Predestinasie in Calvinisme
Predestinasie in Calvinisme is 'n leerstelling wat handel oor die beheer wat God oor die wêreld uitoefen. Volgens die Westminster Konfessie het God "...van alle ewigheid, deur die alwyse en heilige raad van sy wil, vry en onveranderlik beskik wat daar moet geskied..." maar ook dat God nie die outeur van sonde is of die wil van die skepsel geweld aan doen nie.[1][2] Die tweede gebruik van die woord predestinasie pas dit toe op saligheid en verwys na die oortuiging dat God die ewige bestemming van sommige tot die hemel deur genade aangewys het (Onvoorwaardelike Uitverkiesing), terwyl Hy die res oorlaat in hulle boosheid om ewige verdoemenis vir al hul sondes, selfs hul erfsonde, te ontvang (Verwerping). Volgens Calvinisme word dié wat vooraf bepaal is vir saligheid deur God geroep op 'n kragdadige wyse om tot geloof te kom, terwyl alle ander verwerp word.
Calvinisme plaas meer klem op verkiesing in vergelyking met ander strominge van Christendom.[3]
Geskiedenis
[wysig | wysig bron]
Verskeie weergawes van predestinasie vir die uitverkorenes en die nie-uitverkorenes is deur die Joodse Essene-sekte onderrig,[4]asook deur Gnostiese Sekte[5] en Manigeïsme[6]. In Christendom het die leerstelling van eensydige predestinasie, waar God sommige mense bestem tot die hemel en ander tot die hel, onstaan met Augustinus van Hippo tydens die Pelagiaanse kontroversie in 412 n.C.[7] Pelagius en sy volgelinge het geleer dat mense nie met erfsonde gebore word nie en kan dus deur sy vrye wil self sy saligheid kies. Hierdie kontroversie het daartoe gelei dat Augustinus die onderrig van die apostel Paulus radikaal herinterpreteer het, Augustinus het geredeneer dat geloof 'n vrye gawe van God is eerder as iets wat mense deur hulle eie wil kan kies. Augustinus het opgemerk dat nie almal na God se aangebode verbond sal luister of daarop sal reageer nie, en het waargeneem dat "...die meer algemene sorg van God word gespesifiseer in Sy sorg vir die uitverkorenes...".[3]
Tweede Sinode van Orange
[wysig | wysig bron]Die tweede sinode van Orange (529) het Augustinus se sienings oor menslike verdorwenheid, erfsonde, God se genade, predestinasie en uitverkiesing as ortodokse lering bevestig.[8]Die Sinode bevestig verder dat geen mens na die Vader kan kom voor "...die genade van goddelike barmhartigheid hom voorafgegaan het." en lê klem op die onvermoë van die mens om deur sy eie vrye wil dit wat goed is te kies.
Die Sinode verwerp die gelykwaardige uiteindelikheid variasie van dubbelle predestinasie, met vermelding: "Ons glo nie net daar geen persoon deur die krag van God tot boosheid verordineer is nie, maar stel selfs met volslae afsku dat as daar diegene is wat so 'n bose ding wil glo, dit tot hul vervloeking is."[9][10]
Dubbelle Predestinasieleer
[wysig | wysig bron]Dubbelle Predestinasie is die idee dat God nie net 'n sekere aantal mense uit die hele menslike geslag uitverkies het tot saligheid van Jesus Christus nie, maar ook sommige mense skep wat verwerp sal word. [11][12]
Sommige moderne Calviniste reageer op die skynbare etiese dilemma van dubbelle predestinasieleer deur te verduidelik dat God se aktiewe predestinasie slegs vir die uitverkorenes is. God voorsien genade aan die uitverkorenes wat tot redding lei, maar vir die nie-uitverkorenes weerhou God genade en los hulle in die gemeenskaplike elende.[12] Calviniste leer dat God na sy volkome vrye, onberispelike en onveranderlike welbehae, regverdig sekere mense skep tot die hel. Alhoewel God eensydig werk in die uitverkorenes om wedergeboorte te bewerk, dwing God nie die verdoemdes om sonde te pleeg nie.[13][14]
Johannes Calvyn ondersteun dieselfde in terme van dubbelle predestinasieleer. Hy skryf in sy Institusie van die Christelike Godsdiens:
"Dit is egter te onverstandig en kinderagtig want die uitverkiesing self sou nie staande kon bly as dit nie teenoor verwerping gestel is nie. Daar word gesê dat God diegene wat Hy tot hulle saligheid aanneem, afsonder. Dit sal dus meer as dwaas wees om te beweer dat ander dit wat die uitverkiesing aan min mense gee, toevallig verkry of deur hulle ywer verwerf. Die mense wat God dus verbygaan, verwerp Hy en dit om geen ander rede as dat Hy hulle van die erfenis wat Hy vir sy kinders bestem het, wil uitsluit nie."[15]
Verskeie Gereformeerde konfessies en formuliere ondersteun die verwerping in terme van dubbelle predestinasieleer soos die Dordtse Leerreëls, die Nederlandse Geloofsbelydenis en die Westminster Konfessie.
