Gaan na inhoud

Ruimte-ekonomie

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Die ruimtevaarder Dale A. Gardner,  hou 'n "Te Koop" -teken op met verwysing na die twee satelliete, Palapa B-2 en Westar 6 wat gedeeltelik herwin is nadat hulle nie in die korrekte wentelbaan ontplooi is nie.    

Die kommersiële gebruik van ruimte (die ruimte-ekonomie) is die verskaffing van goedere of dienste van kommersiële waarde deur gebruik te maak van toerusting wat buite die Aarde se atmosfeer, in 'n wentelbaan om die Aarde of in die buitenste ruimte gestuur word. Voorbeelde van die kommersiële gebruik van ruimte is satellietnavigasie, satelliet-televisie en kommersiële satellietbeelde. Operateurs van sulke dienste kontrakteer gewoonlik die vervaardiging van satelliete en die bekendstelling daarvan aan private of openbare ondernemings, wat 'n integrale deel van die ruimte-ekonomie vorm. Sommige kommersiële ondernemings het langtermynplanne om natuurlike hulpbronne wat buite die Aarde ontstaan het, te benut, byvoorbeeld deur asteroïedmynbou. Ruimtoerisme, tans 'n buitengewone aktiwiteit, kan ook 'n gebied van toekomstige groei wees, aangesien nuwe ondernemings daarna streef om die koste en risiko's van menslike ruimtevaart te verminder.

Die eerste kommersiële gebruik van die buitenste ruimte het in 1962 plaasgevind, toe die Telstar 1-satelliet van stapel gestuur is om televisieseine oor die Atlantiese Oseaan te stuur. Teen 2004 was die beraamde wêreldbelegging in alle ruimtesektore VSA$ 50,8 miljard.[1] Vanaf 2010 was 31% van alle ruimte-lanserings kommersieel.[2]

Geskiedenis

[wysig | wysig bron]
Die oorspronklike Telstar het 'n nastenby sferiese vorm gehad.

Die eerste kommersiële gebruik van satelliete was moontlik die Telstar 1-satelliet, wat in 1962 gelanseer is. Dit was die eerste privaat geborgde ruimtelansering, wat deur AT&T en Bell Phone Laboratories gefinansier is. Telstar 1 kon televisieseine oor die Atlantiese Oseaan oordra en was die eerste satelliet wat regstreekse televisie-, telefoon-, faks- en ander dataseine uitgestuur het.[3][4] Twee jaar later het die Hughes Aircraft Company die Syncom 3-satelliet ontwikkel, 'n geosinchroniese kommunikasiesatelliet wat aan die departement van verdediging verhuur is. Kommersiële moontlikhede van satelliete is verder bewaarheid toe die Syncom 3, wat in die omgewing van die internasionale datumgrens wentel, gebruik is om die Olimpiese Somerspele van 1964 vanaf Tokio na die Verenigde State te sein.[5][6]

Tussen 1960 en 1966 het NASA 'n reeks satelliete vir vroeë weer moniteering bekend as Televisie Infrarooi Waarnemingsatelliete (TIROS) bekendgestel. Hierdie satelliete het die meteorologie wêreldwyd baie gevorder, aangesien satellietbeelde gebruik is vir beter voorspelling, sowel vir openbare as kommersiële belange.[7][8]

Op 6 April 1965 plaas die Hughes Aircraft Company die Intelsat I-kommunikasiesatelliet geosynchroniese wentelbaan oor die Atlantiese Oseaan. Intelsat I is gebou vir die Communications Satellite Corporation (COMSAT), en het getoon dat satellietgebaseerde kommunikasie kommersieel uitvoerbaar was. Intelsat I het intussen onmiddellik kontak tussen Europa en Noord-Amerika toegelaat deur televisie-, telefoon- en fakskommunikasie te hanteer.[9][10] Twee jaar later het die Sowjetunie die satelliet Orbita, wat televisieseine oor Rusland heen voorsien het, gelanseer en die eerste nasionale satelliet-televisienetwerk begin.[11][12] Die Anik A-satelliet van 1972, wat deur Telesat Canada van stapel gestuur is, het die Kanadese Uitsaaikorporasie ook vir die eerste keer in staat gestel om in Noord-Kanada uit te saai.[13][14]

Vanaf 1997 begin Iridium Communications met 'n reeks satelliete bekend as die Iridium-satellietkonstellasie, wat die eerste satelliete vir direkte satellietelefoondienste voorsien het.[15][16]

Ruimtevervoer

[wysig | wysig bron]
Delta IV Medium lansering met die satelliet DSCS III-B6 as loonvrag.

