Badisch-Rhyfälde
| Wappe | Dütschlandcharte |
|---|---|
|
 Hilfe zu Karten |
| Basisdate | |
| Dialekt: | Alemannisch |
| Hauptvariante: | Niideralemannisch un Hochalemannisch, je nooch Herkumft un Ortsdeil |
| Regionalvariante: | Dinkelbergisch |
| Verbreitig: | relativ wyt verbreitet |
| Bundesland: | Bade-Württebärg |
| Regierigsbezirk: | Friburg |
| Landchreis: | Lörrach |
| Höchi: | 280 m ü. NHN |
| Flächi: | 62,8 km² |
| Iiwohner: | 32.469 (31. Dez. 2006)[1] |
| Bevölkerigsdichti: | 517 Iiwohner je km² |
| Poschtleitzahl: | 79618 |
| Vorwahl: | 07623 |
| Kfz-Chennzeiche: | LÖ |
| Gmeischlüssel: | 08 3 36 069 |
| Stadtgliderig: | Chernstadt un 7 Stadtdeile |
| Adress vo dr Stadtverwaltig: |
Kirchplatz 2 79618 Badisch-Rhyfälde |
| Webpräsenz: | |
| Oberbürgermeischter: | Eberhard Niethammer (CDU) |
D'grossi Chreischtadt Badisch-Rhyfälde (IPA: [ˈb̥ad̥ɪʃ ʁifæld̥ə]) isch e Stadt im Landkreis Lörrach i Bade-Württeberg aa dr Schwiizer Gränz, gegenüber vo Rhyfälde-Schwiiz. Badisch-Rhyfälde het 32.469 Ywohner un bstoht us dr Chernstadt, 2 Ortsdeil un 7 ygmeideti Gmeinde. Dodemit isch Rhyfälde nooch Lörrach d'zweitgröschti Stadt vum Landkreis.
Rhyfälde leit am südliche Usläufer vum Dinkelberg un am Ufer vum Hochrhy, öber 15km vo Basel ewäg.
De Artikel bhandelt vorallem d'Chernstadt wo ersch im 19. Johrhundert gründet worre isch. Für d'einzeli Ortsdeil un Gmeinde, lüeg dört.
Geographi
Rhyfälde leit zwüschem Hochrhy, unem Dinkelberg im Norde wo bis züe 535 m hoch isch. Dr Dürrebach (wo meischtens chuum Wasser het) mündet bi Rhyfälde i de Rhy. Chnapp uf dr Schwiizer Syte bfindet sich s’Inseli, e chlyni Insel wo de Rhy i zwee Flussarm drännt; uf dr dütschi Syte isch dr „Höllhoogge“ wo dr Rhy e scharfi Drehig macht. Vor 1912 het sich e zweiti Insel, d'Gwört (Hochdütsch: Gewerth) im Rhy bfunde wo aber durch d’Stauig vum Rhy zum gröschte Deil unter Wasser isch.
Noochbarstädt
Aa Rhyfälde gränze:
- Im Landkreis Lörrach: Chrenzach-Whyle, Inzlige, Lörrach, Steine, Muulburg, Schopfe un Schwörstadt.
- Währ (Landkreis Waldshüet).
- Rhyfälde-Schwiiz (Kanton Aargau).
Stadtgliidrig
Rhyfälde bstoht usenere Chernstadt wo no rächt jung isch, un de zwei ehemologi Gmeinde Nollinge un Warmbach.
Durch d’Kreisreform vo 1973 sin 7 Dörfer wo vorher eigeständig gsi sin uf Rhyfälde ygmeidet worre:
- Degerfälde un Meisele am 1. Januar 1972.
- Herte am 1. Oktober 1973.
- Nordschwoobe am 1. März 1974.
Drnäbe het jeder Ortsdeil un d’Chernstadt verschiedni Viirtel un „Gmeinde“ wo durch d’Siidlungsgschicht entstande sin.
Zwüsche de Bwohner vo dr Chernstadt un de Dörfler bstoht immer no e gwüssi Animosität (lueg dezüe au de Gschichtsabschnitt). Vorallem d’ältri Gschicht vo de Dörfer, d’längre Traditione un dr induschtrieli Charakter vo dr Stadt sin oft Grund für Neckereie. Grad die Lütt, wo uffem Berg wohne (also d' Meisler, d' Eichsler, d' Adlehuusener und d' Charsauer samt Büggener) schimpfe d' Städtler mangmol "Kanäler".