Dubelle Predestinasieleer in Gerformeerde Konfessies
[wysig | wysig bron]Dordtse Leerreëls - 15. Die Verwerping Verduidelik
[wysig | wysig bron]Verder toon die heilige Skrif hierdie ewige en onverdiende genade van ons uitverkiesing baie duidelik aan en verkondig dit nadruklik aan ons{Rom 9:22}. Dit getuig bowendien dat nie alle mense uitverkies is nie, maar dat sommige nie uitverkies is nie of in die ewige uitverkiesing van God verbygegaan is. God het besluit om hulle, na sy volkome vrye, regverdige, onberispelike en onveranderlike welbehae, in die gemeenskaplike ellende te laat bly. Daarin het hulle hulleself deur hulle eie skuld gestort{1 Petr 2:8}. God het immers besluit om nie aan hulle die saligmakende geloof en die genade van die bekering te gee nie. Om sy geregtigheid te openbaar, het God besluit om hierdie mense aan hulleself oor te laat{Hand14:16}, hulle onder sy regverdige oordeel te laat bly en om hulle nie alleen oor hulle ongeloof nie, maar ook oor al hulle ander sondes te veroordeel en ewig te straf. Dit is die besluit van die Verwerping, wat God hoegenaamd nie tot bewerker van die sonde maak nie, want dit sou ‘n godslasterlike gedagte wees. Inteendeel, dit sê juis dat God ‘n gedugte, onberispelike en regverdige Regter is wat die sonde straf.[12]
Nederlandse Geloofsbelydenis - Artikel 16: Die Ewige Verkiesing van God
[wysig | wysig bron]Ons glo dat God, toe die hele geslag van Adam deur die sonde van die eerste mens in die verderf en ondergang gestort is, Hom betoon het soos Hy is, naamlik barmhartig en regverdig. God is barmhartig, aangesien Hy dié wat Hy uitverkies het, uit hierdie verderf trek en verlos; God het hulle, uit louter goedheid en sonder om hulle werke in die minste in aanmerking te neem, in sy ewige en onveranderlike raad uitverkies in Jesus Christus, ons Here. God is regverdig deurdat Hy die ander in hulle val en verderf laat bly waarin hulle hulleself gewerp het.[16]
Westminster Konfessie - Hoofstuk 3: Oor God se Ewige Raadsbesluit
[wysig | wysig bron]7. Dit het God behaag om die res van die mensheid volgens die onnaspeurlike raad van sy wil, waardeur Hy sy barmhartigheid verleng en terughou soos dit Hom behaag vir die eerlikheid van sy koninklike heerskappy oor sy skepsele, verby te sien en te verordineer tot oneer en toorn oor hulle sonde tot lof van sy heerlike regverdigheid.[17][18]
Johannes Calvyn se skrifte
[wysig | wysig bron]Johannes Calvyn was een van die belangrikste mense wat bygedra het tot dubbelle predestinasieleer. Hy het terwyl hy in Straatsburg gewoon het na sy uitsetting uit Genève fundamentele werk oor hierdie onderwerp in sy "Institusie van die Christelike Godsdiens" (1539) geskryf en het gereeld by die hervormde teoloog Martin Bucer raad gevra. [3][19] Calvyn se geloof in die ononderhandelbare "soewereiniteit van God" het sy leerstellings van voorsienigheid en predestinasie voortgebring. Vir die wêreld sou dit sonder voorsienigheid onleefbaar wees. Vir individue, sonder predestinasie sou niemand gered word nie.[20]
