglasuurde krale. Seepsteenseëls het beelde van diere of mense (dalk gode) opgehad, asook inskripsies in onder meer die tot nog toe onontsyferde Indusskrif.

Hoewel sommige huise groter as ander was, was daar nie groot verskille tussen hulle nie. Almal het toegang tot water en dreineringsgeriewe gehad. Toilette wat water gebruik, het in die Indusvalleibeskawing voorgekom. Feitlik elke huis in die stede Harappa en Mohenjo-Daro het ’n spoeltoilet gehad wat aan ’n gesofistikeerde rioolstelsel gekoppel was.[50]

Regering

[wysig | wysig bron]

Daar is geen argeologiese bewyse van ’n magsentrum of uitbeeldings van mense in magsposisies nie, maar wel aanwysings van ingewikkelde besluite wat geneem en in werking gestel is. Die meeste stede is byvoorbeeld op ’n uiters eenvormige en goed beplande manier gebou, wat daarop dui dat hulle deur ’n sentrale gesag beplan is; buitengewone eenvormigheid is te bespeur in artefakte soos pottebakkersware, seëls, gewigte en stene; daar is bewyse van openbare geriewe en monumentargitektuur.

Die belangrikste teorieë sluit in:

  • Daar was ’n enkele staat as ’n mens die eenvormigheid van die artefakte in ag neem, asook die beplande nedersettings, standaardgrootte van die stene en die vestiging van nedersettings naby grondstofbronne.
  • Daar was geen enkele heerser nie, maar elke stad het sy eie heerser gehad.
  • Die gemeenskap het geen heersers gehad nie en almal het gelyke status gehad.

Tegnologie

[wysig | wysig bron]
’n Seël met ’n eenhoring (Indiese museum).
’n Olifantseël, (Indiese museum).
Indusvalleiseëls in die Britse Museum.

Die bewoners van die Indusvallei het akkurate metings van lengte, massa en tyd gehad. Hulle was aan van die eerste beskawings met ’n stelsel van eenvormige gewigte en mates. ’n Vergelyking van beskikbare voorwerpe dui op ’n groot verskeidenheid oor die hele streek. Hul kleinste indeling, wat op ’n ivoorskaal in Lothal in Gujarat ontdek is, was sowat 1,704 mm, die kleinste wat ooit gevind is uit die Bronstydperk. Ingenieurs het vir alle praktiese doeleindes die desimale verdeling van mates gevolg, insluitende ’n mate vir massa.[51]

Hierdie horingsteengewigte was in ’n verhouding van 5:2:1, met gewigte van 0,05, 0,1, 0,2, 0,5, 1, 2, 5, 10, 20, 50, 100, 200 en 500 eenhede; elke eenheid het sowat 28 gram geweeg, soortgelyk aan die Britse ons of Griekse uncia, en kleiner voorwerpe is gemeet in soortgelyke verhoudings met eenhede van 0,871 gram.

Die inwoners van Harappa het ’n paar nuwe tegnieke in metallurgie ontwikkel en koper, brons, lood en tin vervaardig. Hul ingenieursvernuf was uitsonderlik, veral in die skeepsbouwerwe.[52]

In 2001 het argeoloë wat die oorskot van twee mense van Mehrgarh, Pakistan, ondersoek het, gevind die mense van die Indusvalleibeskawing het van die vroeë Harappa-fases af kennis van proto-tandheelkunde gehad. Later, in April 2006, is in die wetenskaptydskrif Nature aangekondig die oudste bewyse van boorwerk aan ’n lewende persoon se tande is in Mehrgarh gevind. Elf geboorde kiestande van nege volwassenes is in ’n Neolitiese begraafplaas in Mehrgarh ontdek – hulle dateer van 7 500 tot 9 000 jaar gelede.[53]

’n Stuk gereedskap is in Banawali ontdek wat blykbaar gebruik is vir die toets van die suiwerheid van goud (so ’n tegniek word steeds in dele van Indië gebruik).[54]

Kuns en kunsvlyt

[wysig | wysig bron]
’n Replika van Die Dansende Meisie van Mohenjo-Daro.

Verskeie pottebakkersware, seëls, goue juweliersware en standbeelde met anatomiese detail van terracotta, koper en seepsteen is op opgrawingsterreine gevind.[55] ’n Paar beeldjies van meisies in dansende posisies dui op die een of ander dansvorm. Terracottabeeldjies sluit in beeste, bere, ape en honde. Die dier wat op die meeste seëls uitgebeeld word, is nog nie definitief geïdentifiseer nie. Deels bul, deels sebra met groot horings – dit het al gelei tot heelwat gissings. Dit is nie bekend of die beeld ’n godsdienstige of kultuurbetekenis gehad het nie, maar baie meen die beelde van diere in die Indusvalleibeskawing is dalk godsdienssimbole.[56]