Partnerstädt
 Fécamp, (Normandie, Frankriich) |
syt 1963 |
 Vale of Glamorgan / Barry, (Grossbritannie) |
syt 1968 |
 Neumarkt, (Südtirol) |
syt 1968 |
 Mouscron, (Belgien) |
syt 1981 |
 Ludwigsfelde, (Dütschland) |
Bvölchrig
|
|
1. Zahle vo Volchszählunge . Bis 1919 sin Bvölchrigszahle vo Nollinge.
D’Volchszählig vo 1905 git e Yblick i de viilfältigi Ursprung vo dr Bvölchrig vo Rhyfälde:
- Vo 2.127 Ywohner sin numme 2 Erwaggseni z’Rhyfälde uf d’Wält cho gsi, 357 z’Nollinge,
- Usem übrige Land Bade 974 us über 314 Gmeinde.
- Usem reschtliche Dütschland: 69 us Preusse, 68 us Württeberg, 62 us Bayern, 49 us Elsass-Lothringe, 24 us Hesse, 2 us Meckleburg, un je 1 us Oldeburg, Braunschweig un Hamburg.
- Usem Usland sin 499 (fascht e Viirtel) gsi; 373 us dr Schwiiz, 88 us Italie, 25 us Öschtriich, 5 us Frankriich, 4 us Russland, 3 us Südamerika un einer us Dänemark.
Religion
Do d’Gegend vor 1805 zum Dütsche Orde bzw zum habsburgische Rhyfälde ghört het, isch se bis i s’spöti 19. Johrhundert katholisch blybe. Nooch dr Aasiidlig vo dr Induschtri sin au Proteschtante i d’Stadt zoge, d’evangelischi Christuskirche isch 1938 baut worre.
D’katholischi Gmeind nutzt d’St. Josef Kirche wo 1913 baut worre isch.
D’älteschti Chilch vo Rhyfälde ufem Adelbärg (e ehemologi Schüüni) wird vo de Altkatholike gnutzt.
Usserdäm isch z’Rhyfälde e islamischi Gmeind vo Ywandrer verträte wo syt 1996 e Moschee zur Vefüegig het. Nooch langem Stryt isch au e Minaret baut worre.
Dialäkt
Wege dr junge Stadtgschicht ghört dr Rhyfälder Stadtdialäkt nüt züe de Noochbarmundarte un isch e Mischig us verschiedni Element. I de Dörfer wo züe Rhyfälde ghöre wird allerdings s’Dinkelbärgisch gschwätzt. D’Noochbarmundarte sin s’Markgräflerisch im Weschte, s’Hotzewälderisch im Oschte, s’Frickdälerisch im Süde un s’Baseldütsch.
Obwohl bis uf Basel d’ganzi Umgebig Hochalemannischsprochig isch, isch dr Stadtdialäkt vo Rhyfälde meischtens Niideralemannisch; mer seit Kind, Küeh un ko aastatt Chind, Chüeh un cho. D’Bnutzig vo k oder ch hängt aber au vum Umfäld un vo der Herkumft ab. Allerdings isch Rhyfälde im Gägesatz zum Grossdeil vum Niideralemannische nüt Entrundet; mer seit Füür un Lüt aastatt Fiir un Lit. Numme e paar Wörter tendiere zum entrunde, z.B nit oder Ditsche.
E Rhyfälder Bsunderheit isch d’Verschiebig vum Diphthong “ue” züe “üe”. So seit mer z.B “güet”, “züe” oder im Singular “Schüel”, “Büeb” usw.
D’doppelti Verneinig wird z’Rhyfälde no öfters bnutzt, z.B „s’het niene fascht ke Salz gä“. Au d’Namenskonvention de Noochname vor de Vorname z’stelle hört mer no oft.
Gschicht
D’Chernstadt vo Rhyfälde het e jungi Gschicht, un isch ersch 1922 gründet worre. Vor 1802, wo durch de Friide vo Lunéville dr Rhy als Gränz zwüsche Vorderöschtriich un dr Schwiiz feschgsetzt worre isch, het s’Gebiet vo dr hütige Stadt Badisch-Rhyfälde züe Schwiizer-Rhyfälde ghört. 1805 isch s’Gebiet durch de Friide vo Pressburg aa s’Grossherzogtum Bade cho. Es isch allerdings nüt bsiidelt gsi.