Calvyn het dubbelle predestinasieleer beskryf as een van die moeilikste aspekte van die Christelike geloof vir die mens om te aanvaar, maar dat dit nie God onregverdig maak nie. Inteendeel Calvyn beskryf dubbelle predestinasie as geregtigheid.[21]
Calvyn se leerstelling van voorsienigheid is direk. "...alles word deur die verborge raadsplan van God geregeer dat niks sonder sy wete en wil met die mens kan gebeur nie." Dit sluit dus konsepte soos "toeval en kans" uit. Calvyn het sy leer van voorsienigheid toegepas op "alle gebeurtenisse" betreffende individue en hul redding in sy leer van predestinasie.[22]
Calvyn het sy uiteensetting van predestinasieleer en uitverkiesingsleer geopen met 'n beskrywing van die noodsaaklikheid van die leerstelling om God heerlikewonderlike diepte oordeel na die lig te bring.
"Maar nou is dit inderdaad (so) dat die verbond van die lewe nie sonder onderskeid onder alle mense verkondig word nie en dat dit nie onder diegene aan wie dit wel verkondig word, in gelyke graad of altyd aanvaar word nie. In hierdie verskeidenheid kom die heerlikewonderlike diepte van God se oordeel aan die lig. Daar kan tewens geen twyfel daaroor bestaan dat ook hierdie verskeidenheid die beslissing van God se ewige uitverkiesing dien nie."[23]
Calvyn het na die onderrig van Jesus gedraai vir 'n teologiese interpretasie dat alle mense genooi word na God toe maar dat Hy weinig kies wie werklik sal kom. Deur te wys na die Gelykenis van die Saaier, het Calvyn waargeneem:
"Maar, sê hulle, daar is ’n onderlinge ooreenstemming tussen die geloof en die Woord. Dit is so, ja, naamlik oral waar die geloof is; maar daar is niks nuuts daaraan dat die saad tussen dorings en op klipperige plekke val nie - nie alleen omdat die grootste gros hulle in werklikheid teen God verset nie maar ook omdat nie almal oë en ore gekry het nie. Hoe sal dit dan rym dat God mense na Hom toe roep van wie Hy weet dat hulle nie sal kom nie? Laat Augustinus namens my antwoord: “Wil jy met my twis? Bewonder en roep saam met my uit: ‘O diepte!’ Laat ons beide in vrees ooreenstem, sodat ons nie in dwaling ten gronde gaan nie”."[24]
Calvyn het die sleutel tot sy teologiese argument gevind in Jesus se onderrig in Johannes 6:65:
"Verder het Hy gesê: “Daarom het Ek vir julle gesê niemand kan na My toe kom as die Vader dit nie aan hom gegee het nie."[25]
Dus het Calvyn sy teologiese argument van mense as "uitverkies tot lewe of tot dood" op Bybelse gesag en noodsaaklikheid gebaseer. Calvyn het opgemerk dat die Skrif van ons vereis om die groot misterie van predestinasie te oorweeg, maar hy waarsku teen onberperkte nuuskierigheid. Vir gelowiges roep die wete dat hul geloof afkomstig van God, en nie van hulself nie, dankbaarheid op.[26][27][28]
Verwerping: aktiewe Goddelike dekreet, passiewe verordinering
[wysig | wysig bron]Calviniste beklemtoon die aktiewe aard van God se dekreet om dié wat vooraf tot ewige toorn besluit is, te kies, maar terselfdertyd die passiewe aard van daardie verordinering.