Die kommersiële ruimtevervoerbedryf verdien die grootste deel van sy inkomste uit die lansering van satelliete tot in die Aarde se wentelbaan. Verskaffers van kommersiële lanseerings plaas gewoonlik privaat- en regeringsatelliete in 'n lae aarde-wentelbaan (LEO) en geosinchroniese aarde-wentelbaan (GEO). In 2002 het kommersiële ruimtevervoer VSA$ 6,6 miljard opgelewer, wat 6% van die totale bruto kommersiële ruimte-aktiwiteite uitmaak.

Die Federale Lugvaartadministrasie (FAA) het vier kommersiële ruimtelanseringterreine in die Verenigde State gelisensieer: die Virginia Space Flight Center / Wallops Flight Facility, Kodiak Launch Complex, Spaceport Florida / Kennedy Space Center / Kaap Canaveral Air Force Station, en die California Spaceport / Vandenberg AFB. Die lanseringterreine in Rusland en China het die wêreldwye kommersiële lanseringskapasiteit verhoog. Die Delta IV- en Atlas V-familie van lanseringsvoertuie word vir kommersiële ondernemings vir die Verenigde State beskikbaar gestel, terwyl Rusland agt lanseringfamilies bevorder. Die drie grootste Russiese stelsels is die Proton, Soyuz en Zenit.

Tussen 1996 en 2002 is 245 lanserings vir kommersiële ondernemings gedoen, terwyl regerings (nie-geklassifiseerd) slegs 167 in dieselfde tydperk gelanseer het. Kommersiële ruimtevlug het beleggings aangespoor in die ontwikkeling van 'n doeltreffende herbruikbare lanseervoertuig ( reusable launch vehicle - RLV) wat groter lasvragte in 'n wentelbaan kan plaas. Verskeie ondernemings soos SpaceX en Blue Origin ontwikkel tans nuwe RLV-ontwerpe.

In die Verenigde State is Office of Commercial Space Transportation (in die algemeen verwys as FAA / AST of bloot AST) die tak van die Federale Lugvaartadministrasie (FAA) wat enige kommersiële vuurpyl-lanseringsoperasies goedkeur - dit wil sê enige lanserings wat nie geklassifiseer word as model, amateur, of "deur en vir die regering" nie.[17]

Satelliete en toerusting

[wysig | wysig bron]

Satellietvervaardiging

[wysig | wysig bron]

Kommersiële satellietvervaardiging word deur die Amerikaanse regering gedefinieer as satelliete vervaardig vir burgerlike, owerheids- of nie-winsgewende gebruik. Satelliete wat vir militêre doelwitte gebruik word, en ook aktiwiteite wat verband hou met 'n menslike ruimtevlugprogram word nie ingesluit nie. Tussen 1996 en 2002 het satellietvervaardiging in die Verenigde State 'n jaarlikse groei met 11 persent. Die res van die wêreld het hoër groeivlakke van ongeveer 13 persent beleef.

Vervaardiging van grondtoerusting

[wysig | wysig bron]

Bedryfsatelliete kommunikeer via ontvangers en senders op aarde. Die vervaardiging van satelliet-grondstasie-kommunikasieterminale (insluitend VSAT's), mobiele satellietelefone en huistelevisie-ontvangers maak deel uit van die sektor vir vervaardiging van grondtoerusting. Hierdie sektor het gedurende die laaste helfte van die negentigerjare gegroei, aangesien dit toerusting vir die satellietdienstesektor vervaardig het. Tussen 1996 en 2002 het die sektor jaarliks met 14 persent gestyg

Transponder-verhuring

[wysig | wysig bron]

Besighede wat satelliete bestuur, verhuur of verkoop dikwels toegang tot hul satelliete aan data-verspryders- en telekommunikasiemaatskappye. Daar word dikwels na hierdie diens verwys as transponderhuur. Tussen 1996 en 2002 het hierdie sektor 'n jaarlikse groei van 15 persent behaal. Die Verenigde State is verantwoordelik vir ongeveer 32 persent van die wêreld se transpondermark.