Vo de Aafäng bi zur Stadtgründig (1836 – 1901)
1836 isch e Zollhuus baut worre wo no zu Nollinge ghört het. Usserem Zollhuus, emene Sennhof, em Höllhooggehuus, em Huus Salmegg un dr Wiechsmühli, het s’Gebiet vum hütige Rhyfälde numme us Fälder un Matte bstande. 1856 isch schliessli e Bahnstation ’’bei Rheinfelden’’ eröffnet worre; d’Grundstügg defür sin Buure us de umliegende Dörfer enteignet worre. Täglich sin 4 Züg i beidi Richtunge uf Basel un Waldshüet gfahre. Uf dr Schwiizer Syte isch ersch 1875 e Bahnlinie i Betrieb gno worre. D’Ysebahn het aber au zum Niidergang vo dr traditionali Flösserei un de Poschtkutsche gfüert.
Als Gründigszit vo dr Stadt gelte allerdings d’spöte 1890er. 1897 isch gmeinsam vum Land Bade un em Kanton Aargau s’erschti Flusschraftwerch vo Europa baut worre. Dodurch hen sich verschiedni Schwiizer Induschtrie (vorallem Alu un Chemi) bi Rhyfälde niiderglo un dr Weiler isch als Arbeitersiidlig erwiitert worre (zum Byspiil d’sognannte „chemischi Hüüser“ wo i de 60er schliesslich abgrisse worre sin). Scho vorem Bau vum Chraftwerch het sich allerdings scho Induschtri, vorallem d’Siideweberei (1972 stillgleit un i de 90er abgrisse) vunere Zürcher Firma. Vo de über 300 Arbeiter vo de Siideweberei sin Dreiviirtel Fraue gsi. Bim Ussbau vo dr Induschtri het dr Emil Rathenau, dr Vater vum Walther Rathenau e grossi Roll gspiilt.
Um de rasant aawaggsende Verchehr i de Griff z’bicho isch 1901 d’alti Chrüüzig vo beidi Landstroosse mit dr Ysebahn durch e Unterführig ersetzt worre. D’Grundstüggsbsitzer hen alli Yspruch erhobe un hen müesse entschädigt werre.
D’rasanti Entwigglig vo Rhyfälde het allerdings bi viilene Nollinger Ängscht gschüert. Nollinge, mit synrer Besiidliggschicht zrugg bis züe de Kelte gilt als „Müettergmeind“ vo Badisch-Rhyfälde. So het dr Nollinger Ratschryber, de Hermann Steinegger i sym “Nollinger Lied” gschrybe:
- ”Und als du schon alt, über tausend Jahr,
- das Schicksal dir eine Tochter gebar.
- Schnell wuchs sie heran zur Stadt, wie der Blitz,
- Und nahm dann dein Erbe bald in Besitz.”
E wytres Ärgerniss für Nollinge isch gsi dass d’Induschtri un s’Chraftwerch uf Land vo Charsau gstande sin, d’Wohnhüüser allerdings uf Nollinger Bode. Dodurch het Charsau zwar d’Stüürynahme erhalte, Nollinge hygäge d’Problem mit dr Infrastruktur gha; d’Verhältniss sin chaotisch gsi, zum Deil hen Lüt sogar nüt gnau gwüsst i wellere Gmeind sii gwohnt hen. Deswege het Nollinge uf e Neuordnig vo de Gmeinde drängt un 1901 isch s’ganzi Biet vo Rhyfälde als “Ortsteil Rheinfelden” aa s’Dorf Nollinge aagschlosse worre. Charsau isch mit 200.000 Mark entschädigt worre. Rhyfälde het domols 1.482 Ywohner gha, Nollinge 869.
