Gaan na inhoud

Mongoolse inval in Europa

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
(Aangestuur vanaf Mongoolse inval van Europa)
Die roete van die eerste Mongoolse ekspedisie in Rusland, 1223.

Die Mongoolse inval in Europa in die 13de eeu was die verowering van Europa deur die Mongoolse Ryk deur middel van die verwoesting van die Oos-Slawiese vorstedomme soos Kiëf en Wladimir. Ook Sentraal-Europa is binnegeval, en dit het gelei tot oorlog in Pole en Hongarye.[1]

Die operasies is deur generaal Soeboetai gelei, en was onder bevel van Batoe Khan en Kadan. Albei laasgenoemde mans was kleinseuns van Djengis Khan; met hul verowerings het hulle groot dele van Europa by die ryk van die Goue Horde gevoeg. Europese vorste wat in oorloë betrokke was, het gou besef hulle sal moet saamstaan teen die Mongole, en dus is plaaslike oorloë en konflik in dele van Sentraal-Europa beëindig – dit is hervat nadat die Mongole teruggeval het.[2]

Inval in Roes-grondgebied

[wysig | wysig bron]
Jaroslaf II keer terug na Wladimir nadat die Mongole verwoesting gesaai het. Uit die Middeleeuse Russiese annale.
Die Mongoolse leër verower ’n Roes-stad.

Ögedei Khan het Batoe Khan in 1235 gelas om Kiëf-Roes te verower.[3] Die hoofmag, wat deur Djotsji se seuns en hulle neefs Möngke Khan en Güyük Khan aangevoer is, het in Desember 1237 in Rjazan aangekom. Die stad het geweier om oor te gee en die Mongole het dit verwoes. Hulle het daarna na Soezdal opgeruk. Baie Russiese leërs is verslaan, en grootvors Joeri is in die Slag van die Sitrivier (4 Maart 1238) gedood. Groot stede soos Wladimir, Torzjok en Kozelsk is verower.

Daarna het die Mongole hulle na die steppe gewend, die Kiptsjakke en Alane verower en die Krim verwoes. Batoe het in 1239 in Kiëf-Roes aangekom en Perejaslawl en Tsjernigof verwoes. Die meeste van die prinse van Roes het gevlug toe dit duidelik word hulle kan geen weerstand bied nie. Die Mongole het Kiëf op 6 Desember 1240 verwoes en Galitsj en Wladimir-Wolinski verower.

Inval in Sentraal-Europa

[wysig | wysig bron]

Die Mongole het Chinese buskruit gebruik en groot sukses daarmee behaal in gevegte in Europa.[4] Die aanval op Europa is deur Soeboetai beplan en uitgevoer, en sy oorwinnings daar het hom dalk sy grootste roem besorg. Nadat hy die Roes-vorstedomme verwoes het, het hy spioene na Pole, Hongarye en so ver oos as Oostenryk gestuur in voorbereiding op ’n aanval op die hartland van Europa.[5] Hy het ’n duidelike prentjie van die Europese koninkryke gehad en het opdrag gegee vir ’n aanval deur Batoe Khan en twee ander verwante prinse. Batoe Khan was die algehele leier, maar Soeboetai was die strateeg en aanvoerder op die veld, en was dus teenwoordig in die noordelike én suidelike veldtogte teen Roes-vorstedomme.[6] Hy het ook die sentrale kolonnade aangevoer wat teen Hongarye opgeruk het. Terwyl Kadan se noordelike mag die Slag van Legnica gewen en Güyük se leër in Transilvanië geseëvier het, het Soeboetai vir hulle op die Hongaarse vlakte gewag. Die verenigde leër het na die Sajórivier opgetrek, waar hulle ’n beslissende oorwinning oor koning Béla IV van Hongarye behaal het by die Slag van Mohi. Soeboetai was weer eens aan die hoof, en dit sou later blyk een van sy grootste oorwinnings te wees.

Hendrik II van Pole, wat sy lewe by die Slag van Legnica verloor het (19de-eeuse skildery deur Jan Matejko.
Die Mongole vertoon die kop van Hendrik II.

