Gaan na inhoud

Shanidar-grot

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Shanidar-grot
Die ingang tot die grot.
Die ingang tot die grot.
Koördinate 36°48′2″N 44°14′35″O / 36.80056°N 44.24306°O / 36.80056; 44.24306
Plaaslike naam  Zewî Çemî Şaneder
Land Irakse Koerdistan
Streek Zagrosgebergte

Die Shanidar-grot (Koerdies: Şaneder of Zewî Çemî Şaneder; Arabies: كَهَف شانِدَر) is ’n argeologiese terrein op Berg Bradost in Irakse Koerdistan.[1] Die oorblyfsels van 10 Neanderdallers van tussen 35 000 en 65 000 jaar gelede is in die grot ontdek.[1] Daar is ook twee latere "proto-Neolitiese" begraafplase, waarvan een van sowat 10 600 jaar gelede dateer en 35 individue bevat.[2]

Die bekendste van dié Neanderdallers is Shanidar 1, wat verskeie beserings in sy lewe oorleef het, moontlik danksy versorging deur ander lede van sy groep, en Shanidar 4, wie se lyk langs ’n blom lê, wat óf ’n teken van begrafnisrituele óf dierekontaminasie kan wees.

Die terrein lê in die Zagrosgebergte in die Arbil-goewerment en naby die Groot-Zabriviervallei.

Oorblyfsels

[wysig | wysig bron]

Die 10 Neanderdallers op die terrein is gevind in ’n Moustérien-laag wat ook honderde stukke steengereedskap bevat, onder meer pylpunte, skrapers, afgekapte stukke klip en dierebene.[3]

Die eerste nege (Shanidar 1-9) is tussen 1957 en 1961 deur Ralph Solecki en ’n span van die Columbia-universiteit ontdek.[3] Die skelet van Shanidar 3 word in die Smithsonian Institution gehou. Die ander (Shanidar 1, 2, en 4-8) was in Irak en is dalk tydens die 2003-invalle in die land verwoes, hoewel afgietsels in die Smithsonian gehou word.[4] In 2006 het Melinda Zeder tussen bene by die Smithsonian been- en voetbene van ’n tiende Neanderdaller, nou bekend as Shanidar 10, ontdek.[5]

Shanidar 1

[wysig | wysig bron]
Die skedel van Shanidar 1.

Shanidar 1 was ’n ou Neanderdaller wat onder sy ontdekkers as "Nandy" bekend is. Hy was tussen 40 en 50 jaar oud, wat besonder oud vir ’n Neanderdaller is (gelyk aan sowat 80 jaar vandag). Hy toon tekens van kwaai misvorming. Hy is een van vier redelik volledige skelette uit die grot met traumaverwante abnormaliteite, wat in sy geval alledaagse aktiwteite pynlik kon gemaak het.[6]

Al sy beserings het lank voor sy dood gesond geword, wat daarop dui dat die Neanderdallers hul bejaardes en siekes versorg het. Shanidar 1 is nie die enigste Neanderdaller van die grot of elders wat tekens van beserings en heling toon nie.[6]

Shanidar 2

[wysig | wysig bron]

Shanidar 2 was ’n volwasse man, wat blykbaar in ’n rotsstorting in die grot dood is, want sy skedel en bene was vergruis.[7] Daar is tekens van begrafnisrituele: ’n klein hopie klippe en pylpunte is bo-op die graf gekry. Daar is ook ’n groot vuur by die graf gemaak.[8]

Shanidar 3

[wysig | wysig bron]

Shanidar 3 was ’n man van tussen 40 en 50 en is in dieselfde graf as Shanidar 1 en 2 ontdek.[9] ’n Wond aan een van sy ribbes toon hy is moontlik dood aan komplikasies van ’n steekwond deur ’n skerp implement. Beengroei om die wond dui daarop dat Shanidar 3 minstens ’n paar weke ná die besering nog geleef het met die voorwerp steeds in sy lyf. Die hoek van die wond sluit die moontlikheid van selfbesering uit en stem ooreen met ’n wond wat deur iemand anders toegedien is, óf per ongeluk óf met opset.[10] Volgens onlangse navorsing kon die voorwerp oor ’n afstand gegooi gewees het.[11] Dit kan die vroegste voorbeeld wees van interpersoonlike geweld in die menslike fossielrekord en die enigste voorbeeld onder Neanderdallers.[10]

Die teenwoordigheid van vroeë mense, moontlik met wapens wat gegooi is, in dié tyd in Wes-Asië dui op moontlike interspesie-konflik.[11]

Shanidar 4 en die "blombegrafnis"

[wysig | wysig bron]

Die skelet van Shanidar 4, ’n man van 30 tot 45 jaar oud, is in 1960 deur Solecki ontdek. Hy het in ’n fetale posisie op sy linkersy gelê.

