5. Johrhundert
Erscheinungsbild
S 5. Johrhundert isch vom 1. Jänner 401 bis zum 31. Dezember 500 gange, und ghört zur Spätantike. .
Zittalter/Epoche
Spätantike, Afang vom Mittelalter
Ereigniss/Entwicklunga
- um 410 hond sich d Römer us Britannie zruckzoge
- Rom wird 410 vo dr Westgote uberrennt.
- Da Hunnenhköig Attila hot an große Toal vo Europa arobert und uberlegt 452 Rom azgriife.
- Papst Leo I hot Attila troffe und eam d Eroberung Roms usgredet
- D Vandale 439 erobernd Karthago und fallend 455 z Rom i. Si erchläre sich als einzigs Germaneriich vu Rom uabhängig.
- 476 ischs Ende vom Weströmische Riich – dr Odoaker setzt dr Kaiser Romulus Augustulus - e Bue - ab. Es handelet sich aber eigentlich numme um e Militärputsch, dr Staat, ohnihi uf Italie gschrumpft, blibt intakt. In Dalmatie regiert noch dr legitim Westkaiser Julius Nepos bis 480.
- Die Schiff vo dr Vandale beherrschend s Middlmeer im Weste
- 475/476 schribnd d Weschtgote eanas Volksrecht im Codex Euricianus nieder.
- 486 D'Franke erobere s'Riich vum Syagrius in dr Gegend vu Paris. Syagrius isch de ledscht römisch Statthalder in Gallie gsi. Syagrius wird higrichtet.
- 491 D'Regierung in Konstantinopel will endlich d'Ostgote vum Balkan loswerre. Drum schickt si dr Theoderich los, dr Odoaker in Italie abzsetze, Säller verschanzt sich z Ravenna un wird dert zwei Johr belageret, bevor er sich ergit. Bime angebliche Fridensesse bringt dr Theoderich no 493 de Odoaker eigehändig mit em Schwert um.
- Irgendwenn nooch 440, lond sich Anglsaxe – wohrschinle uf Ilandung vo Vortigern - in Britannie nieder
- Dr Buddhismus breitet sich in Myanmar un Indonesia us.
- Afrikanische und indonesische Siidler kummen noch Madagaskar.
Berühmte Lüt
- Augustinus vo Hippo (354-430): Bischof und Theolog; (De civitate Dei)
- Flavius Aëtius, da letschte grosse römische General (gest. 454)
- Attila, Hunnekönig (gest. 453)
- Peroz I., Perserkönig
- Romulus Augustulus, ledster weströmischer Kaiser
- Niall Noigiallach, Stammvater vo oana vo dr wichtigschte irische Dynaschtie
- St. Patrick, bringts Christetum ge Irland
- Theoderich, König vo dr Ostgote
- Papscht Leo I
- Alarich I, König vo dr Westgote
- Papst Leo I
Des isch entdeckt, erfunde und igführt wore
- China verwendet zum erste Mol Stiigbügl fer Rösser
- Im Frankeriich wird's Huefiise bi dr Rösser igfüehrt
- D'Angelsaxe verwendets Futhorc-Alphabet (Rune)