Subskripsiesatellietdienste

[wysig | wysig bron]

DirecTV het in 1994 'n direkte satellietuitsendings begin deur 'n skottel wat 18 duim in deursnee is aan te bied. In 1996 begin Astro in Maleisië met die bekendstelling van die MEASAT-satelliet. In November 1999 word die Wet op die Verbetering van Satelliethuiseienaars van toepassing, en plaaslike stasies is toe beskikbaar gestel in pakkette vir satellietkanale, wat die groei van die bedryf in die daaropvolgende jare aangewakker het. Aan die einde van 2000 beloop DTH-subskripsies meer as 67 miljoen.

Satellietradio is bekendgestel deur XM Satellite Radio en Sirius Satellite Radio. XM se eerste satelliet is op 18 Maart 2001 gelanseer en die tweede op 8 Mei 2001.[18] Die eerste uitsending daarvan het op 25 September 2001 plaasgevind, byna vier maande voor Sirius.[19] Sirius het op 14 Februarie 2002 die eerste fase van sy diens in vier stede van stapel gestuur[20], en het op 1 Julie 2002 uitgebrei na die res van die Verenigde State.[19] Die twee ondernemings het meer as $ 3 miljard bestee om satellietradiotegnologie te ontwikkel, die satelliete te bou en te lanseer, en ook vir verskeie ander sakekoste.[21]

Satellietbeelde

[wysig | wysig bron]

Verskeie operateurs van aardwaarnemingsatelliete, soos GeoEye en Spot Image, bied kommersiële beelde.

Satellietnavigasie

[wysig | wysig bron]
Kunstenaar se voorstelling van 'n Globale Posisioneringstelsel (GPS)-satelliet in die Aarde se wentelbaan.

'n Satellietnavigasiestelsel is 'n stelsel van satelliete wat outonome geo-ruimtelike posisionering met wêreldwye dekking bied. Dit stel klein elektroniese ontvangers in staat om hul ligging (lengtegraad, breedtegraad en hoogte / hoogte) tot hoë akkuraatheid (binne enkele meters) te bepaal met behulp van tydseine wat deur 'n radio vanaf satelliete gestuur word. Met die seine kan die elektroniese ontvangers ook die huidige tyd tot hoë noukeurigheid bereken, wat tydsinkronisasie moontlik maak. 'n Satellietnavigasiestelsel met wêreldwye dekking kan 'n wêreldwye navigasie-satellietstelsel (global navigation satellite system GNSS) genoem word.

Ruimtetoerisme

[wysig | wysig bron]

Ruimtetoerisme is ruimtereise deur individue met persoonlike plesier as doel. Die ruimtetoerismebedryf word op talle plekke geteiken deur ruimtelanseerterreine, waaronder die Mojave Air en Space Port in Kalifornië[22][23], die Clinton-Sherman Industrial Airpark naby Burns Flat, Oklahoma[24][25], Spaceport America in Sierra County, Nieu-Meksiko[26][27], die Mid-Atlantic Regional Spaceport op die Delmarva-skiereiland in Virginië[28][29], die Kodiak-lanseringskompleks op Kodiakeiland, Alaska[30][31], en die Esrange Space Center in Kiruna, Swede.[32][33]

Kommersiële ontginning van ruimtegrondstowwe

[wysig | wysig bron]
Kunstenaar se voorstelling van asteroïedmynbou

Kommersiële ontginning van ruimte grondstowwe sluit in van asteroïdes, komete en ander ruimte-voorwerpe, waaronder nabyaarde-voorwerpe.[34] Minerale en addisionele grondstowwe kan ontgin word en dan in die ruimte gebruik word (bv. vir konstruksiemateriaal en/of vuurpylmotore) of na die aarde teruggeneem word. Dit sluit in goud, iridium, silwer, osmium, palladium, platinum, renium, rodium, rutenium en wolfram vir vervoer terug na die aarde; yster, kobalt, mangaan, molibdeen, nikkel, aluminium en titaan vir konstruksie; water en suurstof om ruimtevaarders te onderhou; sowel as waterstof, ammoniak en suurstof vir gebruik in vuurpylmotore.