Dit is moontlik omdat die meeste Calviniste 'n infra-lapsariese siening van God se dekreet handhaaf. In daardie siening het God, voor die Skepping, in Sy denke, eerste besluit dat die sondeval sou plaasvind, voordat Hy verkiesing en verwerping bepaal het. So kies God aktief wie om te veroordeel, maar omdat Hy weet dat hulle 'n sondige aard sal hê, is die manier waarop Hy hulle verordineer eenvoudig om hulle te laat wees.[29] Daarom is hierdie verordinering tot toorn passief van aard (in teenstelling met God se aktiewe predestinasie van sy uitverkorenes waar Hy hulle sondige aard moet oorkom).
Gelykwaardige Uiteindelikheid
[wysig | wysig bron]Die Westminster Konfessie gebruik verskillende woorde vir die handeling van God se verkiesing en verwerping: onderskeidelik "predestinasie" en "verordineer." Dit suggereer dat die twee nie op dieselfde manier werk nie. Die term "gelykwaardige uiteindelikheid" word soms gebruik vir die siening dat die twee besluite simmetries dieselfde is: God werk ewe veel om die uitverkorenes in die hemel te hou en die nie-uitverkorenes uit die hemel te hou. Hierdie siening word foutiewelik gesien as "dubbele predestinasie". Dr. R.C. Sproul argumenteer teen hierdie standpunt op grond dat dit impliseer dat God "aktief ingryp om sonde te bewerk" in die lewens van die nie-uitverkorenes.[14][30]
Robert L. Reymond ondersteun egter gelykwaardige uiteindelikheid van verkiesing en verwerping in die goddelike besluit, alhoewel hy suggereer dat ons nie van 'n presiese identiteit van goddelike oorsaaklikheid agter beide moet praat nie.[31]
Calviniste beweer dat selfs al word hul skema gekenmerk as 'n vorm van determinisme, dit een is wat aandring op die vrye agentskap en morele verantwoordelikheid van die individu. Daarbenewens glo hulle dat die wil in boeie van sonde is en dus nie in staat is om vry te wees nie. Dus kan 'n individu wie se wil aan sonde onderworpe is, nie kies om God te dien nie. Aangesien Calviniste verder glo dat saligheid deur genade kom, los van goeie werke (sola gratia), en dat die wil wat onderworpe is aan sonde nie God kan kies nie, moet God ingryp om geloof te werkstellig. Eers nadat God die individu bevry van sy slawerny aan sonde sal die mens saligheid kies. Die werk wat God verrig word as onweerstaanbaar gesien maar stel die uitverkorene in staat om vrylik saam te werk, bevry van die begeerte om die teenoorgestelde te doen, sodat saamwerking nie die oorsaak van saligheid is nie, maar dat dit die resultaat is van God se werk in die persoon.
Barthiaanse Sienings
[wysig | wysig bron]Die 20ste-eeuse hervormde teoloog Karl Barth het die hervormde leerstelling van predestinasie herinterpreteer. Vir Barth, kies God Christus as die verwerpe en verkose mens. Individuele mense is nie die onderwerpe van verkiesing nie, maar word verkies of verwerp op grond van hul bestaan in Christus.[32] Die interpreteerders van Barth, soos Shirley Guthrie, het dit 'n "Drie-eenheid" siening genoem in teenstelling met 'n "spekulatiewe" siening van predestinasie. Volgens Guthrie, is God lief vir alle mense, en sy regverdige veroordeling van sondaars word gemotiveer deur liefde en 'n begeerte vir versoening.[33]
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ "Westminster Assembly and Confession of Faith". Encyclopedia of Christianity Online. Chapter III.1 'Of God's Eternal Decree'. doi:10.1163/2211-2685_eco_w.12.
- ↑ Macpherson, John (2008). The Westminster confession of faith. Kessinger Pub. Chapter III.1 'Of God's Eternal Decree'. ISBN 978-1-104-40849-7. OCLC 707096039.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Nimmo, Paul T.; Fergusson, David A. S., eds. (2016). The Cambridge Companion to Reformed Theology. Cambridge University Press. pp. 44–45. ISBN 978-1-107-02722-0.
- ↑ Epstein, Isidore (1966). Judaism. Baltimore, Maryland: Penguin Books. p. 103.
- ↑ Edwards, Mark (2006). Culture and Philosophy in the Age of Plotinus. London: Duckworth.