Skulpe, keramiek, agaat en seepsteen is gebruik in die maak van halssnoere, armbande en ander ornamente. Van dié kunsvorme word vandag nog op die subkontinent beoefen.[57] Sommige grimeer- en toiletware soos ’n sekere soort kam wat by Harappa gevind is, het moderne eweknieë in Indië.[58]

Handel en vervoer

[wysig | wysig bron]

Dit lyk of die Indusvalleibeskawing se ekonomie grootliks van handel afhanklik was. Dié is vergemaklik deur groot vooruitgang in vervoertegnologie. Die IVB was die eerste beskawing wat vervoermiddels met wiele gebruik het.[59] Ander metodes het dalk oskarre, soos wat vandag nog in Suid-Asië gesien word, en bote ingesluit. Die meeste bote was waarskynlik klein en het dalk met seile gevaar; daar is egter bewyse van seevarende vervoermiddels. Argeoloë het ’n enorme baggerkanaal ontdek asook wat hulle beskou as vasmeergeriewe by die kusstad Lothal in Wes-Indië. ’n Uitgebreide kanaalnetwerk wat vir besproeiing gebruik is, is egter ook deur H.-P. Francfort ontdek.[60]

Tydens 4300 tot 3200 v.C., tydens die Kopertydperk, het die gebied ooreenkomste in keramiekwerk getoon met Suid-Turkmenistan en Noord-Iran, wat dui op aansienlike beweeglikheid en handel. Tydens die Vroeë Harappa-fase (omstreeks 3200 tot 2600 v.C.) was daar ooreenkomste in pottebakkersware, seëls, beeldjies, ornamente, ens. wat dui op karavaanhandel met Sentraal-Asië en Iran.[61]

Te oordeel na die verspreiding van artefakte uit die Indusvallei, het die handelsnetwerke ’n groot gebied beslaan, insluitende dele van Afganistan, die kusstreke van Persië, Noord- en Wes-Indië en Mesopotamië. Navorsing oor die tandemalje van mense wat by Harappa begrawe is, dui daarop van die inwoners het van buite die vallei na die stad migreer.[62] Daar is selfs bewyse dat handelskontakte tot in Kreta en moontlik Egipte gestrek het.[63]

Taal

[wysig | wysig bron]

Daar is al voorgestel daar is ooreenkomste tussen die bewoners van die IVB en die sprekers van proto-Drawidiese tale, en dat die einde van proto-Drawidies ooreenstem met die einde van die Laat Harappa-beskawing.[64] Die Finse Indoloog Asko Parpola meen die eenvormigheid van die Indus-inskripsies sluit enige moontlikheid uit dat baie uiteenlopende tale gebruik is, en dat ’n vroeë vorm van Drawidies die taal in die Indusvallei moes gewees het. Vandag is die Drawidiese tale hoofsaaklik in Suid-Indië en Noord- en Oos-Sri Lanka gekonsentreer, maar daar is steeds dele in die res van Indië en Pakistan waar dit gepraat word, en dit verleen geloofwaardigheid aan die teorie.

Volgens Heggarty en Renfrew het die Drawidiese tale dalk saam met landbou na die Indiese subkontinent versprei.[65]

Moontlike skryfstelsel

[wysig | wysig bron]

Tussen 400 en 600 afsonderlike Indussimbole[66] is op seëls, klein tablette, keramiekpotte en verskeie ander soorte materiaal gevind, insluitende ’n "uithangbord" wat skynbaar eens oor die hek van die binnefort van die stad Dholavira gehang het.

Tien Industekens, wat die Dholavira-uithangbord genoem word.

Tipiese Indus-inskripsies is gewoonlik nie meer as vier of vyf karakters lank nie, en die meeste is klein (met die uitsondering van die Dholavira-"uithangbord"). Die langste een op ’n enkele oppervlak, wat kleiner as 2,54 cm breed en lank is, bevat 17 tekens. Die meeste simbole op enige voorwerp (wat gevind is op drie verskillende vlakke van ’n massavervaardigde voorwerp) was 26.

Terwyl baie kenners glo die Indusvalleibeskawing was geletterd na aanleiding van hierdie inskripsies, word dit deur Farmer, Sproat en Witzel (2004) bevraagteken.[67] Hulle reken die Indusstelsel stel nie taal voor nie, maar was soortgelyk aan verskeie nietaalkundige tekenstelsels wat in die Nabye Ooste en ander gemeenskappe gebruik is om gesinne, clans, gode en godsdienskonsepte uit te beeld. Ander beweer die simbole is net vir ekonomiese transaksies gebruik, maar dit verduidelik nie hoekom Indussimbole op baie rituele voorwerpe voorkom wat in vorms massavervaardig is nie. Geen soortgelyke voorwerpe met sulke inskripsies in enige vroeë beskawing is bekend nie.