S’Verhältniss zwüsche de Ortsdeil isch allerdings aagspannt gsi, so schrybt dr Elmar Döbele i de Rhyfälder Gschichtsblätter: “Auf der einen Seite finden wir alteingesessene Bauerngeschlechter alemannischer Herkunft und Sprache, gleicher Konfessionszugehörigkeit; auf der anderen eine anfänglich noch wenig seßhafte Arbeiterschaft verschiedener Herkunft, Sprache und Konfession. Für die Zeit vor 1910 stellt Dr. Kampffmeyer fest, daß die einheimische Bevölkerung nichts mit der Rheinfelder Bevölkerung zu tun haben wollte und daß Mißtrauen und Mißachtung das Verhältnis beherschten.” E Deil vo Oberrhyfälde isch vo de Nollinger sogar als “Preußisch Rheinfelden” bezeichnet worre un a dr Fasnet sin dört Gränzspfähl ufgstellt worre. [2]
S'früehi 20. Johrhundert
1903 isch d’Schillerschüel (bis i d’60er Johr “Canalschüel”) als erschti Schüel vo Rhyfälde baut worre un e eigni Füürwehr gründet worre. Vorher sin über 130 Chinder vumene einzige Lehrer imene provisorische Ruum unterrichtet worre; dr Rescht het müesse jede Dag e dreiviertel Stund uf Warmbach un Nollinge laufe. 1902 isch d'erschti Rhyfälder Zitig, de "Rheinfelder Anzeiger" erschiene.
1909 het z’Rhyfälde e Streik vo de Aluminium-Arbeiter stattgfunde; im Gägesatz züe andri Arbeiterstreiks i Bade wo sunscht meischtens friidlich abgloffe sin, het de Streik eskaliert. Durch de Gwerchschaftsekretär Engels us Strossburg isch d’Situation no züesätzlich ufgheizt worre (spöter het sich russgstellt dass dr Engels i s’Badner Oberland versetzt worre gsi isch “damit er sich an den Oberländer Bauern seinen harten Schädel einrenne”). Noochdäm s’Fabrikgelände vonere Mengi mit Stei bworfe worre isch, isch vo dr Fabrik us dr Italiener Adamo Gnoli erschosse worre un en andrer Arbeiter schwer verletzt worre. Dodruf het e Konschtanzer Infantrieregiment Rhyfälde bsetzt un abgriggelt; au sin aageblich hunderti vo Italiener uf Rhyfälde marschiert um de Gnoni z’räche, hen aber chönne vo italienischi Arbeiter us Rhyfälde beruhigt werre. De Streik het e monatelangs politischs Noochspiil gha; 21 Persone sin wege Landsfriidebruch aaklagt worre. Vorallem het dr Streik au zeigt wie sozial unsicher un unruhig dr neui Ort no gsi isch. [3].
1910 isch d’hütigi Rhybrugg fertiggstellt worre. D’alti, hölzerni, ziigeldeckti Holzbrugg wo über s’Inseli gfüert het isch 1897 abbrännt gsi. Reschte devo sin hüt no ufem Inseli z'sehe.
Im Erschte Wältchrieg sin 96 Rhyfälder gfalle.
1921 isch s’benoochbarti Warmbach uf eigne Wunsch aa Nollinge aagliidret worre, dodurch isch d’Bevölchrig no emol um über 500 aagsprunge. Am 7. Oktober 1922 het Nollinge mit syni Ortsdeil Badisch-Rhyfälde un Warmbach schliessli d’Stadträcht erhalte, dr Sitz vo dr Verwaltig isch scho 1920 vumene ortsfremde [4] Bürgermeischter uf Rhyfälde verlegt worre gsi. Bi dr Erhebig zur Stadt het mer sich gege heftige Wiiderstand vo de Nollinger (24 Nollinger Gegestimme gege 45 Rhyfälder Stimme) für de Name “Rheinfelden (Baden)” entschiede.
Vo de 20er bis zum Ussbruch vum Zweite Wältchrieg sin d’Wohnhüüser für d’Belegschaft wyter in alli Richtunge usbaut worre, i de 30er Johr isch mer allerdings vo Arbeiterwohnhüüser wie de “Chemische Hüüser” zum Bau vo Eifamiliehüüser übergange. I de 60er Johr sin d’alte Arbeiterhüüser schliessli zum gröschte Deil abgrisse worre, für d’Induschtri ischs günschtiger gsi Eigetumswohnunge oder Eigeheim z’finanziere. [5].