Daar is verskeie kommersiële ondernemings wat op hierdie gebied werk, waaronder Planetary Resources en Deep Space Industries.

Wetlike status

[wysig | wysig bron]
Ruimteverdrag van 1967 ██ Onderteken en geratifiseerd ██ Slegs onderteken ██ Nie onderteken nie

Behalwe vir die vele tegnologiese faktore wat toekomstige ruimte-kommersialisering meer kon uitbrei, word voorgestel dat die gebrek aan private eiendom, die moeilikheid of onvermoë van individue om eiendomsreg in die ruimte te bekom, 'n belemmering vir die ontwikkeling van ruimte vir beide menslike bewoning en kommersiële ontwikkeling is.[35]

Sedert die begin van die ruimtetydperk in die laaste helfte van die twintigste eeu, was die besit van eiendom in die buitenste ruimte onduidelik, met sterk argumente vir sowel daarvoor as daarteen. In die besonder word die aanspraak van nasionale territoriale eise in die buitenste ruimte en op hemelliggame spesifiek voorgeskryf deur die Ruimteverdrag, wat vanaf 2012 deur alle ruimtevaarende nasies bekragtig is.[35]

Voormalige VSA president Barack Obama het op 25 November 2015 die Amerikaanse wet op mededingende deelname in die kommersiële ruimte-lanseerings (H.R. 2262) onderteken. Die wet erken die reg van Amerikaanse burgers om ruimtebronne te besit wat hulle bekom, en moedig die kommersiële verkenning en benutting van hulpbronne van asteroïdes aan. Volgens die artikel § 51303 van die wet: 

"'n Amerikaanse burger wat ingevolge hierdie wet besig is met kommersiële herwinning van 'n asteroïdehulpbron of 'n ruimtehulpbron, is geregtig om enige asteroïdehulpbron of ruimtehulpbron wat verkry is, te besit, te vervoer, te gebruik en te verkoop in ooreenstemming met toepaslike wetgewing, insluitend die internasionale verpligtinge van die Verenigde State."