In ’n studie van 2009 deur P.N. Rao et al. wat in die tydskrif Science gepubliseer is, het rekenaarwetenskaplikes die simboolpatroon met verskeie taal- en nietaaldokumente vergelyk en gevind die Indusskrifpatroon is nader aan dié van gesproke woorde, wat daarop dui dis die kode vir ’n tot dusver onbekende taal.[68][69] Farmer, Sproat en Witzel trek egter dié bevinding in twyfel.[70][71]

Die boodskappe op die seëls is te kort vir ’n rekenaar om te dekodeer. Elke seël het ’n ander kombinasie van simbole en daar is te min voorbeelde van elke volgorde om die konteks te bepaal. Die simbole wat by beelde staan, verskil ook en dit maak dit onmoontlik om die simbole se betekenis van die beelde af te lei.

Foto's van die duisende bestaande inskripsies is gepubliseer in die Corpus of Indus Seals and Inscriptions (1987, 1991, 2010), met Asko Parpola en sy kollegas as redakteurs. Die laaste, derde volume bevat foto's wat in die 1920's en 1930's geneem is van honderde verlore of gesteelde inskripsies, asook baie wat in die laaste paar dekades ontdek is.

Godsdiens

[wysig | wysig bron]
’n Vrouefiguur, moontlik ’n vrugbaarheidsgodin, 2500–1900 v.C.

Die godsdiens en geloofstelsel van die Indusvalleibeskawing is al baie ondersoek, veral in ’n poging om voorlopers van gode en godsdienspraktyke van latere Indiese godsdienste te identifiseer. Weens die skaarste aan bewyse, wat boonop op verskeie maniere vertolk kan word, en die feit dat die Indusskrif steeds nie ontsyfer is nie, is die afleidings taamlik spekulatief en hoofsaaklik geskoei op ’n retrospektiewe siening van ’n veel later Hindoe-perspektief.[72][73]

’n Vroeë en invloedryke werk op die gebied wat die toon aangegee het vir Hindoe-vertolkings van argeologiese bewyse van die Harapa-terreine,[74] is dié van die argeoloog John Marshall, wat in 1931 die volgende as prominente eienskappe van ’n Indusgodsdiens geëien het: ’n groot manlike god en moedergodin; die vergoddeliking of verering van diere en plante; ’n simboliese verteenwoordiging van die fallus en vulva; en die gebruik van baddens en water in godsdienspraktyke. Sy vertolkings het in die daaropvolgende dekades heelwat debatte ontlok en is soms betwis.[75][76]

Swastikaseëls van die Indusvallei in die Britse Museum.
Die Pashupati-seël, met ’n sittende en moontlik driekoppige figuur, omring deur diere.

Een seël wys ’n sittende figuur met ’n hoofbedekking met horings en moontlik meer as een kop wat deur diere omring is. Marshall het die figuur geëien as ’n vroeë vorm van die Hindoegod Shiva (of Rudra), wat verbind word met asketisme, joga en linga, beskou is as ’n god van diere en dikwels met drie oë uitgebeeld is. Die seël het daarna bekend geword as die Pashupati-seël – na Pashupati, die god van alle diere, ’n bynaam van Shiva.[75][77]

Terwyl Marshall se werk deur sommige ondersteun is, het ander verskeie besware gehad. Doris Srinivasan het gemeen die figuur het nie drie gesigte of ’n jogahouding nie, en dat Rudra in die Vediese religie nie ’n beskermer van wilde diere was nie.[78][79] Herbert Sullivan en Alf Hiltebeitel het ook Marshall se afleidings verwerp. Eersgenoemde het beweer die figuur is vroulik en laasgenoemde het dit verbind met Mahisha, die buffelgod, en die omringende diere met die voertuie van gode vir die vier windrigtings.[80][81]

Marshall het ook gemeen daar was ’n kultus van ’n moedergodin, geskoei op die ontdekking van verskeie vrouebeeldjies. Hy het gedink dit was ’n voorloper van die Hindoesekte Shaktisme. Die funksie van die beeldjies in die lewe van die Indusvalleibewoners is egter steeds onduidelik. Ook voorwerpe wat Marshall met fallusse en vulvas verbind het, was waarskynlik gebruiksvoorwerpe en gereedskap. Die moontlikheid dat hulle godsdiensvoorwerpe was, kan egter nie uitgesluit word nie.[82]

In teenstalling met Egipte en Mesopotamië het die Indusvalleibeskawing geen monumentale paleise gebou nie, hoewel daar aanduidings is dat hulle die ingenieurskennis gehad het om dit te doen.[83][84] Dit kan beteken godsdiensseremonies, indien enige, was grootliks tot individuele huise, klein tempels of die ope lug beperk. Verskeie terreine is al deur Marshall en latere geleerdes aangewys as moontlike plekke van aanbidding, maar tans word net die Groot Bad van Mohenjo-Daro algemeen beskou as so ’n plek, as ’n bad vir rituele reiniging.[85][86]

Daar is bewyse van verskeie begrafnispraktyke, soos om mense lêend te begrawe, nadat die oorskot deur ontbloting verbrokkel het en selfs verassing.[87][88]

Laat Harappa

[wysig | wysig bron]
Die Laat Harappa-tydperk, c. 1900–1300 v.C.
Beeldjies uit die Laat Harappa-tydperk by Daimabad, c. 2000 v.C.