- ↑ Widengren, Geo (1977). Der Manichäismus. Darmstadt: Wissenschaftliche Buchgesellschaft. pp. 63–65.
- ↑ of Hippo, Augustine. De pecc. merit. p. 2:28–32.
- ↑ Councils of Orange | Synod of Orange, Encyclopædia Britannica. Afgehaal 19 Desember, 2023.
- ↑ The Canons of the Council of Orange Afgehaal 19 Desember, 2023.
- ↑ The Canons of the Second Council of Orange Afgehaal 19 Desember, 2023.
- ↑ Bayer, Oswald (2008). Martin Luther's Theology: A Contemporary Interpretation. Wm. B. Eerdmans Publishing. p. 209. ISBN 978-0-8028-2799-9.
- ↑ 12,0 12,1 12,2 Dordtse Leerreëls Gereformeerde Kerk. Afgehaal 26 November 2023
- ↑ Phillips, Richard. What Are Election and Predestination?. Phillipsburg, New Jersey: P & R Pub.
- ↑ 14,0 14,1 Sproul, R.C. Is Double Predestination Biblical? Ligionier Ministries. 23 Junie 2018. Afgehaal 26 November 2023.
- ↑ Institusie van die Christelike Godsdiens, Boek 3, Hoofstuk 23.1 Johannes Calvyn. Afgehaal 26 November 2023
- ↑ Nederlandse Geloofsbelydenis Kerkargief. Afgehaal 26 November 2023
- ↑ Die Westminster Konfessie Christelike Biblioteek
- ↑ The Westminster Confession of Faith. Ligionier Ministries. 12 May 2021. Afgehaal 26 November 2023.
- ↑ Nimmo, Fergusson, p. 45
- ↑ Susan E. Schreiner, "Predestination and Providence" in Ad Fontes. To the Sources: A Primer in Reformed Theology (Erdman Center of Continuing Education at Princeton Theological Seminary). Geargiveer Geargiveer 18 September 2015 op Wayback Machine op 2015-09-18 by die Wayback Machine. Afgehaal 26 November 2023.
- ↑ The Potter and the Clay. Ligionier Ministries. 16 Julie 2014. Afgehaal 26 November 2023.
- ↑ Institusie van die Christelike Godsdiens, Boek 1, Hoofstuk 16.2-3, 8. Johannes Calvyn. Afgehaal 26 November 2023
- ↑ Institusie van die Christelike Godsdiens, Boek 3, Hoofstuk 21.1 Johannes Calvyn. Afgehaal 26 November 2023
- ↑ Institusie van die Christelike Godsdiens, Boek 3, Hoofstuk 22.10 Johannes Calvyn. Afgehaal 26 November 2023
- ↑ Institusie van die Christelike Godsdiens, Boek 3, Hoofstuk 22.7 Johannes Calvyn. Afgehaal 26 November 2023
- ↑ Institusie van die Christelike Godsdiens, Boek 3, Hoofstuk 21.5 Johannes Calvyn. Afgehaal 26 November 2023
- ↑ Institusie van die Christelike Godsdiens, Boek 3, Hoofstuk 23.12 Johannes Calvyn. Afgehaal 26 November 2023
- ↑ "John Calvin: Calvin's Commentaries—Complete – Christian Classics Ethereal Library". www.ccel.org. Afgehaal 26 November 2023.
- ↑ Robert L. Reymond, A New Systematic Theology of the Christian Faith (Nashville: Thomas Nelson, 1998), p. 345.
- ↑ "Double" Predestination by R.C. Sproul". www.the-highway.com. Afgehaal 26 November 2023.
- ↑ Robert L. Reymond, A New Systematic Theology of the Christian Faith (2nd ed., Nashville: Thomas Nelson, 1998), p. 360.
- ↑ McKim, Donald K. (2001). Introducing the Reformed Faith. Louisville, KY: Westminster John Knox. pp. 229–230.
- ↑ McKim, Donald K. (2001). Introducing the Reformed Faith. Louisville, Kentucky: Westminster John Knox. pp. 47–49.