Die Mongole het Sentraal-Europa met drie leërs binnegeval. Een leër het die magte van Pole en sy bondgenootskappe onder Hendrik II van Pole by Legnica verslaan. ’n Tweede leër het die Karpate oorgesteek en ’n derde een het die Donau gevolg. Die leërs het hergroepeer en Hongarye op 11 April 1241 by die Slag van Mohi oorrompel. Die invallende Mongola het die helfte van Hongarye se bevolking vermoor.[7] Die leërs het in die Europese somer oor die vlaktes van Hongarye geswiep en hulle beheer in die lente van 1242 na Dalmasië, Morawië, Kroasië en Wallachye uitgebrei.

Intussen het koning Wenceslaus I van Boheme versterkings probeer kry om sy koninkryk te beskerm. Hy het sy troepe in die bergstreke van Boheme gestasioneer waar die Mongole nie hulle ruiters doeltreffend sou kon gebruik nie.[8] Toe die Mongole Boheme aanval, het hulle voor die verdediging gestuit en teruggetrek na Othmachau.[9][8] ’n Klein mag het Kłodzko en Olomouc aangeval, maar die Boheemse ruiters onder Wenceslaus het hulle afgeweer.[10][11][8][12][13] Boheme was een van ’n paar koninkryke in Sentraal-Europa wat nooit verower is nie.[8]

Hongarye se oorgawe het beteken die Mongole het ’n pad gehad waarlangs hulle Wene kon binneval. Hulle het eers geïsoleerde nedersettings aan die stad se buitewyke met klein leërs aangeval in ’n poging om vrees en paniek onder die bevolking te saai.[14] Frederick II, Hertog van Oostenryk, het voorheen by Olomouc slaags geraak met die Mongole. Anders as in Hongarye het die hertog en sy bondgenote vinnig ’n verdediging opgebou en ’n klein Mongoolse leër verslaan.[15][16] Oostenrykse ridders het daarna die Mongole ook in Theben verslaan.[17]

In Desember 1241 het die hoofkhan, Ögedei, gesterf, en teen Soeboetai se wens in het die "bloedprinse" glo na hul hoofstad, Karakoroem, teruggekeer om ’n nuwe khan te kies. So het Wes-Europa die Mongoolse invalle vrygespring, volgens Winston Churchill.[18][19]

Terwyl Batoe Khan aan Oostenryk onttrek het, het ’n deel van sy leër Bulgarye binnegeval, maar hulle is deur die Bulgare onder tsaar Iwan Asen II verslaan.[20]

Daar word gedebatteer of Ogedei se dood die ware rede vir die Mongole se onttrekking was. Rashid Al-Din, ’n Mongoolse historikus, verklaar dat die Mongole nie bewus was van Ogedei se dood toe hulle begin onttrek het nie.[21] In werklikheid het Batoe besluit om nie die verkiesing van ’n nuwe leier by te woon nie, en dit het daartoe gelei dat die seremonie met ’n paar jaar uitgestel is.[22]

’n Ander moontlike rede is dat die droë warm somers in 1242 plek gemaak het vir ’n koeler klimaat met ’n groter reënval en dat dit nie ideaal was vir die Mongoolse ruitery nie.[23] Daarom het hulle onttrek vervroeg. Dit word ook betwis, want die Mongole het China in ’n tropiese klimaat met meer reënval en ’n hoër humiditeit as in Europa verower.

Wat ook al die rede was, die Mongole het teen die einde ’n klompie duur verowerings gehad, met min buit en sterk weerstand. Hulle het ook baie soldate verloor. Eindelik was hulle dun gesaai in Europa, terwyl die Kumane en die Kaukasus in opstand gekom het. Batoe het teruggekeer om dit te stuit, en dit het hom omtrent ’n jaar geneem.[24]

Teen middel 1242 het die Mongola heeltemal aan Sentraal-Europa onttrek.