Sedert omstreeks 1800 v.C. was daar tekens van ’n geleidelike agteruitgang, en teen omstreeks 1700 v.C. was die meeste stede verlate. ’n Onlangse ondersoek van menslike skelette wat op die Harappaterrein ontdek is, het gewys daar was teen die einde van die beskawing ’n toename in interpersoonlike geweld en aansteeklike siektes soos melaatsheid en tuberkulose.[89][90]

"Ariese inval"

[wysig | wysig bron]

In 1953 het sir Mortimer Wheeler voorgestel ’n inval deur ’n Indo-Europese stam uit Sentraal-Asië, die "Ariërs", het gelei tot die ondergang van die Indusbeskawing. Sy bewyse was 37 skelette wat in verskillende dele van Mohenjo-Daro ontdek is, asook paragrawe in die Vedas wat verwys na gevegte en forte. Ander geleerdes het egter sy teorie kort daarna verwerp omdat die skelette behoort tot ’n tydperk ná die stad se verval, en nie een is naby die fort gevind nie. Ondersoeke in 1994 deur Kenneth Kennedy het boonop gewys die merke is die gevolg van erosie en nie geweld nie.[91]

Klimaatsverandering en droogte

[wysig | wysig bron]

Voorgestelde bydraende oorsake van die lokalisasie van die Indusvalleibeskawing sluit in veranderings in die vloei van die rivier[92] en klimaatsverandering, wat ook naburige gebiede van die Midde-Ooste bedreig het.[93] In 2016 was die algemene geloof nog dat droogte en ’n afname in handel met Egipte en Mesopotamië gelei het tot die val van die Indusvalleibeskawing.[94]

Die Ghaggar-Hakra-stelsel is deur die moesonreëns gevoed.[5] Omstreeks 1800 v.C. het die klimaat in die Indusvallei aansienlik koeler en droër geword, moontlik weens ’n algemene afname in reënval in dié tyd.[5] Die droër klimaat het daartoe gelei dat die Ghaggar-Hakra se vloei afgeneem het tot by die voetheuwels van die Himalaja,[5][95][96] en dit het gelei tot onreëlmatige en kleiner vloede wat oorstromingslandbou minder volhoubaar gemaak het.

Die watertoevoer het in so ’n mate afgeneem dat dit gelei het tot die val van die beskawing en die verspreiding van sy bevolking ooswaarts.[6][7] Volgens Giosan et al. (2012) het die IVB-bewoners nie ’n besproeiingstelsel ontwikkel nie omdat hulle hoofsaaklik staatgemaak het op die moesonreëns, wat somervloede veroorsaak het. Namate die reën suid bly skuif het, het landboubedrywighede afgeneem. Die bewoners het toe na die Gangesvlakte in die ooste migreer, waar hulle kleiner dorpe en afsonderlike plase opgerig het. Die klein surplus wat in hierdie klein gemeenskappe vervaardig is, was nie genoeg om handelsbande te smee nie en die dorpe het mettertyd verdwyn.[97]

Voortsetting

[wysig | wysig bron]

Opgrawings op die Gangesvlakte wys stedelike nedersettings daar het omstreeks 1200 v.C. begin ontstaan, net ’n paar eeue ná die val van Harappa en veel vroeër as wat voorheen vermoed is.[94] Argeoloë lê klem op die feit dat daar, nes op die meeste ander plekke in die wêreld, ’n aaneenlopende reeks kulturele ontwikkelings was. Dit "verbind die sogenaamde twee hooffases van verstedeliking in Suid-Asië".[98]

Na-Harappa

[wysig | wysig bron]

Voorheen het geleerdes geglo die agteruitgang van die Harappabeskawing het gelei tot ’n onderbreking van die stedelike lewe op die Indiese subkontinent. Die beskawing het egter nie skielik verdwyn nie, en baie elemente daarvan is in latere kulture te bespeur. Die Begraafplaas H-kultuur kan ’n uitloper van die Laat Harappa wees. David Gordon White haal drie ander hoofstroomgeleerdes aan wat vas glo die Vediese religie kom gedeeltelik uit die Indusvallei.[99]

Aregeologiese data dui daarop dat die materiële kultuur wat as Laat Harappa beskou word, dalk tot omstreeks 1000–900 v.C. geduur het.[98] Die Harvard-argeoloog Richard Meadow wys daarop dat die Laat Harappa-nedersetting Pirak aaneenlopend floreer het van 1800 v.C. tot met die tyd van die inval van Alexander die Grote in 325 v.C.[94]

Ná die val van die Indusvalleibeskawing het streekskulture ontstaan wat in verskillende mates die invloed van die Induskultuur toon. Tekens van begrafnisse is in Harappa ontdek wat ooreenstem met ’n streekskultuur bekend as die Begraafplaas H-kultuur. Terselfdertyd het die Okerpotkultuur uitgebrei van Rajasthan tot op die Gangesvlakte. Die Begraafplaas H-kultuur het die vroegste bewyse van verassing, ’n praktyk wat vandag in Hindoeïsme oorheersend is.