Baie jare lank is geglo daar is tekens van begrafnisrituele by Shanidar 4 se graf. Grondmonsters wat agt jaar ná die ontdekking ondersoek is om die soort stuifmeel in die omgewing te toets, het tekens getoon van volledige blomplante (of minstens blomkoppe) in die grond.[12] Verdere ondersoeke het getoon die spesifieke blomsoorte kon gekies gewees het volgens hul medisinale waarde.[13] Dit het gelei tot die idee dat die man dalk ’n medisyneman of sjamaan kon gewees het vir die Shanidar-Neanderdallers.[14][15]

Onlangse ondersoeke het getoon die plante is dalk deur diere na die grot gebring omdat gate van ’n soort muisagtige dier bekend as die Persiese woestynmuis, daarnaby ontdek is. Dié muise berg groot hoeveelhede saad en blomme op sekere plekke in hul gate[16] en kom algemeen in die Shanidar-mikrofauna voor.[17]

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ 1,0 1,1 Edwards, Owen (Maart 2010). "The Skeletons of Shanidar Cave". Smithsonian. Besoek op 17 Oktober 2014.
  2. ↑ Ralph S. Solecki, Rose L. Solecki, and Anagnostis P. Agelarakis (2004). The Proto-Neolithic Cemetery in Shanidar Cave. Texas A&M University Press. pp. 3–5. ISBN 9781585442720.{{cite book}}: AS1-onderhoud: meer as een naam (link)
  3. ↑ 3,0 3,1 Trinkaus, Erik (1983). The Shanidar Neanderthals. Academic Press. ISBN 0-12-700550-1.
  4. ↑ Py-Lieberman, Beth (Maart 2004). "Around the Mall: From the Attic". Found and Lost (in Engels). Smithsonian. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 29 November 2006. Besoek op 7 Maart 2008.
  5. ↑ Cowgill, Libby W.; Trinkaus, Erik; Zeder, Melinda A (2007). "Shanidar 10: A Middle Paleolithic immature distal lower limb from Shanidar Cave, Iraqi Kurdistan" (PDF). Journal of Human Evolution. 53: 213–223. doi:10.1016/j.jhevol.2007.04.003. Besoek op 17 Oktober 2014.
  6. ↑ 6,0 6,1 T. D. Stewart, The Restored Shanidar I Skull, Smithsonian Institution Annual Report for 1958, pp. 473-480, 1959
  7. ↑ [1]
  8. ↑ T. D. Stewart, The Skull of Shanidar II, Sumer, vol. 17, pp. 97-106, 1961
  9. ↑ "Neanderthal (Shanidar 3)". The Smithsonian Institution's Human Origins Program (in Engels). The Smithsonian Institution. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 4 Maart 2016. Besoek op 17 Oktober 2014.
  10. ↑ 10,0 10,1 Trinkaus, Eric (1983). The Shanidar Neanderthals. USA: Academic Press. pp. 414–415. ISBN 9780127005508.
  11. ↑ 11,0 11,1 Churchill, Steven E.; Franciscus, Robert G.; McKean-Peraza, Hilary A.; Daniel, Julie A.; Warren, Brittany R. (Augustus 2009). "Shanidar 3 Neandertal rib puncture wound and paleolithic weaponry". Journal of Human Evolution. doi:10.1016/j.jhevol.2009.05.010. Besoek op 17 Oktober 2014.
  12. ↑ A. Leroi-Gourhan, Shanidar et ses fleurs, Paléorient, vol. 24, pp. 79-88, 1998
  13. ↑ J. Lietava, Medicinal plants in a middle paleolithic grave Shanidar IV?, Journal of Ethnopharmacology, vol. 35(2), pp. 263-266, 1992
  14. ↑ T. D. Stewart, Shanidar Skeletons IV and VI, Sumer, vol. 19, pp. 8-26, 1963
  15. ↑ Ralph S. Solecki, Shanidar IV, a Neanderthal Flower Burial in Northern Iraq, Science, vol. 190, iss. 4217, pp. 880-881, 1975
  16. ↑ D.J. Sommer, The Shanidar IV 'Flower Burial': a Re-evaluation of Neanderthal Burial Ritual, Cambridge Archaeological Journal, vol. 9(1), pp. 127-129, 1999
  17. ↑ The Neanderthal Dead, exploring mortuary variability in middle paleolithic eurasia. Paul B. Pettitt (2002)

Eksterne skakels

[wysig | wysig bron]
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Shanidar-grot&oldid=2478956"