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ Thomas T. Allsen (25 Maart 2004). Culture and Conquest in Mongol Eurasia. Cambridge University Press. ISBN 9780521602709.
  2. ↑ Francis Dvornik (1962). The Slavs in European History and Civilization. Rutgers UP. p. 26. ISBN 9780813507996.
  3. ↑ Michell, Robert; Forbes, Nevell (1914). "The Chronicle of Novgorod 1016–1471". Michell. Londen, Offices of the society. p. 64. Besoek op 4 Junie 2014.
  4. ↑ Odette Keun (1944). Continental stakes: marshes of invasion, valley of conquest and peninsula of chaos. Letchworth printers ltd. p. 53. Besoek op 28 November 2011. {{cite book}}: Cite has empty unknown parameter: |month= (hulp)
  5. ↑ Bitwa pod Legnicą Chwała Oręża Polskiego Nr 3. Rzeczpospolita and Mówią Wieki. Rafał Jaworski et al. 12 Augustus 2006 (in Pools) bl. 8
  6. ↑ Bitwa pod Legnicą Chwała Oręża Polskiego Nr 3. Rzeczpospolita en Mówią Wieki. Rafał Jaworski et al. 12 Augustus 2006 (in Pools) bl. 4
  7. ↑ "Hungary - Culture, History, & People". britannica.com (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 12 Mei 2008. Besoek op 28 April 2018.
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 de Hartog, Leo. Genghis Khan: Conqueror of the World. Tauris Parke Paperbacks (17n Januarie 2004). bl. 173. ISBN 978-1860649721
  9. ↑ Hildinger, Eric. Warriors Of The Steppe: Military History Of Central Asia, 500 Bc To 1700 Ad. Da Capo Press; 3de uitg. (21 Julie 1997). bl. 144. ISBN 978-1885119438
  10. ↑ Hickman, Kenneth. "Mongol Invasions: Battle of Legnica". ThoughtsCO.com. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 29 April 2017. 29 Augustus 2016
  11. ↑ Zimmermann, Wilhelm. A Popular History of Germany from the Earliest Period to the Present Day . Nabu Press (24 Februarie 2010). bl. 1109. ISBN 978-1145783386
  12. ↑ Maurice, Charles Edmund. The Story of Bohemia from the Earliest Times to the Fall of National Independence in 1620: With a Short Summary of Later Events - Primary Source Edition. Nabu Press (18 Maart 2014). bl. 75. ISBN 978-1294890225
  13. ↑ Berend, Nora, Central Europe in the High Middle Ages: Bohemia, Hungary and Poland, c.900-c.1300 . Cambridge University Press (17 Februarie 2014). bl. 447. ISBN 978-0521786959
  14. ↑ "Map Walk 20132013: The Conquests of the Mongols". Cleveland History. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 9 Maart 2017.
  15. ↑ Jackson, Peter. The Mongols and the West: 1221-1410. Routledge; 1ste uitg. (9 April 2005). bl. 67. ISBN 978-0582368965
  16. ↑ Howorth, Henry Hoyle. History of the Mongols from the 9th to the 19th Century: Part 1 the Mongols Proper and the Kalmyks. Cosimo Classics (1 Januarie 2013). bl. 152. ISBN 978-1605201337
  17. ↑ Howorth, Sir Henry Hoyle. History of the Mongols: From the 9th to the 19th Century, Volume 1. Forgotten Books (June 15, 2012). p. 152. ASIN B008HHQ8ZY
  18. ↑ Sir Winston Churchill, Winston Spencer Churchill (1999). Sir Winston Churchill, Winston Spencer Churchill (red.). The great republic: a history of America. Random House. p. 7. ISBN 978-0-375-50320-7. Besoek op 28 November 2011. {{cite book}}: Cite has empty unknown parameter: |month= (hulp)
  19. ↑ Hildinger, Erik. Mongol Invasions: Battle of Liegnitz Geargiveer 22 Julie 2008 op Wayback Machine. Eers gepubliseer as "The Mongol Invasion of Europe" in Military History, (Junie 1997).
  20. ↑ Андреев (Andreev), Йордан (Jordan); Лалков (Lalkov), Милчо (Milcho) (1996). Българските ханове и царе (The Bulgarian Khans and Tsars) (in Bulgarian). Велико Търново (Veliko Tarnovo): Абагар (Abagar). ISBN 954-427-216-X.pp. 192–193
  21. ↑ Rashid al-Din, Successors, 70-71.
  22. ↑ J. J. Saunders, The History of the Mongol Conquests (Londen: Routledge & Kegan Paul, 1971), 79.
  23. ↑ "Climate probably stopped Mongols cold in Hungary, Science News, Science Ticker: Climate, Anthropology". By Helen Thompson (in Engels). 2016. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 13 Februarie 2019. Besoek op 26 Mei 2016.
  24. ↑ Rashid al-Din, Successors, 71-72.

Eksterne skakels

[wysig | wysig bron]
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Mongoolse_inval_in_Europa&oldid=2439305"