Historiese konteks

[wysig | wysig bron]

Nabye Ooste

[wysig | wysig bron]

Die Gevorderde Harappa-tydperk van die Indusvalleibeskawing het saamgeval met die Vroeë en Middel-Bronstydperk in die antieke Nabye Ooste, veral die Ou Elamitiese tydperk, die Vroeë tot die Ur III-tydperk van Mesopotamië, die Minoïese Kreta voor die bou van paleise, en die Ou Ryk tot die Eerste Oorgangstydperk van Egipte.

Die IVB is veral vergelyk met die beskawings van Elam (ook in die konteks van die Elamo-Drawidiese taalfamilie) en Minoïese Kreta (vanweë geïsoleerde kultuurooreenkomste soos die alomteenwoordige godinaanbidding en die uitbeelding van stierspronge).[100] Die beskawing is ook al tentatief geëien met die toponiem Meluhha, wat bekend is uit Sumeriese rekords; die Sumeriërs het hulle die Meluhhaïete genoem.[101]

Daar is bewyse van handelsroetes tussen die Indusvallei en Mesopotamië.[102][103] ’n Paar seëls met Indusskrif-inskripsies is ook al op Mesopotamiese terreine ontdek.[103][104][105]

Dasas

[wysig | wysig bron]

Ná die ontdekking van die IVB in die 1920's is dit dadelik verbind met die inheemse dasas, vyande van die stamme wat in die Rigveda genoem word. Mortimer Wheeler het die teenwoordigheid van baie lyke in die boonste vlakke van Mohenjo-Daro wat nie begrawe was nie, beskou as slagoffers van ’n oorlogsoorwinning en het opslae gemaak met sy uitlating: "Indra moet aangekla word van die vernietiging" van die IVB.

Dit bly aanloklik om die Indusbeskawing met verstedelikte dasas te verbind omdat die eerste Indo-Ariese migrasie na Indië vermoedelik net mooi saamgeval het met die tyd dat die IVB begin agteruitgaan het. Die ontdekking van die ontwikkelde, stedelike IVB het egter die 19de-eeuse siening dat die vroeë Indo-Ariese migrasie ’n "inval" deur ’n ontwikkelde kultuur was ten koste van ’n "primitiewe" inheemse bevolking, verander tot dat dit ’n geleidelike kulturele invloed was van nomadiese "barbare" op ’n ontwikkelde stedelike beskawing, wat vergelyk kan word met die Germaanse migrasie ná die val van Rome, of die inval van die Kassiete in Babilonië. Dit stem ooreen met idees oor taaluitruiling en bevolkingsbewegings in die algemeen, soos die migrasie van die proto-Griekssprekendes na Griekeland, of die ver-Indo-Europesing van Wes-Europa.