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ Romano, Anthony F. (2005). "SPACE A Report on the Industry". Defense Technical Information Center. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 8 Oktober 2012. Besoek op 15 Mei 2011.
  2. ↑ "argiefkopie". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 November 2018. Besoek op 7 September 2019.
  3. ↑ National Geographic (Mei 1962). "Telephone a Star" (PDF). Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 6 September 2012. Besoek op 15 Mei 2011.
  4. ↑ NASA (26 April 2011). "Telstar 1" (in Engels). NASA. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 14 Februarie 2020. Besoek op 15 Mei 2011.
  5. ↑ "Significant Achievements in Space Communications and Navigation, 1958-1964" (PDF). NASA-SP-93 (in Engels). NASA. 1966. pp. 30–32. Geargiveer (PDF) vanaf die oorspronklike op 3 November 2013. Besoek op 31 Oktober 2009.
  6. ↑ "Syncom 3" (in Engels). NASA. 26 April 2011. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 14 Februarie 2020. Besoek op 16 Mei 2011.
  7. ↑ "TIROS" (in Engels). NASA. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 26 Mei 2020. Besoek op 16 Mei 2011.
  8. ↑ Hastings, David A.; William J. Emery (1992). "The Advanced Very High Resolution Radiometer (AVHRR): A Brief Reference Guide" (in Engels). National Oceanic and Atmospheric Administration. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 31 Januarie 2017. Besoek op 16 Mei 2011.
  9. ↑ Whalen, David J. (30 November 2010). "Communications Satellites: Making the Global Village Possible" (in Engels). NASA. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 6 November 2019. Besoek op 16 Mei 2011.
  10. ↑ "Intelsat's Satellite Communication Highlights from the 60's" (in Engels). Intelsat. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 24 Januarie 2013. Besoek op 16 Mei 2011.
  11. ↑ Martin, Donald H. (2000). Communication satellites. AIAA. p. 220. ISBN 978-1-884989-09-4.
  12. ↑ Putkov, Vladimir (April 2007). "Sputnik and Russia's Outer Space Activities" (PDF) (in Frans). United Nations Institute for Disarmament Research. Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 16 Junie 2013. Besoek op 16 Mei 2011.
  13. ↑ "The World's First National Synchronous Communications Satellite" (in Engels). Boeing Company. 2011. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 27 Desember 2012. Besoek op 16 Mei 2011.
  14. ↑ "ANIK The World's First Domestic Synchronous Communication Satellite" (in Engels). Institute of Electrical and Electronics Engineers. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 12 Oktober 2017. Besoek op 16 Mei 2011.
  15. ↑ "Iridium – the satellite phone always rings twice". Wired. 7 Maart 1999. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 19 Desember 2010. Besoek op 13 Junie 2011.
  16. ↑ "Commercial Space Transportation QUARTERLY LAUNCH REPORT" (PDF). Federal Aviation Administration. 1997. Besoek op 13 Junie 2011.
  17. ↑ "FAA - Office of Commercial Space Transportation" (in Engels). FAA. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 19 Mei 2020.
  18. ↑ Kevin Bonsor, “How Satellite Radio Works,” HowStuffWorks. Besoek op 1 Mei 2013.
  19. ↑ 19,0 19,1 Steve Parker, “XM plus Sirius = Satellite Radio Monopoly,” Huffington Post, 24 Julie 2008.
  20. ↑ “Sirius Begins Satellite Service,” Geargiveer 7 Junie 2017 op Wayback Machine Radio, 14 Februarie 2002.
  21. ↑ “Satellite Radio Technology,” spacefoundation.org, 2002. Besoek op 1 Mei 2013.
  22. ↑ "Mojave Air and Space Port". Mojave Air and Space Port. Besoek op 15 Mei 2011.
  23. ↑ Hennigan, W. J. (5 Mei 2011). "Virgin Galactic reaches key milestone in latest test flight". Los Angeles Times. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 28 Mei 2011. Besoek op 15 Mei 2011.
  24. ↑ "OKLAHOMA SPACE INDUSTRY DEVELOPMENT AUTHORITY". Oklahoma Space Industry Development Authority. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 16 September 2008. Besoek op 15 Mei 2011.
  25. ↑ Boyle, Alan (13 Junie 2006). "Regulators OK Oklahoma spaceport" (in Engels). MSNBC. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 24 September 2012. Besoek op 15 Mei 2011.
  26. ↑ "Spaceport America". Spaceport America. 2011. Besoek op 15 Mei 2011.
  27. ↑ "First spaceport runway opens in US" (in Engels). Al Jazeera. 24 Oktober 2010. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 9 Februarie 2011. Besoek op 15 Mei 2011.
  28. ↑ Mid-Atlantic Regional Spaceport (2011). "Mid-Atlantic Regional Spaceport" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 5 September 2015. Besoek op 15 Mei 2011.
  29. ↑ Seitz, David E.; Keith Koehler (22 Februarie 2010). "NASA Increases Support Contract to Mid-Atlantic Regional Spaceport" (in Engels). NASA. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 4 Maart 2016. Besoek op 15 Mei 2011.
  30. ↑ Alaska Aerospace Corporation (2009). "History and Organization" (in Engels). Alaska Aerospace Corporation. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 30 Junie 2015. Besoek op 15 Mei 2011.
  31. ↑ David, Leonard (13 Desember 2005). "Virgin Galactic Sets Deal With New Mexico Spaceport" (in Engels). Space.com. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 15 Desember 2019. Besoek op 15 Mei 2011.
  32. ↑ Ganapati, Priya (18 Maart 2009). "Space Tourists Pack Bags for 2011 Vacation". Wired. Besoek op 15 Mei 2011.
  33. ↑ Agence France-Presse (18 Maart 2009). "Space tourism to take flight in 2012" (in Engels). Google News. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 29 Augustus 2012. Besoek op 15 Mei 2011.
  34. ↑ "Plans for asteroid mining emerge". BBC News (in Engels). 24 April 2012. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 31 Desember 2019. Besoek op 24 April 2012.
  35. ↑ 35,0 35,1 Simberg, Rand (Herfs 2012). "Property Rights in Space". The New Atlantis (37): 20–31. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 15 Desember 2012. Besoek op 14 Desember 2012.
Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik vanuit die Engelse Wikipedia vertaal.
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Ruimte-ekonomie&oldid=2680713"