Zweiter Wältchrieg
Warschynts ufgrund vo dr Nöchi zur Schwiiz un wyl dr Grossdeil vo dr Induschtri Schwiizer Unternähme ghört het, isch Rhyfälde während em Chrieg nüt bombardiert worre un het kei Zerstörige erlitte. Rhyfälde het während em Chrieg allerdings 383 Gfalleni un 120 Vermissti z’beklage gha.
E truurigs Kapitel vo dr Rhyfälder Gschicht sin d’zahlryche Zwangsarbeiter; während em Chrieg sin z’Rhyfälde un i dr Umgebig e arg grossi Aazahl vo Zwangsarbeiter (Chriegsgfangeni, z. Teil au Freiwilligi aber vorallem Zwangsrekrutierti) i dr Induschtri un dr Landwirtschaft ygsetzt worre. Insgsamt sin wohl über 4000 Persone als Fremdarbeiter z’Rhyfälde gsi, zirka 25% vo dr Bvölchrig. Dr gröschti Aateil devo het müesse bi de Alu-Werke schaffe (über 70%). Dr gröschti Aateil sin Russe gsi (1.107), no Franzose (999), Belgier (596), Holländer (392), Italiener (378), Kroate (246), Ukrainer (112), Pole (108), Bulgare (70), Slowene (31), Grieche (11) un sunschtigi (näbe 2 Elsässer au e Armenier). E Deil isch privat unterbrocht gsi, dr gröschti Deil allerdings oft i Baracke un Lager vo dr Induschtri. Ob d’Mänsche güet bhandlet worre sin isch je nooch däm unterschiedlich gsi, i viilene Fäll sin d’Fremdarbeiter wie Familiemitgliider bhandlet worre (was streng verbote gsi isch), oft aber au schlächt. [6].
Immer wiider sin Zwangsarbeiter aa de schlechte Läbensbedingunge gstorbe oder uf dr Flucht verschosse worre oder im Rhy ertrunke; au sin mehrmools Zwangsarbeiter z.B wege Verhältniss mit dütschi Fraue hygrichtet worre. Über d’gnaui Zahl vo Verstorbene isch allerdings wenig bekannt.
E paar Däg vorem Ymarsch vo de Franzose sin d’Fremdarbeiter wo no z’Rhyfälde gsi sin (zirka tuusig) i d’Schwiiz abgschobe worre. Zum eine het mer sich vor Racheakt un Plündrige gfürchtet, zum andre het dr Plan vo NS-Funktionär d’Mänsche em Rhy z’ “liquidiere” verhindret werre solle [7]. Au d’Sprengig vum Chraftwerch un dr Rhybrugg het chönne verhindret werre. Am 25. April schliesslich isch Rhyfälde wiiderstandslos vo de Franzose befreit worre, debi het dr Rhyfälder Wiiderstand e wichtigi Roll gspiilt wo d’Franzose i d’Stadt gleitet het un Chämpf verhindert het.
1975 bis hüt
Noochem Zweite Wältchrieg isch d’Bevölchrig vo Rhyfälde rasant gwaggse, vo rund 8000 uf 17000 bis 1975; mit de ygmeidete Gmeinde zämme het Rhyfälde 1976 scho 30,374 Ywohner gha. Zwüsche de 50er Johr un 1961 isch e au grossi Aazahl vo Heimetvertriebeni un DDR-Flüchtling z’Rhyfälde aagsiidlet worre, insgsamt fascht e Viirtel vo dr Bevölchrig [8]. Dr Aadeil vo Gaschtarbeiter isch ebefalls gstiige, uf 9,8% bis 1976.
Bi dr Kreisreform vo 1973 isch Rhyfälde vum Landchreis Säckinge zum Landchreis Lörrach cho. Durch d’Kreisreform sin 7 Noochbardörfer i d’Stadt ygmeidet worre. Degerfälde un Meisele am 1. Januar 1972, Herte am 1. Oktober 1973, Nordschwoobe am 1. März 1974, Adelhuuse un Eiggsle am 1. Juli 1974 un Charsau am 1. Januar 1975. Durch d’Ygmeidige het Rhyfälde 1973 d’Bvölkchrig vo 20.000 überschritte un isch am 1. Januar 1975 zur Grosse Chreisstadt erhobe worre.