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ Wright 2009, p. 1.
  2. ↑ Wright 2010.
  3. ↑ 3,0 3,1 Wright 2010, p. 1.
  4. ↑ 4,0 4,1 Maemoku, Hideaki; Shitaoka, Yorinao; Nagatomo, Tsuneto; Yagi, Hiroshi (2013), "Geomorphological Constraints on the Ghaggar River Regime During the Mature Harappan Period", in Giosan, Liviu; Fuller, Dorian Q.; Nicoll, Kathleen, Climates, Landscapes, and Civilizations, American Geophysical Union Monograph Series 198, John Wiley & Sons, ISBN 978-1-118-70443-1, https://books.google.com/books?id=D7aw5mfscBMC 
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 Giosan, L.; et al. (2012). "Fluvial landscapes of the Harappan Civilization". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 109 (26): E1688–E1694. doi:10.1073/pnas.1112743109. PMC 3387054. PMID 22645375.
  6. ↑ 6,0 6,1 Madella, Marco; Fuller, Dorian (2006). "Palaeoecology and the Harappan Civilisation of South Asia: a reconsideration". Quaternary Science Reviews. 25 (11–12): 1283–1301. doi:10.1016/j.quascirev.2005.10.012.
  7. ↑ 7,0 7,1 MacDonald, Glen (2011). "Potential influence of the Pacific Ocean on the Indian summer monsoon and Harappan decline". Quaternary International. 229: 140–148. doi:10.1016/j.quaint.2009.11.012.
  8. ↑ 8,0 8,1 Brooke, John L. (2014), Climate Change and the Course of Global History: A Rough Journey, Cambridge University Press, p. 296, ISBN 978-0-521-87164-8, https://books.google.com/books?id=O9TSAgAAQBAJ&pg=PA296 
  9. ↑ McIntosh, Jane (2008), The Ancient Indus Valley: New Perspectives, ABC-CLIO, ISBN 978-1-57607-907-2 
  10. ↑ Wright 2010, pp. 115–125.
  11. ↑ Beck, Roger B.; Linda Black; Larry S. Krieger; Phillip C. Naylor; Dahia Ibo Shabaka (1999). World History: Patterns of Interaction. Evanston, IL: McDougal Littell. ISBN 0-395-87274-X.
  12. ↑ Wright 2010, p. 2.
  13. ↑ "'Earliest writing' found" (in Engels). BBC News. 4 Mei 1999. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 2 Februarie 2020. Besoek op 5 Januarie 2010.
  14. ↑ 14,0 14,1 Shaffer 1992, I:441–464, II:425–446.
  15. ↑ 15,0 15,1 Kenoyer 1991.
  16. ↑ Morrison, Kathleen D.; Junker, Laura L., reds. (2002). Forager-traders in South and Southeast Asia : long term histories ([Online-Ausg.] uitg.). Cambridge [u.a.]: Cambridge Univ. Press. p. 62. ISBN 978-0-521-01636-0.
  17. ↑ "The Largest Bronze Age Urban Civilization" (in Engels). harappa.com. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 15 November 2019. Besoek op 29 April 2013.
  18. ↑ Ray, Himanshu Prabha (2003). The Archaeology of Seafaring in Ancient South Asia. Cambridge University Press. p. 95. ISBN 0-521-01109-4.
  19. ↑ Dales, George F. (1979). "The Balakot Project: summary of four years excavations in Pakistan". In Maurizio Taddei (red.). South Asian Archaeology 1977. Naples: Seminario di Studi Asiatici Series Minor 6. Instituto Universitario Orientate. pp. 241–274.
  20. ↑ Bisht, R. S. (1989). "A new model of the Harappan town planning as revealed at Dholavira in Kutch: a surface study of its plan and architecture". In Chatterjee Bhaskar (red.). History and Archaeology. New Delhi: Ramanand Vidya Bhawan. pp. 379–408. ISBN 81-85205-46-9.
  21. ↑ Gupta 1995, p. 183
  22. ↑ bv. Misra, Virendra Nath (1992). Indus Civilization, a special Number of the Eastern Anthropologist. pp. 1–19.
  23. ↑ Ratnagar, Shereen (2006). Understanding Harappa: Civilization in the Greater Indus Valley. New Delhi: Tulika Books. ISBN 81-89487-02-7.
  24. ↑ 24,0 24,1 Davreau, Robert (1976). "Indus Valley". In Reader's Digest (red.). World's Last Mysteries.
  25. ↑ Singh, Upinder (2008). A History of Ancient and Early medieval India : from the Stone Age to the 12th century. New Delhi: Pearson Education. p. 137. ISBN 9788131711200.
  26. ↑ Sabharwal, vijay (11 Julie 2010). "Indus Valley site ravaged by floods". The Times of India (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 12 April 2019.
  27. ↑ 27,0 27,1 Chandler, Graham (September–Oktober 1999). "Traders of the Plain". Saudi Aramco World: 34–42.
  28. ↑ Coningham & Young 2015, p. 27.
  29. ↑ Coningham & Young 2015, p. 25.
  30. ↑ Manuel 2010, p. 148.
  31. ↑ Manuel 2010, p. 149.
  32. ↑ Coningham & Young 2015, p. 145.
  33. ↑ "Stone age man used dentist drill" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 14 November 2019. Besoek op 21 Junie 2017.
