Leen-en-pagwet
Die Leen-en-pagwet (Engels: Lend-Lease Act) van 11 Maart 1941 was ’n Amerikaanse wet op grond waarvan die VSA aan die begin van die Tweede Wêreldoorlog materiële steun kon verleen aan eerstens die Verenigde Koninkryk en later ook ander lande, sonder om die uitgangspunt van neutraliteit te skend. (Die VSA het tot met die Japannese aanval op Pearl Harbor op 7 Desember 1941 en die Duitse oorlogsverklaring aan die VSA op 11 Desember 1941 nie aan die oorlog deelgeneem nie.)
Die wet het aan die Amerikaanse regering die bevoegdheid gegee om verdedigingsmateriaal ter beskikking te stel aan lande waarvan die verdediging deur die Amerikaanse president van lewensbelangrik vir die VSA beskou is.
Om die Amerikaanse publiek se steun te kry, het pres. Franklin D. Roosevelt in ’n radiotoespraak van 17 Desember 1940 die nou bekende beeldspraak gebruik van ’n buurman wie se huis afbrand en wat vra om jou tuinslang te leen. "Ek sou nie dan sê: 'Buurman, my tuinslang het 15 dollar gekos en jy moet my dit eers betaal' nie. Ek wil nie 15 dollar hê nie; ek wil net my tuinslang terughê as die brand geblus is." Die wet is daarna deurgevoer en het tot aan die einde van die oorlog van krag gebly.
Uiteindelik het Amerika tot in Augustus 1945 sowat 50 miljard dollar se hulp verleen aan verskeie lande, waarvan die Verenigde Koninkryk die grootste ontvanger was. Ander lande wat voordeel getrek het, was onder meer die Sowjetunie, Kanada, Australië, Nieu-Seeland en China.
Die Leen-en-pagwet was van uiterste belang vir die Geallieerdes omdat Brittanje nie in staat was om die hoeveelheid oorlogsmateriaal te vervaardig wat nodig was nie. Dit het Amerika se voorwendsel van neutraliteit beëindig en was ’n beslissende stap weg van die beleid wat die Amerikaanse politiek sedert 1931 oorheers het om nie in ander lande betrokke te raak nie.
Eksterne skakels
[wysig | wysig bron]- (en) Amptelike geskiedenis van die Leen-en-pagwet
- (en) Oorsig oor die wet
Hierdie artikel is vertaal uit die Nederlandse Wikipedia