Bildig
Rhyfälde het ei Gymnasium, s’Georg Büchner-Gymnasium, ei Realschüel (Gertrud-Luckner-Realschule), ei Förderschüel (Eichendorff-Schule), zwei Grundschüele (Fridolinschule un d’Hebelschule), seggs Grund- un Hauptschüele: Christian-Heinrich-Zeller-Schule, Dinkelbergschule, Goethe-Grund- und Hauptschule, Hans-Thoma-Grund- und Hauptschule Warmbach, Scheffel-Grund- und Hauptschule Herten und Schillerschule Rheinfelden, un e Volchshochschüel.
Verchehr
Rhyfälde ghört zum Regio Verkehrsverbund Lörrach un isch mitenere S-Bahn Linie mit Basel un nooch Oschte mit dr Hochrhystreck verbunde. Au Buslinie fahre vo Rhyfälde us. Über d’A 861 isch Rhyfälde aa d’A 98 un aa d’A 3 i dr Schwiiz aabunde.
E Grossdeil vo de Strosse sin uf alti Dorfpfäd aagleit un deswege zum Deil lycht boge.
Sehenswürdigkeite
- S’Zentrum vum Rhyfälder Läbe isch d’Füessgängerzon mitem Kaschtanieplatz.
- S’Stadtmuseum isch im ‘’Haus Salmegg’’, wo au e Konzertsaal, verschiedni Rüüm für Usstellige un e Reschtaurant unterbracht sin.
- Dr Wasserdurm isch eis vo de älteschti Bauwerch vo Rhyfälde, isch 35m hoch un isch vo 1898 bis 1971 i Betrieb gsi. Hüt isch s’Narremuseum dört unterbracht.
- S’ ‘’Rheinkraftwerk’’ wo dr Bau devo 1899 de Aastoss zur Gründig vo dr Stadt gä het; bsunders sehenswert isch de Sandsteinbau un d'alti Turbinehalle. S’isch s’erschti Flusschraftwerch vo Europa gsi. Wegem Bau vumene neue Chraftwerch isch plannt s’alti Chraftwerch mittelfrischtig abz’riise. Vum Zollhuus füert e Pfad de Rhy na über s’Chraftwerch bis uf Büügge.
- D’Adelbergchilch isch d’älteschti Chilch vo dr Stadt un isch 1899 gweit worre, isch aber bald z’chly für d’katholischi Gmeind vo dr Stadt gsi. Si stoht ufem Adelberg i dr Nöchi vo dr Gränzstation un em Bahnhof.
- Schloss Büügge isch e ehemaligs Ordensschloss vum Dütsch-Ritterorde un s’wichtigschti historischi Bauwerch i dr Umgebig. D’Burg isch im 13. Johrhundert baut worre un ersch nooch dr Flurbereinigung vum Napoleon ufgää worre. Hüt no sin Teil vo dr Burg un s’Schloss erhalte. Dr Caspar Hauser isch aageblich bi Büügge e Zit lang gfange ghalte worre. Hütt isch Schloss Bügge e evangelischi Begegnigsstätte. Z’Büügge sin au umfangrychi Grottsteihöhle z’bsichtige.
- I de Dörfer Degerfelde, Obereiggsle, Herte, Meisele un Nordschwobe sin mittelalterlichi Chilche z’finde.
Veranstaltige
- I Zämmearbeit mit dr Schwöschterstadt Rhyfälde-Schwiiz het im Summer 2007 s’Projekt “Grün 2007” stattgfunde, e “Kleine Landesgarteschau”.
- S’Trottoirfescht findet jeds Johr Endi Auguscht oder em Aafang vum September statt.
- 2002 het d’17. Etappe vo dr Tour de France durch Rhyfälde gfüert.
- Dr Eichsler Umgang, e Prozession wo syt 1504 am erscht Suntig vum Juli z'Eichsel stattfindet.
Wirtschaft un Induschtrie
Rhyfälde isch bis hüt induschtriel prägt. An änder truurigi Berüemtheit isch Rhyfälde durch Dioxinablagerige vo de asässige Induschtrie cho: die Firme wo Rhyfälde zu Arbeitsplätz un Waggstum verhulfe hänn, hänn mit ihre Abfäll leider au Wohnigsgebiet sanierigsbedürftig gmacht.