  34. ↑ UNESCO World Heritage. 2004. ". Archaeological Site of Mehrgarh
  35. ↑ Hirst, K. Kris. 2005. "Mehrgarh". Guide to Archaeology
  36. ↑ "Indus Valley 2,000 years older than thought" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 9 September 2015. Besoek op 21 Junie 2017.
  37. ↑ "Archeologists confirm Indian civilization is 8000 years old, Jhimli Mukherjee Pandey , Times of India, 29 Mei 2016" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 15 Mei 2019.
  38. ↑ Parpola 2015, p. 17.
  39. ↑ Gangal 2014.
  40. ↑ Singh 2016, p. 5.
  41. ↑ Gallego Romero 2011, p. 9.
  42. ↑ Peter T. Daniels. The World's Writing Systems. Oxford University. p. 372.
  43. ↑ Parpola, Asko (1994). Deciphering the Indus Script. Cambridge University Press. ISBN 0-521-43079-8.
  44. ↑ "Evidence for Patterns of Selective Urban Migration in the Greater Indus Valley (2600–1900 BC): A Lead and Strontium Isotope Mortuary Analysis". PLOS ONE. 10: e0123103. doi:10.1371/journal.pone.0123103.
  45. ↑ "Indus Valley people migrated from villages to cities: New study" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 25 Julie 2019.
  46. ↑ Shaffer, Jim G.; Lichtenstein, Diane A. (1989). "Ethnicity and Change in the Indus Valley Cultural Tradition". Old Problems and New Perspectives in the Archaeology of South Asia. Wisconsin Archaeological Reports 2. pp. 117–126.
  47. ↑ Possehl, Gregory L. (1990). "Revolution in the Urban Revolution: The Emergence of Indus Urbanization". Annual Review of Anthropology. 19 (1): 261–282 (Kaart op bl. 263). doi:10.1146/annurev.an.19.100190.001401.
  48. ↑ "Indus re-enters India after two centuries, feeds Little Rann, Nal Sarovar" (in Engels). India Today. 7 November 2011. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 9 Januarie 2018. Besoek op 7 November 2011.
  49. ↑ Morris, A.E.J. (1994). History of Urban Form: Before the Industrial Revolutions (Third uitg.). New York, NY: Routledge. p. 31. ISBN 978-0-582-30154-2. Besoek op 20 Mei 2015.
  50. ↑ Rodda, J.C. en Ubertini, Lucio (2004). The Basis of Civilization – Water Science? pg 161. International Association of Hydrological Sciences (International Association of Hydrological Sciences Press 2004).
  51. ↑ Feuerstein, Georg; Kak, Subhash; Frawley, David (2001). In Search of the Cradle of Civilization:New Light on Ancient India. Quest Books. p. 73. ISBN 0-8356-0741-0.
  52. ↑ Pruthi, Raj. Prehistory and Harappan Civilization. APH Publishing. p. 260.
  53. ↑ Coppa, A.; et al. (6 April 2006). "Early Neolithic tradition of dentistry: Flint tips were surprisingly effective for drilling tooth enamel in a prehistoric population" (PDF). Nature. 440 (7085): 755–6. doi:10.1038/440755a. PMID 16598247.
  54. ↑ Bisht, R. S. (1982). "Excavations at Banawali: 1974–77". In Possehl Gregory L. (red.) (red.). Harappan Civilization: A Contemporary Perspective. New Delhi: Oxford and IBH Publishing Co. pp. 113–124.
  55. ↑ McIntosh, Jane. The Ancient Indus Valley: New Perspectives. ABC-CLIO. p. 248.
  56. ↑ Keay, John, India, a History. New York: Grove Press, 2000.
  57. ↑ Kenoyer, Jonathan Mark (1997). "Trade and Technology of the Indus Valley: New Insights from Harappa, Pakistan". World Archaeology. 29 (2: "High–Definition Archaeology: Threads Through the Past"): 262–280. doi:10.1080/00438243.1997.9980377.
  58. ↑ Lal 2002, p. 82
  59. ↑ Hasenpflug, Rainer, The Inscriptions of the Indus civilisation Norderstedt, Germany, 2006.
  60. ↑ Singh, Upinder. A History of Ancient and Early Medieval India. p. 157.
  61. ↑ Parpola 2005, pp. 2–3
  62. ↑ Watson, Traci (29 April 2013). "Surprising Discoveries From the Indus Civilization". National Geographic.
  63. ↑ Doniger, Wendy (30 September 2010). The Hindus: an alternative history. Oxford University Press. p. 67. ISBN 978-0-19-959334-7.
  64. ↑ "Indus Writing Analysis by Asko Parpola" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 17 Oktober 2000. Besoek op 22 Junie 2017.
  65. ↑ Heggarty & Renfrew 2014.
  66. ↑ Wells, B. An Introduction to Indus Writing. Early Sites Research Society (West) Monograph Series, 2, Independence MO 1999
  67. ↑ Farmer, Steve; Sproat, Richard; Witzel, Michael. "The Collapse of the Indus-Script Thesis: The Myth of a Literate Harappan Civilization" (PDF). {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (hulp)