Degussa AG (mit ehmolls: Hüls AG, Degussa-Hüls, Dynamit Nobel)
Scho im 19. Jahrhundert isch de Standort Rhyfälde vo de Degussa enschtande: 1899 hett d' Degussa zämme mit de Aluminium Co. ihre erschti Produktionsstandort z Rhyfälde gründet. Richtig uffwärts gange ischs aber erscht 1907, wo d' Produktion vom Natriumperborat uffgnoh worde isch - des Perborat, was äs "Per-" in "Persil" ussmacht nämlig - un em Standort Rhyfälde zu villene Arbeitsplätz verhulfe hätt.
Züe de Degussa AG ghört hütt übrigens au des, wo früener unterem Name Hüls AG gloffe isch. Hütt produziert d' Degussa z'Rhyfälde vor allem Bliichmittel un anderi Wäschmittel-Rohstoff un bschäftigt insgsamt 1,200 Lütt.
Aluminium Rheinfelden
D' Aluminium (odder eifach "d' Alu", wi mer oft sait) isch 1898 gründet worde un isch sitt dem immerewidder erwiiteret un vergrößert worde. Wi de Name scho sait, produziert d'Aluminium Aluminium-Gusslegierige, vor allem für d' Automobil-Induschtrie.
Wappe
Als s’Wappe vo Rhyfälde ischs Wappe vo Nollinge bybhalte worre. Es zeigt e ufrechte rote Löw wo i dr Vorderpranke e roti Ros hält, un ischs Wappe vo de “Ritter vo Nollinge” gsi wo im 15. Johrhundert usgstorbe sin. D’Flagge vo Rhyfälde isch grüen-rot-gääl.
Quelle
- Rheinfelder Neujahrsblätter 1996. Rheinfelder Neujahrblatt-Kommission. Herzog AG, Rheinfelden. 1995.
- Rheinfelder Geschichtsblätter 3. Verein Haus Salmegg e.V., Rheinfelden/Baden, Arbeitsgruppe Geschichte. 1994.
- Hans Kampffmeyer. Rheinfelden oder Die Entwicklung eines modernen Industrieortes – Reprint der Dissertation von 1910. Rheinfelder Geschichtsblätter 4. Verein Haus Salmegg e.V., Rheinfelden/Baden, Arbeitsgruppe Geschichte. 1994.
- Rheinfelder Neujahrsblätter 1987. Rheinfelder Neujahrsblatt-Kommission. Herzog AG, Rheinfelden/Baden. 1986.
- ↑ Statistisches Landesamt Baden-Württemberg: Bevölkerungsstand
- ↑ Rheinfelder Geschichtsblätter 3. Verein Haus Salmegg e.V., Rheinfelden/Baden, Arbeitsgruppe Geschichte. 1994. Syte 49-50.
- ↑ Rheinfelder Geschichtsblätter 3. Verein Haus Salmegg e.V., Rheinfelden/Baden, Arbeitsgruppe Geschichte. 1994. Syte 53
- ↑ Dr. Bernhard Mohr. Rheinfelder Neujahrsblätter 1987. Rheinfelder Neujahrsblätter Kommission. Herzog AG, Filmsatz und Offset, Rheinfelden. Syte 40.
- ↑ Helmut Kienzle. Leben und Wohnen in der Industriestadt Rheinfelden; in: Rheinfelder Geschichtsblätter 3. Verein Haus Salmegg e.V., Rheinfelden/Baden. Arbeitsgruppe Geschichte. Syte 68.
- ↑ Fremd und nicht freiwillig. Zwangsarbeit und Kriegsgefangenschaft in Rheinfelden-Baden und Umgebung 1940-45. Rheinfelder Geschichtsblätter. Verein Haus Salmegg e.V., Rheinfelden/Baden, Arbeitsgruppe Geschichte. 1992.
- ↑ Rheinfelder Neujahrsblätter 1996. Rheinfelder Neujahrsblatt-Komission. Herzog AG, Rheinfelden. 1995. Syte 88
- ↑ Dr. Bernhard Mohr. Rheinfelder Neujahrsblätter 1987. Rheinfelder Neujahrsblätter Kommission. Herzog AG, Filmsatz und Offset, Rheinfelden. Syte 52.
Commons: Rheinfelden (Baden) – Album mit Multimediadateie