  68. ↑ Rao, Rajesh P. N.; Yadav, Nisha; Vahia, Mayank N.; Joglekar, Hrishikesh; Adhikari, R.; Mahadevan, Iravatham (Mei 2009). "Entropic Evidence for Linguistic Structure in the Indus Script". Science. 324 (5931): 1165. doi:10.1126/science.1170391. PMID 19389998.
  69. ↑ Indus Script Encodes Language, Reveals New Study of Ancient Symbols Newswise, besoek op 5 Junie 2009.
  70. ↑ A Refutation of the Claimed Refutation of the Non-linguistic Nature of Indus Symbols: Invented Data Sets in the Statistical Paper of Rao et al. (Science, 2009) Besoek op 19 September 2009.
  71. ↑ 'Conditional Entropy' Cannot Distinguish Linguistic from Non-linguistic Systems Besoek op 19 September 2009.
  72. ↑ keay.
  73. ↑ Wright 2009, pp. 281–282.
  74. ↑ Ratnagar, Shereen (April 2004). "Archaeology at the Heart of a Political Confrontation The Case of Ayodhya". Current Anthropology. University of Chicago Press. 45 (2): 239–259. doi:10.1086/381044. JSTOR 10.1086/381044.
  75. ↑ 75,0 75,1 Marshall 1931, pp. 48–78.
  76. ↑ Possehl 2002, pp. 141–156.
  77. ↑ Possehl 2002, pp. 141–144.
  78. ↑ Srinivasan 1975.
  79. ↑ Srinivasan 1997, pp. 180–181.
  80. ↑ Sullivan 1964.
  81. ↑ Hiltebeitel 2011, pp. 399–432.
  82. ↑ McIntosh 2008, pp. 286–287.
  83. ↑ Possehl 2002, p. 18.
  84. ↑ Thapar 2004, p. 85.
  85. ↑ Possehl 2002, pp. 141–145.
  86. ↑ McIntosh 2008, pp. 275–277, 292.
  87. ↑ Possehl 2002, pp. 152, 157–176.
  88. ↑ McIntosh 2008, pp. 293–299.
  89. ↑ Robbins Schug, G; Gray, K.M.; Mushrif, V.; Sankhyan, A.R. (November 2012). "A Peaceful Realm? Trauma and Social Differentiation at Harappa". International Journal of Paleopathology. 2 (2–3): 136–147. doi:10.1016/j.ijpp.2012.09.012.
  90. ↑ Robbins Schug, G; Blevins, K. Elaine; Cox, Brett; Gray, Kelsey; Mushrif-Tripathy, Veena (Desember 2013). "Infection, Disease, and Biosocial Process at the End of the Indus Civilization". PLOS ONE. 0084814: e84814. doi:10.1371/journal.pone.0084814.
  91. ↑ Edwin Bryant (2001). The Quest for the Origins of Vedic Culture. pp. 159–60.
  92. ↑ David Knipe (1991), Hinduism. San Francisco: Harper
  93. ↑ "Decline of Bronze Age 'megacities' linked to climate change".
  94. ↑ 94,0 94,1 94,2 "Indus Collapse: The End or the Beginning of an Asian Culture?". Science Magazine. 320: 1282–3. 6 Junie 2008.
  95. ↑ Rachel Nuwer (28 Mei 2012). "An Ancient Civilization, Upended by Climate Change" (in Engels). LiveScience. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 7 Oktober 2019. Besoek op 29 Mei 2012.
  96. ↑ Charles Choi (29 Mei 2012). "Huge Ancient Civilization's Collapse Explained" (in Engels). New York Times. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 1 Mei 2020. Besoek op 18 Mei 2016.
  97. ↑ Thomas H. Maugh II (28 Mei 2012). "Migration of monsoons created, then killed Harappan civilization". Los Angeles Times. Besoek op 29 Mei 2012.
  98. ↑ 98,0 98,1 Shaffer, Jim (1993). "Reurbanization: The eastern Punjab and beyond". In Spodek, Howard; Srinivasan, Doris M. (reds.). Urban Form and Meaning in South Asia: The Shaping of Cities from Prehistoric to Precolonial Times.
  99. ↑ White, David Gordon (2003). Kiss of the Yogini. Chicago: University of Chicago Press. p. 28. ISBN 0-226-89483-5.
  100. ↑ Mode, H. (1944). Indische Frühkulturen und ihre Beziehungen zum Westen. Basel.{{cite book}}: AS1-onderhoud: plek sonder uitgewer (link)
  101. ↑ John Haywood, The Penguin Historical Atlas of Ancient Civilizations, Penguin Books, London, ç2005, p.76
  102. ↑ Iran Almanac and Book of Facts. Echo Institute. p. 59.
  103. ↑ 103,0 103,1 Podany, Amanda H. (2012). Brotherhood of Kings: How International Relations Shaped the Ancient Near East. Oxford University Press. p. 49.
  104. ↑ Piesinger, Constance Maria. Legacy of Dilmun: The Roots of Ancient Maritime Trade in Eastern Coastal Arabia in the 4th/3rd Millennium B.C. University of Wisconsin. p. 668.
  105. ↑ Joan Aruz; Ronald Wallenfels. Art of the First Cities: The Third Millennium B.C. from the Mediterranean to the Indus. p. 246.

Bronne

[wysig | wysig bron]

Eksterne skakels

[wysig | wysig bron]
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Indusvalleibeskawing&oldid=2525628"